Ngọt ngào hương nhãn

Ấy vậy mà khi bà bảo mỗi đứa nhận một cái cây trong vườn thì chị gái tôi vẫn chọn cây nhãn. Đó là cây nhãn già nhưng tán rộng, ngọn thấp, bóng mát của nó choàng lên ngôi nhà ba gian hai chái của bà như một con gà mái luôn bảo vệ đàn con của mình. Mùa xuân đến, sáng ra, đang quét sân chị vội vàng gọi tôi: “Em nhìn kìa, năm nay thể nào nước sông cũng lên cao, lụt nặng”. Tôi còn đang ngái ngủ, vội chạy ra sân xem có chuyện gì thì chỉ thấy hoa nhãn đã đơm đầy ắp trên cây. Cây nhãn tựa như một đĩa xôi được bà đơm hậu hĩnh trong lễ cúng tổ tiên.

Đúng là hè ấy, con sông nhỏ chảy qua làng bỗng như một người đàn bà “bụng mang dạ chửa”. Chẳng biết cơ man nào là nước ở rừng về. Cả một vùng bãi ngoài đê lâu nay đất đóng cứng đanh, cây và gai góc lên xanh giờ bị nước nhấn chìm, làng đêm đêm thao thức lo đê vỡ. Hai chị em tôi trèo lên cây nhãn nhìn ra vừa lo sợ, vừa háo hức vì chưa bao giờ mặt nước gần đến thế, nhiều người tụ tập thế. Bà tôi bảo cây nhãn ra hoa như điềm báo cho một năm mưa gió gian nguy.

Nhưng nhìn cây nhãn sai hoa, tuổi thơ của tôi chỉ hồn nhiên nghĩ đến những trái chín ngọt ngào. Tôi đã được ăn không biết bao nhiêu vụ nhãn. Từ loại nhãn người ta chở theo thuyền từ vùng hạ lưu lên, nhãn trồng trên đồi mang xuống, và vị nhãn quê từ cây nhãn ông nội trồng trước khi đi chiến trường. Cây nhãn nhà ông bà nội cho quả rất to, cùi dày, ngọt sắc và thường chín muộn hơn nhãn của các nhà hàng xóm. Tôi cứ thấp thỏm chờ, chẳng biết hôm nào nhãn mới chín bởi chỉ còn ít hôm nữa là phải về nhà để chuẩn bị cho năm học mới.

Rồi trưa hôm ấy, các chú tôi trèo lên bẻ nhãn. Chùm quả đầu chín mọng đặt lên ban thờ thắp hương tổ tiên. Thứ nữa là đến tôi và chị gái được ưu tiên nếm sớm. Tôi cầm quả nhãn to, vỏ mọng, bóc lớp vỏ còn thoảng mùi nhựa bên ngoài để lộ ra lớp cùi trắng dày, cái hạt đen tròn lẩn trốn mãi mới tìm ra. Nhãn ngọt và thơm, tôi ăn hết chùm này qua chùm khác, trưa ấy quên cả bữa cơm có canh cua và cá rô đồng...

Thế là từ đấy hè nào hai chị em cũng đòi về bà nội. Cây nhãn có năm sai quả, có năm mất mùa chỉ thưa thớt vài chùm nhưng bao giờ cũng ngọt vị thơm hương. Chúng tôi lớn lên, dần dà bận học hành nên cũng dần ít về quê nội được. Có dạo từ trường về thăm nhà, thấy mẹ đưa cho ít tiền nói là bà nội cho. Tôi hơi bâng khuâng đoán chắc là bà phải bán cả mùa quả ngọt cho thương lái. Về thăm bà, vẫn cái chổi tre quét lá rụng, bà bảo: “Tuổi già thu hái trong vườn. Cháu đi học xa cứ yên tâm, bà ở với những cái cây nó thảo thơm, ân nghĩa lắm, mùa nào thức nấy đủ nuôi bà rau cỏ, thuốc thang...”. Xe đã chạy khá xa, tôi vẫn nhìn về ngôi nhà ba gian của bà với bóng cây nhãn như cánh gà mẹ chở che. Hình như hương nhãn ngọt ngào bởi kết tinh trong đó bao buồn vui và ký ức tuổi thơ của mình.

Hôm nay trên phố, tôi chọn mua một chùm nhãn đầu vụ, đặt lên đĩa, bên tách trà, tưởng như bao ký ức lại ùa về, phải viết một cái gì đó để tri ân mùa quả ngọt...