Tác giả - tác phẩm

Những hoài niệm chất chứa niềm thương nhớ

Thụy Phương 06:48 14/07/2024

Khi nhận tập sách “Bóng người trên vách thời gian” (NXB Hội Nhà văn, 2024) mà nhà thơ Đinh Tiến Hải gửi tặng, tôi không quá bất ngờ bởi trước đó anh đã từng “trình làng” nhiều tản văn trên các ấn phẩm báo chí trung ương và địa phương bên cạnh sáng tác thơ vốn là sở trường của mình.

anh-bai-sach.jpg

29 tản văn được tập hợp trong cuốn sách, mỗi tản văn là một câu chuyện kể, với mạch nối từ quá khứ đến hiện tại mà ở đó hồn làng, hồn quê đan xen cùng những chiêm nghiệm, trở trăn trước sự đổi thay của không gian văn hóa làng cùng những biến chuyển của cuộc sống.

Quê Đinh Tiến Hải ở Mỹ Đức, (Hà Nội). Dẫu xa quê nhiều năm nhưng bóng dáng của quê hương luôn hiện hữu trong anh. Bức tranh quê trong “Bóng người trên vách thời gian” được tác giả phác họa từ nỗi nhớ, niềm yêu, từ sự trân trọng, tự hào và cả những luyến tiếc, ngậm ngùi.

Xuyên suốt tập sách, độc giả bắt gặp những không gian xưa cũ của làng. Nào ngõ quê với hàng rào hoa dâm bụt, lũy tre rì rào gió hát bên chiếc cổng làng thân thương, chợ Điếm bên dòng sông Đáy, rồi cỏ mật, khói chiều, đồng thơm hương lúa… Anh viết về ngõ quê với bao kỷ niệm: “Tôi xa quê đã hơn hai mươi năm có lẻ, nhưng lần nào trở về con ngõ nhỏ lòng cũng run lên bùi ngùi thương nhớ, tôi thường đứng lặng một mình trước con ngõ mà tuổi thơ tôi đã bao lần ngang qua đó. Con ngõ nhà tôi chứa đựng cả một trời thương nhớ. Con ngõ với những bước đi chập chững đầu đời, với hàng rào dâm bụt ông trồng, hàng hoa tóc tiên bà dặm thường nở hoa đỏ thắm vào những buổi trưa hè. Con ngõ mà sáng nào mẹ cũng dậy sớm quét những chiếc lá vàng rơi từ đêm hôm trước” (Ngõ quê thương nhớ). Anh viết về cỏ mật với bao thương nhớ: “Cỏ mật quê tôi mọc quanh năm, mọc rải rác trên những bãi bồi cao và những thửa ruộng chạy quanh thân đê. Cỏ mật thơm nhất là khi tiết trời lành lạnh chuyển từ thu sang đông, khi những ngọn gió heo may bay về, nắng vàng qua kẽ lá. Đi dọc triền đê ta dễ dàng cảm nhận một mùi hương thuần khiết, thơm thoảng trong gió đến nao lòng” (Cỏ mật thương nhớ hồn quê).

Trong số những tản văn Đinh Tiến Hải viết về quê hương, tôi đặc biệt ấn tượng với “Xuân về chợt nhớ rừng mơ” - một tản văn đã được tạp chí Người Hà Nội giới thiệu cách đây vài năm. Rừng mơ trong ký ức của Đinh Tiến Hải gắn với thung lũng Tuyết Sơn nơi có quần thể núi non, sông suối, chùa chiền, hang động đẹp như cổ tích; gắn với những kỷ niệm tuổi thơ theo chân bà vào thung lũng, lẻn ra sau chùa ngắm hoa mơ nở. Đan xen trong ký ức quê làng, gia đình; đan xen trong câu chuyện về loài hoa thanh tao thoát tục nơi rừng sâu núi thẳm là những ngẫm ngợi về cuộc đời, là những trở trăn về môi trường sinh thái...

Nét mộc mạc, dung dị của quê hương còn được tác giả gợi nhắc qua những phận đời, phận người. Đó là hình ảnh người bà quê mùa, đức hạnh “lặng lẽ dần sàng cám bã, hái dâu, chăn tằm dệt vải”; là người mẹ tảo tần mà thời gian đã gội tóc “trắng hoa lau”; là người cha với đôi bàn tay gầy guộc lần giở những kỷ vật của chiến trường sau ngày giải phóng miền Nam... Ký ức luôn là điều đã cũ, nhưng với Đinh Tiên Hải ký ức bà, về mẹ, về cha, về những năm tháng tuổi thơ vất vả lam lũ, về tình yêu thương, nỗi buồn, sự tiếc nuối, luôn hiện hữu trong tâm trí. Nó như một thước phim, một cuốn nhật ký mà anh luôn mang theo bên mình. Những con người ấy đã là một phần của kỉ niệm, nhưng mỗi lần nhắc nhớ, trong anh lại chộn rộn bao thương nhớ. Có lẽ vì thế mà những trang viết về họ cũng là những trang viết xúc động nhất của tập tản văn này.

Bên cạnh một không gian đậm đặc làng quê, Đinh Tiến Hải còn có nhiều trang viết về nét văn hóa truyền thống như chợ Tết, dâng hương mùa xuân, thưởng trà...; về sông Thương - dòng sông của thi ca; về khu tập thể Nhà máy phân đạm Hà Bắc - nhân chứng lịch sử một thời vàng son mà tuổi thơ anh từng gắn bó; về thảo nguyên Đông Cao với vẻ đẹp hoang sơ, kì vĩ và cũng rất nên thơ; về mùa thu ở xứ Tuyên; về những mùa hoa trên phố; và cả thanh âm tiếng còi tầm, tiếng xe goòng vọng về từ ký ức của một thời huy hoàng và gian khó.

Với một giọng văn trữ tình thấm đậm chất thơ, Đinh Tiến Hải dẫn dắt người đọc từ quá khứ đến hiện tại, từ làng đến phố, từ thơ ấu đến trưởng thành... Mỗi kỷ niệm, mỗi không gian, thời gian được nhắc nhớ đều khơi gợi những suy nghĩ về cuộc sống, thăng trầm của cuộc đời. Trở về quê hương, nhìn những rừng mơ cổ năm xưa ngày càng thu hẹp, anh đau đáu “loài mơ cổ như thế nếu không bảo tồn rồi sẽ mai một và rơi vào quên lãng... sẽ là một tổn thất lớn cho môi trường sinh thái”. Về lại làng xưa ven sông Đáy, anh tiếc nuối “khi ngọn gió đô thị hóa thổi về, khu công nghiệp vừa và nhỏ mọc lên, dòng sông xưa đã có dấu hiệu ô nhiễm bởi khói bụi và rác thải”. Và anh cũng không khỏi ngậm ngùi tiếc nuối khi những cổng làng cũ bị phá bỏ, cây đa cổ thu bị chặt đi: “Làng đã khoác lên mình tấm áo mới mang tên làng văn hóa, nhưng giá trị kiến trúc của làng đã bị đô thị hóa. Chợ Sêu vẫn còn đấy mà sao trống trải, tan hoang...”. Phía sau trang viết là cả niềm đau đáu của người cầm bút.

Cũng sẽ thật chưa trọn khi không nhắc tới cách đặt tựa rất thơ của Đinh Tiến Hải trong tập sách này. Nhiều tản văn trong tập sách, chỉ mới đọc tựa thôi đã thấy đầy sức gợi, ví như: “Bóng người trên vách thời gian”, “Cỏ mật thương nhớ đồng quê” “Nắng từ quê ngoại”, “Mây trắng về trời”, “Mưa qua miền ký ức”, “Xa xăm vọng về”, “Đường xa áo mỏng đồng cao”, “Đồng thơm hương lúa trổ đòng”, “Thưởng trà trong nắng chiều buông”... Tất cả cùng kết nối, giao hòa theo cung bậc cảm xúc của tác giả, để rồi gieo trong lòng bạn đọc những yêu thương về cội nguồn, văn hóa, con người...

Bài liên quan
(0) Bình luận
  • Xuân về, trò chuyện với tác giả “Mùa xuân, làng lúa làng hoa”
    “Lúa ơi thơm ngát cho em hát cùng người/ Bởi lúa yêu cuộc đời nên xanh thắm tươi ruộng đồng/ Sóng lấp lánh mặt hồ cho hoa em ngào ngạt/ Hương hoa bay dào dạt/ Làng hoa em gọi mùa - Mùa xuân...”
  • Khám phá địa danh lịch sử, văn hoá qua bộ sách song ngữ "Hà Nội - Sài Gòn du ký"
    Bộ sách song ngữ Hà Nội - Sài Gòn du ký là bộ sách độc đáo kết hợp giữa yếu tố du ký, tranh truyện, mang đến cho độc giả một hành trình thú vị khám phá vẻ đẹp và văn hóa đặc sắc của hai thành phố nổi tiếng nhất Việt Nam: Hà Nội và Sài Gòn.
  • “Dạ thưa, xứ Huế bây chừ”: Góc nhìn trữ tình và chân thực về xứ Huế
    Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật vừa ra mắt bạn đọc cuốn sách “Dạ thưa, xứ Huế bây chừ”. Đây là tác phẩm mới nhất trong sê-ri sách du lịch, được viết bởi tác giả Nguyễn Thái Bình cùng với nhóm biên soạn. “Dạ thưa, xứ Huế bây chừ” không chỉ đơn thuần là một cuốn du ký, mà còn là một bộ bách khoa toàn thư mini về Huế - một trong những địa danh văn hóa đặc sắc của Việt Nam.
  • GS.TS.KTS Hoàng Đạo Kính: “Người không cũ” của Hà Nội
    GS.TS.KTS Hoàng Đạo Kính đã dành cả cuộc đời của mình cho kiến trúc, dành tình yêu cho Hà Nội - mảnh đất ông sinh ra và lớn lên. Sau khi tốt nghiệp Đại học kiến trúc Matxcơva năm 1967 và bảo vệ luận án Phó tiến sĩ kiến trúc về di sản và trùng tu năm 1977, ông trở về nước. 20 năm giữ chức Giám đốc Trung tâm thiết kế và tu bổ di tích Trung ương (nay là Viện Bảo tồn di tích), Ủy viên Hội đồng Di sản văn hóa Quốc gia, Phó Chủ tịch Hội kiến trúc sư Việt Nam,… ông đã dành trọn kiến thức, tâm huyết cho công tác bảo tồn, trùng tu di tích để gìn giữ và phát huy những di sản cha ông. Giải thưởng Lớn, Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội, năm 2024 vinh danh GS.TS.KTS Hoàng Đạo Kính như khẳng định lại những đóng góp của ông trong suốt hơn nửa thế kỉ qua.
  • Ra mắt cuốn sách “Khi tài nguyên không còn khan hiếm”: Hành trình vượt qua giới hạn để phát triển bền vững
    Ngày 16/1/2025, tại Hà Nội, Mochibooks chính thức phát hành cuốn sách “Khi tài nguyên không còn khan hiếm: Hành trình vượt qua giới hạn để phát triển bền vững” của tác giả TS. Lê Hữu Thi. Đây là tác phẩm mở ra những góc nhìn mới mẻ và sâu sắc về mối quan hệ giữa công nghệ, tài nguyên và sự phát triển bền vững trong bối cảnh thế giới đang chuyển mình mạnh mẽ.
  • Khám phá Tết qua những ấn phẩm sách đặc sắc cho thiếu nhi
    Chào đón năm mới Ất Tỵ 2025, Nhà xuất bản Kim Đồng giới thiệu đến bạn đọc những ấn phẩm sách Tết đặc sắc, phong phú về thể loại, từ thơ, truyện, sách kiến thức, sách kỹ năng giúp các bạn nhỏ hiểu thêm về phong tục Tết, đặc biệt là vẻ đẹp truyền thống của Tết cổ truyền dân tộc.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • [Podcast] Truyện ngắn: Duyên nợ mai vàng (Kỳ 2)
    "Chẳng có điều gì là không thể. Cơ bản là ta có thực sự muốn hay không!”. Nếu với ai đó thì đây quả là một hành động bộc phát điên rồ, nhưng tôi thì hoàn toàn nhận thức rõ điều mà tôi đang làm. “Cancel” tất cả những hợp đồng công việc mang đến nhiều lợi lộc cho tôi chỉ vì một bức ảnh trên màn hình máy tính vô tình đập vào mắt nhưng có sức hút với tôi rất mãnh liệt...
  • Thiền đào
    Chàng vẫn âm thầm dõi theo những bài viết của nàng và không bỏ sót bất kỳ phóng sự nào về nàng. Đôi mắt nàng khi bảy tuổi hay của bây giờ vẫn vậy. Xoáy xiết, ám ảnh. Nhấn chàng xuống đỉnh vực. Vẫy vùng. Ngộp thở. Toàn thân không trọng lượng. Đôi vực sâu đồng tử đã xoáy chàng đến một nơi quen thuộc. Là dinh đào, khi ấy chàng đang ở tuổi mười ba.
  • [Video] Rộn ràng sắc xuân chùa Bối Khê - Di tích Quốc gia đặc biệt của Thủ đô
    Sáng ngày 7/2 (tức mùng 10 tháng Giêng năm Ất Tỵ), Huyện uỷ - HĐND – UBND – Ủy ban MTTQ Việt Nam huyện Thanh Oai đã long trọng tổ chức Lễ đón nhận Bằng xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt chùa Bối Khê, đồng thời khai hội chùa Bối Khê xuân Ất Tỵ 2025 với nhiều hoạt động đặc sắc.
  • Hà Nội kiến nghị Thủ tướng giao thực hiện dự án xây cầu Ngọc Hồi
    UBND TP Hà Nội đã có công văn số 326/UBND-ĐT ngày 4/2 gửi Thủ tướng Chính phủ về việc giao cơ quan chủ quản thực hiện Dự án đầu tư xây dựng cầu Ngọc Hồi và đường dẫn hai đầu kết nối TP Hà Nội và tỉnh Hưng Yên.
  • Hà Nội công khai danh sách hơn 2.700 cơ sở mầm non độc lập
    Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội vừa công khai danh sách cơ sở mầm non độc lập được cấp phép, giúp phụ huynh có thông tin để lựa chọn nơi gửi trẻ.
Đừng bỏ lỡ
Những hoài niệm chất chứa niềm thương nhớ
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO