Chia tay một tâm hồn Hà  Nội

Thế nên khi nghe tin ông - nhà  nghiên cứu Giang Quân, chia tay trần thế trong ngà y đầu hạ nà y, tôi không sao quên được đôi mắt nhân từ ấy rưng rưng đử mà  rằng: Tôi tiếc lắm cô ạ, còn bao nhiêu thứ tôi chưa là m xong, chưa viết ra, bây giử mà  chết thì....  Nhưng điửu gì đến cũng đã đến, dù con cháu, bạn bè... đã cố gắng níu kéo lại cho Hà  Nội một tâm hồn Hà  Nội.

Hà  Nội chẳng phải nơi chôn nhau cắt rốn của ông, nhưng lại là  nơi ông gắn bó trọn đời, cống hiến trọn vẹn trí tuệ và  tâm huyết. Аể rồi mảnh đất và  con người nơi ấy không ngại ngần hay tiếc rẻ nhận và  tôn vinh ông: Công dân ưu tú Thủ đô.

Thực ra, Giang Quân chỉ là  bút danh, ông tên thật là  Nguyễn Hữu Thái, vốn quê gốc xứ Аông, nhưng từ thời trai trẻ, ông đã sống và  là m việc tại Hà  Nội. Chính cái chất hà o sảng của miửn quê Hải Dương hòa quyện với nét hà o hoa thanh lịch của Thăng Long đã tạo nên một Giang Quân trầm tư và  nhân văn cả trong đời thường lẫn trong những trang viết.

à”ng vử với Hà  Nội từ thuở binh lính Pháp ngông nghênh lê già y đinh trên các con phố; từ thuở Khâm Thiên là  nơi tá túc của những văn sĩ nghèo, những kẻ khố rách áo ôm, là  phố Cô đầu chấp chứa những tệ nạn xã hội; thuở phố Trà ng Tiửn là  một xã hội vỉa hè với những con người nghèo đói, lưu manh, nhân hậu sống ngay trên đường phố già u sang bậc nhất đô thà nh.

Thời Hà  Nội tạm chiếm, ông đã ở Khâm Thiên, bán báo dạo kiếm sống và  viết báo trong sự kìm kẹp của giặc Pháp. Ngà y Bộ đội Cụ Hồ vử giải phóng Thủ đô, ông cũng đứng rưng rưng bên Bử Hồ mà  thấu những niửm thương nỗi nhớ, ngóng trông chử đợi của người Hà  Nội. Аêm B52 dội xuống Hà  Nội, ông cũng chui lên từ căn hầm giữa phố Khâm Thiên để chứng kiến hết tất thảy những đổ nát, bi thương. 

Buổi thanh bình, ông lại là  nhân chứng cho những thay da đổi thịt nơi con phố một thời ổ chuột bần hà n... Bút và  giấy không kể hết những duyên nợ và  ân tình của ông với mảnh đất ngà n năm. Аể rồi cứ thế ông đặt bút viết, cảm xúc hiện hình trong những con chữ, miên man, hối thúc suốt mấy chục năm trời.

Từ năm 1966, ông đã là  Hội viên sáng lập ra Chi hội Văn nghệ Hà  Nội do nhà  văn Tô Hoà i là m Chủ tịch. Lúc nà o ông cũng khiêm tốn tự nhận những tác phẩm của mình chỉ xếp ở loại là ng nhà ng. Thế nhưng, bạn trong giới viết lách của ông kể, từ những năm 50 của thế kỷ trước, nhiửu bà i thơ tình của ông đã trở thà nh vật bất ly thân của những chà ng trai Hà  Nội bấy giử. Ở bất cứ tác phẩm nà o, ông cũng dốc hết tâm sức của mình và o đó, cộng với cách là m việc cẩn trọng, chính xác của một nhà  nghiên cứu.

Thế nên không chỉ bạn đọc trân trọng tác phẩm của ông, mà  ngay cả giới là m nghiên cứu cũng tìm thấy ở đó những tư liệu quý, có tính chân xác cao. Ấy là  Từ điển đường phố Hà  Nội, là  Trò chơi dân gian Hà  Nội... Song có lẽ trong gia tà i tác phẩm của ông, Khâm Thiên gương mặt cuộc đời là  máu thịt cả đời cầm bút. Không thế là m sao ông có thể viết những dòng như ruột gan mình vử con phố mà  theo ông đã mang trên mình một biên niên đầy hỉ, nộ, ai, lạc.

Chất nhà  văn, nhà  thơ, nhà  viết kịch, nhà  báo, nhà  nghiên cứu đan cà i hết trong đó, khiến cuốn sách như một tiểu thuyết “ một vở kịch “ một bút chép lịch sử­ với đủ những sự kiện, thân phận, mối tình và  bóng hình tà i tử­ văn nhân đất Hà  thà nh.

Аi gần hết đời người, nhưng lần nà o ghé chân đến căn nhà  nhử giữa phố Khâm Thiên thăm ông, tôi cũng gặp ông đang ngồi bên bà n viết. Mưa gió của bệnh tật tuổi già  có ghé đến, nhưng cơn giông đi qua, ông lại miệt mà i ngồi và o bà n viết

Những năm tháng của tuổi bát thập, ông vẫn là  cộng tác viên đắc lực của các nhà  xuất bản, các tử báo, trong đó có Kinh tế & Аô thị; tên ông luôn có mặt trên các ấn phẩm báo chí dưới các bút danh: Dân Quang, Giang Quân... trong những bà i viết đẫm phong vị Hà  Nội. Chất Hà  Nội đã ngấm trong trái tim ông, để ông thật thà : Tôi không sinh ra ở Hà  Nội, nhưng tôi luôn tự hà o mình là  người Hà  Nội. Và  ông đã ôm cái nghiệp bút nghiên ấy đi cùng Hà  Nội cho đến hết kiếp người./.