Giữ gìn cho được tiếng Thủ đô

Nhưng nó thay đổi đến đâu lại phụ thuộc và o nhiửu nhân tố, trong đó có các nhân tố chủ quan. Аiửu ta quan tâm là , bản sắc tiếng Kẻ Chợ - trong đó có ngôn ngữ, một nhân tố quan trọng là m nên nét thanh lịch của người Trà ng An - có bị mai một hoặc biến đổi nhiửu không?

Ngôn ngữ là  tiêu chí nhận diện của một dân tộc, ngôn ngữ cũng là  biểu trưng văn hoá của một vùng đất. Tiếng Hà thành chính là  hồn vía là m nên truyửn thống của một vùng đất ngà n năm văn hiến và  đó là  điửu chúng ta phải bảo tồn, gìn giữ.

Hội nhập dân cư và  giao thoa ngôn ngữ

Sau ngà y 1/8/2008, cùng với quy mô diện tích tăng lên gần gấp 4 (3.344 km2), dân số của Hà  Nội cũng đã vượt ngườ¡ng 6 triệu người (trên 6,2 triệu người), Hà  Nội trở thà nh  một trong số những thà nh phố lớn trên thế giới. Vấn đử đặt ra là , với sự mở rộng khá lớn như vậy, liệu có còn một phương ngữ Hà  Nội - tiếng Hà  Nội đã tồn tại cả ngà n năm nay nữa hay không? Nói thế có vẻ lo xa, bởi tất nhiên là  vẫn còn. Nhưng nếu không lưu tâm, sự pha trộn không đúng hướng rất có thể sẽ là m nhạt nhoà  bản sắc văn hoá một vùng đất.

Nhiửu người cho rằng, mặc dù có sự hợp nhất liên tỉnh nhưng đó chỉ là  mặt pháp lí còn các cộng đồng cư dân vẫn ở và  sinh sống theo vùng chứ không hử có sự xáo trộn nà o. Bởi vẫn còn đó Hà  Nội (với nội thà nh và  ngoại thà nh cũ), TP Hà  Đông, TX Sơn Tây và  các vùng nông thôn quen thuộc. Аất nơi nà o thì vẫn lử thói và  tiếng nói nơi ấy. Chắc chẳng thay đổi gì!

Thực tế không hẳn thế. Với cơ cấu mới theo các quy hoạch vử cơ sở hạ tầng giao thông, đô thị, khu công nghiệp và  các dịch vụ khác, cư dân Hà  Nội chắc chắn sẽ có sự xáo trộn. Với hộ khẩu Hà  Nội, người Hà  Tây và  một số vùng thuộc Vĩnh Phúc, Hoà  Bình cũ được phép chuyển di và  là m ăn sinh sống hợp pháp tại những nơi trước kia họ chỉ được coi là  khách vãng lai. Chủ quyửn, hộ tịch đã khác. Như vậy, sẽ xảy ra sự điửu chuyển theo lực hút cơ học và  theo quy luật, trung tâm thủ đô sẽ là  tâm điểm cho các vệ tinh kéo vử.

Cư dân đi trước, ngôn ngữ và  lử thói tập tục đi theo liửn. Sự hoà  nhập dân cư là  khởi nguồn cho những thay đổi vử tập tục, lối sống, ngôn ngữ và  văn hoá. à‚u cũng là  lẽ thường tình.

Tiếng Hà  Nội, một phương ngữ nhánh của phương ngữ Bắc Bộ sẽ ít nhiửu có sự tác động và  biến động của sự kiện nà y. Nhưng nó thay đổi đến đâu lại phụ thuộc và o nhiửu nhân tố, trong đó có các nhân tố chủ quan. Аiửu ta quan tâm là , bản sắc tiếng Kẻ Chợ - trong đó có ngôn ngữ, một nhân tố quan trọng là m nên nét thanh lịch của người Trà ng An - có bị mai một hoặc biến đổi nhiửu không?

Sẽ có những tác nhân ngôn ngữ. Chẳng hạn, đó là  lối phát âm bử thanh điệu, nuốt tiếng của một số vùng ở Hà  Tây cũ. Nhiửu bà  bán rau, hoa quả ở Hoà i Аức đã là m cho nhiửu em học sinh Hà  Nội ngạc nhiên, khi phát âm con bo vang thay cho con bò và ng; Аển chiếu chủng iêm mởi vê thay cho Аến chiửu chúng em mới vử (thay đổi thanh điệu ....) và  bên cạnh đó còn là  lối nói cộc lốc, nói tục, chử­i bậy dễ lây lan... nhất là  trong giới trẻ.

Tiếng Hà  Nội ngà n xưa có nhiửu cái hay: đủ 6 thanh (không dấu, huyửn, ngã, hửi, sắc, nặng), phát âm nhẹ nhà ng, chỉ thiếu 3 âm quặt lườ¡i là  r (ví dụ rà o trong mưa rà o); tr (ví dụ trâu trong con trâu) và  s (ví dụ sắt trong sắt đá), nhưng quan trọng là  lời lẽ chỉn chu, thái độ lễ phép cùng với dáng điệu cử­ chỉ duyên dáng. Аó là  cái riêng biệt mà  ta thường gọi là  lối nói, lối xưng, gọi lịch sự, nhã nhặn có thể nhận thấy ở hầu hết các gia đình nửn nếp gia giáo xứ Hà  thà nh từ xưa đến nay.

Dĩ nhiên, tiếng nói các vùng mới nhập và o Hà  Nội cũng phản ánh đặc thù của những vùng dân cư khá đặc sắc và  chứa đựng nhiửu nét đẹp mới mà  người Thủ đô sẽ được thừa hưởng. Аó là  sự thống nhất trong đa dạng. Tuy nhiên, đường nét văn hoá và  ngôn ngữ ba sáu phố phường kia vẫn là  nét chủ đạo cần bảo lưu.

Nét đẹp nguồn cội cần gìn giữ

Vậy thì trong thời kử³ mới của Thủ đô mở rộng, thiết tưởng chúng ta cũng phải lưu ý tới việc bảo tồn và  phát huy tiếng nói sao cho thanh lịch đúng cốt cách Trà ng An. Người kinh kì nói gì cũng hay. Thế nà o là  hay thì chúng ta cần phải bà n kĩ. Song chắc chắn một điửu, ngôn ngữ Thăng Long ngà n năm vẫn còn hiển hiện, tường minh trong lời ăn tiếng nói hà ng ngà y trong mọi cộng đồng cư dân Thủ đô.

Ngôn ngữ là  tiêu chí nhận diện của một dân tộc, ngôn ngữ cũng là  biểu trưng văn hoá của một vùng đất. Chim khôn tiếng hót rảnh rang/ Người khôn tiếng nói dịu dà ng dễ nghe. Thật không có gì kệch cỡm (và  không có gì buồn) bằng một cô gái trẻ trung mĩ miửu, ăn mặc chải chuốt mà  giọng nói kiêu kì hay điệu đà  như diễn kịch. Không ai có thể tự nhiên mà  nói hay được (Có khó mới có sang). Аó là  một kĩ năng phải tập luyện, rèn giũa và  học hửi. Cô gái xinh đẹp nọ chỉ có thể lên ngôi hoa hậu nếu vượt qua vòng thi cuối cùng với cách nói năng, đối đáp giửi,...

Sự đổi thay của ngôn ngữ thường âm thầm, chậm chạp, rất khó nhận biết. Nhưng khi đã biến đổi thì ngôn từ có giá trị bảo lưu rất lâu. Tiếng Hà  thà nh chính là  hồn vía là m nên truyửn thống của một vùng đất ngà n năm văn hiến. Аó là  của gia bảo của chúng ta. Ta phải biết nâng niu, gìn giữ và  phát triển báu vật thiêng liêng nà y.

Với hơn 6 triệu dân, Hà  Nội đã tăng hơn 2 lần dân số, một vấn đử không nhử với các nhà  quản lí đô thị vử mặt hà nh chính, an ninh, dân sinh đô thị... Nhưng có một vấn đử ta đừng quên giữ gìn, bảo vệ -  đó là  lời ăn tiếng nói của người Hà  Nội đã có và  vẫn còn nguyên vẹn.