Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 36 - hội nghị trực tuyến lần đầu tiên trong lịch sử 53 năm tồn tại và phát triển của hiệp hội, diễn ra ngày 26/6.

Vững vàng trong vai trò đầu tàu ASEAN

Đảm nhận vị trí Chủ tịch ASEAN 2020 trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 bùng phát từ đầu năm đã làm thay đổi nhiều chương trình nghị sự của hiệp hội, Việt Nam đã có nhiều sáng kiến, đóng góp tích cực, thể hiện tốt vai trò đầu tàu dẫn dắt ASEAN cùng vượt qua thách thức.

Ngay thời điểm dịch Covid-19 mới khởi phát, Việt Nam đã nhanh chóng chuyển chương trình cũng như trọng tâm nghị sự của ASEAN sang phòng, chống dịch bệnh. Phản ứng kịp thời của Việt Nam đã nhận được sự hưởng ứng của các nước thành viên và cộng đồng quốc tế.

Trong khi sự lây lan của virus SARS-CoV-2 tiếp tục diễn biến phức tạp ở nhiều quốc gia ASEAN, Việt Nam vẫn nỗ lực thúc đẩy việc tổ chức các hội nghị cấp Bộ, cấp Vụ cũng như cấp Nhóm công tác nhằm duy trì việc vận hành của khung hợp tác kinh tế ASEAN, thúc đẩy các hoạt động thương mại, đầu tư, kết nối, sáng tạo... 

Đặc biệt, kết quả Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 36 - hội nghị trực tuyến lần đầu tiên trong lịch sử 53 năm tồn tại và phát triển của hiệp hội, diễn ra hồi tháng 6, và trước đó 2 tháng là Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN và Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN+3 về ứng phó với dịch Covid-19, một lần nữa khẳng định vai trò tiên phong, chủ động và đầy trách nhiệm của nước Chủ tịch ASEAN luân phiên trong năm 2020 này.

Đánh giá về vai trò của Việt Nam, lãnh đạo nhiều nước cũng như dư luận quốc tế đều cùng chung nhận định Việt Nam đã hoàn thành tốt nhiệm vụ Chủ tịch ASEAN trong 8 tháng vừa qua.

Chuyên gia phân tích cao cấp tại Viện Chính sách chiến lược Australia Huong Le Thu nêu rõ các nước thành viên ASEAN tin tưởng vào năng lực ngoại giao của Việt Nam, ngay cả trong hoàn cảnh phải tổ chức hội nghị theo hình thức trực tuyến và thiếu sự chuẩn bị. Việt Nam đã chứng tỏ là một nước chủ nhà có năng lực trong những lần giữ chức Chủ tịch luân phiên ASEAN trước đây.

Tổng Thư ký ASEAN Dato Lim Jock Hoi cho rằng, chủ đề của Năm Chủ tịch Việt Nam về xây dựng một “ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng” rất phù hợp với tình hình hiện nay. Tổng thư ký Lim Jock Hoi khẳng định, trên cương vị Chủ tịch ASEAN, Việt Nam đã làm được nhiều việc và "thể hiện tầm lãnh đạo mạnh mẽ trong việc dẫn đầu một phản ứng tập thể của khu vực trước đại dịch Covid-19".

Với khả năng điều phối điêu luyện và khéo léo, hướng dẫn các nước thành viên kiểm soát các thách thức đang cùng đối mặt, Việt Nam đã thể hiện và phát huy vai trò tích cực, chủ động của nước Chủ tịch ASEAN 2020 đầy trách nhiệm trong việc dẫn dắt ASEAN đối phó với thách thức chưa từng có tiền lệ, góp phần thúc đẩy đoàn kết, thống nhất ASEAN. Đây cũng là những tiền đề thuận lợi để Việt Nam hoàn thành tốt những tháng cuối của nhiệm kỳ chủ tịch trong năm 2020 này, bất kể ASEAN sẽ còn đối mặt với không ít khó khăn và thách thức.

Dấu ấn Việt Nam tại Liên Hợp quốc

Việt Nam đã trải qua 8 tháng trên cương vị Ủy viên không thường trực HĐBA LHQ, trong đó có 1 tháng làm Chủ tịch HĐBA LHQ. Trong bối cảnh dịch Covid -19 bùng phát, tình hình chính trị thế giới diễn biến phức tạp, Việt Nam đã nỗ lực thể hiện vai trò một thành viên tích cực, có trách nhiệm và cân bằng trong các vấn đề chung của toàn cầu.

Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh chủ trì một phiên thảo luận mở của HĐBA Liên Hợp quốc hồi tháng 1 năm nay.

Do ảnh hưởng của dịch Covid-19, Việt Nam đã cùng các ủy viên khác của Hội đồng Bảo an LHQ phải thích nghi với tình trạng bình thường mới khi vận hành bộ máy thông qua hình thực trực tuyến và áp dụng một số biện pháp tạm thời về cơ chế tham vấn, thương lượng và bỏ phiếu nghị quyết từ xa. Với khối lượng công việc khổng lồ của HĐBA LHQ, Việt Nam đã thể hiện vai trò một ủy viên tích cực, tham gia các hoạt động HĐBA trong 8 tháng qua, với gần 190 cuộc họp, trong đó 112 phiên họp trực tuyến kể từ tháng 3 đến nay, hàng trăm cuộc họp đàm phán, thương lượng văn kiện ở các cấp khác nhau, các cuộc họp của các cơ quan trực thuộc, các cuộc họp không chính thức khác, trên 59 đề mục về hầu hết các vấn đề ở tất cả các châu lục.

Đặc biệt, trên cương vị Chủ tịch HĐBA tháng 1/2020, Việt Nam đã có sáng kiến tổ chức hai sự kiện quan trọng thu hút sự quan tâm của LHQ, cộng đồng quốc tế và tạo dấu ấn của Việt Nam tại HĐBA. Đó là “Thảo luận mở của HĐBA với chủ đề Thúc đẩy tuân thủ Hiến chương LHQ trong duy trì hòa bình và an ninh quốc tế” và “Phiên họp về hợp tác giữa LHQ và ASEAN”. Đây là lần đầu tiên các chủ đề này được thảo luận tại HĐBA. Tại sự kiện này, cũng là lần đầu tiên HĐBA LHQ thông qua được văn kiện Tuyên bố chủ tịch, do Việt Nam chủ trì soạn thảo, đề cao vai trò của Hiến chương LHQ.

Với tư cách Chủ tịch, Việt Nam cũng đã tổ chức buổi họp báo quốc tế và nhiều cuộc họp thông tin về hoạt động của HĐBA cho các nước thành viên, quan sát viên của LHQ. HĐBA đã thông qua 13 quyết định. Đây là số lượng quyết định nhiều nhất trong một tháng làm việc của HĐBA trong nhiều năm gần đây.

Đại sứ, Trưởng phái đoàn thường trực Indonesia tại LHQ, Dian Triansyah Djani nhận xét: “Việt Nam đã đảm trách vị trí chủ tịch một cách rất hiệu quả và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của mình”.

Bên cạnh đó, sự chủ động của Việt Nam còn thể hiện ở việc cùng 8 nước thành viên không thường trực khác đề nghị HĐBA LHQ họp trực tuyến thảo luận về đại dịch Covid-19 vào đầu tháng 4 và đây là cuộc họp đầu tiên của HĐBA về vấn đề này. Việt Nam cũng có những sáng kiến góp phần đề cao vai trò, hợp tác và sự hiện diện của ASEAN tại HĐBA LHQ. Việt Nam đã chủ động thúc đẩy phối hợp với Indonesia để lần đầu tiên hai nước ASEAN là Ủy viên không thường trực HĐBA có phát biểu chung tại HĐBA. Việt Nam cũng tổ chức phiên họp về hợp tác giữa LHQ và ASEAN.

Với những gì đã làm được trong những tháng đầu năm 2020, lãnh đạo LHQ, các nước và dư luận quốc tế có nhiều đánh giá tích cực về vai trò, sự tham gia của Việt Nam, thể hiện vai trò một ủy viên không thường trực HĐBA luôn chủ động đóng góp vào mọi lĩnh vực hoạt động của LHQ. Điều này góp phần nâng cao uy tín và vị thế của Việt Nam, tạo tiền đề để Việt Nam tự tin phát huy hiệu quả hơn nữa vai trò của mình, đảm đương và hoàn thành tốt trọng trách ủy viên không thường trực HĐBA trong thời gian còn lại của nhiệm kỳ.