Danh thắng & Di tích Hà Nội

Đình Nam Hương (quận Hoàn Kiếm)

Sơn Dương (t/h) 11:17 25/04/2023

Đình Nam Hương thuộc phường Hàng Trống, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội.

Đình Nam Hương được dựng từ thời Lê để thờ các vị Thượng đẳng thần là: Thần Long Đỗ (thần Bạch Mã), thần Cao Sơn đại vương, thần Linh Lang đại vương, công chúa Ả Duy và thần Kha Duy.

Hệ thống 19 đạo sắc phong của các triều Lê, Tây Sơn, Nguyễn còn lưu giữ tại đình cho chúng ta biết đình được xây dựng trên một ngôi đền cổ, và đã qua nhiều lần trùng tu, tôn tạo.

Trong quá trình đô thị hoá, đình được chuyển từ khu đất thuộc khách sạn Phú Gia ngày nay tới vị trí hiện tại. Bởi vậy, cảnh quan của đình đã bị thu hẹp rất nhiều.

Theo sử sách, bằng vết chân ngựa trắng Bạch Mã, thần Long Đỗ đã giúp vua Lý Thái Tổ đắp thành Thăng Long. Vì thế, khi xây xong thành, nhà vua đã phong cho thần là Thành hoàng quốc đô Thăng Long và thờ chính tại đền Bạch Mã - trấn phía đông của kinh thành. Cao Sơn đại vương là bộ tướng của thánh Tản Viên, được thờ chính tại đình Kim Liên - trấn phía nam của kinh thành. Thần Linh lang đại vương được thờ ở nhiều nơi, nhưng thờ chính ở đền Voi Phục (làng Thủ Lệ) - trấn phía tây của kinh thành. Tương truyền là con vua Lý có công đánh giặc Tống, hoàng tử Linh Lang còn được coi là hoàng tử Chiêu Văn nhà Lý, tử trận trên sông Như Nguyệt. Về công chúa Ả Duy thì có truyền thuyết cho rằng đó là một đào nương công dụ quân Minh chui vào bao tải ngủ, sau đó đem ném xuống sông. Vì vậy, vua Lê đã cho dựng đền thờ bà ở nhiều nơi. Đền Đông Hương ở số nhà 82 phố Hàng Trống được vua Lê Thái Tổ cho dựng để thờ ả đào nương có công này. Công chúa Ả Duy cũng được thờ ở đình Hương (căn cứ vào số sắc phong ở đình). Vị thần Kha Duy Tĩnh rõ tung tích.

Vào đầu thập niên thứ nhất của thế kỷ XXI, quận Hoàn Kiếm tổ chức đưa việc thờ vua Lê Thái Tổ vào thờ ở đình Nam Hương. Nay vào đền Nam Hương ta thấy có ban thờ vua Lê và các thần khác. Lý do như sau:

Sau khi Lê Thái Tổ mất, nhiều nơi ở Thăng Long lập đền thờ nhà vua. Trong sách “Lịch sử thủ đô Hà Nội” và “Đường phố Hà Nội” có nhắc đến một ngôi đền ở thôn Trừng Thanh - Kiếm Hồ bên bờ phía đông hồ Gươm, mà các nhà sử học xác định ở chỗ Viện Văn học bây giờ, sau năm 1920 di đến gác hai số nhà 7 Hàng Vôi. Còn căn cứ vào một bài thơ của tiến sĩ Vũ Tông Phan, người làng Tự Pháp, thì xa xưa có “Vọng kiếm đài”, sau đổi thành “Vọng kiếm từ” thờ vua Lê ở thôn Tụ Tháp bên bờ tây hồ Gươm.

Nguyễn Văn Siêu cũng có bài thơ “Nạp kiếm từ” mở đầu bằng hai câu:

Ba gian kiếm phục vi long khứ
Tả Vọng hồ biên nạp kiếm từ

Nghĩa là:

Giữa sóng nước trả gươm lên ngôi vua
Bên hồ Tả Vọng còn đó đền nộp kiếm!

Lại thêm lời dẫn có bài văn “Nạp kiếm từ phụng sự tế văn” của tiến sĩ Phạm Quý Thích, trong đó có câu: “Từ tại Kiếm hồ trạc Báo Khánh thôn” (Đền ở bên hồ Gươm kế thôn Báo Khánh).

Một số bài thơ khác của các tác giả Nguyễn Khắc Tuân, Lê Đình Diên, Vô Danh cũng nhắc đến vua Lê ở bên hồ Gươm, trong thôn Báo Khánh.

Dựa vào các cứ liệu ấy, Phòng Văn hóa và Thông tin quận Hoàn Kiếm cho là trước đây ở khu vực gần tượng đài vua Lê đã có một ngôi đền thờ người, nên kiến nghị đưa vua Lê Thái Tổ vào phối thờ tại đình Nam Hương, gắn liền với tượng đài thành một khu tưởng niệm liên hoàn.

Dự án được chấp nhận, các hộ lấn chiếm di tích đình Nam Hương đã được di chuyển, việc tu tạo, xây dựng lối lên, lối xuống vào từ sau tượng đài và làm lại cổng đình phía trước ra phố Hàng Trống cũng đã xong.

Từ năm 2006, quận Hoàn Kiếm tổ chức lễ kỷ niệm vua Lê đăng quang (15 tháng tư âm lịch), đã làm lễ dâng hương ở Khu tượng đài vua Lê (số 16 phố Lê Thái Tổ) và ở đình Nam Hương. Ngoài ra, còn tổ chức rước kiệu quanh hồ Gươm trở thành một cảnh lễ hội đường phố được nhân dân hoan nghênh. Và, sau 5 năm một lần còn tổ chức hội trả gươm ở hồ Hoàn Kiếm lịch sử này.

Đình Nam Hương hiện ở số nhà 75 phố Hàng Trống. Đây là phần đất của nhiều thôn xóm cũ như: Cổ Vũ, Khánh Thuỵ, Tự Tháp, thuộc tổng Tiền Túc, huyện Thọ Xương xưa. Nơi này cũng từng là một trung tâm văn hoá của chốn kinh kỳ.

Đình Nam Hương quy hướng nam, phía trước là tượng vua Lê, phía sau là chùa Bà Đá, Nhà thờ lớn, chùa Lý triều Quốc sư.

Phía trước đình là một bức bình phong lớn ngăn cách với tượng vua Lê tại khu tưởng niệm vua Lê. Bức bình phong xây kiểu cuốn thư với những cột trụ đắp nổi hình mây, trên đỉnh trụ đắp hình 4 chim phượng kết hình trái giành. Trên đỉnh Tiền đường đắp lưỡng long chầu nguyệt, đỉnh Hậu cung đắp đôi cá chép và bình rượu. Tiền đường và Hậu cung nối với nhau, tạo nên nội thất thống nhất.

Gian giữa Tiền đường thờ Lê Lợi, phía trên có bức đại tự với 3 chữ Hán “Nam Hương Đình” và 1 cửa võng lớn kín toàn gian, trang trí các hình rồng phượng, tùng, cúc... Hai bên bệ thờ trong Tiền đường có tượng hai ông Phỗng đầu xoắn ốc, chân quỳ. Ngoài ra còn có một cỗ kiệu. Hậu cung có hương án đặt 5 cỗ long ngai với bài vị thờ.

Hiện nay, đình Nam Hương còn giữ được một số hiện vật có giá trị mang đậm đặc trưng nghệ thuật thế kỷ XVII, XVIII như: 19 đạo sắc phong của các triều vua Lê, Tây Sơn và Nguyễn, phong cho các vị Thượng đẳng thần; một bảng văn chạm kiểu chân quỳ dạ cá rất đẹp và quý hiếm, do một đôi lần cõng, 5 long ngai, 1 choé sứ và nhiều đồ thờ tự khác.

Đình Nam Hương đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng Di tích lịch sử - văn hoá năm 1995./.

Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 01

Bài liên quan
(0) Bình luận
  • Ô Quan Chưởng - Cửa ô cuối cùng của Hà Nội
    Cửa Ô Quan Chưởng nằm ở phía Đông thành Thăng Long xưa, hiện nay thuộc phường Đồng Xuân, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội. Đây là một trong những cửa ô quan trọng của thành Thăng Long còn sót lại cho đến ngày nay. Chứng kiến biết bao biến đổi thăng trầm của Thủ đô, giữa phố phường Hà Nội nhộn nhịp hôm nay, Ô Quan Chưởng vẫn sừng sững uy nghiêm, khoác lên mình vẻ đẹp cổ kính, bình yên...
  • Bảo tàng Mỹ thuật ở giữa làng quê (huyện Ba Vì)
    Xứ Đoài là một vùng đất tối cổ - vùng địa văn hoá, địa thi hoạ - nơi mà con người có thể trải nghiệm đời mình trong hệ sinh thái tự nhiên của vùng đất, đi qua những truyền thuyết, cổ tích, để từ đó tạo nên tâm tính, giọng nói đặc trưng của con người xứ Đoài. Nắng và gió, núi và sông xứ Đoài đã gợi cảm hứng sáng tác cho một Tản Đà, một Quang Dũng và nhiều thi nhân, hoạ sĩ: từ Tô Ngọc Vân, Nguyễn Gia Trí đến Sĩ Tốt, Nguyễn Tiến Chung, Nguyễn Tư Nghiêm, Nguyễn Sáng... và những thế hệ văn nghệ sĩ sau này, ở họ đều có những sáng tác xuất sắc về xứ Đoài.
  • Bảo tàng Chiến sĩ cách mạng bị địch bắt tù đày (huyện Phú Xuyên)
    Đi khắp các vùng miền của Tổ quốc, những cựu tù binh Phú Quốc đã sưu tầm kỷ vật, di vật, tranh ảnh có liên quan đến các nhà tù trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược mà đồng đội và các ông đã trải qua. Hơn 20 năm kiếm tìm và góp nhặt, Bảo tàng Chiến sĩ cách mạng bị địch bắt tù đày, do chính những người cựu tù năm xưa thành lập là những minh chứng chân thực về một thời oanh liệt và hào hùng của dân tộc.
  • Bảo tàng Quê hương phong trào chiếc gậy Trường Sơn (huyệnỨng Hoà)
    Hoà Xá là một làng quê nằm sát bờ tả sông Đáy, thuộc vùng ven chiêm trũng Khu Cháy. Nơi đây sớm có phong trào cách mạng ngay từ những năm 1930, là hậu phương trung thành của cuộc kháng chiến chống Pháp. Trong công cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Hòa Xá được xem là quê hương của phong trào động viên thanh niên lên đường “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước” và câu chuyện huyền thoại “chiếc gậy Trường Sơn”.
  • Khu Cháy, Bảo tàng Khu Cháy - một địa chỉ đỏ về truyền thống đấu tranh cách mạng ở Ứng Hoà, Phú Xuyên
    “Khu Cháy” là thuật ngữ để nói về một khu du kích trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp gồm 22 xã ở phía nam huyện Ứng Hoà và tây huyện Phú Xuyên, Hà Nội.
  • Bảo tàng Tổng cục II (quận Hoàng Mai)
    Toạ lạc tại số 322 đường Lê Trọng Tấn, quận Hoàng Mai, Hà Nội trên khuôn viên rộng 3.500m2, gồm 2 tầng nhà và phần trưng bày ngoài trời, Bảo tàng Tổng cục II hiện lưu giữ 5.830 hiện vật, trong đó có nhiều hiện vật quý hiếm gắn liền với cuộc đời hoạt động của nhiều chiến sĩ tình báo xuất sắc của Quân đội nhân dân Việt Nam. Với chức năng phục vụ công tác nghiên cứu, tham quan học tập, giáo dục truyền thống, Bảo tàng Tổng cục II chính thức được Bộ Văn hoá - Thông tin công nhận nằm trong hệ thống các bảo tàng cấp 2 toàn quân.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Huế trong thơ Lê Vĩnh Thái
    Thơ Lê Vĩnh Thái ở bất kỳ chặng nào, tập nào cũng khó đọc, khó hiểu, không thể nhớ. Tôi quen biết anh gần 20 chục năm nay, gần như tập thơ nào cũng đọc, song đều để riêng một góc… và suy ngẫm.
  • Thân thương căn bếp mùa đông
    Ngoài kia, gió mùa Đông Bắc ào ạt tìm về, bập bùng trên mái tôn, hun hút luồn vào khe cửa. Những chiếc lá cuối thu lặng lẽ buông mình. Đất trời hanh hao đón một mùa đông mới. Chị em tôi chui ra khỏi chăn chờ mẹ tìm quần áo ấm.
  • [Podcast] Truyện ngắn: Trăng thơm
    Thoan ngồi giặt ở cầu ao. Trăng nhấp nhoáng dưới làn nước. Hoa bèo tím thẫm một mảng bồng bềnh trong âm thanh rền rã của bầy ve kêu trên cây nhãn già. Cây nhãn này mấy năm trước đứt hoa, mùa xuân năm nay bung lại, hoa kết từng chùm vàng nhạt, li ti, đậu quả bện trĩu cành. Ngang trưa nay, chị Hà đi lấy hàng về sớm, thấy thằng cu Minh đánh quần đùi, áo ba lỗ, mũ lưỡi trai đội ngược, cầm sào đi bắt ve qua ngõ, bèn vẫy lại: “Cu Minh, trèo cây vặt nhãn hộ cô”.
  • Hơn 3.000 người dân Thủ đô được thăm khám, sàng lọc sức khoẻ miễn phí
    Ngày 8/12, tại phố đi bộ Hoàn Kiếm (Hà Nội), Trung ương Hội Thầy thuốc trẻ Việt Nam tổ chức chương trình Sống khỏe mỗi ngày - Vì một Việt Nam khỏe mạnh.
  • Triển lãm "Kinh Bắc art 3"- nơi gặp mặt của hội họa miền quan họ
    Triển lãm "Kinh Bắc art 3" khai mạc vào 17h ngày 7/12 và kéo dài đến ngày 13/12 tại Trung tâm Giám định và Triển lãm tác phẩm Mỹ thuật và Nhiếp ảnh - 29 Hàng Bài, Hà Nội.
Đừng bỏ lỡ
Đình Nam Hương (quận Hoàn Kiếm)
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO