Hà Nội xưa - nay

Sắc màu làng nghề chế tác đá ong Bình Yên

Bảo Nguyên 09/08/2023 19:52

Cách trung tâm Thủ đô khoảng 40km về phía Tây Bắc, xã Bình Yên (huyện Thạch Thất, Hà Nội) vừa tươi mới lại vừa hoài cổ bởi sắc màu đá ong qua từng nẻo đường làng ngõ xóm. Nơi đây có nghề truyền thống là chế tác đá ong.

Bất cứ ai đến thăm xã Bình Yên đều sẽ không khỏi trầm trồ trước những sản phẩm được chế tác từ đá ong ở đây. Bắt đầu từ bức phù điêu bằng đá ong đề biển hiệu trụ sở UBND xã, rồi đến dãy tượng đá ong tạo hình đàn trâu thong dong giữa vạt cỏ xanh rì: Trâu mẹ thảnh thơi nằm nghỉ nắng, nghé con ngơ ngác quẩn bên chân mẹ…

1.jpg
Biển hiệu và điêu khắc trên phiến đá ong trước cổng UBND xã Bình Yên.
2.jpg
Tượng trâu tạc từ đá ong trước cổng UBND xã Bình Yên.

Và ngay bên cạnh đó, là cặp sư tử được tạc từ đá ong chầu hai bên lối vào Nhà bia tưởng niệm liệt sĩ của xã. Đá ong càng đổ màu, chất phong sương, hoài cổ càng khiến lòng người bâng khuâng và ngẩn ngơ.

3.jpg
Tượng sư tử tạc từ đá ong trước lối vào lối vào Nhà bia tưởng niệm liệt sĩ của xã Bình Yên.

Từ đường lớn rẽ vào cổng thôn Yên Mỹ, nổi bật lên trước cánh đồng xanh ngắt là sắc nắng ươm trên tam quan chùa Đại Lợi. 

5.jpg
Tam quan chùa Đại Lợi, thôn Yên Mỹ, xã Bình Yên được xây dựng từ đá ong.

Theo các bà vãi trông chùa thì chùa Đại Lợi vốn có từ lâu đời nhưng trải qua chiến tranh, thời gian đã bị hư hại nhiều. Chùa mới được trùng tu năm 2021, không gian chùa được dựng lại và trau chuốt với nguyên liệu chính là đá ong, bởi bàn tay khéo léo của những người thợ trong vùng. Chính điện được dựng lại trên nền chùa cũ, có hậu điện thờ Mẫu ở phía sau. Và điểm nhấn của điêu khắc mỹ nghệ đá ong trong kiến trúc của chùa phải kể đến đôi tượng rồng trước thềm chính điện.

7.jpg
Chính điện của chùa Đại Lợi, được xây dựng, điêu khắc từ đá ong.

Ở Bình Yên, rẽ vào bất cứ lối ngõ thăm nhà nào hầu như đều sẽ bắt gặp giếng nước gia đình được xây đá ong bao quanh. Và giống như bao giếng nước gia đình trong làng, giếng nước trong chùa Đại Lợi cũng được xây bao bằng đá ong.

6.jpg
Giếng nước được xây đá ong bao quanh trong khuôn viên chùa Đại Lợi.

Giếng nước được xây bao quanh bằng đá ong ở Bình Yên ngoài dáng vuông còn có dáng tròn rất phổ biến:

10.jpg

Ông Văn Mỹ, trưởng thôn Yên Mỹ cho hay: Nghề chế tác đá ong ở Bình Yên có đã lâu đời, cũng đã được mấy thế hệ. Trước đây, hầu như trong đất vườn nhà ai cũng có sẵn đá ong, thế nên nhà nào cũng có tường đá ong và giếng đá ong là vì như thế. “Đình làng tôi cũng mới được tu sửa, tôn tạo năm 2017 và đẹp lắm. Đặc sắc là cặp ông rồng ở cổng đình, do đội điêu khắc đá ong trong vùng làm nên. Đình thờ Đức Thánh Tản Viên Sơn”, ông Mỹ tự hào.

8.jpg
Nghi môn và tường bao đình làng Yên Mỹ, được xây dựng từ đá ong.
9.jpg
Rồng chầu trước nghi môn đình làng Yên Mỹ, một sản phẩm từ điêu khắc mỹ nghệ đá ong.

Rẽ vào bất cứ đường làng ngõ xóm nào ở Bình Yên cũng có thể gặp những bức tường đá ong. Nếu là công trình mới xây dựng thì vàng ươm tươi rói và nổi bật rõ ràng. Còn những công trình lâu năm thì màu thời gian đã kéo những bức tường về hòa lẫn dưới bóng cây cối.

15.jpg
Một bức tường đá ong bao vườn ở Bình Yên.
16.jpg
Tường và cổng một ngôi nhà ở xã Bình Yên.

Thậm chí, không chỉ là chùa, đình hay nhà thờ họ, bờ tường hộ gia đình mà các nhà hàng ăn uống ở nơi đây còn nhấn nhá điểm tô không gian bằng chính đặc sản quê hương: Từ cổng vào cho đến cụm không gian của nhà hàng, các mái vòm hay tiểu cảnh, đều được xây dựng bằng nguyên liệu chính là đá ong. 

15..jpg

Có thể thấy rằng, đây là một ấn tượng khó quên đối với lữ khách khi ghé thăm đất Bình Yên.

14.jpg

Không chỉ là tạo tác tượng, những nghệ nhân khéo tay trên đất Bình Yên còn dựng nên những bức phù điêu với từng cảnh và vẻ rất riêng.

12.jpg
Một sản phẩm điêu khắc trên đá ong ở Bình Yên.

Anh Nguyễn Đại Lợi, chủ cơ sở sản xuất đá ong Đại Lợi ở thôn Cánh Chủ cho biết: “Đá ong là loại vật chất đặc biệt. Người thợ chế tác, điêu khắc mỹ nghệ trên đá ong mà không khéo léo, không hiểu kết cấu của đá thì sẽ làm hỏng, làm vỡ phiến đá đẹp. Nhất là với các bức phù điêu có khắc đẽo các hình dáng theo yêu cầu. Vì thế, để làm được sản phẩm mỹ nghệ từ chế tác đá ong, tác giả không chỉ là một người thợ khéo tay, mà còn là một người nghệ sĩ, một bậc thầy về điêu khắc và về đá ong”.

11.jpg
Một sản phẩm từ điêu khắc mỹ nghệ đá ong tại cơ sở của anh Nguyễn Đại Lợi.
13.jpg
Một số sản phẩm từ chế tác mỹ nghệ đá ong trong một cơ sở sản xuất đá ong ở xã Bình Yên.

Tuy nhiên, để Bình Yên phát triển làng nghề chế tác đá ong hiện nay là một việc khó. Theo trưởng thôn Yên Mỹ thì các vỉa đá ong được khai thác nơi đây vốn có sẵn trên đất có sở hữu tại địa phương. Và những năm gần đây, đã có một số cơ sở sản xuất đá ong (nhỏ lẻ) trong vùng cũng phải dừng hoạt động. Lý do là vì hết nguồn nguyên liệu. 

18.jpg
Bức phù điêu - bình phong ở đình Sen Trì, xã Bình Yên.
17.jpg
Nắng rót mật tôn sắc màu đá ong trên nghi môn của đình làng ở xã Bình Yên.

Nghề chế tác đá ong chỉ có thể tồn tại trong một quãng thời gian nhất định, vì đặc thù nguyên liệu. Dù vậy, các sản phẩm được chế tác từ đá ong, nhất là các tác phẩm điêu khắc mỹ nghệ từ đá ong mà các nghệ nhân, những người thợ lành nghề đã tạo ra, đã góp phần điểm tô không gian địa phương. Và cũng là nét độc đáo, mang đến cảm giác gần gũi, thân thiện, yên bình trên quê hương Bình Yên./.

Bài liên quan
(0) Bình luận
  • Phục dựng nghi lễ tế Đinh tại đền Đức Thánh Cả
    Ngày 9/3/2025, nghi lễ tế Đinh đã điễn ra tại đền Đức Thánh Cả, thôn Hữu Vĩnh, xã Bình Lưu Quang, huyện Ứng Hòa, TP. Hà Nội. Việc phục dựng nghi lễ là một phần trong chiến lược bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa của địa phương.
  • Tây Hồ – Nơi giao thoa giữa quá khứ và hiện tại trong bảo tồn văn hóa
    Quận Tây Hồ, một trong những quận trung tâm của Thủ đô Hà Nội, không chỉ nổi tiếng với vẻ đẹp tự nhiên mà còn là nơi chứa đựng nhiều giá trị văn hóa lịch sử. Quận Tây Hồ là một khu vực đặc biệt với sự kết hợp hài hòa giữa không gian xanh mát của các hồ, làng nghề truyền thống và các di sản văn hóa phong phú. Những năm qua, Tây Hồ đã và đang thực hiện công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa, tạo nên một hình ảnh đầy bản sắc và thu hút du khách.
  • Một thoáng ký ức Hà Nội xưa
    Nếu mang nắng chiều chiếu nghiêng nghiêng vào ngăn ký ức của người Hà Nội, dễ sẽ thấy gói hàng Tết thời xa vắng, thấy chiếc áo chần bông xúng xính chờ cái rét ngọt để diện đi chơi… Thời gian có khả năng diệu kỳ, đôi khi có thể biến những khoảnh khắc tưởng chừng như thiếu thốn, khó khăn nhất trở thành tình cảm nhất, vui vẻ nhất; biến những điều răn dạy khắt khe nay trở thành lời vàng thước ngọc muốn gửi gắm lại cho thế hệ sau…
  • Lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống qua chương trình "Tết Việt - Tết Phố 2025"
    Hòa chung không khí đón chào Xuân mới, Ban Quản lý Hồ Hoàn Kiếm và Phố cổ Hà Nội sẽ tổ chức chương trình hoạt động văn hóa với chủ đề “Tết Việt - Tết Phố 2025” nhằm lan tỏa những giá trị văn hóa độc đáo, kết nối cộng đồng và quảng bá hình ảnh Việt Nam ra thế giới.
  • Xôi cây làng Tây Mỗ
    Phường Tây Mỗ (quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội) có ba thôn là Miêu Nha, Phú Thứ và Tây Mỗ. Nhắc đến Mỗ, người ta nhớ câu “Mỗ, La, Canh, Cót tứ danh hương”. Có danh hương từ bốn làng khoa bảng và hương nếp từ ngày hội thi xôi cây. Đình làng thờ Thủy Hải Long vương, Ả Lã nàng Đê - nữ tướng thời Hai Bà Trưng; đền làng thờ Phúc Vương Tranh - người con của vua Lê Thánh Tông.
  • Hà Nội - 36 khúc giao thời: Khám phá sự giao thoa quá khứ và hiện tại của 36 phố phường
    “Hà Nội - 36 khúc giao thời” - chuỗi hoạt động khám phá 36 phố phường Hà Nội và những nét văn hóa đặc sắc từ Hà Nội xưa sẽ diễn ra vào ngày 15/12/2024 tại Cafe Phố Hàng (251 Phố Hồng Hà, Phường Phúc Tân, Quận Hoàn Kiếm, Hà Nội). Đến với không gian mang đậm dấu ấn đặc trưng của từng góc phố cổ Hà Nội, công chúng, đặc biệt là giới trẻ sẽ có cơ hội khám phá và hiểu hơn những giá trị văn hóa của Thủ đô.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Đặc sắc phim tài liệu “Vượt sóng: Câu chuyện về thành phố 50 năm mùa hoa nở”
    Chào mừng kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 – 30/4/2025), Đài truyền hình Thành phố Hồ Chí Minh vừa ra mắt, giới thiệu đến khán giả series phim tài liệu “Vượt sóng: Câu chuyện về thành phố 50 năm mùa hoa nở”.
  • Văn học thiếu nhi Việt Nam: Những bước chuyển mình sau ngày đất nước thống nhất
    Sau 21 năm bị chia cắt, hai miền Nam - Bắc Việt Nam được nối liền một dải nhờ chiến thắng lịch sử mùa xuân năm 1975. Hòa chung niềm vui lớn của đất nước là niềm vui của sách văn học thiếu nhi khi được phát hành suốt từ Bắc tới Nam.
  • Hiểu rõ giá trị của thời đại Hùng Vương trong lịch sử Việt Nam
    NXB Chính trị quốc gia Sự thật vừa ra mắt cuốn sách “Thời đại Hùng Vương (Lịch sử, kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội)” và “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Việt Nam”. Không chỉ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về thời đại Hùng Vương trong tiến trình lịch sử phát triển của dân tộc, hai cuốn sách còn góp phần bồi đắp tinh thần tự hào về lịch sử dựng nước và giữ nước hàng ngàn năm của cha ông ta.
  • Vinschool: Bệ phóng vững chắc cho học sinh vào đại học top đầu trong nước và quốc tế
    Mùa tuyển sinh đại học 2025-2026 tiếp tục chứng kiến sự bứt phá của học sinh Vinschool khi nhiều em trúng tuyển vào các trường danh tiếng trong nước và quốc tế trong Kì Tuyển sinh Sớm vừa qua. Đặc biệt, 2 học Nguyễn Bentley Minh Nhật và Nguyễn Sỹ Hưng đã gây “bão” mạng xã khôi khi xuất sắc giành học bổng hơn 8 tỷ VNĐ mỗi em từ các trường Đại học danh giá nhất nước Mỹ thuộc nhóm Ivy League – Dartmouth College và Brown University.
  • Tối đa hóa lợi nhuận khi đầu tư căn hộ The Cosmopolitan tại Cổ Loa
    Trong những năm gần đây, căn hộ cao cấp và hạng sang liên tục khẳng định vị thế trên thị trường bất động sản. Ngay cả trong giai đoạn trầm lắng vừa qua, khi nhiều phân khúc lao đao thì loại hình căn hộ chung cư vẫn duy trì sự ổn định, liên tục dẫn đầu về nguồn cung, giao dịch và tốc độ tăng giá trên thị trường.
Đừng bỏ lỡ
Sắc màu làng nghề chế tác đá ong Bình Yên
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO