Cuộc thi viết Hà Nội & Tôi

Cháo đậu cà, ký ức mãi thương về Hà Nội

Phạm Minh Chánh 15:59 27/11/2023

Một sáng trời se lạnh ở Đà Lạt, ngồi ở góc vườn xanh mát, bưng chén cháo cá nóng hổi, lòng tôi không khỏi xao xuyến nhớ Hà Nội. Dẫu đất Hà Nội vốn nổi tiếng với nhiều món ăn đặc sắc nhưng trong kí ức tôi vẫn hoài nhớ một món ăn bình dị được ăn từ những ngày còn thơ. Đó chính là món cháo đậu ăn với cà.

chao-dau-ca.jpg

Món cháo đậu cà muối xuất hiện ở Hà Nội từ bao giờ chẳng ai biết cụ thể. Cũng bởi, ở vùng đất kinh kỳ dù có nhiều món ăn truyền thống nhưng vẫn có nhiều món theo chân khách thập phương đến với Hà Nội. Cũng chính điều này thể hiện sự phong phú và đa dạng về văn hoá ẩm thực truyền thống của vùng đất kinh kỳ.

Trải qua nhiều năm tháng, cháo đậu cà trở thành món ăn gắn liền với nhiều thế hệ người dân ở Hà Nội. Dù từng được gọi ví von là món cháo "nhà nghèo" nhưng trong kí ức của nhiều đứa trẻ sinh ra và lớn lên ở Thủ đô, cháo đậu cà là một hoài niệm khó quên, ghi dấu khoảng đời niên thiếu đã qua.

Những ngày mùa hè oi ả, các bà các mẹ ở Hà Nội thường chọn nấu món cháo đậu thanh mát để giải nhiệt cho cả nhà. Cũng bởi, nhiều người quan niệm món cháo này có vị đơn thuần nên thường được ưa chuộng vào mùa hè, đặc biệt trong những ngày oi nồng, nóng bức. Tuy nhiên, giữa những ngày đông lạnh giá, nhiều người vẫn có xu hướng thích thưởng thức một bát cháo đậu phụ cà muối nhằm sưởi ấm và hồi tưởng lại hương vị dịu dàng của mùa hè.

Kỳ thực, cháo đậu cà là món cháo đậu xanh hoặc đậu đen, ăn với cà pháo muối và đậu hũ rim mắm hành. Từng món để riêng vốn đã quen thuộc với mâm cơm truyền thống của người Việt nhưng khi ghép chung lại tạo một hương vị rất riêng của người Hà Nội vẫn luôn là một dấu ấn đặc biệt trong kí ức nhiều thế hệ.

Ở nhà tôi, cháo thông thường được nấu từ gạo dẻo thơm, kết hợp thêm chút đỗ đen hoặc đỗ xanh. Theo mẹ tôi kể lại người Hà Nội rất tinh tế trong việc chuẩn bị gạo nấu cháo. Thông thường, với các loại cháo trai, cháo lươn, cháo hến, cháo gà, cháo tim, cháo lòng... gạo sẽ được xay dập nhỏ như tấm. Cháo sườn được nấu từ gạo xay nhuyễn thành bột. Riêng cháo hoa, cháo đậu, gạo được sẽ để nguyên hạt để nấu.

Cháo, đậu, cà muối vốn đơn thuần chỉ là những thức ăn bình dân, vừa nghe đã gợi nên cảm giác dân dã, quê mùa. Thậm chí, món cháo ấy còn gợi nhớ đến những năm tháng vất vả, nhiều lo toan ở thập niên trước, khi người Hà Nội còn vất vả mưu sinh. Ấy thế nhưng người ở cuộc sống hiện đại như chúng ta chớ vội thờ ơ. Cũng bởi, sau bao nhiêu cao lương mỹ vị khiến bụng dạ nặng trình trịch, người ta thường có xu hướng thèm món gì đó thật thanh đạm nhẹ nhàng. Cháo đậu cà muối khi đó chính là chọn lựa tuyệt vời và phù hợp nhất.

Việc nấu cháo đậu tưởng đơn giản nhưng cũng khá cầu kỳ. Người nội trợ nấu cháo khéo léo phải biết canh giờ phù hợp để ninh cháo sao cho hạt gạo nở hoa đều, sánh mịn. Vị cháo thường được nêm nhạt để cân đối và hài hòa với các món ăn kèm vốn đã mặn. Hạt đậu đen hoặc đậu xanh được ninh phù hợp sẽ cho ra thành phẩm chín mềm mà không hề bị nát.

chao-dau-voi-ca-muoi.jpg

Nét độc đáo của món cháo đậu cà Hà Nội là đậu rán tẩm hành ăn kèm. Thông thường, mẹ tôi hay chọn mua đậu từ bà lão bán ở góc chợ. Bà lão tóc trắng phau phau thường đon đả khi mẹ con tôi ghé mua. Theo lời bà kể thì đậu được bà bán đều được lấy từ một cửa hàng nổi tiếng ở làng Mơ. Dẫu tuổi đã cao nhưng bà thường kiên nhẫn thức giấc từ 2 giờ sáng để kịp lấy đậu từ làng Mơ về bán. Đậu làng Mơ sở dĩ được yêu thích vì không được làm một cách đại trà như loại đậu phụ khuôn dài vẫn bán ở chợ mà nó thường là bìa đậu hình vuông, nhỏ nhắn, các cạnh sẽ bo tròn mũm mỉm. Khẽ khàng cầm miếng đậu trên tay sẽ cảm nhận được sự mát dịu và mềm mại.

Có dịp đi dạo chợ cùng mẹ vào một ngày đầu xuân, khi những hạt mưa phùn đầu mùa còn đang rả rích trên mái chợ. Bà lão thường khẽ khàng ngồi bên chiếc bếp nhỏ, đun một chảo mỡ gà thật nóng, tỏa khói nghi ngút, thong thả cho từng bìa đậu Mơ vào rán. Đứa trẻ con là tôi khi ấy thường ngẩn ngơ đứng nhìn bà cụ ngồi rán đậu rồi háo hức nghe tiếng xèo xèo vang lên, để rồi vui vẻ nhận một bìa đậu vàng ươm tỏa hương dịu dàng.

chao-dau-voi-ca.jpg

Khi mang về căn bếp nhỏ ở khu tập thể của gia đình tôi, mẹ tôi sẽ dầm đậu trong nước mắm pha nhạt vị với đường và hành tươi thái nhỏ. Tôi đặc biệt thích món đậu này vì bên ngoài vỏ giòn, bên trong lại cực kỳ mềm mại. Chỉ cần cắn nhẹ một miếng, ta sẽ nếm được vị giòn dai sau đó lan dần cảm giác béo ngậy, tan chảy của ruột bên trong.

Những buổi sáng tinh mơ, khi màn sương còn chưa tỏ, mẹ tôi luôn tay múc cháo nóng ra chiếc bát nhỏ, thêm vài miếng đậu mơ đã tẩm hành hoa cùng vài quả cà muối. Bọn trẻ con chúng tôi khẽ khàng đỡ lấy bát cháo, nhẹ nhàng xúc từng miếng cháo vào miệng, cảm nhận được biết bao ấm áp, chắt chiu của người mẹ dành cho các con. Dưới mái nhà nhỏ đơn sơ trong làn gió heo may ở miền bắc, sự ấm áp của món ăn thi vị khiến bất kỳ ai cũng thấy lòng mình ấm áp, mềm đi trong thoáng chốc.

Bên cạnh món đậu ngâm nước mắm, cà là thứ không thể thiếu trong món ăn thanh tao này. Thông thường, các bà các mẹ thường chọn cà pháo “bánh tẻ” dày cùi muối để đúng mức độ thì vớt ra để dành ăn với cháo. Còn gì thích thú hơn được cầm trên tay một bát cháo ấm nóng với những miếng đậu vàng ươm điểm xuyết thêm ít hành lá xanh non bên mấy quả cà muối ửng vàng nổi bật trên bát cháo đậu sánh mịn. Bát cháo đậu cà chắc cũng vì thế mà trở nên bắt mắt hơn, khiến bất kỳ ai cũng phải ngắm nhìn một lát trước khi thưởng thức.

Điểm tinh túy nhất của món cháo đậu ăn với cà chính là việc kết hợp sao cho các món ăn chính và kèm kết hợp với nhau thật khéo léo, tinh tế. Người chế biến phải chủ động trong việc gia giảm gia vị khiến cho món đậu tẩm mắm hành trọn vị, để khi nhấm nháp, ta vẫn cảm nhận được lớp vỏ ngoài giòn giòn, hơi dai nhưng thơm bùi. Cà cũng cần được khéo léo muối sao cho vừa chín tới, hài hòa giữa vị chua thanh dịu kết hợp cùng cháo sánh mịn. Ngoài đậu và cà, một số người điển hình như bố tôi còn có thói quen thưởng thức cháo đậu với ca la thầu dầm mặn ngọt, giòn sần sật hoặc thêm quả trứng muối bùi béo.

Theo năm tháng, món cháo đậu cà không còn nhiều hàng bán, các gia đình cũng ít có thói quen nấu để thưởng thức. Bản thân tôi cũng rời khỏi Hà Nội, đi làm việc ở vùng cao nguyên xa xôi nhưng vẫn hoài mong nhớ hương vị quê nhà.

Thi thoảng, có dịp quay về Hà Nội, tôi lại nhẫn nại đi tìm những hàng cháo đậu với cà trong con phố nhỏ nào đó. Chỉ cần ngồi vào một góc quán giản dị với dăm bộ bàn ghế, hít hà chén cháo ấm nóng, thêm chút đậu rán tẩm hành và cà muối là đủ đầy và thỏa thuê./.

Tác phẩm tham dự cuộc thi viết "Hà Nội và tôi" của tác giả Phạm Minh Chánh. Thông tin về cuộc thi xem tại đây.
Bài liên quan
  • Đi giữa trời thu Hà Nội
    Một ngày lưng chừng thu… Vũ khúc chim khuyên buổi sáng làm ngọt thêm khoảnh khắc nắng chênh chao trên cao. Mùa Thu. Vạn cổ tới kim muôn đời vẫn thế! Cứ chơi vơi heo may; cứ ngập ngừng lá đổ; Cứ cái nắng mật ngợp hồn say; cứ mưa; cứ nắng đan xen ngày tiếp ngày không hẹn trước. Cái cảm giác chơi vơi thiếu tự chủ bỗng chốc lên ngôi. Ban mai một ngày mới đưa bước chân tôi trở về với mùa thu Hà Nội.
(0) Bình luận
  • Nhớ gì khi xa Hà Nội
    Thanh xuân tươi đẹp nhất của tôi gắn bó cùng Hà Nội. Đó là quãng đời sinh viên tươi vui, hồn nhiên được cùng các bạn đồng trang lứa sinh sống và học tập giữa lòng Thủ đô, dưới mái trường Học viện hành chính Quốc gia. Lần đầu tiên bước ra khỏi ngưỡng cửa an toàn của gia đình, Hà Nội đã hiếu khách đón nhận, ôm tôi vào lòng, gieo vào tâm hồn thật nhiều kỉ niệm đặc biệt. Để rồi sau khi ra trường, trở về quê hương công tác, lòng tôi lại bồi hồi xao xuyến mỗi khi nhớ về Hà Nội với những hồi tưởng xuyến xao về quãng đời sinh viên.
  • Tô thắm Hà Nội bốn mùa hoa
    Có lẽ hiếm có Thủ đô của đất nước nào trên thế giới lại có đủ thời tiết đặc trưng của bốn mùa xuân, hạ, thu, đông, cùng với đó là thiên nhiên tuần hoàn luân chuyển quay vòng bốn mùa như Hà Nội. Để tạo nên diện mạo của Thủ đô, ngoài các công trình kiến trúc, danh lam thắng cảnh… thì còn có cả hệ thống cây xanh và hoa cỏ được trồng khắp các nẻo đường của Hà Nội.
  • Một thoáng Thủ đô, một đời vương vấn
    Tôi đến Thủ đô vào một ngày hè chói chang nắng lửa. Cảm giác nóng nực không ngăn nổi sự hiếu kì trong tôi về mảnh đất ngàn năm văn hiến, về những con người tao nhã, văn minh. Tôi thả hồn phiêu diêu qua từng con phố, lắng tai nghe nhịp thở của Hà thành mà nao nao hồi tưởng về những điều mình đã đọc, đã biết về lịch sử, con người nhân kiệt nơi đây.
  • Giai nhân trong bức ảnh Hà thành bất tử
    Nhân dịp 70 năm giải phóng Thủ đô xin được dâng truyện ngắn này như một nén nhang thơm để tưởng nhớ những nghĩa sĩ anh hùng đã dâng hiến đời mình cho cuộc chiến đấu giải phóng Thủ đô. Trong đó có vợ chồng ông Hai Hiên. Hai Hiên - vị lãnh tụ của cuộc khởi nghĩa “Hà thành đầu độc” năm 1908. Cuộc khởi nghĩa tuy thất bại nhưng đã làm chấn động 3 cõi Đông Dương khiến Paris phải run sợ. Ông Hai Hiên lúc đó mới ngoài 30 tuổi, bị thực dân Pháp xử tử chặt đầu, rồi treo thủ cấp ở Cửa Đông thành, nhằm uy hiếp tinh th
  • Nắng thu theo lối tôi về Hà Nội
    7 giờ sáng, đáp xuống nơi Thủ đô, trái tim của cả nước, tôi lại càng tự hào vì là người con Việt Nam. Đã lâu lắm rồi, kể từ ngày tôi xa nơi đây, hân hoan lắm, 7 tiếng trên máy bay đem tôi về quê nhà. 7 năm xa nhà, tôi từ nơi xa học và làm việc trở về nhưng ký ức của tôi và nơi này không thể xóa nhòa. Từ trên máy bay và từ sân bay về trung tâm, tôi càng thấy sự thay đổi rõ rệt của một Hà Nội chuyển mình, hiện đại, văn minh.
  • Cả nhà ước năm mới
    Đêm 30, sau khi tôi và Thạo (con cả của tôi) chuẩn bị xong mâm cúng giao thừa, như đã thống nhất, cả nhà quây quần bên bàn trà để cùng nhau mơ ước.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Đẩy mạnh phân cấp trong lĩnh vực văn hóa, du lịch khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp
    Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch đang tổ chức lấy ý kiến nhân dân về “Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của một số Nghị định quy định về phân cấp, phân định thẩm quyền trong lĩnh vực văn hóa, gia đình, thể dục, thể thao, du lịch; báo chí, phát thanh và truyền hình; thông tấn; xuất bản, in, phát hành, thông tin điện tử, thông tin cơ sở và thông tin đối ngoại khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp”.
  • Tinh hoa thơ ca Hồ Chí Minh
    Kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 – 19/5/2025), NXB Chính trị quốc gia Sự thật đã ra mắt Tủ sách điện tử Chủ tịch Hồ Chí Minh. Trong đó đáng chú ý có cuốn sách “Tinh hoa thơ ca Hồ Chí Minh” của tác giả - nhà văn Lê Xuân Đức (1939 – 2022) giúp người yêu thơ ca của Bác thêm thấu hiểu và cảm nhận rõ nét hơn tinh hoa trong từng câu chữ mà Người để lại, rút ra những chiêm nghiệm cho riêng mình và trên hết là những bài học lớn, sâu sắc về tư tưởng, về đầu tranh chính trị, về đạo lý làm người cho hôm nay và mai sau.
  • Tiếp tục phát triển những tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong Kỷ nguyên mới của dân tộc Việt Nam (Bài cuối)
    Kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 – 19/5/2025), toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta nguyện trung thành và tiếp nối sự nghiệp vĩ đại của Người; phát huy mạnh mẽ lòng yêu nước cách mạng, tinh thần “tự chủ, tự tin, tự lực, tự cường, tự hào dân tộc”, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc vững bước vào Kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, kỷ nguyên phát triển giàu mạnh, thịnh vượng.
  • Kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh: Sở Du lịch Hà Nội tổ chức các hoạt động ý nghĩa
    Hòa chung không khí thi đua lập thành tích chào mừng kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 – 19/5/2025), Sở Du lịch Hà Nội đã tổ chức nhiều hoạt động điểm nhấn, quảng bá hình ảnh Thủ đô và liên kết với các địa phương để phát triển du lịch Thành phố nói riêng, đất nước nói chung.
  • Khánh thành cầu Thiên Trường biểu tượng mới TP Nam Định
    Ngày 19/5, UBND thành phố Nam Định đã khánh thành cầu Thiên Trường - công trình giao thông trọng điểm bắc qua sông Đào, nối từ đường Song Hào đến đường Vũ Hữu Lợi.
Đừng bỏ lỡ
  • Triển lãm “Không gian di sản văn hóa Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Huế”
    Kỷ niệm 135 năm Ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Thành ủy – HĐND – UBND - UBMTTQ Việt Nam Thành phố Huế tổ chức dâng hoa lên Người và khai mạc triển lãm “Không gian di sản văn hóa Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Huế”.
  • Trưng bày tem, bưu ảnh về Chủ tịch Hồ Chí Minh
    Những hình ảnh, tem và bưu ảnh này nằm trong Trưng bày chuyên đề “Hành trình theo chân Bác qua sưu tập tem và bưu ảnh” của Bảo tàng Thành phố Hồ Chí Minh, diễn ra nhân dịp kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 – 19/5/2025) và Ngày Quốc tế Bảo tàng (18/5).
  • Hà Nội tuyên dương 80 gia đình văn hóa tiêu biểu
    UBND Thành phố Hà Nội đã ban hành Kế hoạch số 125/KH-UBND ngày 15/5/2025 về việc tuyên dương Gia đình văn hóa tiêu biểu nhân dịp kỷ niệm 24 năm Ngày Gia đình Việt Nam (28/6/2001-28/6/2025).
  • Tháng Năm về quê Bác
    Trong những ngày tháng Năm lịch sử, mỗi người dân Việt Nam chúng ta đều nhớ đến ngày sinh nhật Bác Hồ kính yêu, trong tim luôn trào dâng một cảm xúc bồi hồi khó tả... Tạp chí Người Hà Nội xin trân trọng giới thiệu bài thơ "Tháng Năm về quê Bác" của tác giả Nguyễn Xuân Việt.
  • Công diễn vở chèo cổ “Trinh Nguyên” với bản phục dựng công phu, tâm huyết của NSND Trần Quốc Chiêm
    Tối 17/5, tại Rạp Đại Nam, Nhà hát Chèo Hà Nội ra mắt vở chèo cổ “Trinh Nguyên” với bản phục dựng công phu, đầy tâm huyết của NSND Trần Quốc Chiêm đề cao tình mẫu tử, lòng hiếu thảo và sự thuận hòa giữa anh em cùng cha khác mẹ.
  • “Hãy nói rằng con cần mẹ”: Cẩm nang đồng hành cùng người thân bị trầm cảm
    Anbooks phối hợp cùng Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam chính thức ra mắt cuốn sách "Hãy nói rằng con cần mẹ" – cẩm nang đồng hành với người thân bị trầm cảm của tác giả PGS.TS Nguyễn Phương Hoa. Đây là tác phẩm tiếp nối hành trình nghiên cứu và chia sẻ đầy tâm huyết của tác giả trong lĩnh vực sức khỏe tâm thần, đặc biệt là đối với trầm cảm ở trẻ vị thành niên và thanh niên – một vấn đề đang ngày càng trở nên đáng lo ngại trong xã hội hiện đại.
  • Chuỗi sự kiện đặc sắc kỷ niệm 135 năm Ngày sinh của Bác trong Khu Di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh
    Nhân dịp kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2025), sáng 16/5, Khu Di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch tổ chức khai mạc triển lãm với chủ đề "Chủ tịch Hồ Chí Minh - Tinh hoa dân tộc, tầm vóc thời đại" với chuỗi hoạt động đầy ý nghĩa.
  • Sư đoàn Phòng không 361 – 60 năm xứng đáng danh hiệu "cận vệ đỏ" canh giữ bầu trời Thủ đô
    Sáng 17/5, tại Hà Nội, Sư đoàn Phòng không 361 (Quân chủng Phòng không – Không quân) long trọng tổ chức Lễ kỷ niệm 60 năm Ngày truyền thống (19/5/1965 – 19/5/2025) và đón nhận Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhất.
  • Ra mắt bộ tiểu thuyết đồ sộ về cuộc đời và sự nghiệp của Bác Hồ: “Nước non vạn dặm”
    Nhân kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 – 19/5/2025), sáng 17-5, tại Hà Nội, Hội đồng Lý luận Trung ương, Khu Di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch, Nhà Xuất bản Văn học, Công ty cổ phần Truyền thông và Văn hóa Liên Việt ra mắt bộ tiểu thuyết “Nước non vạn dặm”, gồm 5 tập của PGS, TS, nhà văn Nguyễn Thế Kỷ, Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương.
  • Tôn vinh thơ Chủ tịch Hồ Chí Minh qua nghệ thuật thư họa
    Nhân dịp kỷ niệm 135 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 – 19/5/2025), sáng 17/5/2025, tại Bảo tàng Hà Nội, Trung tâm điều phối các hoạt động sáng tạo Hà Nội đã tổ chức khai mạc triển lãm “Thơ Chủ tịch Hồ Chí Minh qua nét chữ sắc màu”. Thông qua hình thức nghệ thuật thư họa – sự kết hợp tinh tế giữa thư pháp truyền thống và hội họa hiện đại, triển lãm đã góp phần tôn vinh cuộc đời, sự nghiệp cách mạng vĩ đại và tư tưởng nhân văn của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Cháo đậu cà, ký ức mãi thương về Hà Nội
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO