Văn hóa – Di sản

Nhớ bát cháo sườn chợ quê xưa

Nguyễn Thị Kim Oanh 07:20 06/02/2025

Chợ nhỏ làng lụa Vạn Phúc quê tôi xưa không sầm uất, ồn ào mà mang dáng vẻ như những người thợ dệt nhẹ nhàng, mảnh mai, mềm mại. Chợ họp trên một đoạn đường sau ngôi đình làng cổ kính nổi tiếng thờ đức Thành hoàng làng Ả Lã Đê Nương, người có công dạy nghề dệt lụa cho dân, để hôm nay tiếng thơm của lụa Vạn Phúc vang xa thật xa…

cho-xua.jpg
Quán nước và quán quà rong - Ảnh: Léon Busy.

Nói đến chợ, chắc không mấy ai còn nhớ có từ bao giờ. Chỉ biết là một ngày xa xưa, chợ tự hình thành từ 2 bên đường làng, bắt đầu từ cuối đình cho đến cổng miếu, có chiều dài khoảng hơn 200m, rộng khoảng 6m, ở giữa để lối đi khoảng 3m. Chẳng có ban quản lý, bảo vệ hay người nào sắp xếp chỗ ngồi, ấy vậy mà như luật bất thành văn, không thấy ai tranh chỗ ngồi với ai, chỉ có “tứ trụ quà vặt” luôn cố định là bà Sớ, bà Tư Cò, bà Nhâm, bà Trưởng Sấu. Mỗi người lại khai thác một mặt hàng khác nhau chứ không bán trùng nhau.

Lợi thế là các bà bán quà vặt từ sáng đến chiều cho trẻ con và bà Phương bán cháo sườn là ngồi cố định ở khu vực trung tâm. Còn lại thì ai đến trước ngồi trước, ai đến sau ngồi sau, theo thứ tự, người nọ nhìn người kia mà ngồi ngay hàng thẳng lối rất có trật tự.

Những món bán ở chợ hầu như đều cây nhà lá vườn. Cứ khoảng 5h sáng đã thấy các mẹ các chị nhiều thì gồng gánh, ít thì thúng mủng rổ rá, trong đó là những mớ rau, củ khoai trồng ở trong vườn nhà hay ngoài đồng ruộng theo mùa. Cuối chợ về phía cổng miếu là cái lò rèn đỏ lửa cùng hai cái bễ luôn thở phì phò của bác thợ rèn làm dao kéo người làng Đa Sỹ. Cạnh đấy là rổ tôm, tép, cá của mấy bà thuyền chài đánh bắt được ở dưới sông Nhuệ lên. Mấy chị làng bên cũng đem đến những giỏ cua đầy chặt đến, hai tay thoăn thoắt bắt những con cua trong giỏ ra kẹp trong 2 que tre nhỏ dài khoảng 50 cm. Cua cũng nhiều loại, từ những con cua sen có hai cái càng to xếp ở dưới, đến những con cua nhỡ và cua nhỏ ở trên cùng. Mỗi con cách nhau một cái cọng rơm hay cái lạt vặn xoắn lại, mỗi xóc khoảng 10 con đều tăm tắp. Cua đưa vào xóc rồi chả cựa vào đâu được, các mẹ các chị tha hồ lật lên lật xuống để chọn mà không sợ bị cua cắp.

Nhưng ấn tượng khó phai nhất trong tôi thuở ấy là nồi cháo sườn của bà Phương. Hầu như trẻ con làng tôi đến thời kỳ ăn dặm thì đều lớn lên nhờ nồi cháo sườn của bà. Cứ khoảng 6h sáng, người ta thấy bà khệ nệ gánh một bên là nồi cháo bằng nhôm dày, một bên quang gánh là muôi, bát, thìa và thùng nước nhỏ để rửa tay. (Sau này, các con bà chở nồi cháo ra chợ giúp bà bằng xe đạp). Nồi cháo có hình giống quả bí đỏ rất to, đặt trong cái thúng lớn xung quanh nồi được quấn rơm bện chặt để ủ giữ nhiệt. Bà Phương chưa hạ gánh cháo đã có hơn chục người cầm bát đứng chờ. Cháo của bà Phương rất đậm đà, vừa thơm thơm man mát mùi bột gạo, vừa ngầy ngậy beo béo của thịt nhừ và ngòn ngọt của nước xương ninh. Bà không cho mì chính vì bà nghĩ trẻ con ăn mì chính không tốt. Ai cũng bảo ăn cháo của bà Phương là yên tâm nhất. Bà biết tôi thích ăn cháy cháo, trưa nào bà cũng để phần tôi một bát. Tôi không biết tả như thế nào về cái vị của cháy cháo này, chỉ biết là rất ngon và luôn hoài nhớ thôi. Có lần bà nói vui với tôi: “Bao nhiêu cái ngon nó xuống cháy hết đấy con ạ!”.

Hôm nào được nghỉ học, tôi lại ra giúp bà thu dọn bát đĩa. Nhìn đôi tay nứt nẻ của bà tôi thương lắm. Tôi nghe bà bảo, để nồi cháo được thơm ngon, bà phải thức khuya để ninh xương, phải đun nhỏ lửa để xương nhừ nhưng không bị vỡ nát. Ninh xương nhừ rồi, bà mới chắt lấy nước và lọc xương ra bỏ đi còn thịt thì nhặt thật kỹ rồi cho vào cháo, để trẻ em ăn không bị hóc xương. Sáng ra bà phải dậy sớm, đun sôi nước xương rồi mới đổ bột từ từ vào nhưng không khoắng đến khi sôi lại mới quấy một chiều đều tay. Đảo đến khi nhấc chiếc đũa cả lên cháo không bị rớt xuống là cháo đã chín kỹ. Bà bắc nồi cháo xuống và cho vào thúng để ủ giữ nhiệt, thế thôi mà nồi cháo giữ nóng được đến 3 tiếng đồng hồ.

Giờ tôi mới hiểu đôi tay của bà luôn bị nứt nẻ vì đôi bàn tay ấy luôn phải tiếp xúc với lửa và hơi nóng. Riêng tôi thì “nghiện” nặng món cháo sườn, hầu như sáng nào tôi cũng ăn mà không thấy ngán. Ai từng thưởng thức món cháo của bà hẳn vẫn không thể quên vị man mát, thanh thanh, ngầy ngậy của món ăn dân dã.

Bà Phương nhiều hơn bà ngoại tôi 6, 7 tuổi nhưng bà rất quý bà ngoại tôi. Hai bà thân nhau, coi nhau như chị em, có gì ngon cũng để phần nhau. Hồi ấy, bố mẹ tôi phải đi sơ tán cùng cơ quan, tôi lúc đó 10 tuổi, đang học lớp 3 (ngày đó còn phải học lớp vỡ lòng rồi mới lên lớp 1) tôi ở với bà ngoại. Tôi thường học bài xong sớm để 7h khi bà Phương, bà Hai Gụ, bà Ba Thoong sang nhà là tôi lại đọc kinh nhà chùa cho các bà đọc theo (vì các bà không biết chữ, chỉ học theo lối truyền khẩu). Khi tôi trưởng thành, xây dựng gia đình và lần đầu thai nghén, bà Phương biết tôi thèm món cháo sườn, mặc dù lúc đó đã ngoài 80, bà vẫn đi bộ gần 2km để mang cho tôi cặp lồng cháo mà tôi yêu thích.

Thời gian trôi qua, các bà của tôi đã dắt tay nhau cùng đi về miền mây trắng, chợ nhỏ quê tôi ngày nào đã không còn. Chợ dân sinh bây giờ được chuyển ra gần đầu làng, lớn và sầm uất gấp nhiều lần. Hai bên đường lớn vào làng là hai dãy kiot bán lụa là gấm vóc và các sản phẩm thủ công do chính những đôi tay khéo léo của người thợ quê tôi làm ra. Bộ mặt làng quê xưa nay đã hoàn toàn đổi mới, khoác lên mình diện mạo của một vùng du lịch đầy tiềm năng. Nhưng trong tôi, hình bóng của chợ xưa với bao kỷ niệm vẫn hằn sâu trong ký ức, chẳng dễ nguôi quên./.

Bài liên quan
  • Hà Nội - 36 khúc giao thời: Khám phá sự giao thoa quá khứ và hiện tại của 36 phố phường
    “Hà Nội - 36 khúc giao thời” - chuỗi hoạt động khám phá 36 phố phường Hà Nội và những nét văn hóa đặc sắc từ Hà Nội xưa sẽ diễn ra vào ngày 15/12/2024 tại Cafe Phố Hàng (251 Phố Hồng Hà, Phường Phúc Tân, Quận Hoàn Kiếm, Hà Nội). Đến với không gian mang đậm dấu ấn đặc trưng của từng góc phố cổ Hà Nội, công chúng, đặc biệt là giới trẻ sẽ có cơ hội khám phá và hiểu hơn những giá trị văn hóa của Thủ đô.
(0) Bình luận
  • Bảo tồn, phát huy giá trị Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia dệt Dèng A Lưới
    Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia nghề dệt Dèng của đồng bào các dân tộc huyện A Lưới (TP Huế) đang được bảo tồn và phát huy giá trị với các sản phẩm văn hóa kết hợp hiện đại phục vụ du lịch, trải nghiệm, trình diễn thời trang.
  • Đình, chùa Tây Vị được công nhận là di tích lịch sử, nghệ thuật cấp thành phố
    Chùa Tây Vị không chỉ là nơi thờ Phật, mà còn là trung tâm sinh hoạt tôn giáo, một biểu tượng cố kết cộng đồng từ xưa đến nay. Sự tồn tại của ngôi chùa là minh chứng cho thấy sự hưng thịnh và tầm ảnh hưởng của Phật giáo đối với người dân nơi đây.
  • Nghệ sĩ Phạm Ngọc Trâm: Kể chuyện di sản bằng đường thêu nét nhuộm
    Giữa nhịp sống hiện đại, khi nhiều nghề thủ công truyền thống dần bị lãng quên, nghệ sĩ Phạm Ngọc Trâm lại chọn gắn bó với nghệ thuật thêu - một công việc đòi hỏi sự tỉ mỉ, kiên trì và cả chiều sâu văn hóa. Không chỉ nghiên cứu, thực hành nghệ thuật, chị còn là người kết nối textile art (nghệ thuật tạo hình từ sợi vải) với di sản văn hóa Việt Nam, khám phá và tái hiện những giá trị thêu cổ bằng góc nhìn đương đại. Từ xưởng thêu ven sông Hội An đến các triển lãm, workshop, hành trình của Ngọc Trâm là sự kết hợp giữa nghiên cứu, sáng tạo và gìn giữ ký ức dân tộc, nơi mỗi mũi chỉ, đường kim đều kể một câu chuyện về truyền thống và bản sắc.
  • "Hội diều làng Bá Dương Nội" đón nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
    Chiều 12/4, huyện Đan Phượng (Hà Nội) tổ chức Lễ đón nhận Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia “Hội Diều làng Bá Dương Nội” và Bằng công nhận danh hiệu “Nghề truyền thống Hà Nội” đối với nghề làm diều sáo làng Bá Dương Nội, xã Hồng Hà, huyện Đan Phượng.
  • Lễ hội Tổng Nam Phù vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia
    Lễ hội Tổng Nam Phù được ghi danh vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia là minh chứng cho những giá trị văn hóa được bảo tồn và phát huy qua nhiều thế hệ, là biểu tượng cho sự gắn kết cộng đồng, nơi truyền thống được tôn vinh và giá trị văn hóa được thắp sáng hôm nay và mai sau.
  • Nghề làm chiếu Cà Hom trở thành di sản quốc gia
    Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng vừa ký Quyết định số 2321/QĐ-BVHTTDL đưa Nghề làm chiếu Cà Hom của người Khmer xã Hàm Tân, huyện Trà Cú, tỉnh Trà Vinh vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, loại hình nghề thủ công truyền thống.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • "Thành phố Hồ Chí Minh – Giờ khắc số 0": Lịch sử Việt Nam qua góc nhìn báo chí quốc tế
    Kỷ niệm 50 năm ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 – 30/4/2025), Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật ra mắt bạn đọc cuốn sách “Thành phố Hồ Chí Minh - Giờ khắc số 0 - Những phóng sự về kết thúc cuộc chiến tranh 30 năm”. Đây là một ấn phẩm đặc biệt không chỉ tái hiện thời khắc lịch sử trọng đại của dân tộc Việt Nam qua góc nhìn của các nhà báo quốc tế mà còn là minh chứng sống động cho giá trị của sự thật, của ký ức và của niềm tin vào một tương lai hòa bình sau những năm tháng chiế
  • Nhiều bộ phim cách mạng được chiếu miễn phí tại Hà Nội vào dịp kỷ niệm 50 năm thống nhất non sông
    “Biệt động Sài Gòn”, “Cánh đồng hoang”, “Giải phóng Sài Gòn”, “Mùa xuân toàn thắng”… những bộ phim sống cùng lịch sử sẽ được công chiếu cho khán giả Thủ đô trong chương trình Những ngày phim Việt Nam kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 – 30/4/2025) tại Rạp Ngọc Khánh (523 Kim Mã, Ba Đình, Hà Nội).
  • Sáng tỏ diện mạo văn học nghệ thuật Thủ đô sau ngày đất nước thống nhất
    Sáng ngày 16/4/2025, tại Hà Nội, Hội Liên hiệp VHNT Hà Nội đã tổ chức hội thảo với chủ đề "Văn học, nghệ thuật Thủ đô 50 năm sau ngày đất nước thống nhất" nhằm đánh giá những thành tựu, hạn chế; đồng thời đề ra các nhiệm vụ, giải pháp thiết thực để xây dựng và phát triển văn học nghệ thuật Thủ đô trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Hội thảo quy tụ đông đảo các các nhà nghiên cứu, văn nghệ sĩ của 9 hội chuyên ngành với nhiều tham luận và ý kiến quý báu.
  • Bà Mai Kiều Liên lần đầu chia sẻ về chiến lược đằng sau quyết định đổi mới toàn diện của Vinamilk
    Hai năm kể từ khi Vinamilk chính thức tái định vị thương hiệu vào năm 2023, CEO Mai Kiều Liên lần đầu tiên chia sẻ về những chiến lược đằng sau quyết định đổi mới toàn diện của thương hiệu tỷ đô. Nữ lãnh đạo nhấn mạnh, nguyên tắc không thỏa hiệp về chất lượng sản phẩm là yếu tố được duy trì để giữ “chất Vinamilk”.
  • Hà Nội kêu gọi ủng hộ Quỹ "Vì biển, đảo Việt Nam"
    Với tình cảm và trách nhiệm với biển, đảo Tổ quốc, mỗi cán bộ, công chức, viên chức, người lao động cơ quan Thành ủy Hà Nội ủng hộ ít nhất 1 ngày lương. Số tiền quyên góp được sẽ chuyển ngay cho Ủy ban MTTQ Việt Nam TP Hà Nội.
Đừng bỏ lỡ
Nhớ bát cháo sườn chợ quê xưa
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO