Danh thắng & Di tích Hà Nội

Chùa Bối Khê (huyện Thanh Oai)

Sơn Dương (t/h) 17/08/2023 15:48

Chùa Bối Khê thuộc địa phận xã Tam Hưng, huyện Thanh Oai, Hà Nội.

chua-boi-khe-to.jpg
Chùa Bối Khê

Đại Bi tự là tên chữ của ngôi chùa ở thôn Bối Khê. Chùa vốn là của hai thôn Bối Khê và Hồng Khê. Xưa Bối Khê là một xã thuộc tổng Bối Khê, huyện Thanh Oai, phủ Ứng Thiên, trấn Sơn Nam Thượng.

Đầu cầu có tấm đá to in vết chân của Thánh Bối được thờ trong chùa. Tam quan kiêm gác chuông làm theo kiểu hai tầng tám mái, văn bia cho biết được xây dựng từ năm Hoằng Định thứ 4 (1603) nhưng đến năm Thiệu Trị thứ 6 (1846) đã làm lại. Cũng theo bia cổ, năm 1883 công chúa Thánh Chân đã cúng quả chuông to, về sau bị mất, nay treo chuông đúc năm Thiệu Trị thứ 4 (1844). Sau Tam quan là khoảng sân rộng rợp bóng hoàng lan, giữa sân kê chiếc sập đá để lư hương to, ngày hội nghi ngút khói hương càng làm tăng thêm vẻ diệu huyền. Cuối sân là khu Tam bảo mặt bằng “Nội công ngoại quốc”, lại thêm điện Thánh phía sau như một dấu chấm kết thúc.

Tổng thể kiến trúc ở đây gồm hai gian khu thờ “tiền Phật hậu Thánh”. Mở đầu là Tiền đường 7 gian dựng trên nền cao ba cấp, bốn mái xoè ra xung quanh với các hoa đạo vươn bay, bờ nóc đắp biển mang tên chùa ghi rõ dựng lại đời Khải Định (1916 - 1925), suốt dọc bờ nóc đắp rồng triện gãy khúc như dải đăng ten. Dãy cột hiên bằng đá tiết diện vuông vừa chạm cảnh tứ quý vừa khắc nhiều câu đối, đỉnh cột đỡ chiếc bẩy cong ngóc lên duyên dáng gắn với chiếc xà đùi được chạm tứ quý, cây hoá rồng và bát bửu rất tinh tế, trên xà là những bức cốn mê chạm cả hai mặt với nhiều đề tài như tứ linh và trích đoạn Tây du ký sinh động. Đầu hiện bên trái thờ bà chúa Mạc có công tu sửa chùa.

Phía sau Tiền đường nhô ra gian ống muống gọi là Thiêu hương nối với toà Thượng điện cổ kính phía sau. Thượng điện xây dựng trên nền đất cao chừng 1m, rộng 1 gian 2 chái hình khối gần vuông, các hoa đạo uốn cong, mái xoè xuống thấp mà vẫn nhẹ nhàng. Các bẩy hiên chạm đầu rồng mang phong cách nghệ thuật thời Trần, có bẩy gốc còn chạm chim thần, lần tu sửa cuối thế kỷ XX đã chạm lại như thế “làm mới cho đẹp”, vào bên trong cả hai bộ vì theo kiểu tiền thân của giá chiêng bên trong lồng ván chạm rồng phượng trong vòng sáng lá đề, trụ giá chiêng chạm thành phỗng quỳ ngộ nghĩnh, lại thêm dải hoa dây... đều là đặc trưng của nghệ thuật thời Trần. Các thành phần kiến trúc đều lực lưỡng, nhiều bộ phận làm bằng gỗ mít. Quanh Thượng điện được đắp ván đố lụa chỉ để che chắn, đây là hình thức kiến trúc gỗ thời Trần được xác định bằng phong cách nghệ thuật và văn bia cụ thể là năm 1338.

Từ hai đầu Tiền đường còn ăn thông với hai dãy hành lang chạy dọc hai bên chùa, mỗi dãy 7 gian, cấu trúc đơn giản, lòng hẹp mái thấp, bên trong đắp bộ tượng 18 vị La Hán bằng đất tạo hình sống động. Nối phía cuối của hai dãy hành lang là toà Hậu đường, ở đây gian giữa làm chức năng toà Tiền bái mở đầu vào điện Thánh, gắn với cung Thánh là một nhà vuông chồng diêm 2 tầng 8 mái phía sau, hệ thống đạo xum xuê như hoa sen. Cung Thánh ba phía bưng ván, đằng trước lấp cánh cửa bức bàn là không gian thiêng, trong có bài và tượng đức Thánh Bối. Ở phần cổ diêm có hệ thống con sơn như ngà voi tua tủa, giống như gác chuông chùa Keo (Thái Bình), ngoài ra còn một số bức chạm trang trí. Trước cửa cung có bức hoành phi “Tổ Phật am”, coi đức Thánh là Phật tổ tu luyện ở đây, kèm theo các dòng lạc khoản ghi rõ cung Thánh làm năm Giáp Tuất niên hiệu Chính Hoà thứ 15 (1694), được sửa năm Bính Tuất và Quý Mão niên hiệu Cảnh Hưng thứ 27 và thứ 44 (1766 và 1783).

Bên cạnh khu Tam bảo trên, còn có nhà Tổ và điện Mẫu ở bên trái ngược với chùa và nhìn vào sân trong chùa.

Chùa Bối Khê có nhiều hiện vật quý hiếm. Về bia đá chùa có 10 tấm. Tấm bia cổ nhất là “Bối động Thánh tích bi ký” từ năm Thái Hoà thứ 11 (1453), nhưng cũng là tấm bia mới nhất vì được khắc lại năm Thành Thái thứ 7 (1895), kể lại sự tích đức Thánh Bối với nhiều tình tiết ly kỳ. Tiếp theo, bia “Đại Bi tự” dựng năm Hồng Thuận thứ 7 (1515), ngoài việc nói thêm về đức Thánh Bối còn cho biết việc tu sửa ở đầu thế kỷ XVI. Hiện vật đá đặc biệt quý hiếm là bệ hoa sen khối hộp; văn tự khắc chìm ở bệ cho biết năm Xương Phù thứ 6 (1382), một số người cúng tiền và ruộng, riêng vị đạo sĩ người Quốc Oai cúng chiếc bệ này gọi là “Phật thạch bàn” tức là bàn đá thờ Phật, dài 1,53m, rộng 1,04m, cao 1,60m lại được đặt trên đế cao 0,14m nhưng dài rộng nhỉnh hơn bệ, các góc chạm chim thần, trên chạm đài sen, dưới chạm sập thờ, mặt trước ở giữa chia ra các ô chạm rồng và thú giống như loài dê, còn thêm một số kiểu hoa lá nữa.

Phật điện chùa Bối Khê đông đúc, được bố trí ở Thượng điện và Tiền đường như thường gặp ở nhiều chùa. Nổi trội lên là pho Quan Âm thiên thủ thiên nhãn với 7 đôi tay lớn để trần nõn nà, xếp cân xứng từng đôi một như múa, khuôn mặt nữ phúc hậu, mái tóc rủ xuống vai rồi chia ra 3 nhánh chảy xuống bắp tay. Tượng ngồi thiền, các nếp áo chảy như lá sen xuống lòng đùi che cả cổ chân. Hình khối và chi tiết trang trí thuộc phong cách nghệ thuật chuyển tiếp từ thế kỷ XVI sang thế kỷ XVII.

Trong số đồ thờ, ở đây có một chân đèn thời Mạc và hai chậu cây mệnh bằng gỗ, uốn thế phụ tử, nhiều cành nhưng không có lá.

Chùa Bối Khê, ngoài việc thờ Phật như mọi ngôi chùa, thờ đức Thánh Bối. Ngài họ Nguyễn, tên huý là Bình An, quê ở Bối Khê nhưng tu ở viện Tiên Lữ (chùa Trăm Gian). Khi nhỏ đi chăn trâu thường phóng sinh cho tôm cá, tiếng tăm ngài khi tu hành vang đến triều đình nhà Trần, được vua phong làm Chân Nhân. Khi ngài về quê có mây đen hiện ra như bầu trời vần vũ sắp mưa (nên tục gọi là Màn Đen). Ít lâu sau ngài dựng lại chùa Tiên Lữ, đi guốc trên các xà để trông nom, chỉ thổi cơm niêu cho cả trăm thợ, còn về quê Bối Khê xin cà để lại vết tích dấu chân một số nơi đi qua. Theo truyền thuyết, khi quân Minh xâm phạm cảnh chùa, ngài làm mưa ra máu buộc chúng rút chạy. Thế rồi ngày 13 tháng chạp, ngài vào am để hoá. Ngày mùng 4 tháng giêng, dân mở khám thấy thơm bèn tạc tượng thờ. Chùa Trăm Gian ở Tiên Lữ thờ chính thức, còn ở Bối Khê thờ vọng. Hội chùa làng tổ chức vào ngày 12 tháng giêng.

Như vậy, chùa Bối Khê được dựng từ thời Trần, hầu như các thời sau đều có sửa chữa, có thể bóc tách ra nhiều lớp văn hoá trực tiếp và nối tiếp qua từng thế kỷ đến tận ngày nay.

Chùa Bối Khê đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật năm 1979. Đây là di tích xếp hạng quốc gia đặc biệt./.

Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 02

Bài liên quan
(0) Bình luận
  • Ô Quan Chưởng - Cửa ô cuối cùng của Hà Nội
    Cửa Ô Quan Chưởng nằm ở phía Đông thành Thăng Long xưa, hiện nay thuộc phường Đồng Xuân, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội. Đây là một trong những cửa ô quan trọng của thành Thăng Long còn sót lại cho đến ngày nay. Chứng kiến biết bao biến đổi thăng trầm của Thủ đô, giữa phố phường Hà Nội nhộn nhịp hôm nay, Ô Quan Chưởng vẫn sừng sững uy nghiêm, khoác lên mình vẻ đẹp cổ kính, bình yên...
  • Bảo tàng Mỹ thuật ở giữa làng quê (huyện Ba Vì)
    Xứ Đoài là một vùng đất tối cổ - vùng địa văn hoá, địa thi hoạ - nơi mà con người có thể trải nghiệm đời mình trong hệ sinh thái tự nhiên của vùng đất, đi qua những truyền thuyết, cổ tích, để từ đó tạo nên tâm tính, giọng nói đặc trưng của con người xứ Đoài. Nắng và gió, núi và sông xứ Đoài đã gợi cảm hứng sáng tác cho một Tản Đà, một Quang Dũng và nhiều thi nhân, hoạ sĩ: từ Tô Ngọc Vân, Nguyễn Gia Trí đến Sĩ Tốt, Nguyễn Tiến Chung, Nguyễn Tư Nghiêm, Nguyễn Sáng... và những thế hệ văn nghệ sĩ sau này, ở họ đều có những sáng tác xuất sắc về xứ Đoài.
  • Bảo tàng Chiến sĩ cách mạng bị địch bắt tù đày (huyện Phú Xuyên)
    Đi khắp các vùng miền của Tổ quốc, những cựu tù binh Phú Quốc đã sưu tầm kỷ vật, di vật, tranh ảnh có liên quan đến các nhà tù trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược mà đồng đội và các ông đã trải qua. Hơn 20 năm kiếm tìm và góp nhặt, Bảo tàng Chiến sĩ cách mạng bị địch bắt tù đày, do chính những người cựu tù năm xưa thành lập là những minh chứng chân thực về một thời oanh liệt và hào hùng của dân tộc.
  • Bảo tàng Quê hương phong trào chiếc gậy Trường Sơn (huyệnỨng Hoà)
    Hoà Xá là một làng quê nằm sát bờ tả sông Đáy, thuộc vùng ven chiêm trũng Khu Cháy. Nơi đây sớm có phong trào cách mạng ngay từ những năm 1930, là hậu phương trung thành của cuộc kháng chiến chống Pháp. Trong công cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Hòa Xá được xem là quê hương của phong trào động viên thanh niên lên đường “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước” và câu chuyện huyền thoại “chiếc gậy Trường Sơn”.
  • Khu Cháy, Bảo tàng Khu Cháy - một địa chỉ đỏ về truyền thống đấu tranh cách mạng ở Ứng Hoà, Phú Xuyên
    “Khu Cháy” là thuật ngữ để nói về một khu du kích trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp gồm 22 xã ở phía nam huyện Ứng Hoà và tây huyện Phú Xuyên, Hà Nội.
  • Bảo tàng Tổng cục II (quận Hoàng Mai)
    Toạ lạc tại số 322 đường Lê Trọng Tấn, quận Hoàng Mai, Hà Nội trên khuôn viên rộng 3.500m2, gồm 2 tầng nhà và phần trưng bày ngoài trời, Bảo tàng Tổng cục II hiện lưu giữ 5.830 hiện vật, trong đó có nhiều hiện vật quý hiếm gắn liền với cuộc đời hoạt động của nhiều chiến sĩ tình báo xuất sắc của Quân đội nhân dân Việt Nam. Với chức năng phục vụ công tác nghiên cứu, tham quan học tập, giáo dục truyền thống, Bảo tàng Tổng cục II chính thức được Bộ Văn hoá - Thông tin công nhận nằm trong hệ thống các bảo tàng cấp 2 toàn quân.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Triển lãm ảnh kỷ niệm 95 năm Ngày thành lập Đảng bộ TP. Hà Nội
    Hướng đến kỷ niệm 95 năm Ngày thành lập Đảng bộ Thành phố Hà Nội (17/3/1930-17/3/2025), từ ngày 14 - 21/3, tại Nhà triển lãm 93 Đinh Tiên Hoàng (Hoàn Kiếm, Hà Nội), Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội tổ chức triển lãm "95 năm ánh sáng soi đường".
  • [Podcast] Ăn Tết nay yêu Tết xưa
    Đợt rét ngọt đầu tiên của tháng Chạp đã luồn qua khe cửa, bà Ngân thoáng rùng mình khi trở dậy vào sáng sớm. Loẹt quẹt đi xuống bếp, rót đầy một cốc nước gừng nóng sực đã ủ sẵn trong bình, bà vừa xuýt xoa uống vừa nhẩm tính xem Tết năm nay nên sắm sửa những thức gì. Kỳ thực, quanh đi quẩn lại, năm nào bà cũng bày biện từng ấy món quen thuộc. Nhưng cái việc nôn nao nghĩ suy về cái Tết sắp đến mới ngọt ngào làm sao, nhất là khi năm nay gia đình bà có thêm cô con dâu mới.
  • Khúc trữ tình sâu đậm về vùng đất nhãn
    Trước đây, tôi đã đọc nhiều thi phẩm của nhà thơ Ngọc Lê Ninh và luôn ấn tượng, thích thú với phong cách thơ của anh. Thơ anh đậm chất thế sự, trăn trở trước những biến động của cuộc sống hôm nay. Thế nhưng, điều khiến tôi yêu thơ Ngọc Lê Ninh hơn cả chính là tình yêu đắm say của anh với con người, cuộc đời và thiên nhiên, được thể hiện mãnh liệt trong những vần thơ sâu lắng. Điều ấy càng được khắc họa rõ nét qua "Tình đất phù sa", một sáng tác mới đầy cảm xúc của anh.
  • Hà Nội: Hàng nghìn người về khai hội đền Tam Tổng
    Ngày 15/3 (tức ngày 16 tháng Hai năm Ất Tỵ) Đảng ủy- HĐND- UBND- UBMTTQ Việt Nam xã Phù Lỗ, Sóc Sơn, Hà Nội tổ chức khai mạc Lễ hội đền Sọ (đền Tam Tổng).
  • Hoàng Thuỳ Linh ra mắt phim tài liệu "Chúng ta là người Việt Nam"
    Phim “Chúng ta là người Việt Nam” sẽ có những suất chiếu giới hạn sau 18h từ ngày 14/3, tại 5 thành phố. Nữ ca sĩ tiết lộ, hiện đã có bản đầy đủ “Vietnamese Concert” và đang cân nhắc đưa đến khán giả trong thời gian tới qua hệ thống rạp, DVD hoặc trên nền tảng số.
Đừng bỏ lỡ
  • Hơn 200 tác phẩm của cố hoạ sỹ Lê Lam được giới thiệu tại Triển lãm “Mùa Xuân bất diệt”
    Chiều tối 14/3, tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam (66 Nguyễn Thái Học, Ba Đình, Hà Nội) diễn ra khai mạc triển lãm "Mùa Xuân bất diệt", giới thiệu tới công chúng hơn 200 tác phẩm đa dạng về thể loại và chất liệu của cố họa sĩ Lê Lam.
  • Tây Hồ luôn quan tâm, chăm lo sức khỏe người cao tuổi trên địa bàn quận
    Huy động cả hệ thống chính trị địa phương vào cuộc, triển khai đồng bộ, bài bản, Đề án “Khám sức khoẻ cho người có công, đối tượng bảo trợ xã hội, người có hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn quận Tây Hồ” giai đoạn 2024 – 2026 đã bắt đầu triển khai.
  • Hơn 400 vận động viên tranh tài tại Giải “Pickleball Báo Kinh tế & Đô thị lần thứ I - 2025”
    Sáng 15/3, Báo Kinh tế & Đô thị phối hợp với Sở VH&TT Hà Nội, UBND quận Cầu Giấy và các đơn vị liên quan tổ chức Lễ khai mạc Giải “Pickleball Báo Kinh tế & Đô thị lần thứ I - 2025”.
  • Hà Nội điều chỉnh địa điểm thực hiện thủ tục hành chính
    Ngày 13/3/2025, Trung tâm Phục vụ hành chính công Hà Nội đã ban hành Quyết định số 225/QĐ-TTPVHCC về việc điều chỉnh địa điểm thực hiện thủ tục hành chính.
  • Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội chưa chấp thuận họp báo của Công ty Chị em rọt
    Liên quan tới sự việc chiều 14/3 tại Hà Nội, lần đầu tiên Công ty cổ phần Tập đoàn Chị Em Rọt (CER) tổ chức gặp mặt cung cấp thông tin về những "lùm xùm" gần đây, Sở Văn hóa và Thể thao TP. Hà Nội cho biết đơn vị chưa cấp phép họp báo cho công ty này.
  • Dấu ấn Đảng bộ Thành phố Hà Nội trong lãnh đạo công tác tiếp quản Thủ đô
    Công cuộc tiếp quản Thủ đô 71 năm trước thắng lợi, mở ra trang sử mới trong lịch sử Thành phố Hà Nội cũng như lịch sử dân tộc. Trong đó, Đảng bộ Thành phố Hà Nội đã để lại nhiều dấu ấn trong công tác lãnh đạo tiếp quản Thủ đô, qua đó tạo nền tảng cho Hà Nội hôm nay thanh bình, thịnh vượng và đang vững bước vào kỷ nguyên mới cùng dân tộc.
  • Cơ hội khám phá "Lược sử âm nhạc" qua cuốn sách của Robert Philip
    "Lược sử âm nhạc" - một tác phẩm đồ sộ của Robert Philip vừa được Công ty cổ phần Văn hóa và Truyền thông Nhã Nam liên kết với Nhà Xuất bản Thế giới ấn hành. Với 40 chương sách được sắp xếp một cách khoa học, cuốn sách cung cấp cái nhìn toàn diện về sự phát triển của âm nhạc qua hàng thiên niên kỷ qua đó giúp bạn đọc hình dung rõ nét về bản chất, vai trò và lịch sử phát triển của âm nhạc.
  • Thanh niên Thủ đô phát huy tinh thần tiên phong, gương mẫu qua các phong trào cách mạng
    Tiếp bước thế hệ thanh niên cứu quốc thành Hoàng Diệu và thanh niên “Ba sẵn sàng” năm xưa, tuổi trẻ Thủ đô mang khát vọng thanh xuân của mình hòa cùng với khát vọng chung của Thủ đô và đất nước; đem sức mạnh, bản lĩnh và trí tuệ, sức trẻ Thủ đô vào công cuộc đổi mới và kỷ nguyên vươn mình...
  • Di tích Khâm Thiên Giám của triều Nguyễn xuống cấp nghiêm trọng
    Cơ quan thiên văn, khí tượng thủy văn quan trọng của triều Nguyễn Khâm Thiên Giám (Kinh thành Huế) đã xuống cấp nghiêm trọng và các cơ quan liên quan đã phải ra cảnh báo nguy hiểm “khu vực có công trình xuống cấp, nguy hiểm, tránh lại gần để đảm bảo an toàn”.
  • [Podcast] Đắm say Hà Nội những ngày tháng Ba
    Một năm có 12 tháng, thì tháng nào của Hà Nội cũng chuyên chở theo những câu chuyện lịch sử, văn hóa hoặc vẻ đẹp của cảnh sắc hiếm nơi nào có được. Tháng Ba, phố phường Thủ đô bước vào khúc giao mùa huyền ảo. Mỗi ngày trôi qua, vạn vật thoắt biến chuyển theo nốt nhạc thời gian khiến lòng người bâng khuâng lưu luyến. Cũng trong tháng 3, Hà Nội bừng lên sắc màu rực rỡ gắn với ngày lễ trọng của Thành phố. Và trong chuyên mục “Chuyện người Hà Nội” ngày hôm nay chúng ta sẽ cùng nhau chìm đắm vào những ngày tháng 3 giàu giá trị lịch sử, cũng như cảnh sắt tuyệt đẹp của Thủ đô ngàn năm văn hiến.
Chùa Bối Khê (huyện Thanh Oai)
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO