Tác giả - tác phẩm

Đã yên ổn chưa, sau giờ thứ chín?...

Nhà thơ Bằng Việt 06:32 09/07/2023

Cuốn tiểu thuyết dày dặn, mới nhất của nhà văn Nguyễn Một, vừa ra đời năm 2023 sau những tác phẩm đã có tiếng vang khá lớn trong bạn đọc như “Đất trời vần vũ”, “Ngược mặt trời”… có một cái đề khá lạ, đầy tính ẩn dụ: “Từ giờ thứ sáu đến giờ thứ chín”. Thời khắc ấy nói lên điều gì ? Thì đây, tác giả đã “bật mí” ngay ở đoạn văn cuối cùng trong chương kết: “Đúng lúc ấy, tiếng chuông nhà thờ cổ vang lên… (Các nhân vật chính của tác giả bỗng dưng nhớ lại) giọng trầm buồn của vị cha xứ: “Lúc đó vào khoảng giờ thứ sáu, tối tăm liền bao trùm cả mặt đất cho đến giờ thứ chín. Mặt trời trở nên u ám, màn trong đền thờ xé ra làm đôi ngay chính giữa…”.

1.jpg

Điềm không may trong số phận họ quả thực đã xảy ra, khi “màn trong đền thờ xé ra làm đôi, ngay chính giữa!”. Một tai họa lớn, một thảm kịch lớn, một điềm báo hiệu chia ly và tang tóc lớn đã “xé ra làm đôi” số phận của toàn thể các nhân vật trong cuốn tiểu thuyết, những chàng trai, cô gái ở một miền quê tươi đẹp đang bước vào tuổi học sinh trung học đầy khát vọng và mộng mơ. Tai họa lớn ấy, thảm kịch mang tính định mệnh ấy, chính là cuộc chiến tranh, cuộc chiến dữ dội, tàn khốc, từ những giờ khắc khi cả đất nước cũng đã từng bị “xé ra làm đôi”, để vùi dập và nhào nặn cả thế hệ họ trở thành những người khác, những gương mặt khác, rồi hậu quả là hình thành nên những số phận hoàn toàn khác. Một cuốn tiểu thuyết muốn phủ định một cách quyết liệt tấn thảm kịch không có gì bào chữa được cho nỗi đau tột cùng ấy của con người, cho sự giằng xé đến tột cùng mọi khía cạnh tâm lý đối cực của thời đại chúng ta. Và sau những mất mát, những tổn hại, thì người phải hứng chịu mọi sự trả giá không thể nào bù đắp được ấy, lại cũng chỉ là người dân bình thường, những người có danh mà giống như bị biến thành một đám đông vô danh, những người mà nói như nhà thơ Nguyễn Duy - dẫu ở trường hợp nào đi nữa, cũng vẫn là những người phải chịu nhận tất cả mọi thất bại, phải chịu thua thiệt đủ mọi bề!

nguyen-mot.jpg
Nhà văn Nguyễn Một

Từ thân phận những cô cậu học sinh trung học ở một thị xã nhỏ Thủ Biên, mở rộng ra tới số phận của người thân, ông bà cha mẹ họ, mà đa phần là những người dân ở một xứ đạo, được đun đẩy di cư tới đó khai phá và lập nghiệp, tác giả Nguyễn Một đã tận dụng một bút pháp mang tính biểu tượng cao, để chúng ta có thể nhìn xuyên suốt số phận ngang trái của nhiều người khác, thậm chí số phận của cả miền Nam, điểm xuyết ra cả đất nước, trong cơn bão lớn của lịch sử không chừa ra bất cứ một ai và cũng không cho phép ai được đứng ra ngoài cuộc, dù muốn hay không muốn. Cơn bão ấy cuốn tất thảy mọi người vào, lại bắt buộc từng người phải tỏ thái độ, phải biểu lộ ra bản chất và xu thế của mình, phải trả lời “có” hay “không” trước mọi diễn biến quyết liệt của thời cuộc, mọi thứ cứ tuần tự, vần vũ xoay quanh bản thân từng người. Một hiện thực khắt khe, một hoàn cảnh thắt nút cho từng nhân vật bị rơi vào vòng xoáy của số phận nghiệt ngã, đôi khi thật sự tình cờ đến vô lý, nhưng không cách nào thoát ra nổi!

z4476278750983_49efd2201116947295f51935d5061b2a.jpg
Nhà văn Nguyễn Một chia sẻ tại lễ ra mắt sách

Cuốn sách là một “nốt trầm” bi thương của cả một giai đoạn lịch sử, “từ giờ thứ sáu đến giờ thứ chín”, nói khác đi, là từ sớm mai đền lúc gần đứng bóng, đến giữa ban trưa của mỗi cuộc đời. Kết thúc cuốn sách, trong chừng mực nào đó, cũng có thể coi là cái kết có hậu cho các nhân vật chính, dù nhân vật nào cũng phải chịu những thử thách nghiệt ngã không bao giờ nguôi ngoai, vì những vết sẹo mãi nhức nhối tới suốt cả phần đời còn lại. Có những tình tiết ngỡ như phi lý và tình cờ, lại có những kết cục tưởng như thế này nhưng lại hóa ra thế khác, gây nên những trải nghiệm thú vị bất ngờ, đáng để độc giả suy ngẫm. Đó cũng là nét đặc sắc trong bút pháp giàu biểu tượng của tác giả. Nhưng tất thảy chúng ta, vì tấm lòng nhân bản và hướng thiện, vẫn sẵn lòng tin theo tác giả, rằng tất cả vẫn nên diễn ra như nó cần phải có, đúng như cái mạch truyện mà hư ảo và hiện thực đan cài chặt chẽ vào nhau, chi tiết thực có lúc cứ như đùa, còn cái đùa ngẫu nhiên lại hóa thành thực, mà tất cả vẫn thuyết phục được người đọc, mà càng đọc càng hấp dẫn, đến mức không thể không bám riết theo từng số phận mỗi nhân vật mà ta yêu mến và quan tâm, để muốn được cùng thể nghiệm và chia sẻ với họ!

Chúng ta cũng không thể phân ra các tuyến nhân vật tích cực và tiêu cực trải qua cuộc chiến tranh một cách công thức, dù họ ở phía bên này hay phía bên kia, vì tất cả các nhân vật của tác giả đều rất “người”, đều có cá tính rõ nét, sống cuộc sống bằng xương bằng thịt của một con người bình thường, có cái đúng và cái sai, chỗ mạnh và chỗ yếu thể hiện trong từng hoàn cảnh, để những biểu hiện tích cực với những biểu hiện tiêu cực được bộc lộ tự nhiên trong đời thường, nhất là trong cuộc chiến - một bi kịch khổng lồ, phức tạp, mà ngày hôm nay tác giả muốn nhìn lại với một con mắt mới, một sự mổ xẻ mới, một thái độ nhân văn mới.

Điều tác giả quan tâm hơn nữa, là bất cứ cuộc chiến tranh nào, sớm muộn rồi cũng sẽ phải kết thúc, nhưng điều đau đớn hơn cả là giải quyết được tận gốc hậu quả của nó, mà tấn bi kịch ghê gớm nhất là lòng người ly tán sẽ không bao giờ trở lại nguyên lành như xưa, khi hậu quả của tấn bi kịch lớn lao ấy sẽ còn đeo đẳng mãi, trong trái tim và tâm thức mỗi người thời hậu chiến. Đấy mới là điều mà khi khi đọc hết trang cuối cùng, chúng ta vẫn còn khắc khoải như chính bản thân tác giả. Cũng như hôm nay, chúng ta hay nói, nên quên quá khứ đi để hòa hợp, nói chuyện tương lai, tuy nhiên, đấy chỉ mới là cách nói. Còn phải làm thế nào để khép lại quá khứ, thì đó vẫn là một vấn đề hết sức lớn, mà cuốn sách này cũng không thể một lúc tìm ra lời giải đáp, mặc dù các nhân vật của cuốn sách đã được tác giả xếp cho có một hậu vận kiểu “happy end”, tưởng chừng có thể đã khá ổn thỏa và có thể dễ bỏ qua những đau thương và mất mát cũ. Tuy nhiên, nếu xét trên bản chất sâu xa, thì “sau giờ thứ chín”, các nhân vật vẫn chưa có được một nội tâm yên ổn, cho dù cuộc đời đã tạm thời được đưa về bến đỗ, đơn cử như đã may mắn sống sót trở về như Tầm, đã tìm lại được hạnh phúc như Trang, đã bất ngờ phát hiện ra đứa con chung của Sơn với Diễm, đã cải tạo trở về và đoàn tụ gia đình theo diện H.O. như ông Duy… Nhưng sao chúng ta vẫn cảm thấy có chút gì đó đắng đót, hẫng hụt, “vui là vui gượng kẻo là…” thế thôi. Hậu quả của cuộc đổi đời sau chiến tranh chưa hề đáp ứng được những mơ ước cao xa thời trẻ của tất cả các cậu các cô học trò tỉnh lẻ tự thuở nào. Ấy là chưa kể mối quan hệ gia đình rất tốt đẹp giữa nhà ông bà Duy với ông bà Ruộng đã bị đổ vỡ mãi mãi, gia sản và sự nghiệp của mấy dòng họ tích lũy từ bao đời, thể hiện qua các nhân vật như ông bà Danh, ông bà Duy… cũng đã hoàn toàn tan nát. Có thể nói gì thêm sau những đổ vỡ, tan nát này? Trốn tránh đi sang Mỹ đã phải là cứu cánh duy nhất cho họ chưa? Tại sao không thể xây dựng lại tất cả ngay tại quê hương mình mà phải tìm lối thoát chỉ bằng cách đi ra nước ngoài sinh sống? Đây đã phải là giải pháp tối ưu cho cả một thế hệ hay không? Chính đó mới là câu hỏi không kém phần gay cấn và chua xót cho các nhân vật của nhà văn Nguyễn Một./.

Nhà văn Nguyễn Một sinh năm 1964 tại Quảng Nam. Ông từng là giáo viên và hiện là Giám đốc truyền thông Tập đoàn Ô tô Trường Hải (Thaco), hội viện Hội Nhà văn Việt Nam. Nguyễn Một đã có gần 20 đầu sách thuộc nhiều thể loại (truyện ngắn, truyện vừa, bút ký, tản văn, tiểu thuyết) trong đó "Đất trời vần vũ" đã giành giải C cuộc thi tiểu thuyết của Hội Nhà văn Việt Nam năm 2010; Truyện ngắn "Trước mặt là dòng sông" được đạo diễn Khải Hưng chuyển thể thành phim truyền hình ; Tiểu thuyết "Ngược mặt trời" và "Đất trời vần vũ" đã được dịch sang tiếng Anh và phát hành ở Mỹ.

Bài liên quan
  • Tiểu sử tự thuật viết ở Đông Berlin, tháng 9/1961
    Tháng 6/2023 là kỷ niệm đúng 60 năm ngày mất (3/6/1963) của nhà thơ lớn Thổ Nhĩ Kỳ Nazim Hikmet (1902 – 1963). Ông cũng là một chiến sĩ dũng cảm suốt đời đấu tranh cho hòa bình và công lý trên trái đất, đã được tặng Giải thưởng Hòa bình quốc tế do Hội đồng Hòa bình thế giới trao tặng năm 1950. Sau khi trải qua 17 năm tù đày dưới chế độ độc tài, khi ra tù, ông phải sống lưu vong đến hết đời ở nhiều nước, làm văn, làm thơ, viết báo, đồng thời là diễn giả sôi nổi trên các diễn đàn đấu tranh cho quyền tự do, d
(0) Bình luận
  • “Nhìn lại quá khứ”: Lời tự thú lịch sử và bài học từ một cuộc chiến
    Cuốn sách “Nhìn lại quá khứ: Tấn thảm kịch và những bài học về Việt Nam” của cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Robert S. McNamara vừa được Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phát hành tại Việt Nam nhân dịp kỷ niệm 30 năm ngày ra mắt ấn phẩm đầu tiên tại Hoa Kỳ. Không chỉ là một tài liệu lịch sử quý giá, cuốn sách còn là lời mời đối thoại để cùng thấu hiểu, bao dung và tiến xa hơn trong hành trình hòa giải, hợp tác giữa hai quốc gia.
  • Ra mắt sách tập hợp 40 bài viết của Chủ tịch Hồ Chí Minh về báo chí cách mạng
    Nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 – 21/6/2025), Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phát hành cuốn sách “Báo chí trước hết phải phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân”. Ấn phẩm tuyển chọn 40 tác phẩm tiêu biểu của Chủ tịch Hồ Chí Minh, bao gồm các bài viết, bài phát biểu, thư, điện, lời kêu gọi gửi tới bạn đọc, người làm báo, các cơ quan báo chí trong nước và quốc tế từ năm 1922 đến năm 1962.
  • Ra mắt bản dịch cuốn tiểu thuyết “Đôi mắt của Mona” của Thomas Schlesser
    Tái bản chỉ một tuần sau khi phát hành, “Đôi mắt của Mona” – bản dịch tiếng Việt do Nhã Nam ấn hành đang trở thành một hiện tượng mới trên thị trường sách nghệ thuật. Tác phẩm của nhà sử học nghệ thuật Pháp Thomas Schlesser gây ấn tượng bởi cấu trúc 52 chương tương ứng với 52 tuần, nội dung dung hòa giữa văn chương và hội họa. Đây là một trong số ít những ấn phẩm vừa mang tính nghệ thuật cao, vừa chạm tới những giá trị nhân văn thiết thực.
  • 11 tác phẩm xuất sắc giành Giải thưởng Văn học Kim Đồng lần thứ nhất
    Sáng 13/6/2025 tại Thành phố Hồ Chí Minh, Nhà xuất bản Kim Đồng tổ chức lễ tổng kết Cuộc vận động sáng tác cho thiếu nhi giai đoạn 2023 đến 2025 và trao Giải thưởng Văn học Kim Đồng lần thứ nhất.
  • Gặp lại liệt sĩ Đặng Thùy Trâm qua cuốn nhật ký thứ ba
    Hai mươi năm kể từ ngày những dòng nhật ký chiến tranh đầu tiên của nữ bác sĩ, liệt sĩ Đặng Thùy Trâm được công bố, hình tượng người con gái Hà Nội kiên cường, đầy lý tưởng vẫn luôn cháy sáng trong tâm trí bạn đọc nhiều thế hệ. Năm 2025, cuốn sách “Đặng Thùy Trâm và cuốn nhật ký thứ ba” do Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam phát hành tiếp tục khắc họa chân dung đa chiều của người nữ bác sĩ anh hùng đồng thời là một tài liệu giàu giá trị về thời đại, về lý tưởng sống của một thế hệ.
  • Cuốn sách ảnh đầu tiên về lịch sử Báo chí Cách mạng Việt Nam
    "100 năm Báo chí cách mạng Việt Nam (1925-2025)" là cuốn sách ảnh đầu tiên về lịch sử Báo chí cách mạng Việt Nam với những bài viết cô đọng cùng hơn 1.000 bức ảnh, tư liệu quý hiếm được khai thác, chọn lọc công phu từ nhiều nguồn trong cả nước.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
Đừng bỏ lỡ
  • Ra mắt không gian trưng bày đặc sắc tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam
    Sáng ngày 20/6/2025, tại số 66 Nguyễn Thái Học (Ba Đình, Hà Nội), Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam tổ chức Lễ ra mắt Không gian trưng bày Mỹ thuật ứng dụng và Mỹ thuật dân gian. Sự kiện diễn ra nhân dịp kỷ niệm 59 năm thành lập Bảo tàng (1966 – 2025), đánh dấu bước phát triển mới trong công tác bảo tồn, phát huy các giá trị di sản mỹ thuật truyền thống.
  • Sử dụng địa danh “Xà Cầu” đăng ký bảo hộ nhãn hiệu tập thể “Hương Xà Cầu”
    UBND Thành phố Hà Nội vừa ban hành Quyết định số 3020/QĐ-UBND về việc cho phép Hợp tác xã sản xuất hương làng nghề Xà Cầu sử dụng địa danh “Xà Cầu” tương ứng với bản đồ địa lý đã được phê duyệt để đăng ký bảo hộ nhãn hiệu tập thể “Hương Xà Cầu” cho sản phẩm và dịch vụ mua bán: hương ở xã Quảng Phú Cầu, huyện Ứng Hòa, thành phố Hà Nội.
  • Nhạc kịch học đường Việt Nam góp mặt tại Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng 2025
    “The Enchanted Crossbow” không tái hiện lịch sử theo lối kể cổ điển mà khai thác câu chuyện bằng ngôn ngữ sân khấu hiện đại, kết hợp âm nhạc, ánh sáng, vũ đạo và cảm xúc để đưa khán giả đến gần hơn với những giá trị văn hóa dân gian Việt Nam.
  • [Video] Bảo tàng Báo chí Việt Nam – "Ngôi nhà di sản" của những người làm báo
    Có một địa điểm rất đặc biệt giữa lòng Thủ đô Hà Nội được ví như “Ngôi nhà di sản” của nền báo chí Việt Nam, nơi lưu giữ những ký ức, sự dấn thân của người làm báo có khi đổi bằng nước mắt và máu, hay cả những trang báo lấm bụi thời gian – đó chính là Bảo tàng Báo chí Việt Nam trên phố Dương Đình Nghệ.
  • Gợi mở để văn nghệ sỹ Thủ đô triển khai hiệu quả Chỉ thị 30-CT/TU của Thành ủy Hà Nội
    Nhà báo Vương Minh Huệ - Tổng Biên tập Tạp chí Người Hà Nội khẳng định: “Phát huy vai trò của Chi bộ Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Hà Nội trong thực hiện Chỉ thị 30-CT/TU ngày 19/2/2024 của Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội về “Tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng về xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh” không chỉ là nhiệm vụ chính trị mà còn là sự thể hiện bản lĩnh và trách nhiệm nghề nghiệp của người nghệ sĩ”.
  • Bộ trưởng Bộ VHTT&DL Nguyễn Văn Hùng: Báo chí Cách mạng Việt Nam: “Mạch nguồn tri thức - Kết nối niềm tin”
    Trong cuộc trao đổi với Văn Hóa nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21.6.1925 - 21.6.2025), Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Văn Hùng đánh giá cao sự đóng góp, đồng hành của báo chí trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc suốt một thế kỷ qua.
  • “Con đường tương lai ” – Hành trình trí tuệ nối dài khát vọng Việt
    Nhân dịp kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam, ngày 19/6, tại Thư viện Quốc gia Việt Nam, Hội Nhà văn Hà Nội, Viện Nhân học Văn hóa, Viện Khoa học Giáo dục và Môi trường kết hợp với Sàn văn hóa Học và Đọc Việt Nam, Nhà xuất bản Thể thao và Du lịch tổ chức Hội thảo khoa học đánh giá tập 1 và định hướng tập tiếp theo của dự án sách “Con đường tương lai”.
  • [Podcast] Chùa Kim Lan – Cổ tự linh thiêng bên bờ sông Đuống
    Hà Nội là vùng đất kết tinh của những dòng chảy văn hóa âm thầm, lặng lẽ cùng lịch sử hơn ngàn năm văn hiến. Nằm ở phía Đông Nam Hà Nội, bên dòng sông Đuống đỏ nặng phù sa, có một ngôi làng nhỏ mang tên Kim Lan - một miền đất yên ả, nơi nghề gốm cổ truyền được lưu truyền hàng nghìn năm đến nay vẫn luôn đỏ lửa. Và tại nơi này còn có một mái chùa cổ rêu phong - nơi lưu giữ những âm thanh sâu lắng nhất của văn hóa tín ngưỡng dân gian Hà Nội – Chùa Kim Lan. Chùa đã được UBND Thành phố Hà Nội xếp hạng là Di tích lịch sử – kiến trúc nghệ thuật cấp thành phố năm 2003.
  • Tuần văn hóa, du lịch Gốm và Làng nghề Bắc Ninh
    Sự kiện quy tụ hơn 100 gian hàng, trong đó có sự hiện diện của các làng nghề gốm nổi tiếng như: Bát Tràng (Hà Nội), Hương Canh (Vĩnh Phúc), Bồ Bát (Ninh Bình), Chu Đậu (Hải Dương) và gốm Phù Lãng, gốm Luy Lâu của Bắc Ninh...
  • “Nhìn lại quá khứ”: Lời tự thú lịch sử và bài học từ một cuộc chiến
    Cuốn sách “Nhìn lại quá khứ: Tấn thảm kịch và những bài học về Việt Nam” của cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Robert S. McNamara vừa được Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phát hành tại Việt Nam nhân dịp kỷ niệm 30 năm ngày ra mắt ấn phẩm đầu tiên tại Hoa Kỳ. Không chỉ là một tài liệu lịch sử quý giá, cuốn sách còn là lời mời đối thoại để cùng thấu hiểu, bao dung và tiến xa hơn trong hành trình hòa giải, hợp tác giữa hai quốc gia.
Đã yên ổn chưa, sau giờ thứ chín?...
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO