Đình Cù Sơn Trung

Phương Anh (t/h)| 14/12/2022 11:04

Đình mang tên địa danh của làng Cù Sơn Trung, nay thuộc xã Yên Sơn, huyện Quốc Oai, Hà Nội. Thời Lê, Cù Sơn Trung thuộc tổng Hoàng Xá, huyện Yên Sơn, phủ Quốc Oai, trấn Sơn Tây. Sau Cách mạng tháng Tám thuộc xã Yên Sơn, huyện Quốc Oai, tỉnh Sơn Tây.

Yên Sơn cách trung tâm Hà Nội chừng 18km. Từ Hà Nội theo đường cao tốc Láng - Hoà Lạc qua cầu sông Đáy tới km16 + 600 gặp ngã tư, rẽ trái theo đường liên thôn khoảng 1km là tới di tích.

Đình Cù Sơn Trung nằm sát sông Đáy, vốn nơi đây có bến đò Cù Sơn được ghi trong văn bia được lưu giữ tại Viện Hán Nôm nói về việc mở bến đò này vào năm Thống Nguyên 4 (1525). Cửa đình nhìn về hướng tây, xung quanh có nhiều cây cổ thụ, phía trước là một chiếc hồ (Liên Trì) lớn ngào ngạt hương sen. Đình có bố cục không gian mặt bằng kiến trúc dạng chữ “tam” gồm Đại bái, đình Trung và Hậu cung.

Toà Đại bái bị mai một trong thời kỳ chiến tranh chống Pháp nên ngôi đình Trung là trung tâm kiến trúc của di tích. Ngôi nhà này dàn ngang hình chữ “nhật”, gồm ba gian hai dĩ, các vì kèo theo kiểu chồng rường, giá chiêng liên kết vì, xà nối đều là mộng mang cá. Bộ mái được đỡ bởi những hàng chân cột, trong đó có loại cột vuông và tròn, tất cả đều được làm bằng đá xanh độc đáo. Cột to có chu vi 1,22m, cao 4,5m, cột nhỏ thấp hơn một chút. Bề mặt của những cột vuông được chạm khắc các đề tài hoa lá và tứ linh, mảng đục chạm khắc trên đá hết sức tinh xảo, tựa hồ khảm trên gỗ vậy. Trên bốn bức cốn ở gian giữa chạm rồng, phượng, long mã, rùa và các đề tài dân gian: cá hoá rồng, rồng máy... sau cùng là một bức cốn lộng lẫy với hình chim phượng giang rộng cánh, trên nền máy nước mênh mang, một chú rùa được khoác lên mình một chiếc lá sen đang bơi trong dòng nước, tạo nên cảnh quan sống động.

Ngôi đình Trung nối sát với Hậu cung gồm ba gian dài 8,35m, rộng 5m. Lòng nhà có 12 cột gỗ và 4 cột đá vuông vủa 4 bộ vì. Ban thờ được làm bằng gỗ, bài trí long ngai, bài vị và hòm đựng mũ áo của thần. Cửa võng của Hậu cung được chạm khắc công phu với các đề tài tứ linh và hoa lá. Nghệ nhân dùng kỹ thuật chạm lộng, cắt thủng từng mảng gỗ để lộ ra những khối trang trí nổi rất khoẻ nhưng lại rất mềm mại, tựa như bức tranh lụa.

Theo truyền thuyết, đình Cù Sơn Trung xây dựng vào cuối thế kỷ XVII, được tu sửa vào thời Tây Sơn (thế kỷ XVIII), cuối cùng được làm lại thay thế bằng các cột đá vào thời Nguyễn. Hiện tại, đình còn lưu giữ được nhiều dấu tích của các lần xây dựng và tu sửa như những mảng chạm rồng, phượng mang phong cách thời Lê, những bài vị, kiệu thờ được sắm lại vào thời Tây Sơn, những cột đá chạm tứ linh thời Nguyễn.

Đình thờ Lý Phục Man một danh tướng thời Lý Nam Đế thế kỷ thứ VI. Thần tích của làng ghi lại rằng: thần người làng Cổ Sở, sinh thời có tài võ nghệ, nhà vua đi dẹp giặc ngoại xâm, thắng trận trở về, được vua phong thưởng. Vì ông có công chinh phục dân Man di, nên được ban quốc tính, lấy họ vua là Lý và đặt tên là Phục Man, nhà vua gả con gái là Lý Nương cho. Ông là một trong hương đống của triều đình, được sai trấn giữ biên ải. Trong một trận chiến đấu với quân thù, ông đã anh dũng hy sinh. Tương truyền hài cốt của ông đã được chuyển từ bến đò Cù Sơn này về Cổ Sở. Vì vậy dân Cù Sơn lập miếu thờ ông.

Lý Phục Man không chỉ được dân Cù Sơn phụng thờ mà được khá nhiều địa phương khác ven sông Đáy thờ cúng. Các triều đại nhà nước phong kiến Việt Nam tiếp sau đều ban sắc phong là Thượng đẳng thần. Hiện tại, đình Cù Sơn còn lưu giữ được 12 đạo sắc của thời Lê và thời Nguyễn. Hàng năm, dân làng tổ chức lễ hội, diễn lại sự tích của Thành hoàng làng, tổ chức đấu vật, hát cửa đình....

Đình Cù Sơn trung khá độc đáo về kiến trúc bằng chất liệu đá. Lại có lịch sử văn hoá đầy niềm tự hào, thật là một di tích hiếm thấy ở xứ Đoài. Đình đã được Bộ Văn hoá và Thông tin xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật năm 1993.

Theo Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 01

Bài liên quan
  • Đình làng Phù Lưu Thượng
    Đình Phù Lưu Thượng là ngôi đình cổ kính, với kiến trúc lâu đời ghi dấu bao thăng trầm biến đổi của dân tộc Việt Nam.
(0) Bình luận
  • Bảo tàng Mỹ thuật ở giữa làng quê (huyện Ba Vì)
    Xứ Đoài là một vùng đất tối cổ - vùng địa văn hoá, địa thi hoạ - nơi mà con người có thể trải nghiệm đời mình trong hệ sinh thái tự nhiên của vùng đất, đi qua những truyền thuyết, cổ tích, để từ đó tạo nên tâm tính, giọng nói đặc trưng của con người xứ Đoài. Nắng và gió, núi và sông xứ Đoài đã gợi cảm hứng sáng tác cho một Tản Đà, một Quang Dũng và nhiều thi nhân, hoạ sĩ: từ Tô Ngọc Vân, Nguyễn Gia Trí đến Sĩ Tốt, Nguyễn Tiến Chung, Nguyễn Tư Nghiêm, Nguyễn Sáng... và những thế hệ văn nghệ sĩ sau này, ở họ đều có những sáng tác xuất sắc về xứ Đoài.
  • Bảo tàng Chiến sĩ cách mạng bị địch bắt tù đày (huyện Phú Xuyên)
    Đi khắp các vùng miền của Tổ quốc, những cựu tù binh Phú Quốc đã sưu tầm kỷ vật, di vật, tranh ảnh có liên quan đến các nhà tù trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược mà đồng đội và các ông đã trải qua. Hơn 20 năm kiếm tìm và góp nhặt, Bảo tàng Chiến sĩ cách mạng bị địch bắt tù đày, do chính những người cựu tù năm xưa thành lập là những minh chứng chân thực về một thời oanh liệt và hào hùng của dân tộc.
  • Bảo tàng Quê hương phong trào chiếc gậy Trường Sơn (huyệnỨng Hoà)
    Hoà Xá là một làng quê nằm sát bờ tả sông Đáy, thuộc vùng ven chiêm trũng Khu Cháy. Nơi đây sớm có phong trào cách mạng ngay từ những năm 1930, là hậu phương trung thành của cuộc kháng chiến chống Pháp. Trong công cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Hòa Xá được xem là quê hương của phong trào động viên thanh niên lên đường “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước” và câu chuyện huyền thoại “chiếc gậy Trường Sơn”.
  • Khu Cháy, Bảo tàng Khu Cháy - một địa chỉ đỏ về truyền thống đấu tranh cách mạng ở Ứng Hoà, Phú Xuyên
    “Khu Cháy” là thuật ngữ để nói về một khu du kích trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp gồm 22 xã ở phía nam huyện Ứng Hoà và tây huyện Phú Xuyên, Hà Nội.
  • Bảo tàng Tổng cục II (quận Hoàng Mai)
    Toạ lạc tại số 322 đường Lê Trọng Tấn, quận Hoàng Mai, Hà Nội trên khuôn viên rộng 3.500m2, gồm 2 tầng nhà và phần trưng bày ngoài trời, Bảo tàng Tổng cục II hiện lưu giữ 5.830 hiện vật, trong đó có nhiều hiện vật quý hiếm gắn liền với cuộc đời hoạt động của nhiều chiến sĩ tình báo xuất sắc của Quân đội nhân dân Việt Nam. Với chức năng phục vụ công tác nghiên cứu, tham quan học tập, giáo dục truyền thống, Bảo tàng Tổng cục II chính thức được Bộ Văn hoá - Thông tin công nhận nằm trong hệ thống các bảo tàng cấp 2 toàn quân.
  • Bảo tàng Binh chủng Thông tin (quận Ba Đình)
    Bảo tàng Binh chủng Thông tin thuộc loại hình bảo tàng lịch sử chuyên ngành quân sự, là thể chế văn hoá, có chức năng bảo quản và trưng bày các sưu tập về lịch sử Binh chủng Thông tin liên lạc nhằm phục vụ nhu cầu nghiên cứu, giáo dục, tham quan và hưởng thụ văn hoá của cán bộ, chiến sĩ trong Binh chủng và nhân dân, bạn bè quốc tế.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
Đừng bỏ lỡ
  • UNESCO trao Bằng công nhận Công viên địa chất toàn cầu Lạng Sơn
    Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn là minh chứng rõ nét cho nỗ lực gìn giữ và quảng bá di sản văn hóa Việt Nam cùng với các di sản văn hóa phi vật thể như tín ngưỡng thờ Mẫu, hát Then của người Tày, Nùng, Thái...
  • 9 tựa sách hay trong Tủ sách gia đình của Nhã Nam
    Ngày Gia đình Việt Nam 28/6 là dịp để mỗi người lắng lại, cảm nhận rõ hơn giá trị của tình thân, của những khoảnh khắc bên nhau giản dị mà quý giá. Trong nhịp sống hiện đại, một trong những cách đẹp đẽ để giữ gìn và bồi đắp sợi dây gắn kết gia đình chính là cùng nhau đọc sách – những cuốn sách đầy yêu thương, sẻ chia và thấu cảm. Hiểu được điều đó, Nhã Nam đã kỳ công tuyển chọn và xây dựng Tủ sách Gia đình. Đây là những cuốn sách giúp nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ, lan tỏa giá trị yêu thương trong mỗi mái ấm, để mỗi em bé đều được lớn lên trong vòng tay chan chứa hạnh phúc của gia đình.
  • Phu nhân Tổng Bí thư và Tổng Giám đốc UNESCO tham dự triển lãm ảnh "Chúng tôi có thể"
    Các tác phẩm là sản phẩm tiêu biểu của dự án “Chúng tôi CÓ THỂ” – sáng kiến phối hợp giữa UNESCO và Bộ Giáo dục và Đào tạo, hướng đến mục tiêu trao quyền học tập và phát triển toàn diện cho phụ nữ và trẻ em gái dân tộc thiểu số tại các vùng khó khăn.
  • Người đẹp Phú Yên Hà Trúc Linh đăng quang Hoa hậu Việt Nam 2024
    Hà Trúc Linh - 21 tuổi, quê Phú Yên, sinh viên Đại học Tài chính Marketing TP HCM - vượt top 24 để đoạt vương miện Hoa hậu Việt Nam 2024.
  • Ra mắt sách “Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn"
    Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam vừa ra mắt cuốn sách "Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn", tuyển chọn các bài viết tiêu biểu của nữ trí thức trên tuần báo Phụ nữ tân văn – một diễn đàn quan trọng trong phong trào nữ quyền Việt Nam đầu thế kỷ XX. Ấn phẩm dày 600 trang, do Đoàn Ánh Dương biên soạn và giới thiệu, được phát hành trên toàn quốc từ tháng 6/2025.
  • Hà Nội nêu cao tinh thần “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”
    Tại kỳ họp thứ 24 (kỳ họp chuyên đề) diễn ra sáng 27/6, HĐND Thành phố Hà Nội khóa XVI, nhiệm kỳ 2021-2026 đã thông qua Nghị quyết về phân cấp quản lý nhà nước một số lĩnh vực kinh tế - xã hội trên địa bàn Thành phố, bảo đảm thực hiện đúng phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.
  • Phát động cuộc thi ảnh báo chí 'Việt Nam trên hành trình đổi mới’
    Cuộc thi ảnh báo chí “Việt Nam trên hành trình đổi mới” do Báo Nhân Dân phối hợp Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức nhằm tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước, con người, những thành tựu về chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa cũng như vị thế của Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế trong quá trình 40 năm đổi mới.
  • Hà Nội sửa đổi, bổ sung quy định phân cấp nguồn thu, chi để mô hình chính quyền địa phương 2 cấp hoạt động hiệu quả
    Để có cơ sở điều chỉnh, giao dự toán ngân sách năm 2025 cho các xã, phường sau sắp xếp đảm bảo nguồn ngân sách để thực hiện các nhiệm vụ được giao từ ngày 1/7/2025, HĐND Thành phố Hà Nội ngày 27/6 đã thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số nội dung quy định tại Nghị quyết số 22/2022/NQ-HĐND ngày 08/12/2022 về phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa các cấp ngân sách, định mức phân bổ ngân sách Thành phố và tỷ lệ phần trăm phân chia nguồn thu giữa các cấp ngân sách giai đoạn 2023-2025.
  • Trình chiếu loạt phim đỉnh cao của Hàn Quốc tại Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần 3
    Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần 3 diễn ra từ ngày 29/6 – 5/7 sẽ có nhiều hoạt động hấp dẫn, đặc biệt khán giả sẽ có cơ hội gặp gỡ nhiều diễn viên Hàn Quốc.
  • Festival Nông sản Hà Nội: Thúc đẩy mô hình canh tác, chế biến và tiêu dùng nông sản gắn với văn hóa – du lịch
    Từ ngày 26 - 29/6/2025, tại quận Tây Hồ, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội phối hợp UBND quận Tây Hồ tổ chức Festival Nông sản Hà Nội lần thứ 4 – sự kiện xúc tiến thương mại nông nghiệp thường niên đang ngày càng khẳng định vị thế là điểm hẹn lớn của người tiêu dùng và các nhà sản xuất nông sản trên cả nước.
Đình Cù Sơn Trung
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO