Hà Nội xưa - nay

Xôi cây làng Tây Mỗ

Văn Hậu 13:24 29/12/2024

Phường Tây Mỗ (quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội) có ba thôn là Miêu Nha, Phú Thứ và Tây Mỗ. Nhắc đến Mỗ, người ta nhớ câu “Mỗ, La, Canh, Cót tứ danh hương”. Có danh hương từ bốn làng khoa bảng và hương nếp từ ngày hội thi xôi cây. Đình làng thờ Thủy Hải Long vương, Ả Lã nàng Đê - nữ tướng thời Hai Bà Trưng; đền làng thờ Phúc Vương Tranh - người con của vua Lê Thánh Tông.

le-hoi-ruoc-xoi-lang-tay-mo..jpg
Lễ hội rước xôi làng Tây Mỗ.

“Ăn nắm xôi nếp hoa vàng
Nhớ ngày hội làng mồng Tám tháng Giêng”.

(Ca dao)

Phường Tây Mỗ (quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội) có ba thôn là Miêu Nha, Phú Thứ và Tây Mỗ. Nhắc đến Mỗ, người ta nhớ câu “Mỗ, La, Canh, Cót tứ danh hương”. Có danh hương từ bốn làng khoa bảng và hương nếp từ ngày hội thi xôi cây. Đình làng thờ Thủy Hải Long vương, Ả Lã nàng Đê - nữ tướng thời Hai Bà Trưng; đền làng thờ Phúc Vương Tranh - người con của vua Lê Thánh Tông.

Theo khoán ước Tây Mỗ năm vua Duy Tân 1910 có quy định về lễ vào đám: “Ngày 7 tháng Giêng, 7 giáp, mỗi giáp sắm sửa 1 con gà, 1 mâm xôi, trầu cau vàng mã trị giá 45 đồng bạc. Ngày tế xuân 17 tháng Hai sắm 1 con lợn, 7 mâm xôi, giá trị khoảng 15 đồng bạc.

Ngày lễ cơm mới tháng Chín sắm lễ 1 con trâu, 7 mâm xôi, trầu cau vàng mã trị giá 35 đồng bạc. Ngày lễ tháng Chạp sắm 1 con trâu, 2 cân gạo xôi, trầu cau vàng mã trị giá 30 đồng bạc. Sau ngày tế thần nếu mổ bò, mổ trâu thì thủ bò, thủ trâu biếu quan viên chức sắc, còn bao nhiêu chia đều cho 7 giáp cùng uống rượu. Số tiền trâu, bò, lợn đáng giá bao nhiêu thì chia đều cho nhân suất”.

Ngày nay, dân làng vẫn tổ chức một năm hai kỳ hội. Chính hội vào ngày đầu xuân mồng 8 tháng Giêng tại đình. Ngày 27 tháng Ba, dân làng tổ chức lễ dâng hương tại đền Am có hát văn, chọi gà, cờ tướng. Theo lệ, 5 năm một lần mới có đại hội và tổ chức thi xôi cho ba xóm.
Xôi đồ bằng gạo nếp cái hoa vàng cấy từ cánh đồng làng. Khi xay, giã, phải sàng sẩy nhiều lần để hạt gạo nếp mòn dần chỉ trơ phần lõi trắng. Nước đồ xôi phải chọn từ nước giếng đá trong. Luật chấm thi có lệ bẻ thử hạt xôi nếu vẫn sóng (còn nguyên) là được. Cỗ xôi nào có hạt xôi gãy đôi là bị trừ điểm. Xôi được xếp lên mâm sơn son thếp vàng đường kính khoảng 80cm, chân cao 60cm, trên bề mặt mâm quây bằng ba vòng cót hoặc giấy bìa màu hồng, đai cao 20cm. Vòng đai làm bằng nan tre cật già, đan lóng hình hoa gấm. Xôi đơm đầy vào ba đai. Khi tháo đai nan tre ra thành cây xôi cỗ thiêng liêng, phần dưới đỏ hồng, phần trên thân trắng nuột nà.

Cây xôi cao nặng nên cần ít nhất bốn người khiêng, theo đoàn rước có sư tử, cờ ngũ hành, bát bửu, kiệu rước văn, kiệu thánh, kiệu rồng... Tiếp đến là đội tế, sau đó là bà con dân làng và khách thập phương. Đám rước từ nhà các ông Đầu Mấu, vòng qua các xóm Lò, xóm Hạnh, xóm Thượng, xóm Dưới, xóm Dộc rồi về đình tế lễ. Ban tổ chức chấm xôi thi của ba ông Đầu Mấu. Các xóm đều được nhận giải, rồi rước về miếu thụ lộc. Cây xôi thơm ngon báo hiệu cả làng gieo cấy được mùa, lúa, khoai, ngô đầy nhà, nhân khang, vật thịnh. Họ hàng, xóm giềng, làng xã đều phấn khởi, đoàn kết để bước vào một năm mới./.

...........................................................................
Chi: tức Lệ chi - quả vải, qua - quả dưa.
Làng Trôi (Đức Giang, Hoài Đức) thờ Lý Bí cho nên đọc chệch chữ bí là bầu.

Bài liên quan
(0) Bình luận
  • Tự hào Hoàn Kiếm - Nối mạch nguồn xưa, tri ân và tiếp bước
    Tối 13/6/2025, UBND quận Hoàn Kiếm tổ chức chương trình “Tự hào Hoàn Kiếm – Nối mạch truyền thống, tri ân và tiếp bước” tại Trung tâm Giao lưu Văn hóa Phố cổ Hà Nội (số 50 Đào Duy Từ, phường Hàng Buồm), nhân kỷ niệm 64 năm Ngày thành lập quận. Sự kiện nhằm tri ân các tổ chức, cá nhân tiêu biểu đã có nhiều đóng góp trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa trên địa bàn.
  • Bách hóa Tổng hợp Hà Nội - Ký ức một thời
    Mỗi lần có dịp qua phố Tràng Tiền, ngắm nhìn tòa nhà Tràng Tiền Plaza lộng lẫy, trong tôi lại tràn về những hoài niệm một thời xa xưa - khi nơi đây còn là Bách hóa Tổng hợp. Vẫn con phố ấy, góc quen ấy mà không gian giờ đã đổi thay.
  • Xứ Đoài - miền đất thiêng, vùng đất thơ
    Có những vùng đất chỉ cần thầm nhắc tên đã khơi dậy bao xúc cảm thi ca như sông Hương - núi Ngự, sông Lam - núi Hồng. Và xứ Đoài, với tâm điểm là núi Tản - sông Đà, cũng là một miền đất thiêng, một vùng đất thơ như thế.
  • Phục dựng nghi lễ tế Đinh tại đền Đức Thánh Cả
    Ngày 9/3/2025, nghi lễ tế Đinh đã điễn ra tại đền Đức Thánh Cả, thôn Hữu Vĩnh, xã Bình Lưu Quang, huyện Ứng Hòa, TP. Hà Nội. Việc phục dựng nghi lễ là một phần trong chiến lược bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa của địa phương.
  • Tây Hồ – Nơi giao thoa giữa quá khứ và hiện tại trong bảo tồn văn hóa
    Quận Tây Hồ, một trong những quận trung tâm của Thủ đô Hà Nội, không chỉ nổi tiếng với vẻ đẹp tự nhiên mà còn là nơi chứa đựng nhiều giá trị văn hóa lịch sử. Quận Tây Hồ là một khu vực đặc biệt với sự kết hợp hài hòa giữa không gian xanh mát của các hồ, làng nghề truyền thống và các di sản văn hóa phong phú. Những năm qua, Tây Hồ đã và đang thực hiện công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa, tạo nên một hình ảnh đầy bản sắc và thu hút du khách.
  • Một thoáng ký ức Hà Nội xưa
    Nếu mang nắng chiều chiếu nghiêng nghiêng vào ngăn ký ức của người Hà Nội, dễ sẽ thấy gói hàng Tết thời xa vắng, thấy chiếc áo chần bông xúng xính chờ cái rét ngọt để diện đi chơi… Thời gian có khả năng diệu kỳ, đôi khi có thể biến những khoảnh khắc tưởng chừng như thiếu thốn, khó khăn nhất trở thành tình cảm nhất, vui vẻ nhất; biến những điều răn dạy khắt khe nay trở thành lời vàng thước ngọc muốn gửi gắm lại cho thế hệ sau…
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phát động phong trào “Học tập trên các nền tảng số”
    Nhằm thực hiện đồng bộ các chủ trương, đường lối của Đảng và nhiệm vụ của Chính phủ về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong các lĩnh vực quản lý Nhà nước; Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành kế hoạch phát động phong trào “Học tập trên các nền tảng số” để trở thành phong trào “học tập số” thường xuyên, phổ cập, nâng cao kiến thức về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo... trong công chức, viên chức, người lao động của ngành.
  • Khơi dậy giá trị di sản bị lãng quên từ quán Đạo giáo
    Trong hệ thống tín ngưỡng tôn giáo của người Việt, đình, chùa, đền, miếu từ lâu đã được nhận diện như những thiết chế tiêu biểu, in đậm dấu ấn trong tâm thức cộng đồng. Tuy nhiên, có một loại hình di tích tôn giáo từng giữ vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần dân tộc nhưng dần bị lãng quên: đó là quán Đạo giáo. Cuốn sách "Quán Đạo giáo với một số vấn đề lịch sử và tôn giáo ở Việt Nam" của TS. Nguyễn Thế Hùng (NXB Chính trị quốc gia Sự thật, 2025) là một chuyên khảo công phu nhằm lấp đầy khoảng trống
  • Phường Sơn Tây (mới) ngày đầu thực hiện tổ chức chính quyền 2 cấp: Vì Nhân dân phục vụ
    Từ ngày 1/7/2025, cùng với cả nước, phường Sơn Tây (thị xã Sơn Tây cũ - thành phố Hà Nội) thực hiện hoạt động chính quyền 2 cấp. Từ đầu giờ sáng nay, 1/7, toàn bộ cán bộ, công chức Phục vụ hành chính công phường Sơn Tây đã có mặt đầy đủ, đã bắt tay ngay vào thực hiện nhiệm vụ.
  • Khai mạc triển lãm HanoiPrintPack 2025
    HanoiPrintPack 2025 quy tụ hơn 150 gian hàng đến từ 11 quốc gia và vùng lãnh thổ nhằm giới thiệu công nghệ tiên tiến trong lĩnh vực in ấn và đóng gói, hệ thống tự động hóa và vật liệu mới.
  • Hà Nội tuyên dương 39 tập thể, cá nhân trong "Ngày hội toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc"
    Sáng 2/7, Ban Chỉ đạo 138 thành phố Hà Nội tổ chức Ngày hội toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc (ANTQ); tuyên dương các điển hình tiên tiến trong phong trào toàn dân bảo vệ ANTQ năm 2025.
Đừng bỏ lỡ
Xôi cây làng Tây Mỗ
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO