Cuộc thi viết Hà Nội & Tôi

Làng cổ Đường Lâm: Dòng chảy hòa quyện giữa lịch sử và hiện tại

Phạm Kẩm Hà 15/02/2024 11:07

Nằm cách chừng hơn 40 km về phía tây của trung tâm thành phố Hà Nội, có một ngôi làng cổ dường như nằm ngoài cuộc sống hiện đại, đô thị hóa diễn ra hàng ngày của Hà Nội cũng như các thành phố lớn khác. Đó là làng cổ Đường Lâm, thuộc thị xã Sơn Tây, Hà Nội.

1(5).jpg

Ngôi làng này được xây dựng vào thế kỷ 11, có hơn 1,200 năm lịch sử, và vẫn giữ nguyên vẻ đẹp truyền thống từ thời kỳ Trần – Lê, gìn giữ, bảo tồn những di tích lịch sử, kiến trúc cổ kính. Quần thể làng cổ bao gồm 9 thôn, trong đó cổ nhất là các thôn Cam Thịnh (gọi tắt từ Cam Giá Thịnh), Cam Lâm (trước gọi là Cam Tuyền), Đoài Giáp, Đông Sàng và Mông Phụ, các thôn còn lại được lập từ giữa thế kỷ thứ 19. Đây là miền đất lịch sử lâu đời đã sản sinh ra hai vị Vua Phùng Hưng và Ngô Quyền cùng nhiều người nổi tiếng khác như Thám hoa Giang Văn Minh, Bà chúa Mía (Vương phi của chúa Trịnh Tráng), Thám hoa Kiều Mẫu Hãn. Xứng danh với xưng tụng “Thế hữu hưng ngơi đại” (thời nào cũng có người tài).

Mỗi khi cần tìm sự yên tĩnh, thanh thản trong lòng, tôi lại tạm chia tay với phố phường náo nhiệt, những con đường chật người, xe trung tâm thành phố, về với Đường Lâm. Nơi từ những bước chân đầu đường làng, tôi đã cảm nhận được hồn xưa đất Việt, êm ả, chở che.

Từ xa xưa, làng được xây dựng 5 cổng, một cổng lớn chính và 4 cổng trấn tứ phương. Theo biến động lịch sử, hiện nay chỉ còn lại cổng làng Mông Phụ được xây dựng từ năm 1833. Cổng làng Đường Lâm uy nghiêm được xây bằng đá ong, hai cánh làm từ gỗ lim theo hình cánh dế. Trước cổng vào làng, du khách nào cũng sẽ có cảm giác như được chào đón, vừa thân quen lại cũng vừa giữ lễ nghĩa. Cạnh cổng làng là cây đa cổ thụ, tuổi đời chắc cũng đã hơn trăm năm, cao lớn, ngả bóng mát xuống con đường. Trước kia, đây là nơi nghỉ chân của những người nông dân sau giờ làm đồng. Cây đa như người thân, chứng nhân bao nhiêu thế hệ, bao nhiêu sự kiện lịch sử biến động của ngôi làng.

2(6).jpg

Qua cổng làng, bước chân của du khách sẽ thong thả dạo những con đường được thiết kế theo hình xương cá. Với cấu trúc này, nếu đi từ đình sẽ không bao giờ quay lưng vào cửa Thánh cũng như thể hiện sự kết nối cộng đồng sâu sắc. Dọc hai bên đường là tường hậu của các nhà dân xây bằng đá ong, hay gạch mộc. Thỉnh thoảng trùm lên những bức tường cũ xưa mang dấu ấn thời gian là những dàn hoa đua sắc lẫn vào với mầu xanh tươi của hoa lá. Không khí trong lành mát mẻ, hòa quyện quá khứ và hiện tại theo người đi từng bước chân.

Nhà cổ Đường Lâm

3(4).jpg

Trung tâm lưu giữ của “bảo tàng” Đường Lâm là những ngôi nhà cổ với gần 1.000 căn được xây dựng từ những năm 1649, 1703, 1850… Nhà cổ xây dựng bằng loại vật liệu truyền thống của xứ Đoài là: đá ong, tre, gỗ xoan, nứa, gạch đất nung, ngói, đất nện, trấu, mùn cưa,… Nhà thường có 5 gian, 2 chái, gian giữa để thờ có bàn thờ, trang trí cửa võng, có bàn ghế, sập gụ với các tích phong cảnh thể hiện nền nếp gia phong của các cụ ngày xưa. Ngoài sân vườn vẫn có giếng đá ong cổ, bình phong và một số ít gia đình còn có ao. Tiêu biểu có nhà cổ của ông Hà Nguyên Huyến, chị Dương Lan, bà Điền, ông Hùng,...

Mỗi ngôi nhà cổ có cửa cổng bằng gỗ dạng vòm 2 cánh làm từ các loại gỗ truyền thống như gỗ lim, gỗ cẩm lai, hay gỗ trắc. Then gỗ, tay nắm được sơn bằng sơn ta mang đến vẻ đẹp mộc mạc, ấm áp.

Bắt gặp nơi đây ở nhà nào cũng là những mái ngói lớn bằng đất nung vốn từ mầu đỏ tươi, đã thâm trầm rêu phong dần theo dòng thời gian hàng trăm năm. Ngói ở đây là ngói ta (ngói mũi) là được xếp thành nhiều lượt dày tới 20cm theo lối vẩy cá. Từ xa xa nhìn thấy những làn khói bếp nhè nhẹ tỏa ra từ những mái ngói ấy, tâm hồn tôi lại rưng rưng cảm xúc.

Nội thất và kết cấu bên trong mỗi ngôi nhà cổ hầu như được giữ nguyên vẹn, với hệ cửa cửa bức bàn, cột gỗ, tủ, sập. Những cột gỗ toàn bộ chạy dọc theo nhà, tạo nên sự cứng cáp và mạnh mẽ cho ngôi nhà. Như mọi miền quê khác, người dân nơi đây cũng đã lên đường theo tiếng gọi thiêng liêng của tổ quốc. Để rồi trong nhà lại nhiều thêm bằng khen, huân chương kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ.

Các ngôi nhà cổ này vẫn đang được các thế hệ hiện nay, sinh sống và gìn giữ. Những ông bà cao tuổi, thong thả hiền từ vừa đơm trầu vừa kể cho du khách nghe những dấu mốc lịch sử xa xưa của làng mình. Quá khứ quanh quẩn và đậm đặc trong không gian ngôi nhà lẫn với mùi trầu thơm.

Cây lựu trong sân

6(3).jpg

Cây lựu thường được trồng ở các khu vườn, sân trước hoặc sân sau của ngôi nhà cổ Đường Lâm tạo không gian xanh mát, tạo điểm nhấn cho kiến trúc cổ kính. Mỗi lần về đây, tôi thường ngồi dưới tán cây, trên đó những quả lựu mầu vàng trĩu xuống bình yên. Thỉnh thoảng những con gió nhẹ đong đưa cành cây, thổi lên mái tóc, làn da, làm cho tôi cảm thấy mình như một thành phần của toàn bộ không gian nơi đây tự bao giờ.

Đường Lâm mùa gặt

5(4).jpg

Mùa gặt làng cổ Đường Lâm mang đến không khí tươi vui, hạnh phúc và đầy nghệ thuật với hình ảnh của những cánh đồng lúa vàng óng ả dọc theo con đường làng cổ.

Mùa thu hoạch vụ chiêm vào tháng 5 là thời điểm tuyệt đẹp nơi đây. Không khí nhộn nhịp rộn ràng từ cánh đồng cho tới những con đường làng, trong mỗi ngôi nhà. Mầu vàng ruộm của lúa, rơm và thóc dưới ánh nắng hè trải dài từ cánh đồng về tới từng sân nhà, sân đình... Trong không gian làng cổ mùa gặt quyến rũ ấy, tôi nhắm mắt để hít hà mùi thơm của cây lúa, của rơm rạ no nắng.

Sau những giờ làm việc vất vả, người nông dân ngồi nghỉ ngơi dưới những bóng cây trên con đường vào làng. Những cô gái thôn quê má đỏ ửng lên vì nắng, miệng cười tươi tinh nghịch trong ngày mùa làm say đắm các chàng trai.

Du khách đến với làng cổ Đường Lâm không chỉ được trải nghiệm không gian yên bình, hòa mình vào không khí bình dị mà còn có cơ hội khám phá lịch sử và văn hóa phong phú của đất nước. Làng cổ Đường Lâm như một bức tranh sống động hòa quyện giữa lịch sử hàng trăm năm với cuộc sống hiện tại.

Tôi thầm mong ước, sự phát triển và nhịp sống đô thị hối hả sẽ tiếp tục không chạm quần thể làng cổ Đường Lâm. Để mỗi lần trở về tôi được chìm trong tâm hồn Việt cội nguồn thuần phác lưu giữ trong từng viên ngói, con đường, từng bức tường đá ong, bậc thềm, cột gỗ,… trong tâm hồn người dân nơi đây./.

Tác phẩm tham dự cuộc thi viết "Hà Nội và tôi" của tác giả Phạm Kẩm Hà. Thông tin về cuộc thi xem tại đây.
Bài liên quan
  • Hà Nội và tôi - một tình yêu trọn vẹn
    Hà Nội chính là tri kỷ khi cùng tôi đi qua những năm tháng thanh xuân vừa vô tư vừa dữ dội, là người thầy dạy cho tôi bài học về cách sống, cách ta kiêu hãnh bước qua mọi khó khăn với trái tim dịu dàng, nhân hậu.
(0) Bình luận
  • Nhớ gì khi xa Hà Nội
    Thanh xuân tươi đẹp nhất của tôi gắn bó cùng Hà Nội. Đó là quãng đời sinh viên tươi vui, hồn nhiên được cùng các bạn đồng trang lứa sinh sống và học tập giữa lòng Thủ đô, dưới mái trường Học viện hành chính Quốc gia. Lần đầu tiên bước ra khỏi ngưỡng cửa an toàn của gia đình, Hà Nội đã hiếu khách đón nhận, ôm tôi vào lòng, gieo vào tâm hồn thật nhiều kỉ niệm đặc biệt. Để rồi sau khi ra trường, trở về quê hương công tác, lòng tôi lại bồi hồi xao xuyến mỗi khi nhớ về Hà Nội với những hồi tưởng xuyến xao về quãng đời sinh viên.
  • Tô thắm Hà Nội bốn mùa hoa
    Có lẽ hiếm có Thủ đô của đất nước nào trên thế giới lại có đủ thời tiết đặc trưng của bốn mùa xuân, hạ, thu, đông, cùng với đó là thiên nhiên tuần hoàn luân chuyển quay vòng bốn mùa như Hà Nội. Để tạo nên diện mạo của Thủ đô, ngoài các công trình kiến trúc, danh lam thắng cảnh… thì còn có cả hệ thống cây xanh và hoa cỏ được trồng khắp các nẻo đường của Hà Nội.
  • Một thoáng Thủ đô, một đời vương vấn
    Tôi đến Thủ đô vào một ngày hè chói chang nắng lửa. Cảm giác nóng nực không ngăn nổi sự hiếu kì trong tôi về mảnh đất ngàn năm văn hiến, về những con người tao nhã, văn minh. Tôi thả hồn phiêu diêu qua từng con phố, lắng tai nghe nhịp thở của Hà thành mà nao nao hồi tưởng về những điều mình đã đọc, đã biết về lịch sử, con người nhân kiệt nơi đây.
  • Giai nhân trong bức ảnh Hà thành bất tử
    Nhân dịp 70 năm giải phóng Thủ đô xin được dâng truyện ngắn này như một nén nhang thơm để tưởng nhớ những nghĩa sĩ anh hùng đã dâng hiến đời mình cho cuộc chiến đấu giải phóng Thủ đô. Trong đó có vợ chồng ông Hai Hiên. Hai Hiên - vị lãnh tụ của cuộc khởi nghĩa “Hà thành đầu độc” năm 1908. Cuộc khởi nghĩa tuy thất bại nhưng đã làm chấn động 3 cõi Đông Dương khiến Paris phải run sợ. Ông Hai Hiên lúc đó mới ngoài 30 tuổi, bị thực dân Pháp xử tử chặt đầu, rồi treo thủ cấp ở Cửa Đông thành, nhằm uy hiếp tinh th
  • Nắng thu theo lối tôi về Hà Nội
    7 giờ sáng, đáp xuống nơi Thủ đô, trái tim của cả nước, tôi lại càng tự hào vì là người con Việt Nam. Đã lâu lắm rồi, kể từ ngày tôi xa nơi đây, hân hoan lắm, 7 tiếng trên máy bay đem tôi về quê nhà. 7 năm xa nhà, tôi từ nơi xa học và làm việc trở về nhưng ký ức của tôi và nơi này không thể xóa nhòa. Từ trên máy bay và từ sân bay về trung tâm, tôi càng thấy sự thay đổi rõ rệt của một Hà Nội chuyển mình, hiện đại, văn minh.
  • Cả nhà ước năm mới
    Đêm 30, sau khi tôi và Thạo (con cả của tôi) chuẩn bị xong mâm cúng giao thừa, như đã thống nhất, cả nhà quây quần bên bàn trà để cùng nhau mơ ước.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
Đừng bỏ lỡ
  • Danh sách Bí thư, Chủ tịch 126 xã, phường Hà Nội
    Sáng 30/6, Hà Nội công bố Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã, phường và chỉ định nhân sự cấp ủy, lãnh đạo HĐND, UBND, Ủy Ban MTTQ Việt Nam cấp xã, phường.
  • Cơ hội trải nghiệm văn hóa truyền thống tại “Ngôi nhà chung”
    Từ ngày 1 đến 31/7/2025, Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội) tổ chức chuỗi hoạt động với chủ đề “Về làng trải nghiệm nét văn hóa truyền thống”. Sự kiện có sự tham gia của hơn 100 đồng bào đến từ 16 dân tộc, nhằm tạo sân chơi bổ ích ngày hè cho thiếu nhi, đồng thời giới thiệu những giá trị đặc sắc trong đời sống văn hóa của cộng đồng 54 dân tộc Việt Nam.
  • “Gặp tôi trong tương lai”: Khơi dậy ước mơ nghề nghiệp từ trang sách thiếu nhi
    Sáng 29/6/2025, tại Nhà xuất bản Kim Đồng, lễ khai mạc trưng bày “Gặp tôi trong tương lai” đã diễn ra, mở đầu cho chuỗi hoạt động tổng kết chương trình kêu gọi ý tưởng sáng tác sách thiếu nhi. Đây là một sáng kiến được khởi xướng bởi The Initiative of Children’s Book Creative Content (ICBC), phối hợp thực hiện cùng ECUE VGEM và Nhà xuất bản Kim Đồng, với sự hỗ trợ kỹ thuật và tài chính từ chương trình Investing in Women, một sáng kiến của Chính phủ Australia.
  • Khán giả Hà Nội chuẩn bị được thưởng thức kịch rối truyền thống Bunraku Nhật Bản
    Ra đời từ đầu thế kỷ 17 và phát triển rực rỡ trong thời kỳ Edo, Bunraku không chỉ là di sản văn hóa đặc sắc của Nhật Bản mà còn được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại vào năm 2003.
  • UNESCO trao Bằng công nhận Công viên địa chất toàn cầu Lạng Sơn
    Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn là minh chứng rõ nét cho nỗ lực gìn giữ và quảng bá di sản văn hóa Việt Nam cùng với các di sản văn hóa phi vật thể như tín ngưỡng thờ Mẫu, hát Then của người Tày, Nùng, Thái...
  • 9 tựa sách hay trong Tủ sách gia đình của Nhã Nam
    Ngày Gia đình Việt Nam 28/6 là dịp để mỗi người lắng lại, cảm nhận rõ hơn giá trị của tình thân, của những khoảnh khắc bên nhau giản dị mà quý giá. Trong nhịp sống hiện đại, một trong những cách đẹp đẽ để giữ gìn và bồi đắp sợi dây gắn kết gia đình chính là cùng nhau đọc sách – những cuốn sách đầy yêu thương, sẻ chia và thấu cảm. Hiểu được điều đó, Nhã Nam đã kỳ công tuyển chọn và xây dựng Tủ sách Gia đình. Đây là những cuốn sách giúp nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ, lan tỏa giá trị yêu thương trong mỗi mái ấm, để mỗi em bé đều được lớn lên trong vòng tay chan chứa hạnh phúc của gia đình.
  • Phu nhân Tổng Bí thư và Tổng Giám đốc UNESCO tham dự triển lãm ảnh "Chúng tôi có thể"
    Các tác phẩm là sản phẩm tiêu biểu của dự án “Chúng tôi CÓ THỂ” – sáng kiến phối hợp giữa UNESCO và Bộ Giáo dục và Đào tạo, hướng đến mục tiêu trao quyền học tập và phát triển toàn diện cho phụ nữ và trẻ em gái dân tộc thiểu số tại các vùng khó khăn.
  • Người đẹp Phú Yên Hà Trúc Linh đăng quang Hoa hậu Việt Nam 2024
    Hà Trúc Linh - 21 tuổi, quê Phú Yên, sinh viên Đại học Tài chính Marketing TP HCM - vượt top 24 để đoạt vương miện Hoa hậu Việt Nam 2024.
  • Ra mắt sách “Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn"
    Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam vừa ra mắt cuốn sách "Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn", tuyển chọn các bài viết tiêu biểu của nữ trí thức trên tuần báo Phụ nữ tân văn – một diễn đàn quan trọng trong phong trào nữ quyền Việt Nam đầu thế kỷ XX. Ấn phẩm dày 600 trang, do Đoàn Ánh Dương biên soạn và giới thiệu, được phát hành trên toàn quốc từ tháng 6/2025.
  • Hà Nội nêu cao tinh thần “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”
    Tại kỳ họp thứ 24 (kỳ họp chuyên đề) diễn ra sáng 27/6, HĐND Thành phố Hà Nội khóa XVI, nhiệm kỳ 2021-2026 đã thông qua Nghị quyết về phân cấp quản lý nhà nước một số lĩnh vực kinh tế - xã hội trên địa bàn Thành phố, bảo đảm thực hiện đúng phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.
Làng cổ Đường Lâm: Dòng chảy hòa quyện giữa lịch sử và hiện tại
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO