Danh thắng & Di tích Hà Nội

Chùa Mui (huyện Thường Tín)

Sơn Dương (t/h) 02/09/2023 10:44

Chùa Mui có tên nôm là chùa Vui, tên tự là Hưng Thánh quán. Chùa thờ Thái thượng Lão quân nên còn gọi là quán Mui, thuộc thôn An Duyên, xã Tô Hiệu, huyện Thường Tín, Hà Nội.

mui-tt.jpg
Chùa Mui

Theo truyền thuyết, chùa Mui có từ lâu đời, khởi nguyên từ ông Trần Khánh giúp vua Hùng thứ 18 đánh giặc. Dẹp xong giặc, vì mến cảnh yêu người, ông đã từ chối tiền tài, danh vọng, ở lại đây lập ngôi chùa, dựng tượng Tam thánh để thờ cúng và dạy bảo dân...

Chùa Mui là một di tích nổi tiếng vì đây là một danh lam thắng tích nổi danh. Thời Lý (thế kỷ XI), chùa Mui có quy mô nhỏ, đến thời Lê, bà Đệ nhị cung tần của chúa Trịnh là người họ Ngô tôn tạo lại năm Kỷ Hợi (1599) gọi là Đại Hùng quán tôn (Quán Đại Hùng tôn nghiêm). Sau đó là Hưng Thánh quán, một di tích gắn liền với Đạo giáo (Lão giáo). Sự ra đời và tính chất đặc trưng của công trình văn hoá này gắn liền với hoàn cảnh lịch sử cụ thể của đất nước ta.

Di bút cổ nhất còn lại ở chùa Mui là mộc bản (ván gió) đằng sau bệ Tam thanh trong Hậu cung. Phiên âm mộc bản này có đoạn: “Thời Lý triều đệ ngũ Đại Hoà khởi tạo. Kỷ Tỵ phương giáp can niên nhị bách ngoại dư hủ nạn khuynh đời, chí vua Lê triều Trịnh chúa đệ nhị cung tần Ngô gia thị chỉ tại tạo kinh tu Kỷ Hợi phương gian sau lưu truyền thử”. Tạm dịch: “Khởi tạo năm Kỷ Tỵ đời vua thứ 5 triều nhà Lý (Đại Hoà trong nước bấy giờ thịnh trị). Trải ngoài 200 năm bị dột nát siêu đổ. Đến triều nhà Lê, bà Đệ nhị cung tần chúa Trịnh người họ Ngô sửa chữa lại năm Kỷ Hợi (1599). Khắc vào gỗ để lưu truyền về sau”. Đến thời Lê Kính Tông niên hiệu Hoằng Định thứ 17, 18 (tức năm Bính Thìn - 1617, năm Đinh Tỵ - 1618) sau hai năm mới tu sửa lớn.

Chùa Mui thờ thánh theo Đạo lão, tôn Ngọc Hoàng và Thái thượng Lão quân làm giáo chủ, gọi là chùa theo cách gọi dân gian, nhưng đây chính là ngôi quán, loại di tích thịnh hành dưới thời Mạc. Đây cũng là di tích đặc biệt còn lại ở vùng đồng bằng tỉnh Hà Tây (cũ) như Linh Tiên quán, Hưng Thánh quán.

Vào thời Nguyễn, chùa Mui được bổ sung một số tượng Phật Bồ tát, Hộ pháp, đức Chúa và tượng Mẫu. Hưng Thánh quán sau quen gọi là chùa Mui. Tuy vậy, đặc trưng về ngôi quán vẫn trội vượt, những dấu tích văn hoá vật chất của thế kỷ XVII vẫn còn đậm nét, thể hiện ở phần kiến trúc điêu khắc mỹ thuật.

Chùa Mui xây dựng nhìn về phía nam, có kiến trúc theo kiểu “nội công ngoại quốc” bao gồm toà Bái đường, Trung điện, Thượng điện, hai bên có hai dãy hành lang và cuối cùng là ban thờ Tổ.

Toà Bái đường chia làm 5 gian 2 chái, kết cấu kiến trúc theo hình thức 4 hàng chân gỗ với kiểu vì giá chiêng. Nghệ thuật kiến trúc thiên về bào trơn đóng bén. Dấu tích điêu khắc cổ được thể hiện trên các bức cốn còn giữ được khá nguyên vẹn, đáng chú ý là bức cốn bên phải điêu khắc tích “rồng mẫu tử”, một con rồng lớn cuộn ba vòng ôm lấy rồng con. Trên thân rồng chạm nổi nhiều hoạ tiết hình đao mác toả ra, đây là sản phẩm điêu khắc thế kỷ XVII. Vì ngoài Bái đường cũng chạm rồng, phía trên là hình hoa cúc được chạm trổ hài hoà, đường nét rạng rỡ. Theo hai đầu bờ nóc ra hai đầu mái gắn hai con rồng đất nung, miệng ngậm khối vuông lòng khoét thủng hình tròn. Có nhà nghiên cứu cho rằng đó là hình tượng trời tròn đất vuông. Di vật này cũng thuộc thời Lê - Mạc.

Đáng chú ý là toà Thượng điện, trên bờ nóc cũng có đôi rồng đất nung. Đặc biệt đôi rồng này rất lớn, cao 0,82m, rồng có hai sừng chạc, miệng loe, mắt lồi, tai dơi, miệng rồng há để lộ 6 răng nhọn ngậm một hình lá đề, trên lá đề trang trí hai hình sừng vắt chéo lên nhau (lưỡng nghỉ). Đây là di vật cổ độc nhất có ở các di tích của tỉnh Hà Tây (cũ).

Bên trong toà Thượng điện, nổi bật là bệ thờ đất nung, bệ thờ chia làm ba phần là đầu bệ, thân bệ và chân bệ trang trí cánh hoa sen liên tiếp bốn phía bệ thờ. Thân bệ trang trí rồng và hoa. Đồ án rồng mang phong cách nghệ thuật thời Lê thế kỷ XV với kiểu đầu sừng có hai chạc, tóc chải hai chải, tai thú, mũi sư tử... góc bệ là chim thần Garuda, đầu chim, mình người, hai tay nâng lên bệ.

Vốn là ngôi quán nên nghệ thuật điêu khắc tượng ở chùa Mui cũng khác với các vùng xung quanh. Chùa có 3 pho Tam thanh (Thái thanh, Thượng thanh và Ngọc thanh). Cả ba pho này đều được tạc bằng gỗ, sơn son thếp vàng, ở vị trí cao nhất tại Thượng điện. Lớp thứ hai là Thái thượng Lão quân, lớp thứ ba là Ngọc Hoàng, lớp thứ tư là Thích Ca. Đặc biệt ở đây có hố sâu dưới bệ tượng, nhân dân gọi là huyệt Đan sa, đó là lò luyện đan của các đạo sĩ. Sách cổ ghi rằng, luyện đan có nhiều bí truyền, nguyên liệu là đá đan sa màu đỏ, đem nung đan sa lên sẽ được thuỷ ngân lỏng màu trắng bạc. Cứ thế nung đi nung lại chín lần sẽ được đan sa cứng trở lại, chuyển dạng mỗi lần gọi là chuyển đan, uống cửu chuyển đan sẽ bất tử. Huyệt đan sa ở chùa Mui hiện nay là dấu tích lò luyện đan của Hưng Thánh quán xưa kia.

Bên cạnh hệ thống tượng Phật được nhân dân tạc vào thế kỷ XIX như tượng Thích Ca, Thánh tăng, Hộ pháp... tượng cổ của quán ngày xưa còn có pho Đông Nhạc, đây là pho tượng lớn hiếm thấy trong vùng này, tượng tạo dáng như Hộ pháp, xung quanh có nhiều thú sơn lâm và thuỷ tộc... Tượng cao tới 4m, vai tượng rộng 1,20m. Pho này đã được Quỹ Phát triển văn hoá Thụy Điển - Việt Nam tài trợ để tu bổ.

Chùa Mui đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật năm 1995./.

Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 02

Bài liên quan
(0) Bình luận
  • Bảo tàng Mỹ thuật ở giữa làng quê (huyện Ba Vì)
    Xứ Đoài là một vùng đất tối cổ - vùng địa văn hoá, địa thi hoạ - nơi mà con người có thể trải nghiệm đời mình trong hệ sinh thái tự nhiên của vùng đất, đi qua những truyền thuyết, cổ tích, để từ đó tạo nên tâm tính, giọng nói đặc trưng của con người xứ Đoài. Nắng và gió, núi và sông xứ Đoài đã gợi cảm hứng sáng tác cho một Tản Đà, một Quang Dũng và nhiều thi nhân, hoạ sĩ: từ Tô Ngọc Vân, Nguyễn Gia Trí đến Sĩ Tốt, Nguyễn Tiến Chung, Nguyễn Tư Nghiêm, Nguyễn Sáng... và những thế hệ văn nghệ sĩ sau này, ở họ đều có những sáng tác xuất sắc về xứ Đoài.
  • Bảo tàng Chiến sĩ cách mạng bị địch bắt tù đày (huyện Phú Xuyên)
    Đi khắp các vùng miền của Tổ quốc, những cựu tù binh Phú Quốc đã sưu tầm kỷ vật, di vật, tranh ảnh có liên quan đến các nhà tù trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược mà đồng đội và các ông đã trải qua. Hơn 20 năm kiếm tìm và góp nhặt, Bảo tàng Chiến sĩ cách mạng bị địch bắt tù đày, do chính những người cựu tù năm xưa thành lập là những minh chứng chân thực về một thời oanh liệt và hào hùng của dân tộc.
  • Bảo tàng Quê hương phong trào chiếc gậy Trường Sơn (huyệnỨng Hoà)
    Hoà Xá là một làng quê nằm sát bờ tả sông Đáy, thuộc vùng ven chiêm trũng Khu Cháy. Nơi đây sớm có phong trào cách mạng ngay từ những năm 1930, là hậu phương trung thành của cuộc kháng chiến chống Pháp. Trong công cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Hòa Xá được xem là quê hương của phong trào động viên thanh niên lên đường “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước” và câu chuyện huyền thoại “chiếc gậy Trường Sơn”.
  • Khu Cháy, Bảo tàng Khu Cháy - một địa chỉ đỏ về truyền thống đấu tranh cách mạng ở Ứng Hoà, Phú Xuyên
    “Khu Cháy” là thuật ngữ để nói về một khu du kích trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp gồm 22 xã ở phía nam huyện Ứng Hoà và tây huyện Phú Xuyên, Hà Nội.
  • Bảo tàng Tổng cục II (quận Hoàng Mai)
    Toạ lạc tại số 322 đường Lê Trọng Tấn, quận Hoàng Mai, Hà Nội trên khuôn viên rộng 3.500m2, gồm 2 tầng nhà và phần trưng bày ngoài trời, Bảo tàng Tổng cục II hiện lưu giữ 5.830 hiện vật, trong đó có nhiều hiện vật quý hiếm gắn liền với cuộc đời hoạt động của nhiều chiến sĩ tình báo xuất sắc của Quân đội nhân dân Việt Nam. Với chức năng phục vụ công tác nghiên cứu, tham quan học tập, giáo dục truyền thống, Bảo tàng Tổng cục II chính thức được Bộ Văn hoá - Thông tin công nhận nằm trong hệ thống các bảo tàng cấp 2 toàn quân.
  • Bảo tàng Binh chủng Thông tin (quận Ba Đình)
    Bảo tàng Binh chủng Thông tin thuộc loại hình bảo tàng lịch sử chuyên ngành quân sự, là thể chế văn hoá, có chức năng bảo quản và trưng bày các sưu tập về lịch sử Binh chủng Thông tin liên lạc nhằm phục vụ nhu cầu nghiên cứu, giáo dục, tham quan và hưởng thụ văn hoá của cán bộ, chiến sĩ trong Binh chủng và nhân dân, bạn bè quốc tế.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Báo chí cách mạng Việt Nam 100 năm đồng hành cùng dân tộc
    Tròn một thế kỷ kể từ ngày báo Thanh Niên ra số đầu tiên (21/6/1925), báo chí cách mạng Việt Nam luôn song hành cùng dân tộc trên mọi chặng đường lịch sử, từ phong trào giải phóng dân tộc đến công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Với sứ mệnh là vũ khí tư tưởng sắc bén, báo chí không chỉ là cầu nối giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân mà còn là diễn đàn dân chủ, nơi lan tỏa những giá trị nhân văn, thúc đẩy đổi mới và phát triển xã hội. Trong kỷ nguyên mới của dân tộc, báo chí cách mạng tiếp tục khẳng định vai trò tiên phong, kiên định bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đồng thời thích ứng linh hoạt để truyền tải tinh thần yêu nước, khát vọng vươn lên và bản sắc văn hóa Việt đến với công chúng trong nước và quốc tế.
  • Bác Hồ với báo chí cách mạng Việt Nam
    Trong hành trình 100 năm hình thành và phát triển (1925 - 2025), báo chí cách mạng Việt Nam đã lớn mạnh không ngừng về nội dung, hình thức và đội ngũ làm báo. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, đặc biệt là vai trò định hướng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nền báo chí cách mạng Việt Nam từng bước khẳng định vai trò là vũ khí tư tưởng sắc bén phục vụ sự nghiệp cách mạng. Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là lãnh tụ vĩ đại, anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hóa kiệt xuất mà còn là người đặt nền móng xây dựng, phát triển nền báo chí cách mạng Việt Nam. Suốt cuộc đời hoạt động cách mạng, Người đã để lại gần 2.000 bài báo dưới hàng trăm bút danh, thể hiện tư duy sắc sảo, tình cảm thiết tha với dân tộc và trách nhiệm xã hội sâu sắc.
  • Ra mắt sách tập hợp 40 bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh về báo chí cách mạng
    Nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 – 21/6/2025), Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phát hành cuốn sách “Báo chí trước hết phải phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân”. Ấn phẩm tuyển chọn 40 tác phẩm tiêu biểu của Chủ tịch Hồ Chí Minh, bao gồm các bài viết, bài phát biểu, thư, điện, lời kêu gọi gửi tới bạn đọc, người làm báo, các cơ quan báo chí trong nước và quốc tế từ năm 1922 đến năm 1962.
  • Khơi nguồn tri thức quản trị – Góp phần làm rạng danh báo chí cách mạng Việt Nam
    Chào mừng kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 – 21/6/2025), ngày 18/6/2025, tại Hà Nội, Học viện Hành chính và Quản trị công đã tổ chức buổi gặp mặt thân mật nhằm ôn lại truyền thống vẻ vang của nền báo chí cách mạng, tri ân những đóng góp to lớn của đội ngũ nhà báo và cán bộ làm công tác truyền thông của Học viện.
  • Báo Tuổi trẻ Thủ đô vinh dự đón nhận Huân chương Lao động hạng Ba
    Chiều 18/6, Báo Tuổi trẻ Thủ đô tổ chức lễ kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 – 21/6/2025) và Đón nhận Huân chương Lao động hạng Ba.
Đừng bỏ lỡ
  • “Nhìn lại quá khứ”: Lời tự thú lịch sử và bài học từ một cuộc chiến
    Cuốn sách “Nhìn lại quá khứ: Tấn thảm kịch và những bài học về Việt Nam” của cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Robert S. McNamara vừa được Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phát hành tại Việt Nam nhân dịp kỷ niệm 30 năm ngày ra mắt ấn phẩm đầu tiên tại Hoa Kỳ. Không chỉ là một tài liệu lịch sử quý giá, cuốn sách còn là lời mời đối thoại để cùng thấu hiểu, bao dung và tiến xa hơn trong hành trình hòa giải, hợp tác giữa hai quốc gia.
  • Lan tỏa những điển hình phụ nữ Thủ đô
    Chào mừng 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925–21/6/2025) và hướng tới Kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9, sáng ngày 18/6, tại trụ sở Hội Liên hiệp Phụ nữ Hà Nội, Báo Phụ nữ Thủ đô phối hợp với Ban Thi đua – Khen thưởng Thành phố Hà Nội tổ chức chương trình giao lưu gương điển hình tiên tiến, người tốt, việc tốt năm 2025 với chủ đề “Phụ nữ Thủ đô Tự tin – Hội nhập – Kết nối thành công”.
  • [Video] Hành trình tôn vinh người làm báo qua lăng kính nghệ thuật
    Triển khai kế hoạch của Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương và Thành ủy Hà Nội về Kế hoạch Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025), Tạp chí Người Hà Nội (Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Hà Nội) đã xây dựng Kế hoạch tổ chức và phát động “Cuộc vận động sáng tác văn học nghệ thuật về Nghề báo - Người làm báo Thủ đô và cả nước” để tôn vinh nghề báo và những “chiến sĩ thông tin trên lĩnh vực tư tưởng văn hóa” trên mọi miền Tổ quốc.
  • Chùm thơ của tác giả Quang Hoài
    Tạp chí Người Hà Nội xin trân trọng giới thiệu chùm thơ (hai bài) của tác giả Quang Hoài.
  • Trưng bày “Báo chí Huế trong dòng chảy Báo chí Cách mạng Việt Nam”
    Nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam, Hội Nhà báo Thành phố Huế phối hợp Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành uỷ, Sở Văn hoá Thể thao tổ chức Triển lãm trưng bày “Báo chí Huế trong dòng chảy Báo chí cách mạng Việt Nam”.
  • Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Vũ Thu Hà: Bản sắc riêng là nguồn lực để tạp chí Người Hà Nội phát triển
    “Tạp chí Người Hà Nội có bản sắc riêng và không hòa lẫn với với những tạp chí, cơ quan báo chí khác. Chúng ta phải tìm được lối đi, cách làm riêng chuyên sâu về văn hóa, con người Hà Nội” - Phó Chủ tịch UBND Thành phố Hà Nội Vũ Thu Hà nhấn mạnh.
  • Trại viết Lý luận, phê bình VHNT “50 năm Văn học Nghệ thuật Việt Nam đồng hành cùng dân tộc”
    Liên hiệp các hội Văn học nghệ thuật Việt Nam tổ chức Trại viết Lý luận, phê bình VHNT “50 năm Văn học Nghệ thuật Việt Nam đồng hành cùng dân tộc” tại Thành phố Huế.
  • Hành trình của người họa sĩ từ cao nguyên Mộc Châu đến xưởng họa giữa lòng Thủ đô
    Sinh ra và lớn lên tại thôn Văn Minh, xã Cam Thượng, huyện Ba Vì, Hà Nội, họa sĩ Quách Chiến Thắng (sinh ngày 17/11/1994) đã trải qua một hành trình nghệ thuật đầy biến động nhưng không kém phần đam mê. Từ những ngày đầu chập chững vào nghề cho đến nay, anh đã và đang khẳng định được tên tuổi với những tác phẩm sơn dầu giàu cảm xúc, và gần đây là những thử nghiệm mới mẻ với chất liệu sơn mài truyền thống.
  • Khắc họa chân dung người làm báo giữa lửa đạn
    Hướng tới Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (1925-2025), Bảo tàng Báo chí Việt Nam tổ chức chiếu phim tài liệu “Kim Toàn, Nhà báo - Chiến sĩ”. Bộ phim khắc họa chân thực cuộc đời, sự nghiệp và tinh thần chiến đấu vì Tổ quốc của nhà báo Kim Toàn, một hình mẫu tiêu biểu của thế hệ “nhà báo - chiến sĩ”.
  • Triển lãm tranh cổ động kỷ niệm các ngày lễ lớn của dân tộc
    Triển lãm do Hội Mỹ thuật Việt Nam tổ chức, với sự tham dự của các họa sỹ chuyên sáng tác tranh cổ động đến từ thành phố Hà Nội và các tỉnh Thái Bình, Hải Dương, Vĩnh Phúc, Quảng Ninh, Hà Nam.
Chùa Mui (huyện Thường Tín)
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO