Văn hóa – Di sản

Trần Khánh Dư – danh tướng thủy binh

Nguyễn Quang Ân 02/11/2023 09:27

Trần Khánh Dư người huyện Chí Linh (Hải Dương), chưa rõ năm sinh, mất năm 1339, dòng dõi tôn thất nên được phong tước Nhân Huệ vương. Khi quân Nguyên mới sang xâm lược nước ta, ông thường nhằm chỗ sơ hở đánh úp, Trần Thánh Tông khen là có chí lược, lập làm thiên tử nghĩa nam (con nuôi vua). Khi đánh dẹp ở miền núi thắng lớn, được phong chức Phiêu kỵ đại tướng quân. Rồi từ tước hầu, do được vua yêu, thăng mãi lên Thượng vị hầu áo tía, giữ chức phán thủ. Sau vì tư thông với công chúa Thiên Thụy, con dâu của Trần Quốc Tuấn nên bị cách hết quan tước, tịch thu sản nghiệp, phải lui về ở Chí Linh làm nghề bán than.

tran-khanh-du.jpg
Tranh minh họa Trần Khánh Dư.

Vào một ngày mùa đông tháng mười năm Nhâm Ngọ (1282), nhà vua ra Bình Than họp các vương hầu cùng trăm quan bàn kế sách đánh giặc, thấy một chiếc thuyền lớn chở than gỗ, người lái thuyền đội nón lá, mặc áo ngắn đang vất vả trong cơn gió mạnh lúc nước triều xuống. Vua chỉ mà bảo quan thị thần rằng: “Người kia có phải là Nhân Huệ vương không?”, rồi lập tức sai người đuổi theo.

- Ông lái kia, vua sai đòi nhà ngươi!

Ông già là người buôn bán, có việc gì mà gọi đến - Khánh Dư nói.

Người quân hiệu trở về tâu thực như thế, vua nói: “Đúng là Nhân Huệ vương rồi, nếu là người thường tất không dám nói thế”, lại sai nội thị đi gọi, Khánh Dư đến nơi, ăn mặc như thường dân, nhà vua cảm động nói: “Nam nhi cực khổ đến thế là cùng”, rồi xuống chiếu tha tội, ban cho áo ngự, vị thứ ngồi dưới các vương, trên các công hầu, cùng bàn việc đánh giặc. Ông có nhiều kế hay, lại được làm phó tướng. Tháng 12-1287, quân Nguyên chia thành ba đạo tiến đánh nước ta. Đạo quan chủ lực do Thoát Hoan chỉ huy tiến vào vùng Lạng Sơn. Đạo quân từ Vân Nam theo đường sông Hồng tiến sang do Ái Lỗ chỉ huy. Ô Mã Nhi và Phàn Tiếp thống lĩnh thủy binh từ Quảng Đông vượt biển tiến về phía cửa sông Bạch Đằng.

Thủy binh ta do Phó tướng Trần Khánh Dư chỉ huy, chặn đánh ở một số nơi, không cản được giặc phải rút lui. Thượng hoàng nghe tin, sai bắt Khánh Dư về kinh xử tội. Ông bảo với sứ rằng: “Lấy quân luật mà xử, tôi xin chịu tội, nhưng xin hoãn cho vài ba ngày, để tôi lập công chuộc tội, rồi sẽ chịu búa rìu cũng chưa muộn”... Ông đoán biết thuyền quân đi rồi, thuyền lương tất theo sau nên thu nhặt số quân còn lại, đợi đánh. Quả nhiên mấy ngày sau, Trương Văn Hổ dẫn hơn 100 thuyền chở lương, không có chiến thuyền yểm hộ, kéo nhau đến Vân Đồn, bị Trần Khánh Dư đánh bất ngờ, tan tác. Trương Văn Hổ chạy thoát thân, lương thực, quân trang, vũ khí của địch một phần chìm sâu xuống đáy biển, một phần lọt vào tay quân ta. Chiến công vang dội này đã làm thất bại ngay từ đầu kế hoạch hậu cần của địch, dồn chúng vào những khó khăn không thể khắc phục được đối với những đạo quân lớn từ xa kéo đến nơi đất lạ này.

Khi Hưng Đạo vương làm sách Vạn kiếp tông bí truyền thư, ông đã viết lời tựa rằng: “Phàm người giỏi cầm quân thì không cần bày trận, người giỏi bày trận thì không cần phải đánh, người giỏi đánh thì không thua, người khéo thua thì không chết!”. Ông khuyên người dùng sách “Nên bỏ bớt chỗ rườm, lược lấy chất thực, rồi lấy năm hành cảm ứng với nhau, chín cung cân nhắc với nhau, cương và nhu phối hợp với nhau, chẵn và lẻ quanh vòng với nhau, không lẫn âm với dương, thần với sát, phương lợi sao tốt, thần hung tướng ác, ba cát năm hung, đều rõ rệt cả, thêm bớt ba đời, thắng cả trăm trận”...

Trong số những quý tộc nhà Trần, Khánh Dư là người không chỉ giỏi võ nghệ, lắm mưu lược, lập công lớn về quân sự mà ông còn có đầu óc thực tiễn, biết kinh doanh thương mại, một biểu hiện mới trong tầng lớp quan liêu phong kiến vốn chỉ quen sống bám vào đặc quyền đặc lợi của mình. Tác giả các bộ sử cũ với quan điểm kinh tế truyền thống của phong kiến là trọng nghề gốc (làm ruộng), khinh nghề ngọn (buôn bán) nên chê việc ông buôn than, buôn nón là hèn mọn; nhưng thực ra ở thời Trần chưa hề có chính sách trọng nông ức thương, chưa có việc bao vây cấm đoán ngoại thương./.

Theo Danh nhân Thăng Long - Hà Nội

Bài liên quan
(0) Bình luận
  • Hà Nội đề xuất khôi phục tên phố Hàng Lọng
    UBND Thành phố Hà Nội vừa có tờ trình HĐND thành phố ban hành Nghị quyết về việc đặt tên, đổi tên và điều chỉnh độ dài đường phố và công trình công cộng trên địa bàn Thành phố Hà Nội năm 2025.
  • Nghề gốm Mỹ Thiện là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
    Nghề gốm Mỹ Thiện được xếp vào loại hình “Nghề thủ công truyền thống” và chính thức trở thành một phần trong kho tàng di sản văn hóa phi vật thể quốc gia...
  • Tết cơm mới của người Xá Phó là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
    Khi tổ chức Tết cơm mới, mỗi gia đình phải đi rước “hồn lúa mới” từ cánh đồng, nương rẫy về nhà. Hình tượng cây lúa và “hồn lúa” trong tâm thức của người dân mang đậm tính nhân văn, bản sắc văn hóa tộc người.
  • Huế có thêm hai di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia
    Lễ hội mừng lúa mới của đồng bào Cơ Tu và Tri thức dân gian về Bún bò Huế được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.
  • Giang Văn Minh và những giai thoại rạng danh xứ Đoài
    Nằm dưới chân núi Tổ, vùng đất cổ Đường Lâm, xứ Đoài không chỉ nổi tiếng là nơi sinh ra vua Phùng Hưng (cuối thế kỷ thứ VIII) và vua Ngô Quyền (thế kỷ thứ X) mà còn được biết đến là quê hương của Thám hoa Giang Văn Minh - một nhân vật lỗi lạc trong lịch sử ngoại giao của nước nhà, hồi cuối thế kỷ XVI - đầu thế kỷ XVII.
  • Tiếp thêm sức sống cho nghề truyền thống Thủ đô
    Là địa phương đứng đầu cả nước về số lượng các làng nghề truyền thống, các nghệ nhân và người làm nghề truyền thống Hà Nội đang không ngừng sáng tạo trong công tác gìn giữ, bảo tồn các làng nghề. Sự sáng tạo không chỉ mang lại một diện mạo mới, một sức sống mới cho các làng nghề mà còn gợi mở những không gian trải nghiệm văn hóa mới cho người dân Thủ đô và du khách.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Gợi mở tư duy cải cách từ những thăng trầm của kinh tế Việt Nam
    Trong bối cảnh kinh tế Việt Nam đang đối diện với nhiều thách thức: tăng trưởng chậm lại, thị trường bất động sản trầm lắng, yêu cầu cải cách thể chế ngày càng rõ rệt…, việc nhìn lại những bài học từ lịch sử là điều cần thiết hơn bao giờ hết. Cuốn sách “Kinh tế Việt Nam – Thăng trầm và đột phá” (NXB Chính trị Quốc gia Sự thật, 2025) của hai tác giả Phạm Minh Chính và Vương Quân Hoàng mang đến một nền tảng tri thức khoa học và thực tiễn để suy ngẫm, định hướng cho hiện tại và tương lai.
  • Sách “Người Hà Nội, chuyện ăn, chuyện uống một thời” được vinh danh tại Trung Quốc
    Cuốn sách “Người Hà Nội, chuyện ăn, chuyện uống một thời” của tác giả Vũ Thế Long, ấn bản tiếng Trung do Công ty Cổ phần Văn hóa Chi – Chibooks thực hiện và bán bản quyền cho Nhà xuất bản Khoa học kỹ thuật Quảng Tây, vừa chính thức được trao giải thưởng “Sách Đông Nam Á có sức ảnh hưởng tại Trung Quốc năm 2025”.
  • Chương trình nghệ thuật đặc biệt kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống Ngành Văn hóa
    Chương trình sẽ diễn ra với nhiều tiết mục hấp dẫn. Các tác phẩm tập trung nhấn mạnh và khẳng định những thành tựu văn hóa của đất nước; ý nghĩa lịch sử, ý nghĩa thời đại, những giá trị to lớn, sự trường tồn và tầm ảnh hưởng của văn hóa qua 80 năm...
  • SeABankers Vì trẻ thơ - Một thập kỷ yêu thương khởi nguồn từ trái tim
    “Hành động nhỏ hôm nay sẽ làm nên điều diệu kỳ cho thế hệ trẻ mai sau” là tinh thần xuyên suốt hành trình 10 năm của chương trình “SeABankers Vì trẻ thơ” - sáng kiến thiện nguyện đầy tính nhân văn do chính cán bộ nhân viên (CBNV) SeABank khởi xướng và thực hiện từ năm 2015 đến nay.
  • Hà Nội đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp
    Trong bối cảnh thị trường lao động không ngừng biến động bởi chuyển đổi số, cách mạng công nghiệp 4.0 và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, Thành phố Hà Nội đang tăng cường công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức của toàn xã hội về vai trò, vị trí và tầm quan trọng của giáo dục nghề nghiệp (GDNN). Đây là một trong những giải pháp chiến lược nhằm phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững Thủ đô trong giai đoạn mới.
Đừng bỏ lỡ
Trần Khánh Dư – danh tướng thủy binh
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO