Tác giả - tác phẩm

Men của mùa xuân đã rót về

Nhà thơ Nguyễn Thị Minh Thông 07:56 04/04/2024

Nhà thơ Vũ Quần Phương sinh năm 1940 tại Hà Nội, tốt nghiệp Đại học Y khoa năm 1965 và chuyển sang viết văn chuyên nghiệp từ năm 1972. Đến nay ông đã xuất bản 13 tập thơ, 5 tập phê bình văn học và 1 tập văn xuôi. Ở tuổi 85 ông vẫn bền bỉ và giàu sức chiêm nghiệm trên cánh đồng thơ, cánh đồng chữ nghĩa. Mùa thu năm 2023 ông ra mắt bạn đọc tập thơ “Ngỗng trời kêu xa xứ” (NXB Hội Nhà văn).

Đọc tập thơ thứ 13 của ông, tôi giật mình bởi cảm nhận hồn thơ trong ông vẫn tươi trẻ, đầy sức sống nhưng không lẫn đi đâu nét dí dỏm, tinh tế của Vũ Quần Phương. Đâu đó, trong những câu thơ là bầu trời xanh ngắt, là hương bưởi ngõ quê, là nỗi lòng rạo rực của con người trước đất trời, hoa lá của mùa xuân ngay cả khi “ta thì bạc tóc”:

“Tiếng ngỗng trời trở lại hôm nay/ Trời vẫn xanh ngăn ngắt” (Ngỗng trời) và “Hương bưởi làm sang các ngõ quê/ Cỏ gà, cỏ mật xóm đường đê/ Nửa đêm thức giấc nghe trong lá/ Men của mùa xuân đã rót về” (Mùa hoa bưởi). Tràn ngập trong thơ ông là cái nhìn tươi trẻ, khiến phố cổ dọc ngang cũng tựa mỹ nhân: “Có người kẻ chợ tương tư phố/ Đi lạc Hàng Buồm sang Mã Mây/ Buồm... Mây... ờ nhỉ... Ô Quan Chưởng/ Kìa vầng trăng cổ vẫn thơ ngây” (Phố Hàng Buồm).

bia-sach-vu-quan-phuong.jpg

Trong “Ngỗng trời kêu xa xứ” ta cũng gặp vẻ đẹp của thiên nhiên và con người của vùng cao phơi phới, tràn đầy xúc cảm: “Gió xa động cánh rừng xa/ Cành run lá rụng cho hoa ngập ngừng” (Hoa rơi xa lắm). Hay nét thơ mộng mà hùng vĩ của vùng núi cheo leo Hà Giang: “Đường treo trên đỉnh núi/ Núi treo trên đỉnh trời/ Nhìn dưới chân mình sông Nho Quế/ Như mảnh khăn choàng ai đánh rơi” (Mã Pì Lèng).

Tươi trẻ, hồn nhiên, chân thành là “đặc sản” trong “Ngỗng trời kêu xa xứ” nhưng đan cài, ẩn sâu trong đó còn là những trải nghiệm sâu sắc về lẽ sống:

“Nước mắt mặn và chuyện đời cay đắng/ Đã chín dần thành múi ngọt hương bay/ Cam ngọt lại vì người trồng được hái/ Trên lưỡi mình “khổ tận cam lai” (Trong vườn cam Lục Ngạn). Cũng như vậy, dẫu lòng người tươi trẻ, xốn xang trước cây lá của mùa xuân, nhưng bằng độ trải nghiệm và lắng sâu trước cuộc đời, ông cũng cho ta những phút giây sống chậm: “Tôi uống chè hay sen/ Không biết/ Chỉ biết rằng hoa thác/ Thì chè thành hương bay” (Chè sen).

Vũ Quần Phương sinh ra ở Hà Nội, học tập và trưởng thành ở phố thị nhưng quê nội của ông ở Nam Định - mảnh đất lưu dấu các gương mặt tài danh đã thấm vào ông những vẻ đẹp kết tinh nhiều đời. Từ ấy ông suy ngẫm những vững bền và cả những chuyển động, đổi thay thông qua hình ảnh cây tre quen thuộc của làng quê Việt: “Có thể rồi tre thành đặc sản/ sang trọng mời nhau nằm chõng tre” và hơn cả là: “được trông thấy mẹ ngồi bên chõng/ trăng ngả tàu cau xuống ngõ quê” (Chõng tre).

121389752-686277078986342-5663-9676-2018-1696237688.jpg
Nhà thơ Vũ Quần Phương

Phải là người yêu gia đình, đất nước tha thiết mới gọi được những câu chữ giản dị mà cũng nhiều suy tư ấy đến với thơ mình.

Ai trong chúng ta cũng đều trăn trở nhớ nhung một nỗi về nguồn cội. Người thơ ở trong Vũ Quần Phương cũng không là ngoại lệ. Và ông nhìn về nguồn cội qua những thân phận người giản dị: “Người lẫn trong ruộng dâu/ bờ dâu hay sóng hát? /ngoài bến Việt Trì xuôi/ lá dong về ăn Tết/ Có người thuở Lang Liêu/ Cũng về phiên chợ họp” (Nét xuân vùng đất cổ). Đứng trước lăng vua Khải Định, ông ngẫm: “Đứng cạnh các ngài, tôi vững gót làm dân/ đồng lộng gió, lúa đang vào vụ gặt/ bông dâm bụt trong vườn lăng đỏ rực/ gương mặt trầm lầm lụi/ đá còn mê” (Dãy tượng đá trước lăng vua Khải Định).

Dưới ngòi bút của ông, mọi nỗi khổ niềm đau của kiếp người đều được hóa giải bằng sự yêu thương, trân trọng và lòng biết ơn vô bờ bến: “Chân người xưa gánh cực/ in khắp đường thế gian/ Tôi nhìn bàn chân Phật/ mà thương mẹ vô vàn” (Dấu bàn chân Phật). Ông thương cảm, rung động với những người đã xa, đã xưa và đã khuất: “Cỏ nói lời xanh, cây nói tươi/ chữ đau, giấy nát đã xong rồi/ thương ngôi sao lẻ bên trời biếc/cứ mãi long lanh giọt lệ người” và “Gấp sách mà thương người viết sách/ trang giấy còn run trên ngón tay” (Đọc người xưa).

Tập thơ cũng dành nhiều trang viết về những gương mặt đã đang cùng ông đóng góp, tích cực và đáng kể cho nền văn học nước nhà như Huy Cận, Nguyễn Quang Thiều, Hữu Thỉnh, Trần Đăng Khoa. Ông thủ thỉ, tâm tình: “Anh vẽ những gì mắt không thấy/ nhưng lòng anh nhìn ra” (Vẽ), “Thương lượng với tiếng mưa đêm tí tách/ với cánh buồm nhớ sóng, nhớ chân mây/ thương lượng với tàu cau/ ngả bóng xuống cơi trầu vắng mẹ” (Mùa gió cọ trung du)…

Khi tôi viết những dòng này về thơ ông thì mùa xuân đã tràn ngập xóm ngõ, phố phường. Xin mượn câu thơ trong bài “Tháng Chạp mưa bay” của ông để khép lại bài viết này với cảm thức mùa màng tươi mới và hy vọng: “Tháng Chạp mưa bay mặt cổ thành/ Vườn nhà hoa bưởi với hoa chanh/ Hàng cau ôm gió ru năm hết/ Làng tằm ngút ngát lá dâu xanh” .

Bài liên quan
  • Những cuốn sách bồi đắp thêm tình yêu biển đảo
    Với mong muốn bồi dưỡng cho các em tình yêu với biển đảo quê hương, trong tháng 3 này Nhà xuất bản Kim Đồng tái bản và giới thiệu với độc giả cả nước một số cuốn sách đặc sắc thuộc tủ sách Biển đảo Việt Nam. Mỗi cuốn sách là một hành trình độc đáo giúp bạn đọc tìm hiểu về vùng lãnh hải thân yêu của Tổ quốc.
(0) Bình luận
  • Khơi dậy giá trị di sản bị lãng quên từ quán Đạo giáo
    Trong hệ thống tín ngưỡng tôn giáo của người Việt, đình, chùa, đền, miếu từ lâu đã được nhận diện như những thiết chế tiêu biểu, in đậm dấu ấn trong tâm thức cộng đồng. Tuy nhiên, có một loại hình di tích tôn giáo từng giữ vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần dân tộc nhưng dần bị lãng quên: đó là quán Đạo giáo. Cuốn sách "Quán Đạo giáo với một số vấn đề lịch sử và tôn giáo ở Việt Nam" của TS. Nguyễn Thế Hùng (NXB Chính trị quốc gia Sự thật, 2025) là một chuyên khảo công phu nhằm lấp đầy khoảng trống
  • "Lời từ biệt bầu trời" – Tự sự của một cựu tiếp viên hàng không
    Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam vừa ra mắt bạn đọc cuốn sách "Lời từ biệt bầu trời" của tác giả Đinh Lê Hương – cựu tiếp viên Hãng Hàng không Quốc gia Việt Nam. Cuốn tự truyện mang đến những lát cắt chân thực, xúc động về nghề tiếp viên hàng không qua góc nhìn của người trong cuộc.
  • “Gặp tôi trong tương lai”: Khơi dậy ước mơ nghề nghiệp từ trang sách thiếu nhi
    Sáng 29/6/2025, tại Nhà xuất bản Kim Đồng, lễ khai mạc trưng bày “Gặp tôi trong tương lai” đã diễn ra, mở đầu cho chuỗi hoạt động tổng kết chương trình kêu gọi ý tưởng sáng tác sách thiếu nhi. Đây là một sáng kiến được khởi xướng bởi The Initiative of Children’s Book Creative Content (ICBC), phối hợp thực hiện cùng ECUE VGEM và Nhà xuất bản Kim Đồng, với sự hỗ trợ kỹ thuật và tài chính từ chương trình Investing in Women, một sáng kiến của Chính phủ Australia.
  • 9 tựa sách hay trong Tủ sách gia đình của Nhã Nam
    Ngày Gia đình Việt Nam 28/6 là dịp để mỗi người lắng lại, cảm nhận rõ hơn giá trị của tình thân, của những khoảnh khắc bên nhau giản dị mà quý giá. Trong nhịp sống hiện đại, một trong những cách đẹp đẽ để giữ gìn và bồi đắp sợi dây gắn kết gia đình chính là cùng nhau đọc sách – những cuốn sách đầy yêu thương, sẻ chia và thấu cảm. Hiểu được điều đó, Nhã Nam đã kỳ công tuyển chọn và xây dựng Tủ sách Gia đình. Đây là những cuốn sách giúp nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ, lan tỏa giá trị yêu thương trong mỗi mái ấm, để mỗi em bé đều được lớn lên trong vòng tay chan chứa hạnh phúc của gia đình.
  • Ra mắt sách tranh song ngữ “Kể chuyện Bác Hồ”
    Nhân kỷ niệm 100 năm thành lập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên (6/1925 – 6/2025), Nhà xuất bản Kim Đồng giới thiệu tới bạn đọc cuốn sách tranh "Kể chuyện Bác Hồ", ấn bản song ngữ Việt – Trung.
  • Chuyện kể về Chúa Nguyễn và các giai thoại mở đất phương Nam
    Trong hành trình mở cõi về phương Nam của dân tộc Việt Nam, các chúa Nguyễn hiện lên như những nhà lãnh đạo có tầm nhìn xa, với các quyết sách chiến lược và nghệ thuật bang giao khôn khéo, đặc biệt trong quan hệ với triều đình Chân Lạp. Cuốn sách “Chúa Nguyễn và các giai thoại mở đất phương Nam” của nhà giáo, nhà nghiên cứu sử học Nguyễn Hữu Hiếu, do Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phát hành tháng 6/2025, là một công trình giàu tư liệu và cảm hứng góp phần tái hiện sinh động giai đoạn lịch sử đặc biệt ấy.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
Đừng bỏ lỡ
Men của mùa xuân đã rót về
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO