Ẩm thực

Cốm Tú Lệ, món quà của người Thái ở núi rừng Tây Bắc

KT (T/h) 20:55 13/11/2023

Mỗi năm chỉ có một vụ Nếp Tú Lệ duy nhất phù hợp làm cốm. Cốm là loại lúa nếp non, phải được canh đúng thời gian để có vị dẻo và thơm nhất. Hương cốm Tú Lệ ngày mùa là cả một quá trình được người nông dân chăm bón tỉ mỉ, tích tụ phù sa tươi tốt của con suối Mường Lùng và những tinh hoa của đất trời Mù Cang Chải.

photo-1-15675744535881804919924.jpg

Xã Tú Lệ, huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái nổi tiếng với giống lúa nếp tan đặc trưng. Vào khoảng cuối tháng 9, đầu tháng 10 lúa bắt đầu chín vàng trên những thửa ruộng bậc thang. Trong thôn bản, tiếng chày cối nhịp nhàng đang chuẩn bị cho ra lò những mẻ cốm Tú Lệ nức tiếng gần xa.

Cốm Tú Lệ không chỉ là tinh hoa của đất trời, mà còn có cả tình yêu, hồn đất, hồn người gửi gắm vào trong đó. Vì vậy cốm ở nơi đây là đặc sản có một không hai của núi rừng Tây Bắc.

efa0af60-8e70-47a9-9a75-5603f67523e7.jpeg

Người dân tộc Thái ở Yên Bái vẫn làm cốm theo cách truyền thống. Lúa được gặt vào sáng sớm, sau đó đem về ngâm trong nước lạnh để loại bỏ những hạt lép. Lúa làm cốm phải đang trong thời kỳ uốn câu, đầu hạt vẫn còn chút sữa, vỏ hơi lam vàng và hạt gạo chưa chín hết.

Lúa gặt về phải chế biến ngay trong ngày. Sau khi loại bỏ hạt lép, lúa được đem rang trong chảo lớn. Lửa phải được duy trì đều trong khoảng 30 phút đến khi nứt hạt và dậy mùi thơm. Theo quan niệm của người Thái, đây là công đoạn quan trọng quyết định độ ngon của cốm, bởi nếu quá lửa sẽ bị cứng, nếu non lửa sẽ bị mất đi độ dẻo.

1.jpg

Để làm ra những hạt cốm còn giữ nguyên được hương vị đậm đà, thơm dịu đầy sức quyến rũ mang nét đặc trưng của vùng cao Yên Bái, bà con người dân tộc Thái dành nhiều thời gian, công sức, kỹ thuật để có thể tạo ra những mẻ cốm thơm, dẻo.

Chảo rang cốm bằng gang đúc, nhờ thế mà từng hạt cốm khi rang xong sẽ không bị cháy mà mềm dẻo, thơm ngon.

Công đoạn giã cốm được thực hiện đồng thời bởi hai người. Một người nhịp chày, một người dùng đũa cả lớn đảo liên tiếp. Người giã phải nhịp đều chân, không được dùng lực quá mạnh hoặc quá nhẹ, người đảo phải phối hợp nhịp nhàng để cốm được giã đều. Trung bình khoảng 10 lần giã mới hoàn tất mẻ cốm.

452b776a-eaca-4c27-bab9-564133539fb3.jpeg

Khi trấu đã nứt vỏ, cốm sẽ được múc ra khỏi cối để sảy vỏ. Công đoạn này được lặp đi lặp lại cho đến khi hạt cốm dẹt đều, tròn và không còn vỏ trấu. Cốm giã xong được gói trong lá dong xanh, vừa tăng thêm màu xanh của cốm, vừa lưu giữ mùi thơm của sữa lúa.

Cốm Tú Lệ có màu xanh mướt mắt đặc biệt, không thể lẫn với những loại cốm khác. Đưa vài hạt lên miệng, hạt cốm dẻo quyện, thơm hương, khiến bất cứ ai cũng phải say lòng.

Cốm Tú Lệ ăn cùng chuối chín trứng cuốc, trái hồng đỏ chín cây là ngon nhất. Cốm còn được dùng để nấu cháo vịt, xôi cốm, chè cốm, chả cốm và chế biến cùng nhiều món khác như nem rán, tôm rán, thịt chiên…

Cốm Tú Lệ từ lâu đã trở thành một món quà độc đáo được nhiều thực khách xa gần ưa chuộng, trở thành món quà quê tinh tuý để mọi người gửi biếu bạn bè, người thân. Cốm được đóng gói, hút chân không bảo quản cẩn thận cho các chuyến đi xa.

Cốm Tú Lệ cùng với ruộng lúa chín vàng bậc thang... đã trở thành biểu tượng văn hóa Yên Bái, làm nên thương hiệu đặc sắc của mảnh đất vùng cao này./.

Bài liên quan
  • Ca sĩ Mỹ Dung tự hào, "mê" gỏi nhệch quê hương Thái Bình
    Trong gian bếp chương trình “Của ngon vật lạ” tuần này (phát sóng lúc 12 giờ ngày 12/11 trên kênh VTV3), ca sĩ Mỹ Dung tự hào nhắc tới những món ngon gắn với nơi cất tiếng khóc chào đời như bánh đa cá rô, bánh cáy và đặc biệt là món gỏi nhệch Thái Bình.
(0) Bình luận
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Nhiều hoạt động văn hóa - nghệ thuật kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9
    Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vừa ban hành Kế hoạch số 3283/KH-BVHTTDL ngày 7/7/2025 về việc tổ chức các hoạt động kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
  • Gợi mở tư duy cải cách từ những thăng trầm của kinh tế Việt Nam
    Trong bối cảnh kinh tế Việt Nam đang đối diện với nhiều thách thức: tăng trưởng chậm lại, thị trường bất động sản trầm lắng, yêu cầu cải cách thể chế ngày càng rõ rệt…, việc nhìn lại những bài học từ lịch sử là điều cần thiết hơn bao giờ hết. Cuốn sách “Kinh tế Việt Nam – Thăng trầm và đột phá” (NXB Chính trị Quốc gia Sự thật, 2025) của hai tác giả Phạm Minh Chính và Vương Quân Hoàng mang đến một nền tảng tri thức khoa học và thực tiễn để suy ngẫm, định hướng cho hiện tại và tương lai.
  • Sách “Người Hà Nội, chuyện ăn, chuyện uống một thời” được vinh danh tại Trung Quốc
    Cuốn sách “Người Hà Nội, chuyện ăn, chuyện uống một thời” của tác giả Vũ Thế Long, ấn bản tiếng Trung do Công ty Cổ phần Văn hóa Chi – Chibooks thực hiện và bán bản quyền cho Nhà xuất bản Khoa học kỹ thuật Quảng Tây, vừa chính thức được trao giải thưởng “Sách Đông Nam Á có sức ảnh hưởng tại Trung Quốc năm 2025”.
  • HĐND Thành phố Hà Nội: Những dấu ấn 6 tháng đầu năm 2025 (Bài 3)
    Thực hiện các chỉ đạo của Thành ủy, Nghị quyết về chương trình giám sát của HĐND Thành phố, căn cứ tình hình thực tiễn, Thường trực HĐND Thành phố Hà Nội khóa XVI đã chỉ đạo, triển khai chương trình giám sát chuyên đề của HĐND, Thường trực, các Ban và Tổ đại biểu HĐND Thành phố bảo đảm đúng luật và tiếp tục được đổi mới, nâng cao chất lượng, được triển khai linh hoạt, phù hợp tình hình thực tiễn của Thành phố, địa phương.
  • Phát động “Đêm Huế huyền diệu - Khám phá để yêu”, đón hành khách thứ 350 triệu của Vietnam Airlines
    Vietnam Airlines phối hợp với UBND Thành phố Huế đón hành khách thứ 350 triệu và phát động chương trình “Đêm Huế huyền diệu - Khám phá để yêu”.
Đừng bỏ lỡ
Cốm Tú Lệ, món quà của người Thái ở núi rừng Tây Bắc
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO