“Chúng tôi cùng tham gia phong trào đoàn kết với nhân dân Việt Nam!” - Bengt Berg (Thụy Điển)
Rất nhiều người Thụy Điển chúng tôi vẫn còn nhớ những nút bấm nhỏ: đỏ-xanh-vàng bao quanh bằng một vành trắng và bên trên có khẩu hiệu: “Cùng với phong trào giải phóng dân tộc của nhân dân Việt Nam”. Ngày hôm nay, chiếc nút bấm ấy có giá trị như một vưu vật (vật tuyệt phẩm nhất trong muôn vật ở đời), nhưng khi đó nó chính là tín hiệu rằng, chúng tôi cùng tham gia vào phong trào đoàn kết với nhân dân Việt Nam. Phong trào này khởi phát ở Thụy Điển từ giữa thập kỷ 60, phát triển thành cao trào vào giữa những năm 70 của thế kỷ trước và lan rộng mãi sau này.
Khi ấy, chúng tôi tập hợp trên các đường phố, quảng trường, lắc những chiếc ca để quyên góp và hát những bài ca ngợi con người anh hùng bên dãy Trường Sơn hùng vĩ. Đỉnh điểm đầy phấn chấn nhất là trước ngày 1 tháng 5 năm 1975, khi đó quân đội Hoa Kỳ đã thua trận, vĩnh viễn rút khỏi miền Nam Việt Nam. Tôi còn nhớ lúc đó chỉ có tivi đen trắng, khi Leo Rannaleet dùng một viên phấn khoanh lại báo hiệu thời tiết bán đảo Bắc Âu, và Victor Vinde đã tường thuật sinh động sự kiện thời đại đang diễn ra ở bán đảo Đông Dương mà tâm điểm là Việt Nam...
***
Tôi gọi điện cho Erik Eriksson, trước đây là phóng viên tờ báo Aftonbladet, người từng tường thuật diễn biến cuộc chiến tranh ác liệt từ Việt Nam cho đài truyền hình Thụy Điển và cả Bắc Mỹ. Tất nhiên có rất nhiều ký ức và trải nghiệm mà ông ta có thể truyền đạt lại, nhưng có một chi tiết đặc biệt tiết lộ khi chúng tôi nói chuyện. Ông kể, một sáng tháng 5 năm 1975 tại thành phố Hồ Chí Minh (tên cũ là Sài Gòn), khi quân Hoa Kỳ bại trận rút lui, Erik Eriksson ngồi trong khuôn viên khách sạn Continental và uống cà phê với một nhiếp ảnh gia người Thụy Điển, thì một cậu bé lẹt xẹt bước tới mời mua sách báo. Trong số đó có cuốn “Người Mỹ trầm lặng” nói về giai đoạn kết thúc chiến tranh của Pháp ở Đông Dương, phóng viên chiến tranh người Anh Fowler thủ vai chính (bộ phim dựa trên tiểu thuyết của Graham Greene năm 1995). Điều kỳ lạ là Erik Eriksson đã ngồi đúng chỗ trong khách sạn được viết trong tiểu thuyết của Greene, trong một cuộc chiến tranh thực dân khác. Erik Eriksson đã mua ngay cuốn sách này, nơi mà cách đây 30 năm nhà báo chiến tranh người Anh kia đã từng ngồi.
Mimmi Diệu Hường Bergstrom
giới thiệu và dịch từ tiếng Thụy Điển
.jpeg "Ăn Tết nay yêu Tết xưa")
.jpg "Lễ phạt vạ")
