Chính sách & Quản lý

Bãi Giữa sông Hồng: Triển vọng một không gian sáng tạo đặc thù

Yến Ly • 26/11/2023 15:07

Đề án Xây dựng Công viên Văn hóa cảnh quan Bãi Giữa sông Hồng do Tạp chí Kiến trúc cùng các đơn vị liên quan xây dựng theo chỉ đạo của Thành uỷ, UBND Thành phố Hà Nội đã thu hút sự quan tâm của nhiều chuyên gia, các nhà nghiên cứu, các kiến trúc sư trong nước và quốc tế. Những “kịch bản” phát huy sức mạnh tiềm tàng của Bãi Giữa đã được đề ra, hướng tới không gian xanh và biểu tượng mới của Thủ đô.

Lá phổi xanh của Thủ đô

Trong hành trình phát triển lâu dài của Thủ đô Hà Nội, bên cạnh việc phát triển đô thị thì việc bảo vệ và phát huy các giá trị thuộc về không gian thiên nhiên vô cùng quan trọng. Hà Nội có lợi thế với nhiều ao hồ và đặc biệt được tự nhiên ban tặng không gian sông Hồng rộng rãi, thoáng đãng. Không chỉ thế, sông Hồng còn mang hồn cốt của cả nền văn minh châu thổ từ xưa tới nay.

mot-khuc-bai-giua-song-hong.-anh-bao-khanh.jpg — *Một đoạn bãi giữa sông Hồng. Ảnh: Bảo Khánh.*

Vốn là vùng đất giữa sông Hồng được phù sa bồi đắp trong nhiều năm qua, đến nay Bãi Giữa sông Hồng thuộc địa giới quản lý của 4 quận: Tây Hồ, Ba Đình, Hoàn Kiếm và Long Biên. Trải qua nhiều năm hình thành, khu Bãi Giữa đã có mức ổn định nhất định về địa chất và hệ sinh thái, gần như không xảy ra lũ lụt.

Trên con đường xây dựng, phát triển Thủ đô theo mục tiêu Thành phố Sáng tạo của UNESCO, việc vận dụng các nguồn lực sẵn có vô cùng cần thiết và quan trọng. Có thể thấy rõ, nguồn lực sẵn có của Bãi Giữa trước hết là không gian xanh tự nhiên, cảnh quan hữu tình, vị trí địa lý thuận lợi về giao thông, kết nối các khu vực trong thành phố. Và sau đó là các lợi thế khác như lịch sử văn hóa của con sông gắn liền với quá trình hình thành nước Việt. Là đôi bờ mang đầy trầm tích văn hóa Thủ đô của các quận trung tâm Long Biên, Tây Hồ, Hoàn Kiếm, Ba Đình…

*Thảm thực vật mới ở một đoạn Bãi Giữa.*

Những năm qua, bên cạnh phần diện tích bị bỏ hoang, khu vực Bãi Giữa chủ yếu được sử dụng để trồng hoa màu. Vùng đất bị bỏ hoang và vùng được canh tác nông nghiệp lâu năm tình cờ tạo nên mảng xanh ven sông đầy giá trị tự nhiên với thảm thực vật phong phú. Các nghiên cứu sinh thái học đã ghi nhận hơn 200 loài chim nơi đây bao gồm cả các loài chim di cư, cho thấy tầm quan trọng của khu vực này với đa dạng sinh học chung của thành phố. Nằm giữa trung tâm Thủ đô, ở vị trí đón gió về thành phố với hai bờ phát triển nhanh chóng mỗi ngày, thảm sinh vật mới ở không gian Bãi Giữa góp phần không nhỏ vào việc cải thiện chất lượng không khí nội thành. Đó là một cơ sở, một ưu thế cho hướng phát triển không gian xanh giữa lòng Thủ đô. Và đây cũng là tiềm năng cho việc đa dạng hóa chức năng các mảng xanh để phục vụ cho hoạt động công cộng tại những địa điểm phù hợp trong tương lai.

Triển vọng về một không gian sáng tạo đặc thù

Tại Hội thảo “Đề án xây dựng Công viên Văn hóa cảnh quan Bãi Giữa sông Hồng: Tầm nhìn và giải pháp” diễn ra tại Hà Nội ngày 24/11, nhà quy hoạch người Úc David Barnes cho biết: Trên thế giới, có nhiều khu vực vốn là không gian tự nhiên bị bỏ hoang nhưng đã được quy hoạch, khai thác theo hướng bảo vệ và phát huy vốn có sẵn đó. Nhiều mô hình đảo - công viên trên thế giới có thể là một gợi ý tham khảo cho dự án phát triển không gian Bãi Giữa sông Hồng. Ví dụ như Khu bảo tồn Barangaroo (Sydney, Úc - công viên bờ biển mới nhất của vùng này, nằm trên bán đảo nhô ra Cảng Sydney; các hoạt động văn hóa sáng tạo, ẩm thực thổ dân với đặc sắc thảm thực vật bản địa được khai thác du lịch); Île de la Cité (Paris, Pháp - một hòn đảo trên sông Seine, được phát huy và khai thác kinh tế từ công nghiệp sáng tạo nhờ có nhiều công trình kiến trúc lịch sử lâu đời)...

*Khu bảo tồn Barangaroo (Sydney, Úc).*

Thiên nhiên, lịch sử, văn hóa và hồn cốt của một mảnh đất luôn là nguồn cảm hứng bất tận cho các hoạt động sáng tạo. Hà Nội là nơi hội tụ tinh hoa, cũng là nơi kích thích và tập trung sức sáng tạo. Dù vậy, để phát huy, phát triển sự sáng tạo cần có một sự cộng hưởng. Và muốn có sự cộng hưởng ấy, thì rất cần một không gian sáng tạo - nơi tất cả các ý tưởng sáng tạo được hội tụ, giao thoa, được giới thiệu tới đông đảo công chúng trong và ngoài nước.

Đã có nhiều “kịch bản” tương lai cho hướng khai thác và phát triển Bãi Giữa được các nhà nghiên cứu, các kiến trúc sư đưa ra với bao ấp ủ. Song điều được nhấn mạnh nhất vẫn là, để hướng đến sự bền vững, cần có sự cân đối giữa xã hội và môi trường, giữa phát triển và bảo vệ. Và sẽ thật tuyệt nếu giữa Hà Nội có một không gian sáng tạo đặc thù dành riêng cho các hoạt động sáng tạo, nghệ thuật.

*Đảo của thành phố - Île de la Cité (Paris, Pháp).*

“Để có được một không gian sáng tạo như thế, cần những lợi thế về vị trí địa lý (thuộc trung tâm đô thị lớn càng tốt và có thêm vệ tinh là các đô thị mới khác), cảnh quan, giao thông thuận lợi, bề dày lịch sử văn hóa, không gian xã hội đủ nhộn nhịp tấp nập để có được sự thuận lợi trong những kết nối liên ngành/ đa lĩnh vực. Bãi Giữa hoàn toàn có đủ những lợi thế đó. Chúng ta có thể hình dung đến một quận nghệ thuật sông Hồng ngay tại nơi này, và cũng chính là không gian sáng tạo đặc thù đáng mơ ước ấy”, KTS Đoàn Kỳ Thanh - Giám đốc Công ty Kiến trúc Avant chia sẻ./.

Bài liên quan

Gợi mở giải pháp xây dựng Công viên văn hóa cảnh quan bãi giữa sông Hồng

Ngày 24/11, tại Hội trường Nhà máy xe lửa Gia Lâm (Long Biên, Hà Nội), Tạp chí Kiến trúc đã chủ trì tổ chức hội thảo “Đề án xây dựng Công viên văn hóa cảnh quan bãi giữa sông Hồng: Tầm nhìn và Giải pháp”. Sự kiện nằm trong chuỗi hoạt động của Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội 2023.