Hồ Tây thấp thoáng mái chùa

Văn Hậu| 23/11/2022 16:19

Hồ Tây xưa nay lắng đọng biết bao thăng trầm của lịch sử. Thăm cảnh Hồ Tây, ta có thể đến các làng nghề, làng hoa: Nghi Tàm, Quảng Bá, Nhật Tân, Phú Thượng... Và hình ảnh thu nhỏ của lịch sử đất Việt ghi lại trong di sản hữu thể, nơi các ngôi chùa chung quanh Hồ Tây các triều đại Lý, Trần, Lê, Nguyễn.

chua-tran-quoc-3-e1513304483276(1).jpg
Chùa Trấn Quốc

Chùa Trấn Quốc là ngôi chùa vào loại cổ nhất ở nước ta, tương truyền có từ đời Lý Nam Đế (544 - 548). Thuở ấy, chùa được dựng sát bờ sông Cái (sông Hồng), có tên Khai Quốc (mở nước). Đến đời Lê Thái Tông (1440-1442), đổi gọi là chùa An Quốc. Đời Lê Kính Tông (1600 - 1618): bãi sông lở, dân dời chùa vào hòn đảo Cá Vàng giữa Hồ Tây (địa điểm hiện nay) nơi các vua Lý dựng cung Thuý Hoa; đời Trần đã dựng điện Hàm Nguyên. Đời Lê Hi Tông (1680 -1705) gọi là chùa Trấn Quốc. Khoảng thế kỷ 15 (hoặc 17), do đắp đê Cổ Ngư nối đê với đảo Cá Vàng...

Chùa hiện giữ được lối kiến trúc độc đáo khác với nhiều chùa: phía trước là nhà bái đường, rồi đến nhà tam bảo, phía sau mới là hai dãy hành lang. Thập điện và gác chuông. Trong chùa có một số tượng đẹp, đáng chú ý nhất là pho tượng Thích Ca nhập niết bàn bằng gỗ thếp vàng. Có giá trị như tượng chùa Phổ Minh (Nam Định).

Bia năm 1639 do trạng nguyên Nguyễn Xuân Chinh soạn, ghi việc trùng tu chùa Trấn Quốc. Bài ký trên bia chùa Thiên Niên (1893) ở Trích Sài khắc :

Hồ Tây, trước kia là khu rừng rậm rạp mọc toàn gỗ lim. Trong rừng có hòn núi nhỏ, có con cáo 9 đuôi đã thành tinh ẩn náu trong hang núi đó, thường thường hiện hình làm hại người và vật, đã lâu ngày không trừ được.

Vua Tiền Lý Nam Đế làm lo, sai 2 công chúa đi học pháp thuật để trừ hại cho dân. Hai công chúa tu luyện 3 năm, kết quả chưa thành. Cáo yêu càng quấy nhiễu dữ. Hai công chúa xin sang phương Bắc học đạo. Thuyền đi đến sông Nguyệt Đức, buổi chiều gặp một vị đại tiên. Tiên nói: “Ta nghe hai công chúa có chí trừ yêu quái mà hồ tinh lọt lưới, ẩn nấp chưa trừ được. Vậy ta đến giúp để cứu dân”. Hai công chúa mừng lắm; đón vị đại tiên về và vào tâu vua cha. Vua cho mời vị tiên, hỏi tường tận về pháp thuật. Tiên ông bảo hãy chuẩn bị lập đàn ở nơi cao ráo, sạch sẽ, dựng 8 cửa, 8 tháp như hình Bát trận đồ. Tiên dạy hai công chúa tất cả những bí quyết phù trú. Trong khoảng trăm ngày, việc học tập đã thành thạo. Bèn chọn ngày tốt, xem địa thế lập đàn, trừ yêu. Dùng cờ và lọng ngũ sắc, mỗi thứ 100 cái. Rước vị Huyền Chân Đại Đế ở phương Bắc chủ trì đàn trấn yêu, lại dựng miếu thờ vĩnh viễn, để yêu quái sau khi bắt được, không thể lại hiện hình, tác quái. Vua theo lời, lập 3 đàn, đàn giữa thờ thiên - địa - thần kỳ do vị đại tiên chủ trì, đàn tả thờ dương thần, đàn hữu thờ âm thần do hai công chúa phụng lễ.

Đến ngày lễ đàn, tiên ông một tay cầm bùa, một tay cầm kiếm, chỉ vào trước núi đá. Bỗng thấy yêu cáo từ trong hang núi nhảy vọt ra. Đá núi đổ xuống, sóng nước sôi lên, bắn tung bốn phía. Rừng lim sụt xuống. Tất cả biến thành hồ nước. Đất sụt đến tận bên cạnh đàn thờ. Trong đàn lửa bốc lên, cờ, lọng bị cháy hết. Phía trên đám lửa kết thành một làn mây đen bay lên lưng chừng trời. Tiên ông bắt trói cáo yêu bay lên không trung. Sau không thấy nữa, chỉ còn hai công chúa bắt quyết ngồi ở đàn, lửa chẳng hề bén đến thân thể”. Miếu thờ hai công chúa hiện vẫn còn ở Trích Sài, phường Bưởi và Xóm Nghiễm Phúc, phường Quan Hoa.

cong-tam-quan-chua.jpg
Chùa Kim Liên

Chùa Kim Liên ở thôn Nghi Tàm, phường Quảng An. (Đại Bi tự), xây dựng từ năm 1639 ,trên nền cũ của cung Từ Hoa, nơi con gái vua Lý Thần Tông ở, cùng cung nữ trồng dâu nuôi tằm đầu thế kỷ 12. Nơi đây, sau thành trại tằm tang nên có tên là Nghi Tàm. Chùa còn có thời kỳ gọi là Đống Long. Năm 1771, thời Lê, Chúa Trịnh Sâm sai quan quân dỡ chùa Bảo Lâm ở phía Tây Thăng Long đem về tu sửa thêm vào chùa và đặt tên mới là Kim Liên. Năm Quang Trung thứ 5 (1792) chùa được tu bổ lại có dáng vóc như ngày nay.

Chùa kiến trúc theo kiểu chữ Tam, rất cổ kính. Bên ngoài là tam quan, một công trình kiến trúc giá trị. Nếp chùa thứ nhất và thứ nhì trông về hướng Tây, riêng nếp thứ ba lại áp lưng vào nếp thứ nhì, quay mặt về hướng Đông.

chuaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa.jpg
Chùa Quảng Bá

Chùa Quảng Bá, phường Quảng An (Quảng Bố Tự), còn gọi là chùa Long Ẩn. Chùa do công chúa Ngọc Tú, vợ chúa Trịnh Tráng (1623-1657) xây dựng từ năm Vĩnh Tộ thứ 10 (1628). Thời Nguyễn, đổi là Sùng Ân rồi Hoàng Ân. Tiến sĩ Vũ Tông Phan (thế kỷ 19) vịnh cảnh chùa:

Lá thuyền nhè nhẹ ghé thăm chùa

Sắc nước hương hoa chim hót đua

Hóng mát tắm ven vòm lá rậm

Một bầu thế giới biết đâu thu.

Về thăm vùng Bưởi, ta gặp một vùng đất đầy ắp huyền thoại và di tích chùa chiền. Chùa Vĩnh Khánh có tấm bia cổ (1668). Năm 1964 - 1972 Thành uỷ Hà Nội đặt hầm chỉ huy ở đây để chỉ đạo chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mĩ.

tinh-lau.jpg
Chùa Tĩnh Lâu

Chùa Tĩnh Lâu (Thanh Lâu) có từ thời chúa Bình An (Trịnh Tùng). Năm 1620, chúa cho khắc bia để bảo vệ cảnh quan và ruộng chùa. Năm 1793 thời Cảnh Thịnh, chùa được trùng tu lớn. Năm 1799, đúc chuông. Năm 2000 trùng tu Tam quan và cảnh chùa.

Dạo quanh một vòng Hồ Tây, khách du bâng khuâng thi tứ:

Buồm nửa lá trăng thanh gió dịu

Chiều đâu một tiếng chuông rơi

Tây Hồ cảnh đẹp biết mấy mươi...

(Nguyễn Công Trứ)

Bao mái chùa quanh Hồ Tây ghi lại dấu chân của nhiều phái Thiền ở Thăng Long và đất Việt: Chùa Trấn Quốc (phái Tào Động), chùa Vạn Ngọc (phái Trúc Lâm), chùa Kim Liên (phái Bạch Liên). Nhà thơ Nguyễn Đức Lưu người Nghi Tàm xúc động tuôn trào khi nghe văng vẳng tiếng chuông chùa Hồ Tây:

Chim đàn giọt nắng trong veo

Vườn trưa nâng chén, lá chèo lửng lơ

Chuông chùa ngân tiếng chuông xưa

Đâu trăng bến Trúc, ngẩn ngơ đi tìm./.

Tác phẩm tham dự cuộc thi viết "Hà Nội và tôi" của tác giả Văn Hậu. Thông tin về cuộc thi xem tại đây.

Bài liên quan
  • Vị ngọt ngào trong buổi chiều đông
    Người ta thường thích mùa xuân bởi sự ấm áp, và những gam màu sặc sỡ; hay mùa hè mùa của những chuyến đi bổ ích, lý thú. Còn tôi lại có sở thích gàn dở khác người. Tôi yêu mùa đông với cái rét tái tê; cảnh vật tiêu điều, xơ xác. Tôi yêu những buổi chiều mùa đông lất phất những chùm mưa bụi bay bởi nó đánh thức tôi trở về kí ức ngọt ngào của tuổi trẻ. Tôi nhớ về anh cùng những buổi chiều đông ngọt ngào ngày ấy.
(0) Bình luận
  • Hồ Gươm - mảnh hồn thiêng giữa lòng Hà Nội
    Tôi vẫn nhớ như in cái buổi sớm mùa thu năm ấy, lần đầu tiên đặt chân đến Hà Nội. Thành phố mơ ước, thành phố của bao câu chuyện cổ tích mẹ kể, của những bài thơ tôi từng học, bài hát tôi nghe thuở nhỏ, bỗng chốc hiện ra trước mắt – thật đến rưng rưng. Hồ hiện lên giữa lòng thành phố trước mắt tôi như viên ngọc bích xanh rêu lung linh, huyền diệu. Hồ Gươm – hay Hồ Hoàn Kiếm – đã in sâu vào ký ức tôi bằng một vẻ đẹp không thể gọi tên, vừa cổ kính, vừa thiêng liêng, vừa nhẹ nhàng như tiếng vọng từ quá khứ xa xăm.
  • Hà Nội, yêu mãi còn yêu...
    Hôm qua đường phố Hà Nội như tĩnh lặng hơn, và hôm nay cũng vậy. Cái rét Tháng Giêng vừa qua đi rất nhanh và diệu vợi làm sao! Trên những con phố, ánh mặt trời xuất hiện và những chiếc lá mùa thu bắt đầu rơi...
  • Xe đạp Tây Hồ
    Vẫn với tâm trạng chộn rộn, cứ y như là một nghi lễ, mỗi sáng tinh mơ, khi hồi hộp vén màn sương mỏng đánh thức Hồ Tây. Nhoài người với tay nắm xe đạp, nhập dòng xe đua như dòng nước xiết òa vào vùng thơm hương sen hồ và những làng hoa Quảng An, Quảng Bá... Không khí sạch, hương thơm quanh Hồ Tây đúng là tác nhân gây nghiền cho “dân” đạp xe quanh hồ.
  • Nhớ gì khi xa Hà Nội
    Thanh xuân tươi đẹp nhất của tôi gắn bó cùng Hà Nội. Đó là quãng đời sinh viên tươi vui, hồn nhiên được cùng các bạn đồng trang lứa sinh sống và học tập giữa lòng Thủ đô, dưới mái trường Học viện hành chính Quốc gia. Lần đầu tiên bước ra khỏi ngưỡng cửa an toàn của gia đình, Hà Nội đã hiếu khách đón nhận, ôm tôi vào lòng, gieo vào tâm hồn thật nhiều kỉ niệm đặc biệt. Để rồi sau khi ra trường, trở về quê hương công tác, lòng tôi lại bồi hồi xao xuyến mỗi khi nhớ về Hà Nội với những hồi tưởng xuyến xao về quãng đời sinh viên.
  • Tô thắm Hà Nội bốn mùa hoa
    Có lẽ hiếm có Thủ đô của đất nước nào trên thế giới lại có đủ thời tiết đặc trưng của bốn mùa xuân, hạ, thu, đông, cùng với đó là thiên nhiên tuần hoàn luân chuyển quay vòng bốn mùa như Hà Nội. Để tạo nên diện mạo của Thủ đô, ngoài các công trình kiến trúc, danh lam thắng cảnh… thì còn có cả hệ thống cây xanh và hoa cỏ được trồng khắp các nẻo đường của Hà Nội.
  • Một thoáng Thủ đô, một đời vương vấn
    Tôi đến Thủ đô vào một ngày hè chói chang nắng lửa. Cảm giác nóng nực không ngăn nổi sự hiếu kì trong tôi về mảnh đất ngàn năm văn hiến, về những con người tao nhã, văn minh. Tôi thả hồn phiêu diêu qua từng con phố, lắng tai nghe nhịp thở của Hà thành mà nao nao hồi tưởng về những điều mình đã đọc, đã biết về lịch sử, con người nhân kiệt nơi đây.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Ngoại giao trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc
    Đồng chí Lương Cường - Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Nước Cộng hòa XHCN Việt Nam vừa có bài viết “Ngoại giao Việt Nam - 80 năm xây dựng, trưởng thành cùng đất nước” nhân Kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập ngành ngoại giao (28/8/1945 – 28/8/2025). Tạp chí Người Hà Nội trân trọng trích đăng nội dung “Ngoại giao trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc” trong toàn văn bài viết của Chủ tịch nước Lương Cường.
  • “Công cuộc đổi mới, tư duy mới, thực tiễn mới”: Kiến giải sâu sắc nhiều vấn đề lý luận và thực tiễn
    Trước khi trở thành chính khách, tác giả Phạm Quang Nghị từng là chiến sĩ trực tiếp chiến đấu nơi chiến trường Nam Bộ, đồng thời ông còn là nhà báo, nhà văn, nhà nghiên cứu có tâm có tầm dành cả cuộc đời cống hiến cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Những trải nghiệm thực tế sâu sắc cùng vốn sống phong phú đã hun đúc trong ông một tầm nhìn rộng mở và cả những trăn trở với thời cuộc.
  • Khắc họa non sông gấm vóc Việt Nam qua bản trường ca hội hoạ
    Với 63 tác phẩm nối dài thành một tổng thể hơn 300 mét, triển lãm “Chào Việt Nam – Quê hương tôi” của họa sĩ Ngô Bá Hoàng tại Bảo tàng Hà Nội được ví như một bản trường ca hội họa về đất nước và con người Việt Nam. Không chỉ mang đến cho công chúng một không gian nghệ thuật giàu cảm xúc, triển lãm còn khẳng định sức sống của hội họa hoành tráng trong việc chuyển tải tình yêu quê hương và niềm tự hào dân tộc.
  • Tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo công tác tổ chức Đại hội Đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội lần thứ XIV của Đảng
    Thay mặt Bộ Chính trị, đồng chí Trần Cẩm Tú - Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư vừa ký ban hành “Kết luận của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo công tác tổ chức đại hội đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng” (Kết luận số 185-KL/TW).
  • Xã, phường của Hà Nội chủ động phòng bệnh Chikungunya theo nguyên tắc “4 tại chỗ”
    UBND Thành phố Hà Nội vừa có công văn yêu cầu các Sở, ban, ngành Thành phố, UBND các phường, xã tổ chức triển khai thực hiện nhiệm vụ tăng cường phòng, chống bệnh Chikungunya đảm bảo kịp thời, hiệu quả.
Đừng bỏ lỡ
  • Không khí Tháng Tám rực rỡ trên từng góc phố Tây Hồ
    Trong những ngày tháng Tám lịch sử, khi cả nước hướng về kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9, khắp các tuyến phố của Thủ đô Hà Nội đều rộn ràng sắc đỏ sao vàng. Tại phường Tây Hồ, những lá cờ Tổ quốc tung bay kiêu hãnh trên từng ngõ nhỏ, con hẻm, tạo nên bức tranh rực rỡ, chan chứa niềm tự hào dân tộc và tinh thần chuẩn bị cho ngày lễ trọng đại của đất nước.
  • Hà Nội miễn vé xe buýt và đường sắt đô thị dịp Quốc khánh 2/9
    UBND TP Hà Nội quyết định miễn tiền vé sử dụng các phương tiện vận tải hành khách công cộng có trợ giá, gồm xe buýt và đường sắt đô thị trong bốn ngày từ 30/8- 2/9/2025.
  • Khát vọng phát triển, xây dựng người Kim Liên thanh lịch, văn minh
    Đại hội đại biểu Đảng bộ phường Kim Liên lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 diễn ra ngày 22/8 với chủ đề “Phát huy truyền thống lịch sử, văn hóa, anh hùng, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân; kỷ cương, sáng tạo, trách nhiệm".
  • Chương trình nghệ thuật đặc biệt “Hà Nội - Sáng mãi khát vọng Việt Nam”
    Chương trình là lời tri ân sâu sắc tới các thế hệ đi trước - những người đã hiến dâng tuổi trẻ và xương máu cho nền độc lập, tự do của Tổ quốc. Đồng thời, tôn vinh những thành tựu nổi bật, toàn diện và bền vững mà đất nước nói chung và Thủ đô Hà Nội nói riêng đã đạt được, đặc biệt sau 40 năm đổi mới.
  • "Nhà tôi có treo một lá cờ" - MV mới của Hà Anh Tuấn rợp sắc cờ đỏ, gợi niềm tự hào Việt Nam
    Ca khúc "Nhà tôi có treo một lá cờ" là bài hát trong MV mới của ca sĩ Hà Anh Tuấn. Ca khúc chứa chan tình yêu dành cho Quốc kỳ của người Việt Nam. Đồng thời là lời tri ân đến các thế hệ cha anh đã hy sinh vì độc lập, tự do; đồng thời gửi gắm thông điệp về niềm tự hào và trách nhiệm của thế hệ hôm nay trong hành trình dựng xây đất nước.
  • [Podcast] Cổng trại bảo an binh – Dấu ấn ngày toàn thắng
    Mùa thu năm 1945, Hà Nội rợp cờ đỏ sao vàng, khắp phố phường vạn người như một cùng cất tiếng hô vang “Độc lập – Tự do”, đánh dấu thắng lợi vĩ đại của Cách mạng tháng Tám. Trải qua tám thập kỷ, nhiều di tích từ mùa thu năm ấy vẫn còn hiện hữu giữa đời sống hôm nay, kể lại câu chuyện của một Thủ đô Anh hùng của đất nước Việt Nam anh hùng. Trong dòng chảy ấy, Cổng Trại Bảo An binh chính là dấu tích của cuộc Tổng khởi nghĩa Cách mạng tháng Tám năm 1945 - một sự kiện lịch sử trọng đại của đất nước.
  • "Hạt giống hạnh phúc" - Phim tài liệu đặc biệt về tình hữu nghị Việt Nam và Cuba phát sóng tối 2/9
    Bộ phim tài liệu với tên gọi "Hạt giống hạnh phúc" sẽ được phát sóng vào 20h10 tối 2-9-2025 trên kênh VTV1. Cùng thời điểm này, Truyền hình Quốc gia Cuba - Cubavisión cũng phát sóng bộ phim đặc biệt này, mở ra một dấu mốc hiếm có trong lịch sử hợp tác truyền hình giữa hai nước.
  • [Video] Triển lãm “Mùa Xuân độc lập”: Tôn vinh khát vọng tự do và hòa bình qua lăng kính hội họa
    Với phong cách kết hợp giữa chất liệu sơn mài truyền thống và tư duy tạo hình đương đại, các tác phẩm được trưng bày trong triển lãm “Mùa Xuân độc lập” tại Bảo tàng Hồ Chí Minh nhân kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng 8 thành công và 80 năm Quốc khánh 2/9, mỗi bức tranh của họa sỹ trẻ Chu Nhật Quang mang đến cảm nhận về chiều sâu thẩm mỹ mới mẻ, tôn vinh khát vọng độc lập, tự do và hòa bình của dân tộc Việt Nam.
  • Hà Nội rực rỡ cờ hoa – Tự hào 80 năm mùa Thu cách mạng
    Tháng Tám lịch sử lại về, mang theo ký ức hào hùng của dân tộc. Tròn 80 năm kể từ Cách mạng tháng Tám 1945, Hà Nội hôm nay khoác lên mình chiếc áo rực rỡ trong những ngày chuẩn bị cho Quốc khánh 2/9. Trên từng góc phố, nẻo đường, Thủ đô vừa cổ kính vừa hiện đại như sống lại khí thế mùa Thu cách mạng, đồng thời thể hiện khát vọng vươn lên của đất nước trong kỷ nguyên mới.
  • Kiện toàn Ban Chỉ đạo xây dựng, bảo tồn và phát huy giá trị khu di tích chùa Hương
    UBND Thành phố Hà Nội đã ban hành Quyết định số 4248/QĐ-UBND ngày 14/8/2025 về kiện toàn Ban Chỉ đạo xây dựng, hoàn thiện Đề án đổi mới mô hình tổ chức, phương thức quản lý, bảo tồn, phát huy giá trị khu di tích quốc gia đặc biệt lịch sử và danh lam thắng cảnh quần thể Hương Sơn (chùa Hương), thành phố Hà Nội.
Hồ Tây thấp thoáng mái chùa
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO