Cuộc thi viết Hà Nội & Tôi

Xôi, hoài niệm khó quên về Hà Nội

Thiên An 10:14 15/11/2023

Một buổi sáng ồn ã giữa phi trường Tân Sơn Nhất, tôi được người chị họ từ Hà Nội vào mang cho gói xôi nhỏ gói trong lá sen còn ấm nóng. Nhìn gói xôi thơm được bọc trong lá sen xanh mướt, ấm áp như những tia nắng đầu ngày, lòng tôi chợt nao nao. Xôi không chỉ đơn giản là món ăn mà còn là thức quà, gói trọn hết cả phong vị của đất trời Hà Nội, khiến bất kỳ ai đi xa cũng phải nhung nhớ khôn nguôi.

xoi-xeo-ha-noi.jpg

Ai đã từng sinh ra và lớn lên ở Hà Nội hẳn sẽ không quên được kí ức về những gánh xôi vỉa hè. Từ khởi điểm là thói quen hằng ngày, món ăn mộc mạc ấy đã trở thành một phần đời sống tinh thần của người Hà Nội.

Thời còn ấu thơ, bản thân tôi thích nhất là những buổi sáng trời se se lạnh, được ông bà nội dắt tay đi qua các con phố Hà Nội, ghé vào mua một gói xôi vỉa hè để dành ăn quà sáng. Nếu có nhiều thời gian nhàn tản hơn, tôi sẽ thong thả ngồi trên những chiếc ghế nhựa thấp, hít hà mùi xôi nếp thoang thoảng, theo làn khói nghi ngút tỏa ra từ các chõ hay thúng được các bà, các cô phủ một một lớp vải mỏng để giữ nóng.

xoi-ha-noi.jpg

Người Hà Nội thường có thói quen ăn xôi với các món ăn kèm. Điển hình như xôi xéo ăn cùng với ruốc hay chả, xôi trắng phối kèm với thịt kho, lạp xưởng. Để đa dạng hóa khẩu vị, các chủ gánh xôi thường bán rất nhiều loại xôi màu sắc khác nhau như xôi nếp trắng, xôi gấc, xôi lạc, xôi đỗ xanh, xôi ngô bung… cho phù hợp với sở thích của các thực khách. Trẻ con ham vị ngọt dịu, bùi thơm hẳn sẽ lựa chọn món xôi dừa, xôi gấc. Các cô, các chị thích cảm giác ngọt mềm, sẽ lựa chọn món xôi đỗ xanh, đỗ đen thêm ít dừa nạo sẵn. Nếu muốn chắc bụng, lại yêu thích vị bùi bùi, mằn mặn, lựa chọn tuyệt vời nhất vẫn là xôi trắng ăn kèm với muối vừng hay ruốc. Các cụ yêu thích hương vị truyền thống cũng có thể lựa chọn xôi xéo, món xôi đặc trưng của Hà Nội với màu vàng óng, ăn kèm đậu xanh mềm mịn.

Chắc cũng vì sự đa dạng đó mà xôi trở thành thức quà quen thuộc được bán vào nhiều thời điểm khác nhau từ sáng sớm cho đến tận chiều tối. Người bán đôi khi chẳng cần hàng quán gì cầu kỳ, chỉ cần một đôi quang gánh, có thể len lỏi khắp mọi ngõ ngách phố phường Hà Nội, để rao bán món ăn tiện dụng, chắc dạ không phân biệt giàu nghèo, từ người lao động cho đến giới sinh viên, dân trí thức, công sở này.

xoi-ha-noi-2.jpg

Những năm khó khăn của thập niên 80, mẹ tôi có một gánh xôi nhỏ để bán cho những người thân quen trong ngõ. Do gia cảnh ở nông thôn vất vả nên mẹ tôi biết nấu xôi từ nhỏ và nấu rất khéo. Bố tôi, sau một tai nạn lao động, không thể làm trụ cột kinh tế cho gia đình nên mọi khó khăn dồn hết trên đôi vai của mẹ tôi. Mẹ cứ thế lầm lũi thổi xôi rồi chọn một góc nhỏ, ngồi chờ mọi người trong ngõ đi làm hoặc các vị thực khách đi ngang, ghé mua ủng hộ. Gánh xôi tuy nhỏ nhưng đó là tất cả nỗ lực và biết bao chắt chiu mẹ tôi dành cho gia đình. Cũng từ gánh xôi ấy, chị em tôi đã được nuôi lớn và ăn học thành tài như hôm nay.

Thông thường, trời vừa sáng tinh mơ, mẹ tôi đã thức giấc để chuẩn bị cho công việc nấu xôi. Nguyên liệu chính để thổi xôi thông thường sẽ là gạo nếp. Theo mẹ tôi kể lại thì nếp sẽ có hai loại chủ yếu bao gồm nếp cái và nếp con. Muốn đồ xôi ngon, mẹ sẽ ưu tiên chọn nếp cái, vốn là giống nếp “hoa vàng” ngon nhất, loại gạo nổi tiếng tại các tỉnh đồng bằng và trung du Bắc Bộ vừa thơm dẻo lại rất béo bùi. Vốn là người tỉ mỉ nên mẹ tôi rất kỳ công trong việc chọn lựa nếp cái sao cho hạt to đều, không lẫn tẻ và không bị gãy.

xoi-com.jpg

Để xôi không nát, người chế biến phải canh lửa không quá to, hạn chế cho hơi nước bốc nhanh. Khi xôi gần chín, mẹ tôi sẽ trộn đều với mỡ gà rồi hấp đến khi chín hẳn, như vậy hạt vừa tròn, mềm, bóng và không dính hay nát. Mẹ cũng thường tranh thủ kho một nồi thịt lớn thả vào cả trứng chiên và chả mỡ chiên để đáp ứng đủ mọi yêu cầu của khách hàng. Bí quyết của mẹ tôi là tất cả thịt, trứng, chả phải nổi bồng bềnh trong nồi, vì nước thịt là thứ quý giá để dành chan vào xôi nếp dẻo, nhằm hạn chế độ ngán và thưởng thức cũng đậm đà hơn.

Các nguyên liệu khác để dành nấu với xôi có các loại đỗ như đỗ xanh, đỗ đen, lạc, các loại củ có bột như sắn, khoai. Ngoài ra, người nấu còn có thể tận dụng các loại hạt ngô, hạt sen hoặc quả dừa, gấc. Mỗi loại xôi đều có một quy trình chế biến riêng đòi hỏi người chế biến phải thật thấu hiểu mới cho ra đúng vị.

Xôi thường được thổi bằng phương pháp “đồ”, nghĩa là làm chín gạo bằng hơi nước. Chắc cũng vì lẽ đó nên mỗi khi đồ chín xôi, mẹ tôi thường ủ kỹ trong thúng tre, múng cói bao bọc chung quanh, ở giữa được lót lá chuối khô hoặc chăn chiên để giữ nhiệt. Mẹ tôi thường bảo: “Xôi phải luôn ấm nóng thì khi ăn mới cảm nhận được hương vị dẻo thơm”. Ngoài ra, xôi nên được gói bằng lá sen tươi. Nếu không tìm được lá sen thì tận dụng lá bàng, lá chuối, lá dong thay thế. Thực phẩm được gói bằng lá không chỉ tạo độ mộc mạc, tao nhã mà còn khiến món ăn trở nên thơm ngon hơn.

Mỗi khi theo mẹ dọn hàng xôi sớm, tôi vẫn thường được ưu tiên cho gói xôi nhỏ. Tôi nhận gói xôi đầu tiên từ tay mẹ mà lòng háo hức đến kỳ lạ. Còn gì tuyệt vời hơn những ngày đầu thu, ngồi cạnh mặt hồ trong xanh, cầm nắm xôi vẫn còn hơi nóng, phủ lên một lớp đỗ xanh giã nhừ thái mỏng rưới lên một thìa mỡ nước thơm nức mùi hành khô thái nhỏ, phi vàng ruộm bọc trong lá sen thơm ngát, nhón từng miếng nhỏ khiến lòng ấm áp đến kỳ lạ. Thi thoảng, tôi được ưu tiên cả bát xôi nóng, dẻo được chan thìa nước thịt kho loang loáng mỡ. Thịt ba chỉ ăn kèm thường thái bản to, kho nhừ, có màu nâu của nước hàng và khi cắn sẽ mềm tan ngay trong miệng.

Đôi lần, hồi tưởng lại quá khứ, lòng tôi vẫn thường ngẩn ngơ vì những niềm hạnh phúc dịu dàng như thế. Chỉ tiếc rằng mẹ tôi đã lặng lẽ theo mấy trắng về trời, gánh xôi giản dị khi xưa cũng không còn. Mỗi khi, quay trở lại Hà Nội, nhìn những cô dì gánh hàng xôi len lỏi qua từng góc phố hẹp, lòng tôi lại nao nao biết bao nỗi niềm khó tả.

Tác phẩm tham dự cuộc thi viết "Hà Nội và tôi" của tác giả Thiên An. Thông tin về cuộc thi xem tại đây.
Bài liên quan
  • Hoa sữa, kí ức khó quên về Hà Nội
    Một người bạn đang làm nghiên cứu sinh tại Hà Nội, nhắn tin cho tôi vào những ngày chớm thu: “Hoa sữa nở rồi”. Dù chỉ mấy chữ ngắn ngủi cũng đủ sức khiến bản thân tôi xao xuyến suốt cả tuần liền. Cũng chẳng rõ, từ bao giờ tôi lại đặc biệt yêu mùi hoa sữa đến thế.
(0) Bình luận
  • Nhớ gì khi xa Hà Nội
    Thanh xuân tươi đẹp nhất của tôi gắn bó cùng Hà Nội. Đó là quãng đời sinh viên tươi vui, hồn nhiên được cùng các bạn đồng trang lứa sinh sống và học tập giữa lòng Thủ đô, dưới mái trường Học viện hành chính Quốc gia. Lần đầu tiên bước ra khỏi ngưỡng cửa an toàn của gia đình, Hà Nội đã hiếu khách đón nhận, ôm tôi vào lòng, gieo vào tâm hồn thật nhiều kỉ niệm đặc biệt. Để rồi sau khi ra trường, trở về quê hương công tác, lòng tôi lại bồi hồi xao xuyến mỗi khi nhớ về Hà Nội với những hồi tưởng xuyến xao về quãng đời sinh viên.
  • Tô thắm Hà Nội bốn mùa hoa
    Có lẽ hiếm có Thủ đô của đất nước nào trên thế giới lại có đủ thời tiết đặc trưng của bốn mùa xuân, hạ, thu, đông, cùng với đó là thiên nhiên tuần hoàn luân chuyển quay vòng bốn mùa như Hà Nội. Để tạo nên diện mạo của Thủ đô, ngoài các công trình kiến trúc, danh lam thắng cảnh… thì còn có cả hệ thống cây xanh và hoa cỏ được trồng khắp các nẻo đường của Hà Nội.
  • Một thoáng Thủ đô, một đời vương vấn
    Tôi đến Thủ đô vào một ngày hè chói chang nắng lửa. Cảm giác nóng nực không ngăn nổi sự hiếu kì trong tôi về mảnh đất ngàn năm văn hiến, về những con người tao nhã, văn minh. Tôi thả hồn phiêu diêu qua từng con phố, lắng tai nghe nhịp thở của Hà thành mà nao nao hồi tưởng về những điều mình đã đọc, đã biết về lịch sử, con người nhân kiệt nơi đây.
  • Giai nhân trong bức ảnh Hà thành bất tử
    Nhân dịp 70 năm giải phóng Thủ đô xin được dâng truyện ngắn này như một nén nhang thơm để tưởng nhớ những nghĩa sĩ anh hùng đã dâng hiến đời mình cho cuộc chiến đấu giải phóng Thủ đô. Trong đó có vợ chồng ông Hai Hiên. Hai Hiên - vị lãnh tụ của cuộc khởi nghĩa “Hà thành đầu độc” năm 1908. Cuộc khởi nghĩa tuy thất bại nhưng đã làm chấn động 3 cõi Đông Dương khiến Paris phải run sợ. Ông Hai Hiên lúc đó mới ngoài 30 tuổi, bị thực dân Pháp xử tử chặt đầu, rồi treo thủ cấp ở Cửa Đông thành, nhằm uy hiếp tinh th
  • Nắng thu theo lối tôi về Hà Nội
    7 giờ sáng, đáp xuống nơi Thủ đô, trái tim của cả nước, tôi lại càng tự hào vì là người con Việt Nam. Đã lâu lắm rồi, kể từ ngày tôi xa nơi đây, hân hoan lắm, 7 tiếng trên máy bay đem tôi về quê nhà. 7 năm xa nhà, tôi từ nơi xa học và làm việc trở về nhưng ký ức của tôi và nơi này không thể xóa nhòa. Từ trên máy bay và từ sân bay về trung tâm, tôi càng thấy sự thay đổi rõ rệt của một Hà Nội chuyển mình, hiện đại, văn minh.
  • Cả nhà ước năm mới
    Đêm 30, sau khi tôi và Thạo (con cả của tôi) chuẩn bị xong mâm cúng giao thừa, như đã thống nhất, cả nhà quây quần bên bàn trà để cùng nhau mơ ước.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
Đừng bỏ lỡ
  • UNESCO trao Bằng công nhận Công viên địa chất toàn cầu Lạng Sơn
    Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn là minh chứng rõ nét cho nỗ lực gìn giữ và quảng bá di sản văn hóa Việt Nam cùng với các di sản văn hóa phi vật thể như tín ngưỡng thờ Mẫu, hát Then của người Tày, Nùng, Thái...
  • 9 tựa sách hay trong Tủ sách gia đình của Nhã Nam
    Ngày Gia đình Việt Nam 28/6 là dịp để mỗi người lắng lại, cảm nhận rõ hơn giá trị của tình thân, của những khoảnh khắc bên nhau giản dị mà quý giá. Trong nhịp sống hiện đại, một trong những cách đẹp đẽ để giữ gìn và bồi đắp sợi dây gắn kết gia đình chính là cùng nhau đọc sách – những cuốn sách đầy yêu thương, sẻ chia và thấu cảm. Hiểu được điều đó, Nhã Nam đã kỳ công tuyển chọn và xây dựng Tủ sách Gia đình. Đây là những cuốn sách giúp nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ, lan tỏa giá trị yêu thương trong mỗi mái ấm, để mỗi em bé đều được lớn lên trong vòng tay chan chứa hạnh phúc của gia đình.
  • Phu nhân Tổng Bí thư và Tổng Giám đốc UNESCO tham dự triển lãm ảnh "Chúng tôi có thể"
    Các tác phẩm là sản phẩm tiêu biểu của dự án “Chúng tôi CÓ THỂ” – sáng kiến phối hợp giữa UNESCO và Bộ Giáo dục và Đào tạo, hướng đến mục tiêu trao quyền học tập và phát triển toàn diện cho phụ nữ và trẻ em gái dân tộc thiểu số tại các vùng khó khăn.
  • Người đẹp Phú Yên Hà Trúc Linh đăng quang Hoa hậu Việt Nam 2024
    Hà Trúc Linh - 21 tuổi, quê Phú Yên, sinh viên Đại học Tài chính Marketing TP HCM - vượt top 24 để đoạt vương miện Hoa hậu Việt Nam 2024.
  • Ra mắt sách “Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn"
    Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam vừa ra mắt cuốn sách "Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn", tuyển chọn các bài viết tiêu biểu của nữ trí thức trên tuần báo Phụ nữ tân văn – một diễn đàn quan trọng trong phong trào nữ quyền Việt Nam đầu thế kỷ XX. Ấn phẩm dày 600 trang, do Đoàn Ánh Dương biên soạn và giới thiệu, được phát hành trên toàn quốc từ tháng 6/2025.
  • Hà Nội nêu cao tinh thần “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”
    Tại kỳ họp thứ 24 (kỳ họp chuyên đề) diễn ra sáng 27/6, HĐND Thành phố Hà Nội khóa XVI, nhiệm kỳ 2021-2026 đã thông qua Nghị quyết về phân cấp quản lý nhà nước một số lĩnh vực kinh tế - xã hội trên địa bàn Thành phố, bảo đảm thực hiện đúng phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.
  • Phát động cuộc thi ảnh báo chí 'Việt Nam trên hành trình đổi mới’
    Cuộc thi ảnh báo chí “Việt Nam trên hành trình đổi mới” do Báo Nhân Dân phối hợp Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức nhằm tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước, con người, những thành tựu về chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa cũng như vị thế của Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế trong quá trình 40 năm đổi mới.
  • Hà Nội sửa đổi, bổ sung quy định phân cấp nguồn thu, chi để mô hình chính quyền địa phương 2 cấp hoạt động hiệu quả
    Để có cơ sở điều chỉnh, giao dự toán ngân sách năm 2025 cho các xã, phường sau sắp xếp đảm bảo nguồn ngân sách để thực hiện các nhiệm vụ được giao từ ngày 1/7/2025, HĐND Thành phố Hà Nội ngày 27/6 đã thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số nội dung quy định tại Nghị quyết số 22/2022/NQ-HĐND ngày 08/12/2022 về phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa các cấp ngân sách, định mức phân bổ ngân sách Thành phố và tỷ lệ phần trăm phân chia nguồn thu giữa các cấp ngân sách giai đoạn 2023-2025.
  • Trình chiếu loạt phim đỉnh cao của Hàn Quốc tại Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần 3
    Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần 3 diễn ra từ ngày 29/6 – 5/7 sẽ có nhiều hoạt động hấp dẫn, đặc biệt khán giả sẽ có cơ hội gặp gỡ nhiều diễn viên Hàn Quốc.
  • Festival Nông sản Hà Nội: Thúc đẩy mô hình canh tác, chế biến và tiêu dùng nông sản gắn với văn hóa – du lịch
    Từ ngày 26 - 29/6/2025, tại quận Tây Hồ, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội phối hợp UBND quận Tây Hồ tổ chức Festival Nông sản Hà Nội lần thứ 4 – sự kiện xúc tiến thương mại nông nghiệp thường niên đang ngày càng khẳng định vị thế là điểm hẹn lớn của người tiêu dùng và các nhà sản xuất nông sản trên cả nước.
Xôi, hoài niệm khó quên về Hà Nội
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO