Tác giả - tác phẩm

Những hoài niệm chất chứa niềm thương nhớ

Thụy Phương 06:48 14/07/2024

Khi nhận tập sách “Bóng người trên vách thời gian” (NXB Hội Nhà văn, 2024) mà nhà thơ Đinh Tiến Hải gửi tặng, tôi không quá bất ngờ bởi trước đó anh đã từng “trình làng” nhiều tản văn trên các ấn phẩm báo chí trung ương và địa phương bên cạnh sáng tác thơ vốn là sở trường của mình.

anh-bai-sach.jpg

29 tản văn được tập hợp trong cuốn sách, mỗi tản văn là một câu chuyện kể, với mạch nối từ quá khứ đến hiện tại mà ở đó hồn làng, hồn quê đan xen cùng những chiêm nghiệm, trở trăn trước sự đổi thay của không gian văn hóa làng cùng những biến chuyển của cuộc sống.

Quê Đinh Tiến Hải ở Mỹ Đức, (Hà Nội). Dẫu xa quê nhiều năm nhưng bóng dáng của quê hương luôn hiện hữu trong anh. Bức tranh quê trong “Bóng người trên vách thời gian” được tác giả phác họa từ nỗi nhớ, niềm yêu, từ sự trân trọng, tự hào và cả những luyến tiếc, ngậm ngùi.

Xuyên suốt tập sách, độc giả bắt gặp những không gian xưa cũ của làng. Nào ngõ quê với hàng rào hoa dâm bụt, lũy tre rì rào gió hát bên chiếc cổng làng thân thương, chợ Điếm bên dòng sông Đáy, rồi cỏ mật, khói chiều, đồng thơm hương lúa… Anh viết về ngõ quê với bao kỷ niệm: “Tôi xa quê đã hơn hai mươi năm có lẻ, nhưng lần nào trở về con ngõ nhỏ lòng cũng run lên bùi ngùi thương nhớ, tôi thường đứng lặng một mình trước con ngõ mà tuổi thơ tôi đã bao lần ngang qua đó. Con ngõ nhà tôi chứa đựng cả một trời thương nhớ. Con ngõ với những bước đi chập chững đầu đời, với hàng rào dâm bụt ông trồng, hàng hoa tóc tiên bà dặm thường nở hoa đỏ thắm vào những buổi trưa hè. Con ngõ mà sáng nào mẹ cũng dậy sớm quét những chiếc lá vàng rơi từ đêm hôm trước” (Ngõ quê thương nhớ). Anh viết về cỏ mật với bao thương nhớ: “Cỏ mật quê tôi mọc quanh năm, mọc rải rác trên những bãi bồi cao và những thửa ruộng chạy quanh thân đê. Cỏ mật thơm nhất là khi tiết trời lành lạnh chuyển từ thu sang đông, khi những ngọn gió heo may bay về, nắng vàng qua kẽ lá. Đi dọc triền đê ta dễ dàng cảm nhận một mùi hương thuần khiết, thơm thoảng trong gió đến nao lòng” (Cỏ mật thương nhớ hồn quê).

Trong số những tản văn Đinh Tiến Hải viết về quê hương, tôi đặc biệt ấn tượng với “Xuân về chợt nhớ rừng mơ” - một tản văn đã được tạp chí Người Hà Nội giới thiệu cách đây vài năm. Rừng mơ trong ký ức của Đinh Tiến Hải gắn với thung lũng Tuyết Sơn nơi có quần thể núi non, sông suối, chùa chiền, hang động đẹp như cổ tích; gắn với những kỷ niệm tuổi thơ theo chân bà vào thung lũng, lẻn ra sau chùa ngắm hoa mơ nở. Đan xen trong ký ức quê làng, gia đình; đan xen trong câu chuyện về loài hoa thanh tao thoát tục nơi rừng sâu núi thẳm là những ngẫm ngợi về cuộc đời, là những trở trăn về môi trường sinh thái...

Nét mộc mạc, dung dị của quê hương còn được tác giả gợi nhắc qua những phận đời, phận người. Đó là hình ảnh người bà quê mùa, đức hạnh “lặng lẽ dần sàng cám bã, hái dâu, chăn tằm dệt vải”; là người mẹ tảo tần mà thời gian đã gội tóc “trắng hoa lau”; là người cha với đôi bàn tay gầy guộc lần giở những kỷ vật của chiến trường sau ngày giải phóng miền Nam... Ký ức luôn là điều đã cũ, nhưng với Đinh Tiên Hải ký ức bà, về mẹ, về cha, về những năm tháng tuổi thơ vất vả lam lũ, về tình yêu thương, nỗi buồn, sự tiếc nuối, luôn hiện hữu trong tâm trí. Nó như một thước phim, một cuốn nhật ký mà anh luôn mang theo bên mình. Những con người ấy đã là một phần của kỉ niệm, nhưng mỗi lần nhắc nhớ, trong anh lại chộn rộn bao thương nhớ. Có lẽ vì thế mà những trang viết về họ cũng là những trang viết xúc động nhất của tập tản văn này.

Bên cạnh một không gian đậm đặc làng quê, Đinh Tiến Hải còn có nhiều trang viết về nét văn hóa truyền thống như chợ Tết, dâng hương mùa xuân, thưởng trà...; về sông Thương - dòng sông của thi ca; về khu tập thể Nhà máy phân đạm Hà Bắc - nhân chứng lịch sử một thời vàng son mà tuổi thơ anh từng gắn bó; về thảo nguyên Đông Cao với vẻ đẹp hoang sơ, kì vĩ và cũng rất nên thơ; về mùa thu ở xứ Tuyên; về những mùa hoa trên phố; và cả thanh âm tiếng còi tầm, tiếng xe goòng vọng về từ ký ức của một thời huy hoàng và gian khó.

Với một giọng văn trữ tình thấm đậm chất thơ, Đinh Tiến Hải dẫn dắt người đọc từ quá khứ đến hiện tại, từ làng đến phố, từ thơ ấu đến trưởng thành... Mỗi kỷ niệm, mỗi không gian, thời gian được nhắc nhớ đều khơi gợi những suy nghĩ về cuộc sống, thăng trầm của cuộc đời. Trở về quê hương, nhìn những rừng mơ cổ năm xưa ngày càng thu hẹp, anh đau đáu “loài mơ cổ như thế nếu không bảo tồn rồi sẽ mai một và rơi vào quên lãng... sẽ là một tổn thất lớn cho môi trường sinh thái”. Về lại làng xưa ven sông Đáy, anh tiếc nuối “khi ngọn gió đô thị hóa thổi về, khu công nghiệp vừa và nhỏ mọc lên, dòng sông xưa đã có dấu hiệu ô nhiễm bởi khói bụi và rác thải”. Và anh cũng không khỏi ngậm ngùi tiếc nuối khi những cổng làng cũ bị phá bỏ, cây đa cổ thu bị chặt đi: “Làng đã khoác lên mình tấm áo mới mang tên làng văn hóa, nhưng giá trị kiến trúc của làng đã bị đô thị hóa. Chợ Sêu vẫn còn đấy mà sao trống trải, tan hoang...”. Phía sau trang viết là cả niềm đau đáu của người cầm bút.

Cũng sẽ thật chưa trọn khi không nhắc tới cách đặt tựa rất thơ của Đinh Tiến Hải trong tập sách này. Nhiều tản văn trong tập sách, chỉ mới đọc tựa thôi đã thấy đầy sức gợi, ví như: “Bóng người trên vách thời gian”, “Cỏ mật thương nhớ đồng quê” “Nắng từ quê ngoại”, “Mây trắng về trời”, “Mưa qua miền ký ức”, “Xa xăm vọng về”, “Đường xa áo mỏng đồng cao”, “Đồng thơm hương lúa trổ đòng”, “Thưởng trà trong nắng chiều buông”... Tất cả cùng kết nối, giao hòa theo cung bậc cảm xúc của tác giả, để rồi gieo trong lòng bạn đọc những yêu thương về cội nguồn, văn hóa, con người...

Bài liên quan
(0) Bình luận
  • 9 tựa sách hay trong Tủ sách gia đình của Nhã Nam
    Ngày Gia đình Việt Nam 28/6 là dịp để mỗi người lắng lại, cảm nhận rõ hơn giá trị của tình thân, của những khoảnh khắc bên nhau giản dị mà quý giá. Trong nhịp sống hiện đại, một trong những cách đẹp đẽ để giữ gìn và bồi đắp sợi dây gắn kết gia đình chính là cùng nhau đọc sách – những cuốn sách đầy yêu thương, sẻ chia và thấu cảm. Hiểu được điều đó, Nhã Nam đã kỳ công tuyển chọn và xây dựng Tủ sách Gia đình. Đây là những cuốn sách giúp nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ, lan tỏa giá trị yêu thương trong mỗi mái ấm, để mỗi em bé đều được lớn lên trong vòng tay chan chứa hạnh phúc của gia đình.
  • Ra mắt sách tranh song ngữ “Kể chuyện Bác Hồ”
    Nhân kỷ niệm 100 năm thành lập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên (6/1925 – 6/2025), Nhà xuất bản Kim Đồng giới thiệu tới bạn đọc cuốn sách tranh "Kể chuyện Bác Hồ", ấn bản song ngữ Việt – Trung.
  • Chuyện kể về Chúa Nguyễn và các giai thoại mở đất phương Nam
    Trong hành trình mở cõi về phương Nam của dân tộc Việt Nam, các chúa Nguyễn hiện lên như những nhà lãnh đạo có tầm nhìn xa, với các quyết sách chiến lược và nghệ thuật bang giao khôn khéo, đặc biệt trong quan hệ với triều đình Chân Lạp. Cuốn sách “Chúa Nguyễn và các giai thoại mở đất phương Nam” của nhà giáo, nhà nghiên cứu sử học Nguyễn Hữu Hiếu, do Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phát hành tháng 6/2025, là một công trình giàu tư liệu và cảm hứng góp phần tái hiện sinh động giai đoạn lịch sử đặc biệt ấy.
  • Ra mắt sách “Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn"
    Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam vừa ra mắt cuốn sách "Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn", tuyển chọn các bài viết tiêu biểu của nữ trí thức trên tuần báo Phụ nữ tân văn – một diễn đàn quan trọng trong phong trào nữ quyền Việt Nam đầu thế kỷ XX. Ấn phẩm dày 600 trang, do Đoàn Ánh Dương biên soạn và giới thiệu, được phát hành trên toàn quốc từ tháng 6/2025.
  • “Con rối hát ngoài rừng xa”: Bước chuyển trong hành trình sáng tác của Khải Đơn
    Tác giả Khải Đơn từ lâu đã được biết đến như một cây bút sắc sảo trong địa hạt tản văn, ký và du ký với văn phong giàu chiều sâu nội tâm, sự cô đơn, bản dạng, ký ức và cảm thức di cư. Năm 2025, chị đánh dấu một bước chuyển mới táo bạo khi lần đầu tiên ra mắt độc giả ở thể loại truyện ngắn qua tác phẩm “Con rối hát ngoài rừng xa”. Sách vừa được Nhã Nam giới thiệu tới bạn đọc.
  • Tiểu thuyết “Khi bà nội mặc bikini” ra mắt độc giả Việt
    Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam vừa ra mắt độc giả tiểu thuyết thiếu nhi “Khi bà nội mặc bikini” của tác giả Đài Loan Bành Tố Hoa. Với lối viết hóm hỉnh, tác phẩm chuyển tải tinh thần nữ quyền qua lăng kính thiếu nhi, một hướng tiếp cận hiếm gặp nhưng giàu sức gợi.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
Đừng bỏ lỡ
  • UNESCO trao Bằng công nhận Công viên địa chất toàn cầu Lạng Sơn
    Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn là minh chứng rõ nét cho nỗ lực gìn giữ và quảng bá di sản văn hóa Việt Nam cùng với các di sản văn hóa phi vật thể như tín ngưỡng thờ Mẫu, hát Then của người Tày, Nùng, Thái...
  • 9 tựa sách hay trong Tủ sách gia đình của Nhã Nam
    Ngày Gia đình Việt Nam 28/6 là dịp để mỗi người lắng lại, cảm nhận rõ hơn giá trị của tình thân, của những khoảnh khắc bên nhau giản dị mà quý giá. Trong nhịp sống hiện đại, một trong những cách đẹp đẽ để giữ gìn và bồi đắp sợi dây gắn kết gia đình chính là cùng nhau đọc sách – những cuốn sách đầy yêu thương, sẻ chia và thấu cảm. Hiểu được điều đó, Nhã Nam đã kỳ công tuyển chọn và xây dựng Tủ sách Gia đình. Đây là những cuốn sách giúp nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ, lan tỏa giá trị yêu thương trong mỗi mái ấm, để mỗi em bé đều được lớn lên trong vòng tay chan chứa hạnh phúc của gia đình.
  • Phu nhân Tổng Bí thư và Tổng Giám đốc UNESCO tham dự triển lãm ảnh "Chúng tôi có thể"
    Các tác phẩm là sản phẩm tiêu biểu của dự án “Chúng tôi CÓ THỂ” – sáng kiến phối hợp giữa UNESCO và Bộ Giáo dục và Đào tạo, hướng đến mục tiêu trao quyền học tập và phát triển toàn diện cho phụ nữ và trẻ em gái dân tộc thiểu số tại các vùng khó khăn.
  • Người đẹp Phú Yên Hà Trúc Linh đăng quang Hoa hậu Việt Nam 2024
    Hà Trúc Linh - 21 tuổi, quê Phú Yên, sinh viên Đại học Tài chính Marketing TP HCM - vượt top 24 để đoạt vương miện Hoa hậu Việt Nam 2024.
  • Ra mắt sách “Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn"
    Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam vừa ra mắt cuốn sách "Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn", tuyển chọn các bài viết tiêu biểu của nữ trí thức trên tuần báo Phụ nữ tân văn – một diễn đàn quan trọng trong phong trào nữ quyền Việt Nam đầu thế kỷ XX. Ấn phẩm dày 600 trang, do Đoàn Ánh Dương biên soạn và giới thiệu, được phát hành trên toàn quốc từ tháng 6/2025.
  • Hà Nội nêu cao tinh thần “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”
    Tại kỳ họp thứ 24 (kỳ họp chuyên đề) diễn ra sáng 27/6, HĐND Thành phố Hà Nội khóa XVI, nhiệm kỳ 2021-2026 đã thông qua Nghị quyết về phân cấp quản lý nhà nước một số lĩnh vực kinh tế - xã hội trên địa bàn Thành phố, bảo đảm thực hiện đúng phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.
  • Phát động cuộc thi ảnh báo chí 'Việt Nam trên hành trình đổi mới’
    Cuộc thi ảnh báo chí “Việt Nam trên hành trình đổi mới” do Báo Nhân Dân phối hợp Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức nhằm tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước, con người, những thành tựu về chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa cũng như vị thế của Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế trong quá trình 40 năm đổi mới.
  • Hà Nội sửa đổi, bổ sung quy định phân cấp nguồn thu, chi để mô hình chính quyền địa phương 2 cấp hoạt động hiệu quả
    Để có cơ sở điều chỉnh, giao dự toán ngân sách năm 2025 cho các xã, phường sau sắp xếp đảm bảo nguồn ngân sách để thực hiện các nhiệm vụ được giao từ ngày 1/7/2025, HĐND Thành phố Hà Nội ngày 27/6 đã thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số nội dung quy định tại Nghị quyết số 22/2022/NQ-HĐND ngày 08/12/2022 về phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa các cấp ngân sách, định mức phân bổ ngân sách Thành phố và tỷ lệ phần trăm phân chia nguồn thu giữa các cấp ngân sách giai đoạn 2023-2025.
  • Trình chiếu loạt phim đỉnh cao của Hàn Quốc tại Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần 3
    Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần 3 diễn ra từ ngày 29/6 – 5/7 sẽ có nhiều hoạt động hấp dẫn, đặc biệt khán giả sẽ có cơ hội gặp gỡ nhiều diễn viên Hàn Quốc.
  • Festival Nông sản Hà Nội: Thúc đẩy mô hình canh tác, chế biến và tiêu dùng nông sản gắn với văn hóa – du lịch
    Từ ngày 26 - 29/6/2025, tại quận Tây Hồ, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội phối hợp UBND quận Tây Hồ tổ chức Festival Nông sản Hà Nội lần thứ 4 – sự kiện xúc tiến thương mại nông nghiệp thường niên đang ngày càng khẳng định vị thế là điểm hẹn lớn của người tiêu dùng và các nhà sản xuất nông sản trên cả nước.
Những hoài niệm chất chứa niềm thương nhớ
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO