Tìm lại 'nét xưa' phố Huế

Theo cuốn Phố và  Đường Hà  Nội của tác giả Nguyễn Vinh Phúc, so với hình thế các là ng mạc xưa (tính đến đầu thế kỷ 19), phố Huế chạy qua phần đất của các thôn: Phục Cổ, Giáo Phường, Аông Hạ, Yên Thọ thuộc tổng Tả Nghiêm, huyện Thọ Xương cũ.

Tới khoảng giữa thế ký 19, thôn Аông Hạ hợp với thôn Sà i Tân, Cấm Chỉ thà nh thôn Аông Tân, còn Yên Thọ thì đổi ra là  Yên Nhất, do hợp với thôn Thống Nhất.

Một góc Hà  Nội xưa.

Vết tích các thôn, phường nà y là  những đình đửn mà  tới nay vẫn còn tồn tại: đình Phục Cổ hiện là  nhà  số 14 phố Nguyễn Du; đình Giáo Phường là  số nhà  83B phố Huế; đình Аông Hạ là  số nhà  133 phố Huế (đửn của là ng nà y là  số 28 ngõ Huế) và  đình Yên Nhất là  số nhà  260 phố Huế.

Phường Phục Cổ được sử­ sách nhắc tới và o năm 1371. Аó là  năm quân Chiêm Thà nh, khoảng tháng 3 nhuận, tiến đánh thà nh Thăng Long. Toà n thư ghi: Du binh của địch đến bến Thái Tổ, nay là  phường Phục Cổ (nay là  thế kỷ 15, thời gian đoạn sách). Như vậy, cho đến cuối thế kỷ 14, sông Hồng chưa lùi vử phía Аông như ngà y nay.

Còn thôn Giáo Phường, sở dĩ có tên gọi như vậy là  vì đây chính là  nơi cư trú của những người là m ngheè ca xướng thủa xưa. Tương truyửn và o đầu đời Lê (thế ký 15) có họ Аà o từ Thanh Hóa ra sinh sống ở đây. Họ vừa chuyên dạy ca hát đà n phách, vừa tổ chức ra những đoà n chuyên nghiệp đi diễn trò, hát múa phục vụ các hội hè, đình đám. Những đoà n nà y gọi chung là  "Giáo Phường". Аình Giáo Phường ngà y nay đã trở thà nh nhà  ở, chỉ còn một cái cổng trên đử 3 chữ: Giáo Phường từ...

Аường 1A đoạn qua đèo Hải Vân - nhắc vử con đường thiên lý xưa. Ảnh minh họa

Аình là ng Аông Hạ được bảo vệ tương đối tốt - đó là  nơi thử thần Cao Sơn. Trong thần phả đình nà y có một câu rất đáng chú ý gợi ý vử địa lý Hà  Nội cổ như sau: Thượng tự Аông Hạ, hạ chí Trung Chí, giai Búa Cái phường. Nghĩa là : trên từ Аông Hạ, dưới đến Trung Chí đửu là  phường Búa Cái.

Trung Chí nay vẫn là  một là ng mé dưới Lương Yên và  như vậy có thể suy ra rằng, một phường ở thời Lý Trần thì đến thời Lê Nguyễn đã  bị chia ra thà nh nhiửu phường thôn nhử. Còn như đình Yên Nhất thì thử một anh hùng chống giặc ngoại xâm, chưa biết tên thật là  gì, chỉ biết duệ hiệu là  Phạm Phụ Quốc. Trong đó Phụ Quốc có nghĩa là  giúp nước, còn Phạm được cho là  Phạm Cự Lạng, danh tướng của vua Lê Аại Hà nh.

Cuối cùng phố Huế chấm dứt ở ở à” Cầu Dửn. Аây là  một cử­a ô mở qua tường tòa thà nh đất vòng giữa bao bọc phần dông dân cư của Thăng Long xưa. So với bản đồ Hà  Nội năm 1931, thì cử­a ô nà y có tên là  ô Yên Ninh. Song dân chúng chỉ gọi là  ô Cầu Dửn. Và  Cử­a à” nà y đã đi và o lịch sử­ từ thế kỷ 16.

Sử­ cũ chép rằng, tháng 6 năm Nhâm Thìn (1592), Trịnh Tùng sai Trịnh Аồng và  Hoà ng Аình ài đưa 1 vạn quân đánh cử­a Cầu Dửn để tiến và o Thăng Lăng (lúc nà y do nhà  Mạc chiếm giữ). Mạc Mậu Hợp sai Nguyễn Quyện, Bùi Văn KHuê... đem quân tới chống lại... Trận  đánh diễn ra từ giử Tửµ đến giử Mùi (tức 9h cho đến 14h) thì quân Trịnh thắng.

Ngà y nay, phố Huế trở thà nh một trong những con phố nổi tiếng và  sầm uất và o bậc nhất của Hà  thà nh và  những ai đến Thủ đô cũng muốn ghé thăm và  khám phá lối sống phong lưu bậc nhất của người Hà  Nội qua chợ Hôm Аức Viên.