Thời gian và trang viết

Lê Anh Phong| 08/11/2019 21:00

Đã bước vào tuổi tám mươi nhưng sức viết của nhà giáo, nhà thơ Đặng Hiển vẫn như thời thanh xuân. Trong chiều thu Hà Nội, tôi nhận được cuộc gọi của ông với nhã ý muốn gửi tặng tập sách mới viết - Tiểu luận văn học “Thời gian và trang viết”.

Thời gian và trang viết

Cuốn sách dày 400 trang với 43 bài viết đề cập tới nhiều lĩnh vực: Văn xuôi, thơ, kịch, ký, điện ảnh, sân khấu, báo chí, nhà văn và dạy văn... Trong “Lời đầu sách” tác giả đã tâm sự: “Cuốn sách này tập hợp phần lớn những bài viết trong hai năm qua... hầu hết đều chưa in trong các sách đã ra trước đây”. 

Có thể nói rằng, một trong những điểm sáng trong trang viết của ông là tấm lòng trân quý và trách nhiệm của người cầm bút trước cuộc sống, con người và đồng nghiệp. Là sinh viên ngữ văn khóa đầu tiên của Đại học Tổng hợp Hà Nội, ông đến với nghề dạy học. Sinh ra từ một miền quê giàu truyền thống văn hóa - Hành Thiện, Xuân Trường, Nam Định, nhưng phần lớn cuộc đời ông lại gắn bó với Hà Tây, Hà Nội. Phải chăng vì thế khi viết về xứ Đoài, trang viết của ông luôn đầy đặn phong phú tư liệu cùng sự thấu đáo sâu sắc và giàu cảm xúc về miền quê thứ hai đối với ông. 

Đã từng là Phó Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật Hà Tây, phụ trách mảng sáng tác, ông luôn quan tâm đến bạn văn xứ Đoài, vui mừng và trân trọng trước thành công trong văn chương của họ. Sự quan tâm cùng tấm lòng cởi mở ấy luôn mang đến niềm tin cho đồng nghiệp. Khi tuổi đã cao, đón nhận những sáng tác mới của bạn văn “Xứ Đoài mây trắng”, ông hồ hởi đọc và viết. Qua “Vẻ đẹp buốt trời”, ông nhận ra “nỗi niềm nhân thế trong tập thơ mới của nhà thơ Nguyễn Thị Mai”. Qua tập thơ “Chi chi chành chành” ông cho rằng “Thơ Tô Thi Vân có bước phát triển mới trên con đường dân tộc - hiện đại và định hình phong cách”, “Tô Thi Vân và Đinh Nam Khương là hai trong những nhà thơ tiêu biểu của vùng Hà Tây cũ. Đó là hai cây sáo du dương của đồng quê Sơn Nam Thượng, giọng điệu và sắc điệu khác nhau nhưng đều là những đóng góp quý cho thơ ca Hà Nội mở rộng vốn đang cần làm phong phú hơn tiếng hát đồng quê thời kỳ sau 1975 với sự hài hòa giữa truyền thống và cách tân”. Đón nhận “Tiếng thời gian” tập thơ mới của nhà thơ Nguyễn Đắc Lập, ông trân trọng và đề cao cách lập tứ của phẩm chất thơ nhiều chiêm nghiệm... Nhìn lại 10 năm Hà Tây sáp nhập vào Hà Nội, dưới góc độ văn hóa, ông đã có bài viết khảo cứu “Sự giao thoa văn hóa xứ Đoài và văn hóa Thăng Long Hà Nội trong văn học” để nhấn mạnh “trong động lực phát triển Thủ đô có sự giao thoa sâu rộng của hai miền văn hóa bây giờ đã hợp một nhưng đã thăng hoa và đặc sắc trong cả nét chung và riêng”. Đó phải chăng còn là lời nhắn gửi cho các nhà quản lý, lãnh đạo thành phố cần giữ gìn sự đa dạng trong thống nhất ấy của văn hóa văn hiến Hà Nội hôm nay.

Không chỉ với xứ Đoài, ông rất quan tâm và dành nhiều tình cảm cho những trang viết về bằng hữu, học trò... “Tôi đã đọc tập ký “Về giữa lòng quê” của Trần Phương Trà không dưới hai lần và lần nào cũng liền một mạch. Cái gì hấp dẫn tôi? Nghệ thuật ư?... Đương nhiên nghệ thuật viết ký của “Về giữa lòng quê “không thể so sánh với các kiệt tác. Vậy cái gì đã làm tôi không rời mắt khi đã cầm lên cuốn sách? Chính là cuộc sống chiến đấu và tình người ở trong đấy, nó cứ rưng rưng như nước mắt, như máu chảy. Hay vì tôi quá yêu bạn tôi, người đã học sau tôi 2 năm ở Đại học Tổng hợp và đã từ biệt người vợ sắp đến tháng sinh để trở về quê miền Nam chiến đấu... “Trong bóng đêm, dưới ánh sáng của ngọn đèn hôm nay, tôi cũng đã đọc những mạch chữ ấy rưng rưng. Bởi vì “Giá trị của ký là giá trị của cuộc sống và chiến đấu của con người”.

Sự dấn thân cùng với trách nhiệm cầm bút của người trí thức, của người thầy đã khiến những trang viết của ông có mặt trong nhiều lĩnh vực của đời sống. Từ “Những vấn đề gợi lên từ đất nóng” phóng sự của Nguyễn Phúc Lai đến “Nhà văn và việc dạy văn”, từ “Tôi đã được chiêm ngưỡng ngôi sao thần nông qua thơ Lê Chức” nói về vẻ đẹp con người của nhà nông học Vũ Tuyên Hoàng đến vẻ đẹp của bông “Hoa dại” trong thơ Trần Vũ Long... Dường như ông luôn mở lòng với mọi người, từ người thân quen đến người chỉ gặp qua tác phẩm của họ mà sinh ra cảm mến và trân trọng. Đó là sự trong sáng vô tư của một ngòi bút thật quý hiếm trong cuộc sống còn nhiều vụ lợi hôm nay.

Những năm gần đây, ông luôn có mặt cùng với tham luận của mình trong nhiều hội thảo do Hội Nhà văn Việt Nam và Hội Nhà văn Hà Nội tổ chức. Tuy nhiều vai, nhưng có lẽ với ông mảng lý luận phê bình mạnh hơn và đạt nhiều thành tựu hơn. Hội thảo nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh nhà thơ Huy Cận, ông có bài viết “Cảm hứng triết học của Huy Cận qua một số bài thơ trước và sau Cách mạng tháng Tám”. Đến với Đại hội Hội Nhà văn Hà Nội, ông góp tiếng nói “Nâng cao chất lượng sáng tác văn học của Hội Nhà văn Hà Nội”. Bằng tấm lòng và tâm huyết với sự phát triển của hội, ông thẳng thắn góp ý với tinh thần xây dựng: “Tập hợp những nhà văn Hà Nội vào tổ chức Hội Nhà văn Hà Nội không phải để thêm vui và sáng tác văn học không phải là hội chứng đám đông mà là để nâng cao chất lượng sáng tác, trình độ tư duy văn học, giúp nhau một cách có tổ chức, có định hướng, có chương trình kế hoạch và tất nhiên có hiệu quả”. Và ông mong rằng “Đại hội Hội Nhà văn Hà Nội lần này phải là Đại hội vun đắp tài năng văn học Hà Nội”. Ông là người luôn phát hiện, động viên những cây bút trẻ có tiềm năng văn học trong học đường và ngoài xã hội, nhưng cũng luôn đau đáu trước những vùng sáng tối trong văn chương và con người. Với tinh thần bình dân cùng sự quan tâm tới những người mới bước vào đường văn, ông không ngần ngại khi viết về họ, truyền cảm hứng và cả những kinh nghiệm qua “Thời gian và trang viết”... 

Say mê và nặng lòng, tuy đã tạm biệt trang giáo án khá lâu nhưng ông luôn dõi theo việc dạy văn trong nhà trường. "Dạy văn theo hướng tích hợp” thực sự là bài viết bổ ích cho mỗi thầy cô giáo dạy văn hôm nay. Và cũng khiến nhiều bạn đọc ngạc nhiên về sự cập nhật và thấu đáo của ông với đổi mới trong giảng dạy. Không chỉ đồng thuận một chiều, với bài viết "Nhà văn và việc dạy văn”, ông đã phản biện và góp ý để "gắn kết Hội Nhà văn với ngành giáo dục, nhà văn với nhà giáo nhằm mục đích nâng cao chất lượng dạy và học văn trong nhà trường”. 

Ông là hội viên của nhiều hội: Hội Nhà văn Hà Nội, Hội Sân khấu Hà Nội, Hội Điện ảnh Hà Nội. Vì thế dường như vừa có sự phân thân vừa có sự đa mang nên trang viết có phần nào dàn trải trên nhiều lĩnh vực của văn học nghệ thuật. Phong cách trong tiểu luận văn học giản dị, dễ hiểu nhưng cũng chịu ảnh hưởng khá nhiều thói quen của bục giảng và không gian học đường. 

Gấp lại trang cuối của “Thời gian và  trang viết”, tôi nhớ mãi một ý trong bài viết “Kịch nói Thủ đô với đề tài hiện đại”, ông nhấn mạnh: “Sức hấp dẫn của kịch còn ở tính dự báo”. Xin phép tác giả được mở rộng thêm, đó không chỉ là sức hấp dẫn của kịch mà tính dự báo, dự cảm là một trong những yếu tố quan trọng làm nên sự sâu sắc, làm nên tầm vóc của mỗi trang viết trước thời gian.
(0) Bình luận
  • Tiếng “tút tút” cuối cùng
    Xóm Tìm nằm nép mình bên dòng sông Trà Lý, nơi bầu trời dường như sà xuống thấp hơn, và mùi bùn non cứ thế quyện vào hơi thở, vào máu thịt của những người dân lam lũ. Ở cái xóm nhỏ ven đê này, mỗi buổi sáng, vào lúc sáu giờ, một chuỗi âm thanh quen thuộc “tút tút…” lại vang lên từ chiếc loa truyền thanh của xã đặt trên đỉnh cột làm từ một cây xoan già.
  • Cuộc phiêu lưu của chì gầy
    Tôi nằm vạ vật ở quầy bán văn phòng phẩm đã lâu mà chẳng cô cậu học sinh nào đoái hoài. Lớp bụi thời gian phủ lên thân thể gầy còm khiến tôi ngứa ngáy, khó chịu. Nhìn các bạn bút chì cùng trang lứa được đón về trong niềm hân hoan, tôi “gato” lắm. Nhiều lần tôi muốn nhào ra khỏi hộp hét lớn “bút chì gầy ở đây nè!” rồi lại thất vọng khi người ta chọn mấy chị bút máy xinh đẹp, anh bút xóa vạm vỡ hay các bạn bút bi sặc sỡ.
  • Phở Đệ Nhất Thanh - Truyện ngắn của Huỳnh Trọng Khang
    Con vàng anh yếm cam nghiêng đầu rỉa cánh. Trong ánh nhập nhoạng của ngày vừa vào sáng, nhúm lông vũ bé bỏng như đốm lửa hoang dã bập bùng trong chiếc lồng treo trước nhà chú Xè.
  • Trao giải 11 tác phẩm xuất sắc “Truyện ngắn Sông Hương 2024”
    Ban tổ chức đã trao giải 11 tác phẩm xuất sắc cho cuộc thi “Truyện ngắn Sông Hương 2024” do Tạp chí Sông Hương phát động.
  • Thiền đào
    Chàng vẫn âm thầm dõi theo những bài viết của nàng và không bỏ sót bất kỳ phóng sự nào về nàng. Đôi mắt nàng khi bảy tuổi hay của bây giờ vẫn vậy. Xoáy xiết, ám ảnh. Nhấn chàng xuống đỉnh vực. Vẫy vùng. Ngộp thở. Toàn thân không trọng lượng. Đôi vực sâu đồng tử đã xoáy chàng đến một nơi quen thuộc. Là dinh đào, khi ấy chàng đang ở tuổi mười ba.
  • Ăn Tết nay yêu Tết xưa
    Đợt rét ngọt đầu tiên của tháng Chạp đã luồn qua khe cửa, bà Ngân thoáng rùng mình khi trở dậy vào sáng sớm. Loẹt quẹt đi xuống bếp, rót đầy một cốc nước gừng nóng sực đã ủ sẵn trong bình, bà vừa xuýt xoa uống vừa nhẩm tính xem Tết năm nay nên sắm sửa những thức gì. Kỳ thực, quanh đi quẩn lại, năm nào bà cũng bày biện từng ấy món quen thuộc. Nhưng cái việc nôn nao nghĩ suy về cái Tết sắp đến mới ngọt ngào làm sao, nhất là khi năm nay gia đình bà có thêm cô con dâu mới.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Hà Nội có thêm 9 di sản được ghi danh Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
    Sáng 18/8, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội tổ chức Hội nghị hướng dẫn tổ chức Lễ công bố quyết định ghi danh di sản văn hóa phi vật thể vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia; định hướng công tác bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể sau ghi danh.
  • "80 năm Công an nhân dân Việt Nam cùng toàn dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc"
    Tạp chí Người Hà Nội trân trọng giới thiệu nội dung bài viết "80 năm Công an Nhân dân Việt Nam cùng toàn dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc" của Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch nước Lương Cường.
  • Phát huy thành quả 80 năm Cách mạng Tháng Tám đưa đất nước tiến vào kỷ nguyên giàu mạnh, thịnh vượng
    Dân tộc Việt Nam hôm nay bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên phát triển giàu mạnh, văn minh, thịnh vượng của dân tộc - với cơ hội và thách thức đan xen. Phát huy bài học quý báu từ thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta đoàn kết một lòng, quyết tâm xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc, hiện thực hóa Di chúc thiêng liêng của Bác Hồ: “Xây dựng một nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh...”.
  • Quỹ Thiện tâm đón nhận Huân chương Lao động hạng nhất của Chủ tịch nước
    Chủ tịch nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam vừa ký quyết định trao tặng Huân chương Lao động hạng Nhất cho Quỹ Thiện Tâm – Tập đoàn Vingroup. Đây là phần thưởng cao quý của Nhà nước, ghi nhận hành trình 19 năm bền bỉ thiện nguyện, đồng hành cùng hàng triệu mảnh đời khó khăn và thúc đẩy sự tiến bộ bền vững cho cộng đồng của Quỹ.
  • Xã Vĩnh Thanh phát triển, đổi mới, kiến tạo đô thị xanh – văn minh – hiện đại
    Sáng 18/8, Đảng bộ xã Vĩnh Thanh đã long trọng tổ chức Đại hội đại biểu lần thứ I, nhiệm kỳ 2025–2030. Đây là sự kiện chính trị trọng đại, đánh dấu bước ngoặt trong quá trình xây dựng và phát triển của địa phương sau khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính theo Nghị quyết của Quốc hội và Thành ủy Hà Nội, mở ra chặng đường mới với khát vọng phát triển bền vững, văn minh, hiện đại. Dự Đại hội có đồng chí Hà Minh Hải, Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Trưởng Ban Tổ chức Thành ủy Hà Nội.
Đừng bỏ lỡ
Thời gian và trang viết
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO