Cuộc thi viết Hà Nội & Tôi

Đêm giao thừa ấy ở Hà Nội

Phùng Khánh 14:35 27/05/2024

Đêm ba mươi Tết Nhâm Dần 1962 tối đen sâu thẳm, trời Hà Nội mưa bụi bay bay, gió bắc lạnh cắt da cắt thịt từng cơn ào tới lùa vào các vòm cây, bứt đi các lá úa vàng phủ lên mặt đường quanh Hồ Gươm. Rét căm căm buốt lạnh. Măt Hồ Gươm phẳng lặng, bình yên.

1957.jpg
Chủ tịch Hồ Chí Minh thăm và chúc Tết gia đình cụ Nguyễn Thị Khánh, phố Lò Đúc, Hai Bà Trưng, Hà Nội, ngày 30/1/1957 (30 Tết Nguyên đán Đinh Dậu). Ảnh tư liệu.

Trong mưa xuân ngọt ngào, ánh điện quanh hồ nhòe đi, lung linh trong màn đêm. Khắp các nẻo đường người người náo nức đổ về hồ gươm đợi ngắm pháo hoa vào thời khắc chuyển giao năm cũ và năm mới, thời kỳ “Chào 61! Đỉnh cao muôn trượng” (Tố Hữu).

Tuổi thơ tôi đã chứng kiến câu chuyện trong đêm giao thừa năm ấy ở xóm nghèo giữa lòng Thủ đô Hà Nội. Tôi không thể quên được kể cả những lúc được thỏa thê chơi đùa cùng lũ bạn. Câu chuyện xoắn quyện theo tôi suốt những năm tháng tuổi thơ, đến tận bây giờ khi tôi đã ở tuổi xưa nay hiếm.

Hồi ấy nghèo thì nghèo, đội thiếu niên tiền phong của xóm cũng được trang bị cho một dàn trống ếch. Nhiều tối tôi đeo chiếc trống cái to đùng trước bụng, vung dùi làm một tiếng tùng ra lệnh. Đám bạn vung dùi hòa theo. Tà rùng… Tà rà rùng… Tà rà rùng rùng rùng rùng… Cứ thế theo nhịp trống, lũ chúng tôi bước đều diễu quanh xóm nghèo... Tiếng trống cuốn lấy chúng tôi những đứa trẻ hồn nhiên vô lo, vô nghĩ. Tiếng trống rộn ràng hút cả người lớn vào cuộc diễu hành. Tiếng trống tươi vui khiến người lớn trong xóm ngèo quên đi bao nhọc nhằn vất, quên đi nỗi tất bật lo công lo việc, lo cuộc mưu sinh của những ngày tháng qua.

Đủ các trò chơi cuốn lấy chúng tôi. Nào là nu na nu nống. Nào là ú tim, trốn tìm. Cả đám gái trai ngồi quây vòng tròn chơi thả khăn và hát vang khúc đồng dao “Thả đỉa ba ba/ Chớ bắt đàn bà/ Phải tội đàn ông/ Cơm trắng như bông/ Gạo tiền như nước….”. Mọi mệt nhọc trong xóm tiêu tan cùng khúc đồng dao của bọn tôi.

Rồi còn nhiều trò chơi khác nữa. Với niềm hân hoan, háo hức, cười nói râm ran của tuổi thơ, chúng tôi thỏa thê hò hét, thỏa thê chạy nhảy. Đứa nào đứa nấy mồ hôi ướt bết tóc, chân tay lấm lem đất cát mà vẫn say sưa quên cả thời gian đã về khuya. Chúng tôi làm cho cái xóm nghèo vốn mộc mạc, yên tĩnh bỗng trở nên rộn rã, sôi động hơn bao giờ hết.

Chúng tôi mê mải chơi đùa, nói cười. Tiếng cười hồn nhiên, trong vắt Tiếng cười vô nghĩ, vô lo lanh lảnh âm vang trong tiềm thức tôi. Nhưng có một chuyện mà các trò chơi trên không hề sánh nổi. Chuyện đó làm tôi nhớ mãi. Tâm hồn tôi choáng ngợp, xúc cảm rưng rưng nhớ lại câu chuyện trong ngõ nhỏ ở xóm nghèo giữa lòng Thủ đô mà tuổi thơ tôi đã chứng kiến.

Dẫu cuộc sống xô bồ, tất bật lo toan hiện tại cũng không làm tôi quên được câu chuyên cảm động, đã làm xóm nghèo tôi rất đỗi tự hào.

Hồi đó tôi chừng tám tuổi. Cái tuổi hồn nhiên vô lo, vô nghĩ của tôi trôi đi trong xóm nghèo xơ nghèo xác. Trong xóm có gia đình cô Tín hoàn cảnh khó khăn nhất. Nhà cửa tuềnh toàng như quán chợ.

Chồng mất. Cô phải đi làm thuê để nuôi các con. Vào đêm ba mươi tết cô vẫn phải đi gánh nước thuê để lấy tiền mua gạo, mua bánh chưng ăn Tết.

Đêm Ba mươi Tết ấy, tôi tuy còn bé nhưng nhớ mãi. Ở đâu đó có tiếng pháo đì đẹt của đám trẻ háo hức trước thời khắc giao thừa thì xóm tôi chìm trong đêm tháng củ mật. Lối ngõ lờ mờ trong mưa bay dưới ánh điện vàng vọt, nhà nào nhà nấy cửa đóng im ỉm như không muốn cho Xuân vào nhà.

Nhưng rồi khung cảnh buồn tẻ ấy của xóm tôi bay theo cùng gió bấc giá lạnh khi bên nhà cô Tín vang lên tiếng reo vui của lũ trẻ. “Bác Hồ... Cụ Hồ… đến nhà mình mẹ ơi”. Người lớn còn ngơ ngác nửa tin nửa ngờ. Lũ trẻ con chúng tôi vô tư sướng lây. Không cần biết nếp tẻ ra sao, chúng tôi nhảy cẫng lên tông cửa chạy sang nhà cô Tín tức thì.

Thời khắc ấy tôi nhớ mãi. Tôi là thằng nhỏ con nhanh chân nhất nên đến nhà cô Tín đầu tiên. Kìa ngồi trên chõng tre là Ông Cụ râu tóc bạc phơ như cước. Cu Đức bạn tôi ngồi trên đùi Ông Tiên ấy .

Tôi sững lại, dụi mắt. Tôi không nhầm. Cu Đức bạn tôi sướng thật. Ông Tiên tươi cười vẫy tôi lại. Tôi ào đến và reo lên Bác Hồ… Bác Hồ…

Lũ bạn trong xóm ùa vào… Người lớn cũng đã kéo đến quây quần trước sân, ai nấy đều xúc động vì được Bác đến thăm xóm nghèo.

Bác an ủi, động viên mọi người đoàn kết, thương yêu nhau vượt qua khó khăn. Một không khí ấm cúng, náo nhiệt chưa từng có ở xóm tôi. Đêm Ba mươi Tết năm nay có xóm nào được vinh hạnh như xóm nghèo tôi không?

Bác Hồ ngồi đó giữa chúng tôi tỏa ánh hào quang rực rỡ phá tan màn đen của đêm đông cuối tháng củ mật mưa phùn lạnh giá.

Ở cái xóm nghèo này, lứa tuổi ông bà chúng tôi mù chữ hoàn toàn; lứa tuổi bố mẹ chúng tôi chỉ có đôi người võ vẽ biết đọc, biết viết như bố tôi. Sau giải phóng Thủ đô ngày 10 tháng 10 năm 1954 mới có lớp học bổ túc. Từ đó xóa đi nạn mù chữ của phong kiến cho ông bà, cha mẹ chúng tôi.

Đến lứa tuổi bọn tôi nhờ có Cụ Hồ đứa nào cũng được đi học. Ông nội rưng rưng nước mắt bảo “Đời ông, đời bố mẹ các cháu mù chữ khổ lắm rồi. Giờ các cháu gắng học lấy cái chữ của Cụ Hồ để nên người”.

Tôi nghe lời ông nội, học chữ Bác Hồ. Được đi công tác nay về hưu cứ băn khoăn một câu hỏi: Là Chủ tịch nước, sứ mệnh của cả dân tộc đang đặt trên đôi vai Bác. Biết bao công việc bộn bề, sao Bác dành được thời gian để đến thăm những gia đình nghèo khổ ở xóm tôi đêm giao thừa này?

Nay tôi nhận ra việc làm này chỉ có ở Bác Hồ. Đó là tình thương yêu con người, là sự chăm lo ân cần của Bác đối với Nhân dân, đặc biệt là những người nghèo khổ, có hoàn cảnh bất hạnh. Điều này đã xóa đi khoảng cách giữa một lãnh tụ, Chủ tịch nước với người dân lao động bình thường.

Về chuyến vi hành của Bác đêm cuối năm gợi lên trong tôi niềm xúc động mãnh liệt trước nhân cách của một bậc vĩ nhân nhưng cũng rất đỗi bình dị. Đây là một việc làm đời thường chứa đựng một triết lý sống, một nhân cách vĩ đại, một tâm hồn cao cả, một tình thương yêu bao la vô tận đối với người dân của Bác Hồ.

Vào đêm giao thừa năm ấy được gặp Bác Hồ, cô Tín cảm động nói trong nước mắt. Nước mắt của niềm vui và hạnh phúc “Những người như cháu một nhà nghèo nhất xóm không ngờ được Bác đến thăm”.

Bác hiền từ ân cần nói: “Bác không tới thăm những người như mẹ con thím thì còn thăm ai?” Lời nói thân thương ấy tôi khắc trong tâm không bao giờ quên. Không bao giờ phai nhạt.

Bác Hồ thực sự gần gũi, chân thực, mộc mạc và bình dị. Bản thân tôi và các bạn cùng trang lứa và mọi người ai cũng hiểu tình yêu thương con người của Bác mênh mông như biển cả, sâu thẳm như đại dương. Nhà thơ Tố Hữu đã viết:

“Bác ơi! Tim Bác mênh mông thế

Ôm cả non sông, mọi kiếp người”.

Lòng yêu thương con người của Bác vừa bao la rộng lớn, vừa gần gũi thân thương gắn bó với từng số phận, với con người cụ thể.

Ai cũng biết sinh thời, Bác Hồ kính yêu từng nói: “Tôi chỉ có một ham muốn, ham muốn tột bậc là làm sao cho Nhân dân ta ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành”. Mỗi lần Tết đến, Xuân về, Bác lại nghĩ đến dân, lo sao cho dân có một mùa xuân ấm no, hạnh phúc.

Bác cũng từng nói: “Nếu nước độc lập mà dân không hưởng hạnh phúc tự do, thì độc lập cũng chẳng có nghĩa lý gì”.

Những ngày thành lập Chính phủ - chính thể Dân chủ cộng hòa, Bác nói: “Chúng ta phải làm ngay: làm cho dân có ăn, làm cho dân có mặc, làm cho dân có chỗ ở, làm cho dân có học hành. Cái mục đích chúng ta đi đến là bốn điều đó.”.

Câu chuyện Bác Hồ đến thăm gia đình cô Tín người nghèo nhất trong xóm nghèo đêm Giao thừa năm Nhâm Dần (1962) là một bài ca đẹp về tình yêu bao la của Bác Hồ. Là một minh chứng tiêu biểu cho tình yêu thương vô bờ bến của Bác với người dân lao động.

Đức độ của Bác theo năm tháng càng khắc ghi sâu đậm và lung linh tỏa sáng không bao giờ phai nhạt trong tâm hồn mỗi người Việt chúng ta.

Riêng tôi, con cháu tôi không bao giờ quên được hình ảnh Bác Hồ và cảm xúc của mình trong khoảnh khắc đêm giao thừa Nhâm Dần 1962 trong xóm nghèo của Thủ đô ta./.

Tác phẩm tham dự cuộc thi viết "Hà Nội và tôi" của tác giả Phùng Khánh. Thông tin về cuộc thi xem tại đây.

Bài liên quan
  • Hà Nội đi qua ký ức đời tôi
    Tôi sinh ra ở mảnh đất Quảng Trị nặng tình hai đầu đất nước trong thời khói lửa chiến tranh. Nhà tôi ở phía nam sông Bến Hải, giới tuyến phân chia hai miền Nam – Bắc lúc bấy giờ.
(0) Bình luận
  • Nhớ gì khi xa Hà Nội
    Thanh xuân tươi đẹp nhất của tôi gắn bó cùng Hà Nội. Đó là quãng đời sinh viên tươi vui, hồn nhiên được cùng các bạn đồng trang lứa sinh sống và học tập giữa lòng Thủ đô, dưới mái trường Học viện hành chính Quốc gia. Lần đầu tiên bước ra khỏi ngưỡng cửa an toàn của gia đình, Hà Nội đã hiếu khách đón nhận, ôm tôi vào lòng, gieo vào tâm hồn thật nhiều kỉ niệm đặc biệt. Để rồi sau khi ra trường, trở về quê hương công tác, lòng tôi lại bồi hồi xao xuyến mỗi khi nhớ về Hà Nội với những hồi tưởng xuyến xao về quãng đời sinh viên.
  • Tô thắm Hà Nội bốn mùa hoa
    Có lẽ hiếm có Thủ đô của đất nước nào trên thế giới lại có đủ thời tiết đặc trưng của bốn mùa xuân, hạ, thu, đông, cùng với đó là thiên nhiên tuần hoàn luân chuyển quay vòng bốn mùa như Hà Nội. Để tạo nên diện mạo của Thủ đô, ngoài các công trình kiến trúc, danh lam thắng cảnh… thì còn có cả hệ thống cây xanh và hoa cỏ được trồng khắp các nẻo đường của Hà Nội.
  • Một thoáng Thủ đô, một đời vương vấn
    Tôi đến Thủ đô vào một ngày hè chói chang nắng lửa. Cảm giác nóng nực không ngăn nổi sự hiếu kì trong tôi về mảnh đất ngàn năm văn hiến, về những con người tao nhã, văn minh. Tôi thả hồn phiêu diêu qua từng con phố, lắng tai nghe nhịp thở của Hà thành mà nao nao hồi tưởng về những điều mình đã đọc, đã biết về lịch sử, con người nhân kiệt nơi đây.
  • Giai nhân trong bức ảnh Hà thành bất tử
    Nhân dịp 70 năm giải phóng Thủ đô xin được dâng truyện ngắn này như một nén nhang thơm để tưởng nhớ những nghĩa sĩ anh hùng đã dâng hiến đời mình cho cuộc chiến đấu giải phóng Thủ đô. Trong đó có vợ chồng ông Hai Hiên. Hai Hiên - vị lãnh tụ của cuộc khởi nghĩa “Hà thành đầu độc” năm 1908. Cuộc khởi nghĩa tuy thất bại nhưng đã làm chấn động 3 cõi Đông Dương khiến Paris phải run sợ. Ông Hai Hiên lúc đó mới ngoài 30 tuổi, bị thực dân Pháp xử tử chặt đầu, rồi treo thủ cấp ở Cửa Đông thành, nhằm uy hiếp tinh th
  • Nắng thu theo lối tôi về Hà Nội
    7 giờ sáng, đáp xuống nơi Thủ đô, trái tim của cả nước, tôi lại càng tự hào vì là người con Việt Nam. Đã lâu lắm rồi, kể từ ngày tôi xa nơi đây, hân hoan lắm, 7 tiếng trên máy bay đem tôi về quê nhà. 7 năm xa nhà, tôi từ nơi xa học và làm việc trở về nhưng ký ức của tôi và nơi này không thể xóa nhòa. Từ trên máy bay và từ sân bay về trung tâm, tôi càng thấy sự thay đổi rõ rệt của một Hà Nội chuyển mình, hiện đại, văn minh.
  • Cả nhà ước năm mới
    Đêm 30, sau khi tôi và Thạo (con cả của tôi) chuẩn bị xong mâm cúng giao thừa, như đã thống nhất, cả nhà quây quần bên bàn trà để cùng nhau mơ ước.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
Đừng bỏ lỡ
  • UNESCO trao Bằng công nhận Công viên địa chất toàn cầu Lạng Sơn
    Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn là minh chứng rõ nét cho nỗ lực gìn giữ và quảng bá di sản văn hóa Việt Nam cùng với các di sản văn hóa phi vật thể như tín ngưỡng thờ Mẫu, hát Then của người Tày, Nùng, Thái...
  • 9 tựa sách hay trong Tủ sách gia đình của Nhã Nam
    Ngày Gia đình Việt Nam 28/6 là dịp để mỗi người lắng lại, cảm nhận rõ hơn giá trị của tình thân, của những khoảnh khắc bên nhau giản dị mà quý giá. Trong nhịp sống hiện đại, một trong những cách đẹp đẽ để giữ gìn và bồi đắp sợi dây gắn kết gia đình chính là cùng nhau đọc sách – những cuốn sách đầy yêu thương, sẻ chia và thấu cảm. Hiểu được điều đó, Nhã Nam đã kỳ công tuyển chọn và xây dựng Tủ sách Gia đình. Đây là những cuốn sách giúp nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ, lan tỏa giá trị yêu thương trong mỗi mái ấm, để mỗi em bé đều được lớn lên trong vòng tay chan chứa hạnh phúc của gia đình.
  • Phu nhân Tổng Bí thư và Tổng Giám đốc UNESCO tham dự triển lãm ảnh "Chúng tôi có thể"
    Các tác phẩm là sản phẩm tiêu biểu của dự án “Chúng tôi CÓ THỂ” – sáng kiến phối hợp giữa UNESCO và Bộ Giáo dục và Đào tạo, hướng đến mục tiêu trao quyền học tập và phát triển toàn diện cho phụ nữ và trẻ em gái dân tộc thiểu số tại các vùng khó khăn.
  • Người đẹp Phú Yên Hà Trúc Linh đăng quang Hoa hậu Việt Nam 2024
    Hà Trúc Linh - 21 tuổi, quê Phú Yên, sinh viên Đại học Tài chính Marketing TP HCM - vượt top 24 để đoạt vương miện Hoa hậu Việt Nam 2024.
  • Ra mắt sách “Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn"
    Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam vừa ra mắt cuốn sách "Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn", tuyển chọn các bài viết tiêu biểu của nữ trí thức trên tuần báo Phụ nữ tân văn – một diễn đàn quan trọng trong phong trào nữ quyền Việt Nam đầu thế kỷ XX. Ấn phẩm dày 600 trang, do Đoàn Ánh Dương biên soạn và giới thiệu, được phát hành trên toàn quốc từ tháng 6/2025.
  • Hà Nội nêu cao tinh thần “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”
    Tại kỳ họp thứ 24 (kỳ họp chuyên đề) diễn ra sáng 27/6, HĐND Thành phố Hà Nội khóa XVI, nhiệm kỳ 2021-2026 đã thông qua Nghị quyết về phân cấp quản lý nhà nước một số lĩnh vực kinh tế - xã hội trên địa bàn Thành phố, bảo đảm thực hiện đúng phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.
  • Phát động cuộc thi ảnh báo chí 'Việt Nam trên hành trình đổi mới’
    Cuộc thi ảnh báo chí “Việt Nam trên hành trình đổi mới” do Báo Nhân Dân phối hợp Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức nhằm tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước, con người, những thành tựu về chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa cũng như vị thế của Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế trong quá trình 40 năm đổi mới.
  • Hà Nội sửa đổi, bổ sung quy định phân cấp nguồn thu, chi để mô hình chính quyền địa phương 2 cấp hoạt động hiệu quả
    Để có cơ sở điều chỉnh, giao dự toán ngân sách năm 2025 cho các xã, phường sau sắp xếp đảm bảo nguồn ngân sách để thực hiện các nhiệm vụ được giao từ ngày 1/7/2025, HĐND Thành phố Hà Nội ngày 27/6 đã thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số nội dung quy định tại Nghị quyết số 22/2022/NQ-HĐND ngày 08/12/2022 về phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa các cấp ngân sách, định mức phân bổ ngân sách Thành phố và tỷ lệ phần trăm phân chia nguồn thu giữa các cấp ngân sách giai đoạn 2023-2025.
  • Trình chiếu loạt phim đỉnh cao của Hàn Quốc tại Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần 3
    Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần 3 diễn ra từ ngày 29/6 – 5/7 sẽ có nhiều hoạt động hấp dẫn, đặc biệt khán giả sẽ có cơ hội gặp gỡ nhiều diễn viên Hàn Quốc.
  • Festival Nông sản Hà Nội: Thúc đẩy mô hình canh tác, chế biến và tiêu dùng nông sản gắn với văn hóa – du lịch
    Từ ngày 26 - 29/6/2025, tại quận Tây Hồ, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội phối hợp UBND quận Tây Hồ tổ chức Festival Nông sản Hà Nội lần thứ 4 – sự kiện xúc tiến thương mại nông nghiệp thường niên đang ngày càng khẳng định vị thế là điểm hẹn lớn của người tiêu dùng và các nhà sản xuất nông sản trên cả nước.
Đêm giao thừa ấy ở Hà Nội
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO