Chuyển động Hà Nội

Luật Thủ đô (sửa đổi): Thêm nguồn lực phát triển di sản văn hóa phi vật thể Thăng Long - Hà Nội

Phạm Quỳnh 30/06/2024 16:29

Luật Thủ đô (sửa đổi) vừa được Quốc hội khóa XV thông qua, với nhiều chính sách đặc thù tạo động lực cho Hà Nội phát triển thành Thủ đô “Văn hiến – Văn minh – Hiện đại”. Trong đó, Luật Thủ đô (sửa đổi) có chính sách về phát triển văn hóa, sẽ góp phần bảo vệ và phát triển văn hóa phi vật thể Hà Nội nói riêng xứng với truyền thống Thăng Long - Hà Nội.

Sự chủ động làm nền tảng…

Nhắc đến Hà Nội là nhắc đến Thành phố di sản, Thành phố Sáng tạo, Thành phố vì hòa bình. Đặc biệt, trải qua lịch sử nghìn năm hình thành và phát triển, Thủ đô Hà Nội quyến rũ, đặc sắc hơn so với những thành phố khác trên thế giới bởi hệ thống di sản văn hóa phi vật thể đồ sộ, hàm chứa những câu chuyện lịch sử hấp dẫn, đậm tính nhân văn.

cheo-tau.jpg
Câu lạc bộ chèo tàu Tân Hội (xã Tân Hội, huyện Đan Phượng) tập hát tại Lăng Văn Sơn.

Đến nay, Hà Nội đã kiểm kê được 1.793 di sản văn hóa phi vật thể, đa dạng các loại hình, từ lễ hội, tập quán xã hội đến tín ngưỡng, nghề thủ công truyền thống, tri thức dân gian, nghệ thuật diễn xướng dân gian, ngữ văn dân gian… Trong đó một số di sản văn hóa phi vật thể đã được UNESCO vinh danh như ca trù, kéo co ngồi và rất nhiều di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đã được Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch công nhận. Đặt chân đến vùng đất nào của Hà Nội đều bắt gặp di sản văn hóa phi vật thể nổi bật, đó không chỉ là những lễ hội truyền thống đặc sắc mà còn là lời ca, tiếng hát của hò cửa đình, hát dô, hát ví, chèo tàu, dân ca, hát trống quân…

Xác định “Văn hóa và con người vừa là mục tiêu, vừa là nền tảng, là động lực, nguồn lực quan trọng nhất để phát triển Thủ đô”, Thành phố Hà Nội thời gian qua đã huy động cả cộng đồng và hệ thống chính trị tham gia bảo vệ, phát huy giá trị di sản. Điển hình, UBND thành phố Hà Nội ban hành Kế hoạch số 55/KH-UBND về bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể thành phố Hà Nội đến năm 2025. Trong đó, mỗi năm, Hà Nội sẽ xây dựng 3 - 4 hồ sơ khoa học đề nghị Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Cùng đó, thành phố biên soạn các đầu sách chuyên đề về di sản văn hóa phi vật thể; xây dựng phim phục vụ tuyên truyền, giới thiệu di sản văn hóa phi vật thể của Hà Nội; thực hiện tư liệu hóa bằng các hình thức ghi âm, ghi hình, chụp ảnh, tư liệu viết đối với 10 di sản văn hóa phi vật thể.

Thành phố Hà Nội đồng thời tổ chức từ 2 - 3 lớp truyền dạy cơ bản và nâng cao về kỹ năng trình diễn, thực hành di sản văn hóa phi vật thể tiêu biểu, có nguy cơ mai một. Tổ chức tập huấn, hướng dẫn nghiệp vụ bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể cho đội ngũ cán bộ chuyên môn về di sản văn hóa, chủ thể văn hóa, chức sắc tôn giáo.

Để bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể, Thành phố huy động sự quan tâm, ủng hộ của các tổ chức, cá nhân và xã hội đối với lĩnh vực bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể; khuyến khích liên doanh, liên kết với các tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp ở trong và ngoài nước trong việc đầu tư cho các hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể. Vận động sự hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế về bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể nhằm đa dạng nguồn lực thực hiện kế hoạch qua các dự án bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa.

ca-tru-7.jpg
Nghệ nhân ca trù Lỗ Khê (xã Liên Hà) truyền dạy ca trù cho các em thiếu nhi.

Trước khi Luật Thủ đô (sửa đổi) được Quốc hội thông qua, Thành phố Hà Nội đã có những chính sách quan tâm tới công tác bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa phi vật thể. Hà Nội đã vinh danh các nghệ nhân, những người sáng tạo, gìn giữ, phát huy và trao truyền lại cho các thế hệ kế tiếp để các loại hình di sản văn hóa truyền thống được tồn tại, phát triển cùng với sự phát triển chung của xã hội. Đây thể hiện sự quan tâm của Hà Nội, đồng thời cũng thực hiện đúng tinh thần của Công ước quốc tế 2003 “Nghệ nhân dân gian là nhân tố quan trọng hàng đầu trong việc bảo tồn và phát huy của mọi hiện tượng văn hóa phi vật thể. Không có nghệ nhân dân gian thì cũng không có văn hóa dân gian”.

Đến sự đột phá của Luật Thủ đô (sửa đổi)

Không thể phủ nhận, Thành phố Hà Nội đã có nhiều chính sách bảo tồn di sản văn hóa nói chung, di sản văn hóa phi vật thể nói riêng. Tuy nhiên, ngoài chế độ chính sách đã có, để bảo tồn tốt hơn cho di sản văn hóa phi vật thể, Hà Nội cần có thêm chính sách đặc thù, vượt trội mà nổi bật là các chính sách ưu đãi đối với các nghệ nhân. Số lượng đội ngũ hoạt động, trình diễn nghệ thuật dân gian tại Hà Nội chưa được phong tặng danh hiệu rất lớn, vì thế nếu có chính sách chăm lo cho đối tượng này sẽ giúp công tác gìn giữ, phát huy giá trị các di sản văn hóa phi vật thể của Hà Nội tốt hơn.

Trong chính sách phát triển văn hóa, Luật Thủ đô (sửa đổi) nhấn mạnh, việc bảo vệ và phát triển văn hóa Thủ đô phải xứng tầm với truyền thống nghìn năm Thăng Long - Hà Nội, đồng thời xây dựng Hà Nội là trung tâm hội tụ, kết tinh văn hóa của cả nước; xây dựng văn hóa người Hà Nội hào hoa, thanh lịch, nghĩa tình, văn minh, tiêu biểu cho văn hóa, lương tri và phẩm giá con người Việt Nam. Bên cạnh đó, HĐND Thành phố Hà Nội quy định các biện pháp ưu tiên nguồn lực cho bảo vệ và phát triển văn hóa Thủ đô; việc đầu tư các nguồn lực nhằm quản lý, khai thác, sử dụng hiệu quả đáp ứng yêu cầu bảo vệ, phát triển văn hóa Thủ đô và hội nhập quốc tế.

Qua gặp gỡ với nhiều nghệ nhân ca trù, hát dô, hò cửa đình và múa bài bông, hát trống quân, múa “con đĩ đánh bồng”, múa rối cạn và rối nước, chèo tàu…, rất nhiều nghệ nhân chia sẻ với phóng viên Tạp chí Người Hà Nội, mong muốn cơ quan chức năng, ngành văn hóa có thêm cơ chế, chính sách hỗ trợ về cả vật chất lẫn tinh thần để các nghệ nhân có thêm động lực gìn giữ, trao truyền di sản tới thế hệ sau.

Nghệ nhân ưu tú Phạm Thị Điền – “chị cả” của ca trù Lỗ Khê (xã Liên Hà, huyện Đông Anh), chia sẻ, nhiều năm qua tự bỏ kinh phí và biến ngôi nhà của mình thành lớp học truyền dạy các lời ca, tiếng phách, trống chầu của nghệ thuật ca trù cho các bạn trẻ tại địa phương. Tuổi ngoài 80 nhưng nghệ nhân ưu tú Phạm Thị Điền vẫn tâm huyết, đem hết những tinh hoa của ca trù còn lưu giữ được để truyền lại cho lớp trẻ, với tâm niệm sống chết với ca trù.

hat-do2.jpg
Các hạt nhân trẻ hát Dô xã Liệp Tuyết trình diễn tại Lễ hội Chùa Thầy (huyện Quốc Oai) năm 2024.

Tương tự, nghệ nhân nhân dân Nguyễn Thị Lan (xã Liệp Tuyết, huyện Quốc Oai) – người phụ nữ từng bị dân làng nói “bị ma làm” và “ăn cơm nhà vác tù và hàng tổng” khi dành nhiều thời gian, tâm sức khôi phục, sưu tầm về nghệ thuật hát dô, bà Lan vẫn vượt lên tất cả để giữ lại di sản văn hóa phi vật thể nức tiếng của xứ Đoài và Hà Nội. Qua gian nan và thử thách, nghệ nhân nhân dân Nguyễn Thị Lan mở nhiều lớp truyền dạy, ươm mầm được hàng ngàn thanh thiếu nhi biết hát dô, qua đó lan tỏa di sản văn hóa phi vật thể này đến cộng đồng xã hội và hát dô hôm nay đã hồi sinh, phát triển mạnh mẽ.

Nỗ lực của Thành phố Hà Nội thời gian qua đã giúp Hà Nội lưu giữ, bảo vệ được các di sản văn hóa phi vật thể nói riêng. Lại càng có thêm sức bật bởi Luật Thủ đô (sửa đổi) vừa được thông qua, đã có quy định đặc thù, đó là HĐND Thành phố quy định đối tượng, nội dung, mức hỗ trợ cao hơn mức quy định hoặc chưa được quy định trong văn bản của cơ quan nhà nước cấp trên phù hợp với khả năng cân đối của ngân sách Thành phố đối với người hoạt động trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật, nghệ nhân, người thực hành di sản văn hóa phi vật thể; việc truyền dạy, thực hành, phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể…

Những chính sách này trong Luật Thủ đô (sửa đổi) thể hiện tính đột phá, sẽ tạo nên làn gió mới cho việc bảo vệ, phát triển văn hóa, nhất là văn hóa phi vật thể Hà Nội đạt được nhiều kết quả nổi bật hơn trong tương lai. Khi Luật Thủ đô (sửa đổi) được thi hành, Luật sẽ tạo cơ hội cho Hà Nội phát triển toàn diện, trong đó phải kể tới sự phát triển đột phá của các giá trị văn hóa trên mảnh đất kinh kỳ ngàn năm văn hiến./.

Bài liên quan
  • Quốc hội chính thức thông qua Luật Thủ đô (sửa đổi)
    Sáng 28-6, với 462/470 đại biểu có mặt tán thành (bằng 95,06% tổng số đại biểu Quốc hội), Quốc hội đã thông qua Luật Thủ đô (sửa đổi). Luật có hiệu lực thi hành từ 1-1-2025. Bên cạnh đó, một số quy định sẽ có hiệu lực từ ngày 1-7-2025.
(0) Bình luận
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Ngoại giao trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc
    Đồng chí Lương Cường - Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Nước Cộng hòa XHCN Việt Nam vừa có bài viết “Ngoại giao Việt Nam - 80 năm xây dựng, trưởng thành cùng đất nước” nhân Kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập ngành ngoại giao (28/8/1945 – 28/8/2025). Tạp chí Người Hà Nội trân trọng trích đăng nội dung “Ngoại giao trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc” trong toàn văn bài viết của Chủ tịch nước Lương Cường.
  • “Công cuộc đổi mới, tư duy mới, thực tiễn mới”: Kiến giải sâu sắc nhiều vấn đề lý luận và thực tiễn
    Trước khi trở thành chính khách, tác giả Phạm Quang Nghị từng là chiến sĩ trực tiếp chiến đấu nơi chiến trường Nam Bộ, đồng thời ông còn là nhà báo, nhà văn, nhà nghiên cứu có tâm có tầm dành cả cuộc đời cống hiến cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Những trải nghiệm thực tế sâu sắc cùng vốn sống phong phú đã hun đúc trong ông một tầm nhìn rộng mở và cả những trăn trở với thời cuộc.
  • Khắc họa non sông gấm vóc Việt Nam qua bản trường ca hội hoạ
    Với 63 tác phẩm nối dài thành một tổng thể hơn 300 mét, triển lãm “Chào Việt Nam – Quê hương tôi” của họa sĩ Ngô Bá Hoàng tại Bảo tàng Hà Nội được ví như một bản trường ca hội họa về đất nước và con người Việt Nam. Không chỉ mang đến cho công chúng một không gian nghệ thuật giàu cảm xúc, triển lãm còn khẳng định sức sống của hội họa hoành tráng trong việc chuyển tải tình yêu quê hương và niềm tự hào dân tộc.
  • Phường Tây Hồ: Điểm sáng trong cải cách hành chính số Thủ đô
    Với phương châm “gần dân, sát dân”, phường Tây Hồ đã có sáng tạo đi đầu trong việc đổi mới cách thức để đưa công nghệ số đến tay người dân.
  • Bão số 5 có thể mạnh như siêu bão Yagi lúc đổ bộ, Hà Nội mưa to, gió lớn
    Khoảng trưa và chiều nay 25-8, tâm bão có khả năng đi vào đất liền các tỉnh từ Thanh Hóa - Bắc Quảng Trị. Tuy nhiên, hoàn lưu bão rộng, nên mây bão sẽ bao trùm nhiều tỉnh, trong đó hoàn rìa Tây Bắc bão đã gây mưa cho đồng bằng Bắc Bộ, bao gồm Hà Nội.
Đừng bỏ lỡ
  • Không khí Tháng Tám rực rỡ trên từng góc phố Tây Hồ
    Trong những ngày tháng Tám lịch sử, khi cả nước hướng về kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9, khắp các tuyến phố của Thủ đô Hà Nội đều rộn ràng sắc đỏ sao vàng. Tại phường Tây Hồ, những lá cờ Tổ quốc tung bay kiêu hãnh trên từng ngõ nhỏ, con hẻm, tạo nên bức tranh rực rỡ, chan chứa niềm tự hào dân tộc và tinh thần chuẩn bị cho ngày lễ trọng đại của đất nước.
  • Hà Nội miễn vé xe buýt và đường sắt đô thị dịp Quốc khánh 2/9
    UBND TP Hà Nội quyết định miễn tiền vé sử dụng các phương tiện vận tải hành khách công cộng có trợ giá, gồm xe buýt và đường sắt đô thị trong bốn ngày từ 30/8- 2/9/2025.
  • Khát vọng phát triển, xây dựng người Kim Liên thanh lịch, văn minh
    Đại hội đại biểu Đảng bộ phường Kim Liên lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 diễn ra ngày 22/8 với chủ đề “Phát huy truyền thống lịch sử, văn hóa, anh hùng, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân; kỷ cương, sáng tạo, trách nhiệm".
  • Chương trình nghệ thuật đặc biệt “Hà Nội - Sáng mãi khát vọng Việt Nam”
    Chương trình là lời tri ân sâu sắc tới các thế hệ đi trước - những người đã hiến dâng tuổi trẻ và xương máu cho nền độc lập, tự do của Tổ quốc. Đồng thời, tôn vinh những thành tựu nổi bật, toàn diện và bền vững mà đất nước nói chung và Thủ đô Hà Nội nói riêng đã đạt được, đặc biệt sau 40 năm đổi mới.
  • "Nhà tôi có treo một lá cờ" - MV mới của Hà Anh Tuấn rợp sắc cờ đỏ, gợi niềm tự hào Việt Nam
    Ca khúc "Nhà tôi có treo một lá cờ" là bài hát trong MV mới của ca sĩ Hà Anh Tuấn. Ca khúc chứa chan tình yêu dành cho Quốc kỳ của người Việt Nam. Đồng thời là lời tri ân đến các thế hệ cha anh đã hy sinh vì độc lập, tự do; đồng thời gửi gắm thông điệp về niềm tự hào và trách nhiệm của thế hệ hôm nay trong hành trình dựng xây đất nước.
  • [Podcast] Cổng trại bảo an binh – Dấu ấn ngày toàn thắng
    Mùa thu năm 1945, Hà Nội rợp cờ đỏ sao vàng, khắp phố phường vạn người như một cùng cất tiếng hô vang “Độc lập – Tự do”, đánh dấu thắng lợi vĩ đại của Cách mạng tháng Tám. Trải qua tám thập kỷ, nhiều di tích từ mùa thu năm ấy vẫn còn hiện hữu giữa đời sống hôm nay, kể lại câu chuyện của một Thủ đô Anh hùng của đất nước Việt Nam anh hùng. Trong dòng chảy ấy, Cổng Trại Bảo An binh chính là dấu tích của cuộc Tổng khởi nghĩa Cách mạng tháng Tám năm 1945 - một sự kiện lịch sử trọng đại của đất nước.
  • "Hạt giống hạnh phúc" - Phim tài liệu đặc biệt về tình hữu nghị Việt Nam và Cuba phát sóng tối 2/9
    Bộ phim tài liệu với tên gọi "Hạt giống hạnh phúc" sẽ được phát sóng vào 20h10 tối 2-9-2025 trên kênh VTV1. Cùng thời điểm này, Truyền hình Quốc gia Cuba - Cubavisión cũng phát sóng bộ phim đặc biệt này, mở ra một dấu mốc hiếm có trong lịch sử hợp tác truyền hình giữa hai nước.
  • [Video] Triển lãm “Mùa Xuân độc lập”: Tôn vinh khát vọng tự do và hòa bình qua lăng kính hội họa
    Với phong cách kết hợp giữa chất liệu sơn mài truyền thống và tư duy tạo hình đương đại, các tác phẩm được trưng bày trong triển lãm “Mùa Xuân độc lập” tại Bảo tàng Hồ Chí Minh nhân kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng 8 thành công và 80 năm Quốc khánh 2/9, mỗi bức tranh của họa sỹ trẻ Chu Nhật Quang mang đến cảm nhận về chiều sâu thẩm mỹ mới mẻ, tôn vinh khát vọng độc lập, tự do và hòa bình của dân tộc Việt Nam.
  • Hà Nội rực rỡ cờ hoa – Tự hào 80 năm mùa Thu cách mạng
    Tháng Tám lịch sử lại về, mang theo ký ức hào hùng của dân tộc. Tròn 80 năm kể từ Cách mạng tháng Tám 1945, Hà Nội hôm nay khoác lên mình chiếc áo rực rỡ trong những ngày chuẩn bị cho Quốc khánh 2/9. Trên từng góc phố, nẻo đường, Thủ đô vừa cổ kính vừa hiện đại như sống lại khí thế mùa Thu cách mạng, đồng thời thể hiện khát vọng vươn lên của đất nước trong kỷ nguyên mới.
  • Kiện toàn Ban Chỉ đạo xây dựng, bảo tồn và phát huy giá trị khu di tích chùa Hương
    UBND Thành phố Hà Nội đã ban hành Quyết định số 4248/QĐ-UBND ngày 14/8/2025 về kiện toàn Ban Chỉ đạo xây dựng, hoàn thiện Đề án đổi mới mô hình tổ chức, phương thức quản lý, bảo tồn, phát huy giá trị khu di tích quốc gia đặc biệt lịch sử và danh lam thắng cảnh quần thể Hương Sơn (chùa Hương), thành phố Hà Nội.
Luật Thủ đô (sửa đổi): Thêm nguồn lực phát triển di sản văn hóa phi vật thể Thăng Long - Hà Nội
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO