Văn hóa – Di sản

Nhớ bát cháo sườn chợ quê xưa

Nguyễn Thị Kim Oanh 07:20 06/02/2025

Chợ nhỏ làng lụa Vạn Phúc quê tôi xưa không sầm uất, ồn ào mà mang dáng vẻ như những người thợ dệt nhẹ nhàng, mảnh mai, mềm mại. Chợ họp trên một đoạn đường sau ngôi đình làng cổ kính nổi tiếng thờ đức Thành hoàng làng Ả Lã Đê Nương, người có công dạy nghề dệt lụa cho dân, để hôm nay tiếng thơm của lụa Vạn Phúc vang xa thật xa…

cho-xua.jpg
Quán nước và quán quà rong - Ảnh: Léon Busy.

Nói đến chợ, chắc không mấy ai còn nhớ có từ bao giờ. Chỉ biết là một ngày xa xưa, chợ tự hình thành từ 2 bên đường làng, bắt đầu từ cuối đình cho đến cổng miếu, có chiều dài khoảng hơn 200m, rộng khoảng 6m, ở giữa để lối đi khoảng 3m. Chẳng có ban quản lý, bảo vệ hay người nào sắp xếp chỗ ngồi, ấy vậy mà như luật bất thành văn, không thấy ai tranh chỗ ngồi với ai, chỉ có “tứ trụ quà vặt” luôn cố định là bà Sớ, bà Tư Cò, bà Nhâm, bà Trưởng Sấu. Mỗi người lại khai thác một mặt hàng khác nhau chứ không bán trùng nhau.

Lợi thế là các bà bán quà vặt từ sáng đến chiều cho trẻ con và bà Phương bán cháo sườn là ngồi cố định ở khu vực trung tâm. Còn lại thì ai đến trước ngồi trước, ai đến sau ngồi sau, theo thứ tự, người nọ nhìn người kia mà ngồi ngay hàng thẳng lối rất có trật tự.

Những món bán ở chợ hầu như đều cây nhà lá vườn. Cứ khoảng 5h sáng đã thấy các mẹ các chị nhiều thì gồng gánh, ít thì thúng mủng rổ rá, trong đó là những mớ rau, củ khoai trồng ở trong vườn nhà hay ngoài đồng ruộng theo mùa. Cuối chợ về phía cổng miếu là cái lò rèn đỏ lửa cùng hai cái bễ luôn thở phì phò của bác thợ rèn làm dao kéo người làng Đa Sỹ. Cạnh đấy là rổ tôm, tép, cá của mấy bà thuyền chài đánh bắt được ở dưới sông Nhuệ lên. Mấy chị làng bên cũng đem đến những giỏ cua đầy chặt đến, hai tay thoăn thoắt bắt những con cua trong giỏ ra kẹp trong 2 que tre nhỏ dài khoảng 50 cm. Cua cũng nhiều loại, từ những con cua sen có hai cái càng to xếp ở dưới, đến những con cua nhỡ và cua nhỏ ở trên cùng. Mỗi con cách nhau một cái cọng rơm hay cái lạt vặn xoắn lại, mỗi xóc khoảng 10 con đều tăm tắp. Cua đưa vào xóc rồi chả cựa vào đâu được, các mẹ các chị tha hồ lật lên lật xuống để chọn mà không sợ bị cua cắp.

Nhưng ấn tượng khó phai nhất trong tôi thuở ấy là nồi cháo sườn của bà Phương. Hầu như trẻ con làng tôi đến thời kỳ ăn dặm thì đều lớn lên nhờ nồi cháo sườn của bà. Cứ khoảng 6h sáng, người ta thấy bà khệ nệ gánh một bên là nồi cháo bằng nhôm dày, một bên quang gánh là muôi, bát, thìa và thùng nước nhỏ để rửa tay. (Sau này, các con bà chở nồi cháo ra chợ giúp bà bằng xe đạp). Nồi cháo có hình giống quả bí đỏ rất to, đặt trong cái thúng lớn xung quanh nồi được quấn rơm bện chặt để ủ giữ nhiệt. Bà Phương chưa hạ gánh cháo đã có hơn chục người cầm bát đứng chờ. Cháo của bà Phương rất đậm đà, vừa thơm thơm man mát mùi bột gạo, vừa ngầy ngậy beo béo của thịt nhừ và ngòn ngọt của nước xương ninh. Bà không cho mì chính vì bà nghĩ trẻ con ăn mì chính không tốt. Ai cũng bảo ăn cháo của bà Phương là yên tâm nhất. Bà biết tôi thích ăn cháy cháo, trưa nào bà cũng để phần tôi một bát. Tôi không biết tả như thế nào về cái vị của cháy cháo này, chỉ biết là rất ngon và luôn hoài nhớ thôi. Có lần bà nói vui với tôi: “Bao nhiêu cái ngon nó xuống cháy hết đấy con ạ!”.

Hôm nào được nghỉ học, tôi lại ra giúp bà thu dọn bát đĩa. Nhìn đôi tay nứt nẻ của bà tôi thương lắm. Tôi nghe bà bảo, để nồi cháo được thơm ngon, bà phải thức khuya để ninh xương, phải đun nhỏ lửa để xương nhừ nhưng không bị vỡ nát. Ninh xương nhừ rồi, bà mới chắt lấy nước và lọc xương ra bỏ đi còn thịt thì nhặt thật kỹ rồi cho vào cháo, để trẻ em ăn không bị hóc xương. Sáng ra bà phải dậy sớm, đun sôi nước xương rồi mới đổ bột từ từ vào nhưng không khoắng đến khi sôi lại mới quấy một chiều đều tay. Đảo đến khi nhấc chiếc đũa cả lên cháo không bị rớt xuống là cháo đã chín kỹ. Bà bắc nồi cháo xuống và cho vào thúng để ủ giữ nhiệt, thế thôi mà nồi cháo giữ nóng được đến 3 tiếng đồng hồ.

Giờ tôi mới hiểu đôi tay của bà luôn bị nứt nẻ vì đôi bàn tay ấy luôn phải tiếp xúc với lửa và hơi nóng. Riêng tôi thì “nghiện” nặng món cháo sườn, hầu như sáng nào tôi cũng ăn mà không thấy ngán. Ai từng thưởng thức món cháo của bà hẳn vẫn không thể quên vị man mát, thanh thanh, ngầy ngậy của món ăn dân dã.

Bà Phương nhiều hơn bà ngoại tôi 6, 7 tuổi nhưng bà rất quý bà ngoại tôi. Hai bà thân nhau, coi nhau như chị em, có gì ngon cũng để phần nhau. Hồi ấy, bố mẹ tôi phải đi sơ tán cùng cơ quan, tôi lúc đó 10 tuổi, đang học lớp 3 (ngày đó còn phải học lớp vỡ lòng rồi mới lên lớp 1) tôi ở với bà ngoại. Tôi thường học bài xong sớm để 7h khi bà Phương, bà Hai Gụ, bà Ba Thoong sang nhà là tôi lại đọc kinh nhà chùa cho các bà đọc theo (vì các bà không biết chữ, chỉ học theo lối truyền khẩu). Khi tôi trưởng thành, xây dựng gia đình và lần đầu thai nghén, bà Phương biết tôi thèm món cháo sườn, mặc dù lúc đó đã ngoài 80, bà vẫn đi bộ gần 2km để mang cho tôi cặp lồng cháo mà tôi yêu thích.

Thời gian trôi qua, các bà của tôi đã dắt tay nhau cùng đi về miền mây trắng, chợ nhỏ quê tôi ngày nào đã không còn. Chợ dân sinh bây giờ được chuyển ra gần đầu làng, lớn và sầm uất gấp nhiều lần. Hai bên đường lớn vào làng là hai dãy kiot bán lụa là gấm vóc và các sản phẩm thủ công do chính những đôi tay khéo léo của người thợ quê tôi làm ra. Bộ mặt làng quê xưa nay đã hoàn toàn đổi mới, khoác lên mình diện mạo của một vùng du lịch đầy tiềm năng. Nhưng trong tôi, hình bóng của chợ xưa với bao kỷ niệm vẫn hằn sâu trong ký ức, chẳng dễ nguôi quên./.

Bài liên quan
  • Hà Nội - 36 khúc giao thời: Khám phá sự giao thoa quá khứ và hiện tại của 36 phố phường
    “Hà Nội - 36 khúc giao thời” - chuỗi hoạt động khám phá 36 phố phường Hà Nội và những nét văn hóa đặc sắc từ Hà Nội xưa sẽ diễn ra vào ngày 15/12/2024 tại Cafe Phố Hàng (251 Phố Hồng Hà, Phường Phúc Tân, Quận Hoàn Kiếm, Hà Nội). Đến với không gian mang đậm dấu ấn đặc trưng của từng góc phố cổ Hà Nội, công chúng, đặc biệt là giới trẻ sẽ có cơ hội khám phá và hiểu hơn những giá trị văn hóa của Thủ đô.
(0) Bình luận
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Khúc trữ tình sâu đậm về vùng đất nhãn
    Trước đây, tôi đã đọc nhiều thi phẩm của nhà thơ Ngọc Lê Ninh và luôn ấn tượng, thích thú với phong cách thơ của anh. Thơ anh đậm chất thế sự, trăn trở trước những biến động của cuộc sống hôm nay. Thế nhưng, điều khiến tôi yêu thơ Ngọc Lê Ninh hơn cả chính là tình yêu đắm say của anh với con người, cuộc đời và thiên nhiên, được thể hiện mãnh liệt trong những vần thơ sâu lắng. Điều ấy càng được khắc họa rõ nét qua "Tình đất phù sa", một sáng tác mới đầy cảm xúc của anh.
  • Thủ đô Hà Nội sẽ cất cánh bay cao, bay xa trong kỷ nguyên mới
    Trải qua 95 năm xây dựng, phát triển Thủ đô, thế và lực mới, thời cơ và vận hội mới đang mở ra, khẳng định niềm tin và kỳ vọng, dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ dạn dày kinh nghiệm, ngày càng vững mạnh, nhất định Thủ đô Hà Nội sẽ cất cánh bay cao, bay xa trong kỷ nguyên huy hoàng của dân tộc.
  • Cơ hội khám phá thế giới sách tranh thiếu nhi UK
    Từ ngày 21/3 đến ngày 28/3/2025 tại NXB Kim Đồng, 55 Quang Trung, Hà Nội sẽ diễn ra "Tuần lễ sách tranh thiếu nhi UK: Khám phá, Mơ mộng, Sáng tạo". Đây là một hoạt động văn hóa ý nghĩa nhằm giới thiệu tinh hoa sách tranh thiếu nhi Anh quốc đến độc giả Việt Nam.
  • Phát triển tài năng của bé thông qua hội thi "bé vui khoẻ - tài năng"
    Vừa qua, Trường mầm non Xuân Tảo (Bắc Từ Liêm) tổ chức Ngày hội "Bé vui khỏe - Tài năng" với mục đích tạo sân chơi phù hợp cho các bé. Là cơ hội để các bé giao lưu, học tập, và thể hiện sự gắn bó, tình đoàn kết của các bạn trong tập thể lớp thông qua các phần thi.
  • Miền Bắc chuyển rét đậm từ đêm nay, có mưa rào
    Khu vực Hà Nội từ đêm 15/3, trời chuyển rét. Nhiệt độ thấp nhất trong đợt không khí lạnh này phổ biến 14-16 độ C.
Đừng bỏ lỡ
  • Tây Hồ luôn quan tâm, chăm lo sức khỏe người cao tuổi trên địa bàn quận
    Huy động cả hệ thống chính trị địa phương vào cuộc, triển khai đồng bộ, bài bản, Đề án “Khám sức khoẻ cho người có công, đối tượng bảo trợ xã hội, người có hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn quận Tây Hồ” giai đoạn 2024 – 2026 đã bắt đầu triển khai.
  • Hơn 400 vận động viên tranh tài tại Giải “Pickleball Báo Kinh tế & Đô thị lần thứ I - 2025”
    Sáng 15/3, Báo Kinh tế & Đô thị phối hợp với Sở VH&TT Hà Nội, UBND quận Cầu Giấy và các đơn vị liên quan tổ chức Lễ khai mạc Giải “Pickleball Báo Kinh tế & Đô thị lần thứ I - 2025”.
  • Hà Nội điều chỉnh địa điểm thực hiện thủ tục hành chính
    Ngày 13/3/2025, Trung tâm Phục vụ hành chính công Hà Nội đã ban hành Quyết định số 225/QĐ-TTPVHCC về việc điều chỉnh địa điểm thực hiện thủ tục hành chính.
  • Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội chưa chấp thuận họp báo của Công ty Chị em rọt
    Liên quan tới sự việc chiều 14/3 tại Hà Nội, lần đầu tiên Công ty cổ phần Tập đoàn Chị Em Rọt (CER) tổ chức gặp mặt cung cấp thông tin về những "lùm xùm" gần đây, Sở Văn hóa và Thể thao TP. Hà Nội cho biết đơn vị chưa cấp phép họp báo cho công ty này.
  • Dấu ấn Đảng bộ Thành phố Hà Nội trong lãnh đạo công tác tiếp quản Thủ đô
    Công cuộc tiếp quản Thủ đô 71 năm trước thắng lợi, mở ra trang sử mới trong lịch sử Thành phố Hà Nội cũng như lịch sử dân tộc. Trong đó, Đảng bộ Thành phố Hà Nội đã để lại nhiều dấu ấn trong công tác lãnh đạo tiếp quản Thủ đô, qua đó tạo nền tảng cho Hà Nội hôm nay thanh bình, thịnh vượng và đang vững bước vào kỷ nguyên mới cùng dân tộc.
  • Cơ hội khám phá "Lược sử âm nhạc" qua cuốn sách của Robert Philip
    "Lược sử âm nhạc" - một tác phẩm đồ sộ của Robert Philip vừa được Công ty cổ phần Văn hóa và Truyền thông Nhã Nam liên kết với Nhà Xuất bản Thế giới ấn hành. Với 40 chương sách được sắp xếp một cách khoa học, cuốn sách cung cấp cái nhìn toàn diện về sự phát triển của âm nhạc qua hàng thiên niên kỷ qua đó giúp bạn đọc hình dung rõ nét về bản chất, vai trò và lịch sử phát triển của âm nhạc.
  • Thanh niên Thủ đô phát huy tinh thần tiên phong, gương mẫu qua các phong trào cách mạng
    Tiếp bước thế hệ thanh niên cứu quốc thành Hoàng Diệu và thanh niên “Ba sẵn sàng” năm xưa, tuổi trẻ Thủ đô mang khát vọng thanh xuân của mình hòa cùng với khát vọng chung của Thủ đô và đất nước; đem sức mạnh, bản lĩnh và trí tuệ, sức trẻ Thủ đô vào công cuộc đổi mới và kỷ nguyên vươn mình...
  • Di tích Khâm Thiên Giám của triều Nguyễn xuống cấp nghiêm trọng
    Cơ quan thiên văn, khí tượng thủy văn quan trọng của triều Nguyễn Khâm Thiên Giám (Kinh thành Huế) đã xuống cấp nghiêm trọng và các cơ quan liên quan đã phải ra cảnh báo nguy hiểm “khu vực có công trình xuống cấp, nguy hiểm, tránh lại gần để đảm bảo an toàn”.
  • [Podcast] Đắm say Hà Nội những ngày tháng Ba
    Một năm có 12 tháng, thì tháng nào của Hà Nội cũng chuyên chở theo những câu chuyện lịch sử, văn hóa hoặc vẻ đẹp của cảnh sắc hiếm nơi nào có được. Tháng Ba, phố phường Thủ đô bước vào khúc giao mùa huyền ảo. Mỗi ngày trôi qua, vạn vật thoắt biến chuyển theo nốt nhạc thời gian khiến lòng người bâng khuâng lưu luyến. Cũng trong tháng 3, Hà Nội bừng lên sắc màu rực rỡ gắn với ngày lễ trọng của Thành phố. Và trong chuyên mục “Chuyện người Hà Nội” ngày hôm nay chúng ta sẽ cùng nhau chìm đắm vào những ngày tháng 3 giàu giá trị lịch sử, cũng như cảnh sắt tuyệt đẹp của Thủ đô ngàn năm văn hiến.
  • Quận uỷ Cầu Giấy phát động Cuộc thi chính luận bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng
    Ngày 13/3, Quận uỷ Cầu Giấy đã tổ chức Hội nghị triển khai “Cuộc thi chính luận về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng lần thứ 5, năm 2025”; Kế hoạch tuyên truyền, quán triệt thực hiện Kết luận 127-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư.
Nhớ bát cháo sườn chợ quê xưa
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO