Hà Nội xưa - nay

Xôi cây làng Tây Mỗ

Văn Hậu 13:24 29/12/2024

Phường Tây Mỗ (quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội) có ba thôn là Miêu Nha, Phú Thứ và Tây Mỗ. Nhắc đến Mỗ, người ta nhớ câu “Mỗ, La, Canh, Cót tứ danh hương”. Có danh hương từ bốn làng khoa bảng và hương nếp từ ngày hội thi xôi cây. Đình làng thờ Thủy Hải Long vương, Ả Lã nàng Đê - nữ tướng thời Hai Bà Trưng; đền làng thờ Phúc Vương Tranh - người con của vua Lê Thánh Tông.

le-hoi-ruoc-xoi-lang-tay-mo..jpg
Lễ hội rước xôi làng Tây Mỗ.

“Ăn nắm xôi nếp hoa vàng
Nhớ ngày hội làng mồng Tám tháng Giêng”.

(Ca dao)

Phường Tây Mỗ (quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội) có ba thôn là Miêu Nha, Phú Thứ và Tây Mỗ. Nhắc đến Mỗ, người ta nhớ câu “Mỗ, La, Canh, Cót tứ danh hương”. Có danh hương từ bốn làng khoa bảng và hương nếp từ ngày hội thi xôi cây. Đình làng thờ Thủy Hải Long vương, Ả Lã nàng Đê - nữ tướng thời Hai Bà Trưng; đền làng thờ Phúc Vương Tranh - người con của vua Lê Thánh Tông.

Theo khoán ước Tây Mỗ năm vua Duy Tân 1910 có quy định về lễ vào đám: “Ngày 7 tháng Giêng, 7 giáp, mỗi giáp sắm sửa 1 con gà, 1 mâm xôi, trầu cau vàng mã trị giá 45 đồng bạc. Ngày tế xuân 17 tháng Hai sắm 1 con lợn, 7 mâm xôi, giá trị khoảng 15 đồng bạc.

Ngày lễ cơm mới tháng Chín sắm lễ 1 con trâu, 7 mâm xôi, trầu cau vàng mã trị giá 35 đồng bạc. Ngày lễ tháng Chạp sắm 1 con trâu, 2 cân gạo xôi, trầu cau vàng mã trị giá 30 đồng bạc. Sau ngày tế thần nếu mổ bò, mổ trâu thì thủ bò, thủ trâu biếu quan viên chức sắc, còn bao nhiêu chia đều cho 7 giáp cùng uống rượu. Số tiền trâu, bò, lợn đáng giá bao nhiêu thì chia đều cho nhân suất”.

Ngày nay, dân làng vẫn tổ chức một năm hai kỳ hội. Chính hội vào ngày đầu xuân mồng 8 tháng Giêng tại đình. Ngày 27 tháng Ba, dân làng tổ chức lễ dâng hương tại đền Am có hát văn, chọi gà, cờ tướng. Theo lệ, 5 năm một lần mới có đại hội và tổ chức thi xôi cho ba xóm.
Xôi đồ bằng gạo nếp cái hoa vàng cấy từ cánh đồng làng. Khi xay, giã, phải sàng sẩy nhiều lần để hạt gạo nếp mòn dần chỉ trơ phần lõi trắng. Nước đồ xôi phải chọn từ nước giếng đá trong. Luật chấm thi có lệ bẻ thử hạt xôi nếu vẫn sóng (còn nguyên) là được. Cỗ xôi nào có hạt xôi gãy đôi là bị trừ điểm. Xôi được xếp lên mâm sơn son thếp vàng đường kính khoảng 80cm, chân cao 60cm, trên bề mặt mâm quây bằng ba vòng cót hoặc giấy bìa màu hồng, đai cao 20cm. Vòng đai làm bằng nan tre cật già, đan lóng hình hoa gấm. Xôi đơm đầy vào ba đai. Khi tháo đai nan tre ra thành cây xôi cỗ thiêng liêng, phần dưới đỏ hồng, phần trên thân trắng nuột nà.

Cây xôi cao nặng nên cần ít nhất bốn người khiêng, theo đoàn rước có sư tử, cờ ngũ hành, bát bửu, kiệu rước văn, kiệu thánh, kiệu rồng... Tiếp đến là đội tế, sau đó là bà con dân làng và khách thập phương. Đám rước từ nhà các ông Đầu Mấu, vòng qua các xóm Lò, xóm Hạnh, xóm Thượng, xóm Dưới, xóm Dộc rồi về đình tế lễ. Ban tổ chức chấm xôi thi của ba ông Đầu Mấu. Các xóm đều được nhận giải, rồi rước về miếu thụ lộc. Cây xôi thơm ngon báo hiệu cả làng gieo cấy được mùa, lúa, khoai, ngô đầy nhà, nhân khang, vật thịnh. Họ hàng, xóm giềng, làng xã đều phấn khởi, đoàn kết để bước vào một năm mới./.

...........................................................................
Chi: tức Lệ chi - quả vải, qua - quả dưa.
Làng Trôi (Đức Giang, Hoài Đức) thờ Lý Bí cho nên đọc chệch chữ bí là bầu.

Bài liên quan
(0) Bình luận
  • Chuyện khuyến học ở một dòng họ khoa bảng xứ Đoài
    Làng Sơn Đồng (huyện Hoài Đức, Hà Nội) nổi tiếng khắp vùng xứ Đoài xưa và nay, không chỉ bởi nghề đục tượng, làm hoành phi, câu đối cho các di tích mà còn là làng khoa bảng với 8 tiến sĩ, một Sĩ vọng, từ thời Trần đến cuối thời Nguyễn.
  • Tự hào Hoàn Kiếm - Nối mạch nguồn xưa, tri ân và tiếp bước
    Tối 13/6/2025, UBND quận Hoàn Kiếm tổ chức chương trình “Tự hào Hoàn Kiếm – Nối mạch truyền thống, tri ân và tiếp bước” tại Trung tâm Giao lưu Văn hóa Phố cổ Hà Nội (số 50 Đào Duy Từ, phường Hàng Buồm), nhân kỷ niệm 64 năm Ngày thành lập quận. Sự kiện nhằm tri ân các tổ chức, cá nhân tiêu biểu đã có nhiều đóng góp trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa trên địa bàn.
  • Bách hóa Tổng hợp Hà Nội - Ký ức một thời
    Mỗi lần có dịp qua phố Tràng Tiền, ngắm nhìn tòa nhà Tràng Tiền Plaza lộng lẫy, trong tôi lại tràn về những hoài niệm một thời xa xưa - khi nơi đây còn là Bách hóa Tổng hợp. Vẫn con phố ấy, góc quen ấy mà không gian giờ đã đổi thay.
  • Xứ Đoài - miền đất thiêng, vùng đất thơ
    Có những vùng đất chỉ cần thầm nhắc tên đã khơi dậy bao xúc cảm thi ca như sông Hương - núi Ngự, sông Lam - núi Hồng. Và xứ Đoài, với tâm điểm là núi Tản - sông Đà, cũng là một miền đất thiêng, một vùng đất thơ như thế.
  • Phục dựng nghi lễ tế Đinh tại đền Đức Thánh Cả
    Ngày 9/3/2025, nghi lễ tế Đinh đã điễn ra tại đền Đức Thánh Cả, thôn Hữu Vĩnh, xã Bình Lưu Quang, huyện Ứng Hòa, TP. Hà Nội. Việc phục dựng nghi lễ là một phần trong chiến lược bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa của địa phương.
  • Tây Hồ – Nơi giao thoa giữa quá khứ và hiện tại trong bảo tồn văn hóa
    Quận Tây Hồ, một trong những quận trung tâm của Thủ đô Hà Nội, không chỉ nổi tiếng với vẻ đẹp tự nhiên mà còn là nơi chứa đựng nhiều giá trị văn hóa lịch sử. Quận Tây Hồ là một khu vực đặc biệt với sự kết hợp hài hòa giữa không gian xanh mát của các hồ, làng nghề truyền thống và các di sản văn hóa phong phú. Những năm qua, Tây Hồ đã và đang thực hiện công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa, tạo nên một hình ảnh đầy bản sắc và thu hút du khách.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
Đừng bỏ lỡ
Xôi cây làng Tây Mỗ
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO