Hà Nội xưa - nay

Từ Hội quán Quảng Đông tới không gian sáng tạo

Nhật Anh 17:02 29/04/2024

Người ta xem nơi ấy là ngã ba tiếp xúc giữa 3 nền văn hóa và kiến trúc Việt - Hoa - Pháp, người ta cũng gọi nơi ấy là điểm hẹn văn hóa cất giữ ký ức xôn xao một thời của Phố cổ Hà thành. Trung tâm văn hóa nghệ thuật số 22 Hàng Buồm, nơi mà những người thuộc thế hệ trước ở Hà Nội vẫn quen gọi là Hội quán Quảng Đông, giờ đã trở thành một điểm hẹn văn hóa chuyên chở những ký ức đậm sắc hương Hà Nội, những ký ức ghi dấu ấn giao thoa văn hóa từ khoảng 400 năm trước cho đến ngày hôm nay.

anh-5-net-hoai-co-cua-hoi-quan-xua-phu-hop-de-cac-nghe-si-thoa-suc-sap-dat-cac-tac-pham-nghe-thuat.jpg

Từ Hội quán Quảng Đông năm 1803…

Thăng trầm thời gian chở theo bao biến động lịch sử đã in dấu lên ngôi nhà số 22 Hàng Buồm ấy để những người hay hoài niệm nhớ thương và cảm nhận: “…Số nhà 22 phố Hàng Buồm như một khúc xoáy, cuốn vào trong đó tất cả những thăng trầm của lịch sử con phố này. Ở đó có tất cả chuyện đời, chuyện phố, có chuyện của hôm nay, của mưa Âu gió Á, của dân Kẻ Chợ, của những Hoa Kiều và của người Hà Nội hôm nay”.

anh-1-hoi-quan-quang-dong-o-thang-long-xua-anh-tu-lieu-..jpg
Hội quán Quảng Đông ở Thăng Long xưa (ảnh tư liệu).
anh-3-kien-truc-cua-hoi-quan-noi-bat-nho-cac-phu-dieu-khac-noi..jpg
Kiến trúc của Hội quán nổi bật nhờ các phù điêu khắc nổi.
anh-2b.jpg
Trung tâm văn hóa nghệ thuật 22 Hàng Buồm

Khởi đầu của chốn này là Hội quán Quảng Đông, được hình thành bởi cộng đồng người Quảng Đông (Trung Quốc) trong quá trình định cư, giao thương buôn bán tại các con phố Hàng Ngang, Hàng Buồm, Hàng Bồ, Lãn Ông (phường Hà Khẩu ngày xưa)... Đây từng là nơi sinh hoạt tín ngưỡng của cộng đồng người gốc Hoa và cũng là điểm giao dịch, thỏa thuận buôn bán… Văn bia “Việt Đông hội quán bi ký” cho biết, Hội quán được các gia đình người Hoa góp tiền xây dựng vào năm Gia Long thứ 2 (1803), nhưng việc xây dựng đã được cộng đồng bàn bạc và nhất trí từ năm 1779. Người ta đã gom góp không dưới 7.000 quan tiền xanh để dựng nên hình hài của chốn sinh hoạt văn hóa tâm linh này.

anh-4-trung-tam-van-hoa-nghe-thuat-22-hang-buom-da-thuc-su-tro-thanh-mot-khong-gian-sang-tao-duong-dai-mang-dam-gia-tri-nghe-thuat..jpg
Trung tâm văn hóa nghệ thuật 22 Hàng Buồm đã thực sự trở thành một không gian sáng tạo đương đại mang đậm giá trị nghệ thuật.

Hồi đầu thế kỷ XIX, Hội quán có diện tích 408m2; năm Minh Mệnh thứ nhất (1820) và Thiệu Trị thứ 4 (1844), Hội quán được trùng tu và diện mạo hiện nay cơ bản mang dấu ấn của lần trùng tu niên hiệu Thành Thái. Trong “Hồ sơ di tích” mà Ban Quản lý Di tích Phố cổ và hồ Hoàn Kiếm thực hiện năm 2006, tổng diện tích khuôn viên hội quán là 1.670m2. Hội quán còn giữ được cơ bản kiến trúc đặc trưng với mặt bằng hình chữ “Quốc” gồm: Nhà tiền đường, phương đình, trung đường, sân thiên tỉnh, hậu cung cùng lối dạo hai bên hành lang tả - hữu và các bức phù điêu gốm Hoa Mai đắp nổi... Ngoài không gian xây dựng phục vụ cho những sinh hoạt cộng đồng, Hội quán còn có hai gian thờ Quan Công và Thiên Hậu Thánh Mẫu.

Sau năm 1979, trong khoảng gần 40 năm, Hội quán trở thành Trường Mẫu giáo Tuổi thơ, lúc cao điểm nhất có 18 lớp học với 500 trẻ mầm non. Để phù hợp với không gian trường học, các cô giáo đã sử dụng tranh ảnh, đồ dùng trang trí tại các lớp, sử dụng rèm che lại ban thờ, tận dụng không gian nhưng không làm biến đổi về mặt kiến trúc của Hội quán. Nhiều người lớn tuổi từng sống trên phố Hàng Buồm và phố Hàng Giầy bây giờ vẫn còn in đậm trong ký ức về ngôi nhà số 22 bởi họ đã một thời trong vai phụ huynh đưa đón con ở nơi này...

Trải qua thăng trầm thời gian, kiến trúc cổ được tôn tạo từ cuối năm 2018 và hoàn thiện vào cuối năm 2021 để trở thành một trung tâm triển lãm nghệ thuật với tên chính thức: Trung tâm văn hóa nghệ thuật 22 Hàng Buồm. Trầm tư giữa không gian rộng lớn với cách bài trí ấn tượng ở đây, ai nấy đều cảm nhận rõ nét vẻ phiêu du cùng tháng năm của chốn ký ức này khi nó vừa mang nét cổ điển, vừa phảng phất hơi thở hiện đại. Bởi không gian cổ kính ấy hiện giờ đã là một điểm văn hóa du lịch mới của Thủ đô, là địa chỉ của các triển lãm nghệ thuật ấn tượng, các hoạt động cộng đồng, thu hút người đến tham quan, nghe những câu chuyện phố, chuyện đời, chuyện của dân Kẻ Chợ xưa, những người Hoa Kiều dạo nào và những người Hà Nội ngày nay…

… Đến không gian sáng tạo hôm nay

Chẳng phải vì lời giới thiệu hoa mỹ, mà những gì hiện diện trong các không gian trưng bày nơi này đã như lời mời gọi người Hà Nội tìm về ký ức Hà thành một thời. Ở giữa con phố thương mại sầm uất bán buôn, rôm rả khách du lịch, Trung tâm văn hóa nghệ thuật số 22 Hàng Buồm vẫn giữ được nhiều nét kiến trúc cổ kính, kết hợp hài hòa giữa các nền văn hóa Pháp - Việt - Hoa. Bốn dãy nhà có kết cấu hợp thành chữ “Khẩu”, kết hợp với sân thiên tỉnh (giếng trời) ở giữa các khoảng không gian để lưu thông không khí và ánh sáng. Không gian được bố trí thành nhiều tầng, lớp với các gian khác nhau. Lại thêm những bức phù điêu khắc nổi, tỉ mỉ cầu kỳ ở từng chi tiết, chứng tỏ thăng trầm thời gian đã băng qua đây, nhưng không làm phai phôi những dấu ấn gắn với đất và người nơi này.
Giới làm nghệ thuật thực lòng ưu ái không gian hoài cổ trên phố Hàng Buồm này, nên đã mang “Phiêu diêu”, “Ký họa Phố cổ 2021”, “Hà Nội là…”, “Ký ức 22 Hàng Buồm”… đến đây, để thỏa sức vẫy vùng trong các ý tưởng trưng bày mang hơi thở Hà Nội phố. Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội - một sự kiện lớn ở Thủ đô, cũng đã chọn nơi này làm điểm dừng chân của chuỗi trưng bày nghệ thuật đương đại độc đáo khai thác chất liệu từ di sản và lịch sử. Chỉ cần bước qua cánh cổng nhuốm màu thời gian sẽ được đến với một không gian hoàn toàn khác với vẻ cổ kính vốn có của Hội quán. Bởi toàn bộ khu vực trong nhà đều được sử dụng làm không gian trưng bày, triển lãm và tổ chức sự kiện. Không gian trưng bày chính “chiếm lĩnh” khu vực phương đình, trung đình. Những cuộc sắp đặt, hình ảnh, tạo hình được bố trí men theo các bức tường và hai hàng cột của khu vực trung đình. Phía cuối tòa trung đình là một sân khấu dành cho hoạt động biểu diễn/ diễn xướng nghệ thuật và tọa đàm. Còn khu vực thiên tĩnh được dành cho các trưng bày ngoài trời.
Lạ lắm, khi thưởng thức nghệ thuật đương đại theo cách mới mẻ. Lạ lắm, khi các trưng bày được sáng tạo trên các chất liệu dân gian như lụa, hương, chiếu cói, giấy… khiến người ta được sống lại không gian của Hà Nội một thời. Ai đó nói thật đúng: “Nơi đây quả là chốn lý tưởng cho những người nghệ sĩ thỏa sức sáng tạo, thỏa mãn đam mê, nơi những nguồn cảm hứng từ tâm trí có cơ hội được “sống thật” trên giá trưng bày. Các nghệ sĩ đã nhặt nhạnh, đã chắp nối những mảnh vụn của lịch sử để nó lấp lánh một vẻ đẹp tưởng như tình cờ mà đầy ngụ ý, dung dị mà sâu lắng”. Đúng thôi, bởi bản thân câu chuyện về Hà Nội đã đẹp vì rêu phong thời gian và hào hoa con người, lại thêm những tấm lòng người đương thời luôn đặt Hà Nội nơi trái tim mình, nên đồng điệu luôn tìm thấy nhau để rung động và tỏa sáng.

Có thể nói, trải qua một hành trình nhiều thăng trầm, Hội quán Quảng Đông đã thực sự trở thành một không gian sáng tạo đương đại mang đậm giá trị nghệ thuật. Cộng đồng những người làm nghệ thuật đã trở thành cầu nối để nhiều người hiểu hơn về giá trị văn hóa - lịch sử của di sản, còn di sản cũng là “điểm tựa” để các nhóm nghệ thuật thể nghiệm, nghệ thuật đương đại có cơ hội tiếp cận công chúng.

Mỗi con người, cộng đồng đi qua nơi đây đã làm dày thêm ký ức cho ngôi nhà 22 Hàng Buồm, cũng là ký ức một thời của Phố cổ Hà Nội. Dù không phải là tất cả, song nó cũng là một góc biểu trưng và rất điển hình cho sự đổi thay, thích ứng với thời đại của di sản Hà thành./.

Bài liên quan
(0) Bình luận
  • Tự hào Hoàn Kiếm - Nối mạch nguồn xưa, tri ân và tiếp bước
    Tối 13/6/2025, UBND quận Hoàn Kiếm tổ chức chương trình “Tự hào Hoàn Kiếm – Nối mạch truyền thống, tri ân và tiếp bước” tại Trung tâm Giao lưu Văn hóa Phố cổ Hà Nội (số 50 Đào Duy Từ, phường Hàng Buồm), nhân kỷ niệm 64 năm Ngày thành lập quận. Sự kiện nhằm tri ân các tổ chức, cá nhân tiêu biểu đã có nhiều đóng góp trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa trên địa bàn.
  • Bách hóa Tổng hợp Hà Nội - Ký ức một thời
    Mỗi lần có dịp qua phố Tràng Tiền, ngắm nhìn tòa nhà Tràng Tiền Plaza lộng lẫy, trong tôi lại tràn về những hoài niệm một thời xa xưa - khi nơi đây còn là Bách hóa Tổng hợp. Vẫn con phố ấy, góc quen ấy mà không gian giờ đã đổi thay.
  • Xứ Đoài - miền đất thiêng, vùng đất thơ
    Có những vùng đất chỉ cần thầm nhắc tên đã khơi dậy bao xúc cảm thi ca như sông Hương - núi Ngự, sông Lam - núi Hồng. Và xứ Đoài, với tâm điểm là núi Tản - sông Đà, cũng là một miền đất thiêng, một vùng đất thơ như thế.
  • Phục dựng nghi lễ tế Đinh tại đền Đức Thánh Cả
    Ngày 9/3/2025, nghi lễ tế Đinh đã điễn ra tại đền Đức Thánh Cả, thôn Hữu Vĩnh, xã Bình Lưu Quang, huyện Ứng Hòa, TP. Hà Nội. Việc phục dựng nghi lễ là một phần trong chiến lược bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa của địa phương.
  • Tây Hồ – Nơi giao thoa giữa quá khứ và hiện tại trong bảo tồn văn hóa
    Quận Tây Hồ, một trong những quận trung tâm của Thủ đô Hà Nội, không chỉ nổi tiếng với vẻ đẹp tự nhiên mà còn là nơi chứa đựng nhiều giá trị văn hóa lịch sử. Quận Tây Hồ là một khu vực đặc biệt với sự kết hợp hài hòa giữa không gian xanh mát của các hồ, làng nghề truyền thống và các di sản văn hóa phong phú. Những năm qua, Tây Hồ đã và đang thực hiện công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa, tạo nên một hình ảnh đầy bản sắc và thu hút du khách.
  • Một thoáng ký ức Hà Nội xưa
    Nếu mang nắng chiều chiếu nghiêng nghiêng vào ngăn ký ức của người Hà Nội, dễ sẽ thấy gói hàng Tết thời xa vắng, thấy chiếc áo chần bông xúng xính chờ cái rét ngọt để diện đi chơi… Thời gian có khả năng diệu kỳ, đôi khi có thể biến những khoảnh khắc tưởng chừng như thiếu thốn, khó khăn nhất trở thành tình cảm nhất, vui vẻ nhất; biến những điều răn dạy khắt khe nay trở thành lời vàng thước ngọc muốn gửi gắm lại cho thế hệ sau…
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
Đừng bỏ lỡ
  • UNESCO trao Bằng công nhận Công viên địa chất toàn cầu Lạng Sơn
    Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn là minh chứng rõ nét cho nỗ lực gìn giữ và quảng bá di sản văn hóa Việt Nam cùng với các di sản văn hóa phi vật thể như tín ngưỡng thờ Mẫu, hát Then của người Tày, Nùng, Thái...
  • 9 tựa sách hay trong Tủ sách gia đình của Nhã Nam
    Ngày Gia đình Việt Nam 28/6 là dịp để mỗi người lắng lại, cảm nhận rõ hơn giá trị của tình thân, của những khoảnh khắc bên nhau giản dị mà quý giá. Trong nhịp sống hiện đại, một trong những cách đẹp đẽ để giữ gìn và bồi đắp sợi dây gắn kết gia đình chính là cùng nhau đọc sách – những cuốn sách đầy yêu thương, sẻ chia và thấu cảm. Hiểu được điều đó, Nhã Nam đã kỳ công tuyển chọn và xây dựng Tủ sách Gia đình. Đây là những cuốn sách giúp nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ, lan tỏa giá trị yêu thương trong mỗi mái ấm, để mỗi em bé đều được lớn lên trong vòng tay chan chứa hạnh phúc của gia đình.
  • Phu nhân Tổng Bí thư và Tổng Giám đốc UNESCO tham dự triển lãm ảnh "Chúng tôi có thể"
    Các tác phẩm là sản phẩm tiêu biểu của dự án “Chúng tôi CÓ THỂ” – sáng kiến phối hợp giữa UNESCO và Bộ Giáo dục và Đào tạo, hướng đến mục tiêu trao quyền học tập và phát triển toàn diện cho phụ nữ và trẻ em gái dân tộc thiểu số tại các vùng khó khăn.
  • Người đẹp Phú Yên Hà Trúc Linh đăng quang Hoa hậu Việt Nam 2024
    Hà Trúc Linh - 21 tuổi, quê Phú Yên, sinh viên Đại học Tài chính Marketing TP HCM - vượt top 24 để đoạt vương miện Hoa hậu Việt Nam 2024.
  • Ra mắt sách “Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn"
    Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam vừa ra mắt cuốn sách "Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn", tuyển chọn các bài viết tiêu biểu của nữ trí thức trên tuần báo Phụ nữ tân văn – một diễn đàn quan trọng trong phong trào nữ quyền Việt Nam đầu thế kỷ XX. Ấn phẩm dày 600 trang, do Đoàn Ánh Dương biên soạn và giới thiệu, được phát hành trên toàn quốc từ tháng 6/2025.
  • Hà Nội nêu cao tinh thần “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”
    Tại kỳ họp thứ 24 (kỳ họp chuyên đề) diễn ra sáng 27/6, HĐND Thành phố Hà Nội khóa XVI, nhiệm kỳ 2021-2026 đã thông qua Nghị quyết về phân cấp quản lý nhà nước một số lĩnh vực kinh tế - xã hội trên địa bàn Thành phố, bảo đảm thực hiện đúng phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.
  • Phát động cuộc thi ảnh báo chí 'Việt Nam trên hành trình đổi mới’
    Cuộc thi ảnh báo chí “Việt Nam trên hành trình đổi mới” do Báo Nhân Dân phối hợp Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức nhằm tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước, con người, những thành tựu về chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa cũng như vị thế của Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế trong quá trình 40 năm đổi mới.
  • Hà Nội sửa đổi, bổ sung quy định phân cấp nguồn thu, chi để mô hình chính quyền địa phương 2 cấp hoạt động hiệu quả
    Để có cơ sở điều chỉnh, giao dự toán ngân sách năm 2025 cho các xã, phường sau sắp xếp đảm bảo nguồn ngân sách để thực hiện các nhiệm vụ được giao từ ngày 1/7/2025, HĐND Thành phố Hà Nội ngày 27/6 đã thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số nội dung quy định tại Nghị quyết số 22/2022/NQ-HĐND ngày 08/12/2022 về phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa các cấp ngân sách, định mức phân bổ ngân sách Thành phố và tỷ lệ phần trăm phân chia nguồn thu giữa các cấp ngân sách giai đoạn 2023-2025.
  • Trình chiếu loạt phim đỉnh cao của Hàn Quốc tại Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần 3
    Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần 3 diễn ra từ ngày 29/6 – 5/7 sẽ có nhiều hoạt động hấp dẫn, đặc biệt khán giả sẽ có cơ hội gặp gỡ nhiều diễn viên Hàn Quốc.
  • Festival Nông sản Hà Nội: Thúc đẩy mô hình canh tác, chế biến và tiêu dùng nông sản gắn với văn hóa – du lịch
    Từ ngày 26 - 29/6/2025, tại quận Tây Hồ, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội phối hợp UBND quận Tây Hồ tổ chức Festival Nông sản Hà Nội lần thứ 4 – sự kiện xúc tiến thương mại nông nghiệp thường niên đang ngày càng khẳng định vị thế là điểm hẹn lớn của người tiêu dùng và các nhà sản xuất nông sản trên cả nước.
Từ Hội quán Quảng Đông tới không gian sáng tạo
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO