Hà Nội xưa - nay

Một thoáng ký ức Hà Nội xưa

Ánh Dương 16:27 19/01/2025

Nếu mang nắng chiều chiếu nghiêng nghiêng vào ngăn ký ức của người Hà Nội, dễ sẽ thấy gói hàng Tết thời xa vắng, thấy chiếc áo chần bông xúng xính chờ cái rét ngọt để diện đi chơi… Thời gian có khả năng diệu kỳ, đôi khi có thể biến những khoảnh khắc tưởng chừng như thiếu thốn, khó khăn nhất trở thành tình cảm nhất, vui vẻ nhất; biến những điều răn dạy khắt khe nay trở thành lời vàng thước ngọc muốn gửi gắm lại cho thế hệ sau…

cho-hoa-hang-luoc-ha-noi-tet-binh-than-1956.jpg
Chợ hoa Hàng Lược (Hà Nội) Tết Bính Thân 1956. Ảnh: TTXVN

53 năm sống và làm việc tại Hà Nội, PGS.TS Trần Mạnh Tuân (nguyên giảng viên khoa Công trình, trường Đại học Thủy lợi) vẫn nhớ như in những cái Tết thời bao cấp mà các nhà đều có hoàn cảnh kinh tế tương đồng nhau, đón Tết cũng theo cách thật giống nhau. Và nhớ nhất trong tâm khảm ông là gói hàng Tết: “Người người xếp hàng để mua hàng Tết. Gói hàng Tết năm nào cũng sẽ có: mứt Tết, kẹo, chè cám/ chè bồm (chè vụn), 1-2 bao thuốc lá (sang là Điện Biên, còn không là thuốc lá Tam Đảo), miếng bóng bì để nấu canh và một gói nhỏ đựng 20 hạt tiêu Bắc. Gói hàng có thể có thêm một gói mì chính cánh khoảng 50 gram”.

Theo dòng ký ức của ông Tuân, ngày ấy bánh kẹo rất hiếm, các nhà thường chuẩn bị nguyên liệu gồm bột mì, 1-2 quả trứng gà mà nếu không có thì thay bằng trứng vịt rồi mang đến nhà làm bánh kẹo gia công để làm bánh quy gai và bánh quy xốp. Nếu nhà ai mua được thêm 1-2 lạng bơ ở chỗ có nhiều người nước ngoài sống như gần khách sạn Kim Liên thì bánh quy sẽ giòn, thơm hơn rất nhiều. Bánh quy xốp nhỏ nhỏ vuông vuông, bánh quy gai thuôn thuôn như ngón tay, viền ngoài có gai như con kỳ nhông. Đám trẻ con háo hức, chỉ cần thấy những chiếc bánh quy bố mẹ mang về là mắt sáng như sao, háo hức chờ đến Tết để được thưởng thức.

thieu-nu-ha-noi-di-cho-hoa-tet-ky-hoi-1959.jpg
Thiếu nữ Hà Nội đi chợ hoa Tết Kỷ Hợi 1959. Ảnh: Phạm Tuệ - TTXVN

Gắn bó với phố cổ Hàng Đường từ những ngày thơ ấu, cho đến giờ đã xấp xỉ tuổi thất tuần, mỗi khi Tết đến xuân về, ông Hoàng Văn Ngọc vẫn hoài niệm bao kỷ niệm. Ông bảo, xưa các nhà dù khó khăn đến mấy cũng không thể thiếu cành đào, chậu quất, bình hoa nhỏ với vài bông thược dược điểm thêm nhành violet tím. Và công việc gói bánh chưng cũng rộn ràng không kém khi nhà nhà chuẩn bị lá dong, gạo nếp, thịt, đậu xanh, hạt tiêu… cùng nhau gói bánh rồi nấu bằng bất cứ xoong nồi nào nhà mình có. Nhưng ít hay nhiều, nồi nào cũng phải có đôi ba chiếc bánh chưng cóc cho đám trẻ con.

Ấn tượng khó phai nhất với những người đàn ông Hà Nội tóc nay đã hoa tiêu còn là chuyện ăn mặc. Sau ngày miền Nam giải phóng, có thêm nhiều loại vải, người ta bán thêm nhiều áo lụa, áo bay, áo gió đủ màu sặc sỡ… Cả phố Khâm Thiên bán quần áo, gần Tết là nô nức người dân qua lại. Ngày ấy, có chiếc áo khoác để diện Tết là hãnh diện lắm! Ông Tuân bồi hồi kể về chiếc cái áo mút đặc biệt mà ông phải dành 3 tháng lương để mua: “Hồi đó lương của tôi chỉ có 64 đồng còn áo là 180 đồng. Cũng buồn cười là có những năm dành tiền để mua được cái áo khoác diện Tết, đến Tết thì trời lại nóng, vậy là chán lắm!”.

Khung cảnh Hà Nội ngày Tết đỏ thắm, tưng bừng. Các gia đình đi du xuân, lên bờ Hồ, đi vào Bách hóa Tổng hợp (nay là Tràng Tiền plaza) nhìn ngắm đủ loại hàng hóa, rẽ vào các cửa hiệu ảnh như Nắng xuân hay các hiệu ảnh quốc tế… để cùng chụp một tấm ảnh. Dù là tấm ảnh đen trắng (mãi đến sau năm 1975 mới có ảnh màu)… nhưng chắc chắn là kỷ niệm khó quên với bất cứ ai.

Khác với nhiều người, ký ức Tết của chị Nguyễn Thùy Linh - CEO Tân Mỹ Design, truyền nhân đời thứ 3 của cửa hàng thêu có tuổi đời hơn 50 năm tại phố Hàng Gai lại là những lời chỉ dạy mà bà ngoại và mẹ trao truyền. Trong ngôi nhà vỏn vẹn 20m2 khi ấy, có cô gái nhỏ học bắt đầu học về công dung ngôn hạnh, cầm kỳ thi họa. “Bà và mẹ tôi là những người vô cùng kỷ luật, đòi hỏi phải chú ý từ cách ăn, nói, đi lại. Có những ngày Tết, vài quy tắc có thể được nới lỏng như giờ giấc đi ngủ, cách ăn uống… nhưng vẫn phải nằm trong khuôn khổ”, chị Linh kể.

Những phép tắc, lễ nghĩa tưởng như khó học, khó nhớ nhưng bây giờ lại trở thành thói quen của chị Linh và được chị dạy lại cho con gái. Chị thấy biết ơn người bà khéo léo, biết đủ những ngón nghề như thêu thùa, may vá, cầm kỳ thi họa và đã tạo ra một nếp nhà đặc trưng phố cổ. Một ký ức Tết khác mà chị Linh nhớ mãi không quên là có năm, cả gia đình đang chuẩn bị đón giao thừa bỗng một vị khách nước ngoài gõ cửa. Thì ra đó là lần đầu tiên ông ở lại Hà Nội dịp Tết, ông không biết là các cửa hàng sẽ đóng cửa. Dù trước đó gia đình chị Linh đã nhờ một người đến xông đất nhưng cũng không cảm thấy phiền hà vì vị khách lạ đến mà không báo trước, ngược lại còn mời ông cùng ăn cơm.

Chính vì mối duyên lành đặc biệt ấy, đến sau này, nhà chị Linh duy trì phong tục là sẽ mời khách nước ngoài đến dùng bữa trưa và tối ngày mùng hai. Những người khách đã trở thành bạn bè của gia đình chị, cũng yêu luôn văn hóa Việt Nam và ngày Tết cổ truyền Hà Nội. Nay bà ngoại đã khuất bóng nhưng chị Linh và mẹ vẫn giữ những phong tục xưa, cùng nhau đi chợ hoa để chọn từng bông hoa về cắm, kỹ càng trong chuẩn bị từng món ăn như lời bà dặn năm nào./.

Bài liên quan
(0) Bình luận
  • Phục dựng nghi lễ tế Đinh tại đền Đức Thánh Cả
    Ngày 9/3/2025, nghi lễ tế Đinh đã điễn ra tại đền Đức Thánh Cả, thôn Hữu Vĩnh, xã Bình Lưu Quang, huyện Ứng Hòa, TP. Hà Nội. Việc phục dựng nghi lễ là một phần trong chiến lược bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa của địa phương.
  • Tây Hồ – Nơi giao thoa giữa quá khứ và hiện tại trong bảo tồn văn hóa
    Quận Tây Hồ, một trong những quận trung tâm của Thủ đô Hà Nội, không chỉ nổi tiếng với vẻ đẹp tự nhiên mà còn là nơi chứa đựng nhiều giá trị văn hóa lịch sử. Quận Tây Hồ là một khu vực đặc biệt với sự kết hợp hài hòa giữa không gian xanh mát của các hồ, làng nghề truyền thống và các di sản văn hóa phong phú. Những năm qua, Tây Hồ đã và đang thực hiện công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa, tạo nên một hình ảnh đầy bản sắc và thu hút du khách.
  • Lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống qua chương trình "Tết Việt - Tết Phố 2025"
    Hòa chung không khí đón chào Xuân mới, Ban Quản lý Hồ Hoàn Kiếm và Phố cổ Hà Nội sẽ tổ chức chương trình hoạt động văn hóa với chủ đề “Tết Việt - Tết Phố 2025” nhằm lan tỏa những giá trị văn hóa độc đáo, kết nối cộng đồng và quảng bá hình ảnh Việt Nam ra thế giới.
  • Xôi cây làng Tây Mỗ
    Phường Tây Mỗ (quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội) có ba thôn là Miêu Nha, Phú Thứ và Tây Mỗ. Nhắc đến Mỗ, người ta nhớ câu “Mỗ, La, Canh, Cót tứ danh hương”. Có danh hương từ bốn làng khoa bảng và hương nếp từ ngày hội thi xôi cây. Đình làng thờ Thủy Hải Long vương, Ả Lã nàng Đê - nữ tướng thời Hai Bà Trưng; đền làng thờ Phúc Vương Tranh - người con của vua Lê Thánh Tông.
  • Hà Nội - 36 khúc giao thời: Khám phá sự giao thoa quá khứ và hiện tại của 36 phố phường
    “Hà Nội - 36 khúc giao thời” - chuỗi hoạt động khám phá 36 phố phường Hà Nội và những nét văn hóa đặc sắc từ Hà Nội xưa sẽ diễn ra vào ngày 15/12/2024 tại Cafe Phố Hàng (251 Phố Hồng Hà, Phường Phúc Tân, Quận Hoàn Kiếm, Hà Nội). Đến với không gian mang đậm dấu ấn đặc trưng của từng góc phố cổ Hà Nội, công chúng, đặc biệt là giới trẻ sẽ có cơ hội khám phá và hiểu hơn những giá trị văn hóa của Thủ đô.
  • Ký ức Hà Nội thời bao cấp qua di sản kiến trúc
    Lịch sử đô thị Hà Nội có tầng tầng, lớp lớp các công trình kiến trúc được chia thành nhiều giai đoạn. Nếu như các công trình kiến trúc Pháp là minh chứng cho bước đầu du nhập văn minh phương Tây thì những công trình mang phong cách kiến trúc Đông Dương lại là sự kết hợp độc đáo giữa văn hóa phương Đông và phương Tây. Những công trình kiến trúc thời kì 1954 - 1986 đã thể hiện một tiếng nói mới, có sự kế thừa, học hỏi và sáng tạo, mang bản sắc kiến trúc Việt Nam, góp phần kiến tạo xã hội trong tâm thế một dân tộc được làm chủ vận mệnh của mình.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
Đừng bỏ lỡ
  • Tạo sức bật phát triển du lịch làng nghề Thủ đô
    Hà Nội đã xây dựng và tiến tới ban hành Nghị quyết phát triển khu thương mại và văn hóa. Dự thảo Nghị quyết này đang được Thành phố Hà Nội lấy ý kiến nhân dân, tạo hành lang pháp lý quan trọng, huy động nguồn lực xã hội cho phát triển thương mại - văn hóa - du lịch, nhất là du lịch làng nghề Thủ đô có rất nhiều tiềm năng, thế mạnh.
  • Đình, chùa Tây Vị được công nhận là di tích lịch sử, nghệ thuật cấp thành phố
    Chùa Tây Vị không chỉ là nơi thờ Phật, mà còn là trung tâm sinh hoạt tôn giáo, một biểu tượng cố kết cộng đồng từ xưa đến nay. Sự tồn tại của ngôi chùa là minh chứng cho thấy sự hưng thịnh và tầm ảnh hưởng của Phật giáo đối với người dân nơi đây.
  • Nghệ sĩ Phạm Ngọc Trâm: Kể chuyện di sản bằng đường thêu nét nhuộm
    Giữa nhịp sống hiện đại, khi nhiều nghề thủ công truyền thống dần bị lãng quên, nghệ sĩ Phạm Ngọc Trâm lại chọn gắn bó với nghệ thuật thêu - một công việc đòi hỏi sự tỉ mỉ, kiên trì và cả chiều sâu văn hóa. Không chỉ nghiên cứu, thực hành nghệ thuật, chị còn là người kết nối textile art (nghệ thuật tạo hình từ sợi vải) với di sản văn hóa Việt Nam, khám phá và tái hiện những giá trị thêu cổ bằng góc nhìn đương đại. Từ xưởng thêu ven sông Hội An đến các triển lãm, workshop, hành trình của Ngọc Trâm là sự kết hợp giữa nghiên cứu, sáng tạo và gìn giữ ký ức dân tộc, nơi mỗi mũi chỉ, đường kim đều kể một câu chuyện về truyền thống và bản sắc.
  • Lễ hội Quà tặng Du lịch Hà Nội 2025 thu hút trên 3 vạn lượt khách
    Với nhiều hoạt động phong phú và đặc sắc tôn vinh những giá trị di sản văn hóa của Thủ đô, Lễ hội Quà tặng Du lịch Hà Nội 2025 chủ đề “Du lịch Hà Nội - Điểm đến di sản thế giới” đã thu hút trên 3 vạn lượt khách tham quan.
  • Triển lãm "Áo dài phụ nữ Việt Nam đi qua khói lửa chiến tranh"
    Nhân kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025), từ ngày 12/4/2025 đến hết ngày 4/5/2025, tại Bảo tàng Hà Nội diễn ra Triển lãm “Áo dài phụ nữ Việt Nam đi qua khói lửa chiến tranh”.
  • Ra mắt hai tập thơ và truyện ký về kháng chiến của nhà thơ Nguyễn Văn Á
    Ngày 12/4, tại Hà Nội, nhà thơ Nguyễn Văn Á ra mắt tập thơ “Giọt sương bên cửa sổ” (Nhà Xuất bản Hội Nhà văn) và tập truyện ký “Phía Nam sông Bến Hải” (Nhà Xuất bản Văn học) nhân kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 – 30/4/2025).
  • Liên hiệp các hội VHNT Việt Nam khai mạc trại sáng tác tại Hà Nam
    Trại sáng tác diễn ra từ ngày 11 - 17/4, với sự tham gia của 26 tác giả trong lĩnh vực văn học, mỹ thuật, nhiếp ảnh, âm nhạc của các địa phương khu vực Đồng bằng sông Hồng gồm: Nam Định, Ninh Bình, Hưng Yên, Thái Bình, Hà Nam và tác giả thuộc hội chuyên ngành Trung ương.
  • Nghề làm chiếu Cà Hom trở thành di sản quốc gia
    Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng vừa ký Quyết định số 2321/QĐ-BVHTTDL đưa Nghề làm chiếu Cà Hom của người Khmer xã Hàm Tân, huyện Trà Cú, tỉnh Trà Vinh vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, loại hình nghề thủ công truyền thống.
  • Phát hành cuốn sách “Đại thắng mùa Xuân 1975 - Bản hùng ca chiến thắng thời đại Hồ Chí Minh”
    Thông tin từ NXB Chính trị Quốc gia Sự thật, kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025), đơn vị vừa phát hành cuốn sách “Đại thắng mùa Xuân 1975 - Bản hùng ca chiến thắng thời đại Hồ Chí Minh”.
  • Bộ sưu tập tác phẩm của nhạc sĩ Hoàng Vân được UNESCO ghi danh Di sản tư liệu thế giới
    Bộ sưu tập của nhạc sĩ Hoàng Vân vừa được UNESCO ghi danh Di sản tư liệu thế giới. Bộ sưu tập này gồm hơn 700 tác phẩm âm nhạc sáng tác từ năm 1951 đến 2010, phản ánh biến chuyển của đất nước và đời sống tinh thần của nhân dân ta qua nhiều thời kỳ.
Một thoáng ký ức Hà Nội xưa
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO