Văn hóa – Di sản

Lộc biếc làng nghề tăm hương Quảng Phú Cầu

Khôi Nguyên - Bích Vân 06/02/2024 20:53

Nghề làm hương có ở nhiều địa phương ở nước ta và Thủ đô Hà Nội góp tên với xã Quảng Phú Cầu (huyện Ứng Hòa) - vùng đất ngoại thành lưu giữ nghề tăm hương hơn trăm năm nay. Tết Giáp Thìn 2024 đang về, đường làng ngõ xóm Quảng Phú Cầu rực rỡ hơn bởi những “đóa chân hương” hồng, đỏ, tím, xanh cùng mùi hương trầm, bạch chỉ, hoa hồi, quế chi… thoang thoảng hòa gió xuân đến với mọi nhà.

quang-phu-cau-1.jpg
Người dân Quảng Phú Cầu tất bật với nghề làm hương truyền thống khi Tết đến xuân về.

Xã Quảng Phú Cầu có 6 thôn đều được công nhận làng nghề. Nhưng nghề tăm hương truyền thống chiếm 70% (khoảng 3.000 hộ dân) tại vùng đất ngoại ô của thành phố. Như nhiều làng nghề khác của Thủ đô, xã Quảng Phú Cầu bước vào “mùa vàng” khi Tết đến. Nơi này sôi động, nhộn nhịp hơn thường nhật kể từ tháng Chạp bởi tiếng máy xẻ, máy se hương, tiếng nói cười của người dân làm nghề vang lên rộn rã.

Chúng tôi đến xã Quảng Phú Cầu vào đầu tháng Chạp. Ngang qua chợ quê của xã đã thấy đào, quất “bật” lên màu Tết ở vùng đất ngoại thành. Nhưng ấn tượng hơn cả, dọc hai bên đường xã Quảng Phú Cầu đến các ngõ xóm, các khoảng đất, sân nhà, sân đình là những bó chân hương đủ sắc màu đang xòe ra đón nắng xuân. Những chiếc xe tải chở vầu, tre dùng để làm hương cũng ngược xuôi khắp lối. Hình ảnh người phụ nữ đội nón, chỉ còn lộ đôi mắt sau chiếc khẩu trang cùng đôi tay thoăn thoắt chẻ nan, phân loại nan… trong sự khẩn trương cũng không khó để bắt gặp tại Quảng Phú Cầu những ngày này.

Đào mai khoe sắc là thời điểm người dân Quảng Phú Cầu tất bật nhất với nghề làm hương truyền thống. Anh Nguyễn Văn Minh ở thôn Cầu Bầu, một đầu mối thu gom hương thành phẩm tại Quảng Phú Cầu cho biết, hầu hết các hộ gia đình, xưởng làm hương nơi này từ tháng Chạp đều “nóng máy” từ sáng sớm đến 7 – 8 giờ tối. Có nhiều xưởng, cơ sở sản xuất phải tăng ca, nhân công làm thêm giờ, chạy đua với thời gian để đủ số lượng giao cho khách hàng nhưng ai ai cũng vui vẻ. Thậm chí sự bận rộn dịp Tết là niềm vui với người làm nghề hương tại Quảng Phú Cầu, vì thu nhập của mọi người cũng tăng lên. Tùy theo công đoạn, độ lành nghề, trung bình người làm hương ở Quảng Phú Cầu được trả công từ 300.000 đến 500.000 đồng/ngày lúc làng nghề vào vụ Tết.

Bà Nguyễn Thị Mai, một công nhân sơ chế tăm hương ở thôn Cầu Bầu, tay vừa chẻ những thanh vầu, vừa hồ hởi chia sẻ, người dân nơi này làm tăm hương quanh năm nhưng Tết thì làm “mệt nghỉ”. Hương là sản phẩm mang yếu tố tâm linh, hầu như gia đình người Việt nào vào ngày Tết cũng đều thắp nén hương trên bàn thờ gia tiên. Vậy nên, trước Tết vài ba tháng, nhất là từ tháng Chạp, đơn đặt hàng tăm hương tại Quảng Phú Cầu tăng gấp nhiều lần so với ngày thường. Thường ngày, xã Quảng Phú Cầu tiêu thụ hàng trăm tấn vầu (nguyên liệu làm hương) từ các tỉnh miền Trung như Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh đến miền núi phía Bắc gồm Lạng Sơn, Bắc Kạn... đưa về địa phương.

“Không kể ngày thường hay ngày Tết, để làm ra một que hương thành phẩm phải trải qua hơn 30 công đoạn”, bà Mai cho biết thêm. Từ việc pha chế, tẩm ướp đến se sợi, nhúng que, vót tăm, nhuộm chân, se hương, làm thân hương, phơi khô… đều được làm theo quy trình chứ không thể “đốt cháy giai đoạn”. Trước kia, người dân làm thủ công nhưng hiện nay, nhiều gia đình cũng như các cơ sở sản xuất tại Quảng Phú Cầu đã đầu tư máy se hương hiện đại, giúp tăng năng suất và giảm sức người, hơn nữa que hương cũng đều và đẹp hơn. Xưa kia thường làm lúc nông nhàn, thì giờ đây, nghề tăm hương đã trở thành công việc chính đem lại thu nhập cho người dân tại Quảng Phú Cầu.

Điểm khác biệt tạo nên thương hiệu của tăm hương Quảng Phú Cầu chính là ở nguyên liệu truyền thống có trong tự nhiên như trầm, tùng, trắc, bạch chỉ, hoa hồi, quế chi, nhựa cây trám, rễ cây hương bài, than xoan… được đa số hộ dân sử dụng để làm hương. Cùng với bí quyết cha truyền con nối, tùy thuộc vào mỗi loại hương mà người dân Quảng Phú Cầu pha trộn với tỷ lệ thích hợp, khi que hương thắp lên có mùi thơm thoang thoảng dễ chịu và không gây dị ứng với mọi người, đồng thời cây hương cháy đều.

Có hơn 30 năm theo nghề của quê hương, bà Nguyễn Thị Hạnh cho biết, truyền thống làm hương ở Quảng Phú Cầu, đó là làm hương không chỉ để có thu nhập trang trải cuộc sống mà còn để chuyên chở những giá trị truyền thống tâm linh tốt đẹp tới người người, nhà nhà. Chính vì điều này, người làm hương tại Quảng Phú Cầu rất cẩn thận. Mỗi mẻ hương, người dân nơi đây đều phải “check hàng” bằng cách đốt thử que hương xem có cháy đều, cháy hết không, mùi thơm ra sao, làn khói tỏa như thế nào. Khi các tiêu chí này được đảm bảo, người dân sẽ tạo ra những mẻ hương cả vạn que, đóng gói và đưa ra thị trường. Để rồi những mẻ hương ấy góp phần giữ gìn nét đẹp văn hóa thờ cúng tổ tiên của người Việt trong ngày lễ, Tết.

Đáng nói hơn, từ khi đại dịch Covid-19 đi qua, Quảng Phú Cầu trở thành điểm du lịch làng nghề được nhiều người tìm đến. Ngày chúng tôi có mặt tại Quảng Phú Cầu, có các nhóm khách đến tham quan, trải nghiệm và chụp ảnh “check in” tại khu trưng bày tăm hương, trình diễn nghề tại đây. Những vị khách phương xa được trải nghiệm các công đoạn làm hương, thích thú trước những bó tăm hương nhuộm màu rực rỡ, đầu tăm xòe tròn đều tạo thành những “tác phẩm nghệ thuật”.

Trong hành trình chúng tôi tới Quảng Phú Cầu những ngày cận Tết, mùi hương dịu nhẹ thoảng trong gió khiến chúng tôi xốn xang, nao nức như được “chạm” vào Tết cổ truyền của dân tộc, bên mâm cơm cúng gia tiên ngày cuối năm. Niềm vui nhân đôi bởi người làm hương tại Quảng Phú Cầu cho biết, người dân nơi đây ai ai cũng vẫn đang sống được với nghề, cùng gìn giữ và phát triển nghề ông cha để lại. Thêm nữa, nghề truyền thống của địa phương đang được khai thác để cùng phát triển du lịch làng nghề Hà Nội. Đó chính là những chồi non, lộc biếc của vùng đất làm tăm hương nức tiếng của Thủ đô ngàn năm văn hiến - Quảng Phú Cầu.

Bài liên quan
(0) Bình luận
  • Giang Văn Minh và những giai thoại rạng danh xứ Đoài
    Nằm dưới chân núi Tổ, vùng đất cổ Đường Lâm, xứ Đoài không chỉ nổi tiếng là nơi sinh ra vua Phùng Hưng (cuối thế kỷ thứ VIII) và vua Ngô Quyền (thế kỷ thứ X) mà còn được biết đến là quê hương của Thám hoa Giang Văn Minh - một nhân vật lỗi lạc trong lịch sử ngoại giao của nước nhà, hồi cuối thế kỷ XVI - đầu thế kỷ XVII.
  • Tiếp thêm sức sống cho nghề truyền thống Thủ đô
    Là địa phương đứng đầu cả nước về số lượng các làng nghề truyền thống, các nghệ nhân và người làm nghề truyền thống Hà Nội đang không ngừng sáng tạo trong công tác gìn giữ, bảo tồn các làng nghề. Sự sáng tạo không chỉ mang lại một diện mạo mới, một sức sống mới cho các làng nghề mà còn gợi mở những không gian trải nghiệm văn hóa mới cho người dân Thủ đô và du khách.
  • Khởi công xây dựng đền thờ Đức vua Ngô Quyền
    Sáng 26/6, Tổng Bí thư Tô Lâm dự Lễ khởi công dự án xây dựng đền thờ Đức vua Ngô Quyền tại Khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Cổ Loa (xã Cổ Loa, huyện Đông Anh).
  • Trưng bày “Báo chí Huế trong dòng chảy Báo chí Cách mạng Việt Nam”
    Nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam, Hội Nhà báo Thành phố Huế phối hợp Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành uỷ, Sở Văn hoá Thể thao tổ chức Triển lãm trưng bày “Báo chí Huế trong dòng chảy Báo chí cách mạng Việt Nam”.
  • Hà Nội: Thêm 9 di tích được xếp hạng cấp thành phố
    Ngày 10/6, UBND Thành phố Hà Nội ban hành Quyết định số 2859/QĐ-UBND về việc xếp hạng di tích lịch sử-văn hóa và danh lam thắng cảnh trên địa bàn Thành phố Hà Nội.
  • Công nhận hội Lim ở Bắc Ninh là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
    Hội Lim là nơi các giá trị lịch sử, tín ngưỡng và đặc biệt là Dân ca Quan họ Bắc Ninh được thực hành, bảo tồn và lan tỏa, thể hiện tính gắn kết bền chặt và tinh tế giữa các làng Quan họ.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • TP. Hồ Chí Minh trưng bày 17 Bảo vật quốc gia
    Từ ngày 29/6 đến 10/8/2025 tại Bảo tàng Lịch sử TP Hồ Chí Minh sẽ diễn ra trưng bày chuyên đề “Bảo vật quốc gia - Những kiệt tác di sản”.
  • Ra mắt sách tranh song ngữ “Kể chuyện Bác Hồ”
    Nhân kỷ niệm 100 năm thành lập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên (6/1925 – 6/2025), Nhà xuất bản Kim Đồng giới thiệu tới bạn đọc cuốn sách tranh "Kể chuyện Bác Hồ", ấn bản song ngữ Việt – Trung.
  • Chuyện kể về Chúa Nguyễn và các giai thoại mở đất phương Nam
    Trong hành trình mở cõi về phương Nam của dân tộc Việt Nam, các chúa Nguyễn hiện lên như những nhà lãnh đạo có tầm nhìn xa, với các quyết sách chiến lược và nghệ thuật bang giao khôn khéo, đặc biệt trong quan hệ với triều đình Chân Lạp. Cuốn sách “Chúa Nguyễn và các giai thoại mở đất phương Nam” của nhà giáo, nhà nghiên cứu sử học Nguyễn Hữu Hiếu, do Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phát hành tháng 6/2025, là một công trình giàu tư liệu và cảm hứng góp phần tái hiện sinh động giai đoạn lịch sử đặc biệt ấy.
  • Người dân cần chủ động phòng tránh lũ quét, sạt lở đất do mưa lớn ở Bắc Bộ
    Theo dự báo của Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia: Từ ngày 28/6 đến 2/7/2025, Bắc Bộ có khả năng xảy ra đợt mưa rất lớn, lượng mưa có thể lên tới 100–300mm, có nơi trên 500mm.
  • Hà Nội: Đẩy mạnh xây dựng tổng thể hệ thống hồ sơ địa chính và cơ sở dữ liệu đất đai
    UBND Thành phố ban hành Công văn số 3715/UBND-NNMT ngày 25/6 về việc triển khai thực hiện Dự án xây dựng tổng thể hệ thống hồ sơ địa chính và cơ sở dữ liệu đất đai Thành phố và việc đẩy nhanh tiến độ xây dựng, hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai trên địa bàn Thành phố.
Đừng bỏ lỡ
  • 9 tựa sách hay trong Tủ sách gia đình của Nhã Nam
    Ngày Gia đình Việt Nam 28/6 là dịp để mỗi người lắng lại, cảm nhận rõ hơn giá trị của tình thân, của những khoảnh khắc bên nhau giản dị mà quý giá. Trong nhịp sống hiện đại, một trong những cách đẹp đẽ để giữ gìn và bồi đắp sợi dây gắn kết gia đình chính là cùng nhau đọc sách – những cuốn sách đầy yêu thương, sẻ chia và thấu cảm. Hiểu được điều đó, Nhã Nam đã kỳ công tuyển chọn và xây dựng Tủ sách Gia đình. Đây là những cuốn sách giúp nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ, lan tỏa giá trị yêu thương trong mỗi mái ấm, để mỗi em bé đều được lớn lên trong vòng tay chan chứa hạnh phúc của gia đình.
  • Phu nhân Tổng Bí thư và Tổng Giám đốc UNESCO tham dự triển lãm ảnh "Chúng tôi có thể"
    Các tác phẩm là sản phẩm tiêu biểu của dự án “Chúng tôi CÓ THỂ” – sáng kiến phối hợp giữa UNESCO và Bộ Giáo dục và Đào tạo, hướng đến mục tiêu trao quyền học tập và phát triển toàn diện cho phụ nữ và trẻ em gái dân tộc thiểu số tại các vùng khó khăn.
  • Người đẹp Phú Yên Hà Trúc Linh đăng quang Hoa hậu Việt Nam 2024
    Hà Trúc Linh - 21 tuổi, quê Phú Yên, sinh viên Đại học Tài chính Marketing TP HCM - vượt top 24 để đoạt vương miện Hoa hậu Việt Nam 2024.
  • Ra mắt sách “Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn"
    Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam vừa ra mắt cuốn sách "Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn", tuyển chọn các bài viết tiêu biểu của nữ trí thức trên tuần báo Phụ nữ tân văn – một diễn đàn quan trọng trong phong trào nữ quyền Việt Nam đầu thế kỷ XX. Ấn phẩm dày 600 trang, do Đoàn Ánh Dương biên soạn và giới thiệu, được phát hành trên toàn quốc từ tháng 6/2025.
  • Hà Nội nêu cao tinh thần “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”
    Tại kỳ họp thứ 24 (kỳ họp chuyên đề) diễn ra sáng 27/6, HĐND Thành phố Hà Nội khóa XVI, nhiệm kỳ 2021-2026 đã thông qua Nghị quyết về phân cấp quản lý nhà nước một số lĩnh vực kinh tế - xã hội trên địa bàn Thành phố, bảo đảm thực hiện đúng phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.
  • Phát động cuộc thi ảnh báo chí 'Việt Nam trên hành trình đổi mới’
    Cuộc thi ảnh báo chí “Việt Nam trên hành trình đổi mới” do Báo Nhân Dân phối hợp Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức nhằm tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước, con người, những thành tựu về chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa cũng như vị thế của Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế trong quá trình 40 năm đổi mới.
  • Hà Nội sửa đổi, bổ sung quy định phân cấp nguồn thu, chi để mô hình chính quyền địa phương 2 cấp hoạt động hiệu quả
    Để có cơ sở điều chỉnh, giao dự toán ngân sách năm 2025 cho các xã, phường sau sắp xếp đảm bảo nguồn ngân sách để thực hiện các nhiệm vụ được giao từ ngày 1/7/2025, HĐND Thành phố Hà Nội ngày 27/6 đã thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số nội dung quy định tại Nghị quyết số 22/2022/NQ-HĐND ngày 08/12/2022 về phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa các cấp ngân sách, định mức phân bổ ngân sách Thành phố và tỷ lệ phần trăm phân chia nguồn thu giữa các cấp ngân sách giai đoạn 2023-2025.
  • Trình chiếu loạt phim đỉnh cao của Hàn Quốc tại Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần 3
    Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần 3 diễn ra từ ngày 29/6 – 5/7 sẽ có nhiều hoạt động hấp dẫn, đặc biệt khán giả sẽ có cơ hội gặp gỡ nhiều diễn viên Hàn Quốc.
  • Festival Nông sản Hà Nội: Thúc đẩy mô hình canh tác, chế biến và tiêu dùng nông sản gắn với văn hóa – du lịch
    Từ ngày 26 - 29/6/2025, tại quận Tây Hồ, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội phối hợp UBND quận Tây Hồ tổ chức Festival Nông sản Hà Nội lần thứ 4 – sự kiện xúc tiến thương mại nông nghiệp thường niên đang ngày càng khẳng định vị thế là điểm hẹn lớn của người tiêu dùng và các nhà sản xuất nông sản trên cả nước.
  • [Podcast] Đình Mễ Trì Thượng – Nơi lưu giữ những lớp trầm tích văn hóa Hà Nội
    Trong hàng ngàn di tích lịch sử văn hóa của Thủ đô ngàn năm văn hiến, thì đình Mễ Trì Thượng là ngôi đình cổ kính bậc nhất. Ngôi đình này nằm trên gò Quy Sơn (núi Rùa), thuộc làng Mễ Trì Thượng (tên Nôm là Kẻ Mẩy). Mễ Trì Thượng không chỉ mang dáng dấp kiến trúc cổ đặc trưng Bắc Bộ, mà ngôi đình này còn là nơi lưu giữ những lớp trầm tích văn hóa của một Hà Nội đang chuyển mình theo vòng quay thời gian.
Lộc biếc làng nghề tăm hương Quảng Phú Cầu
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO