Văn hóa – Di sản

Văn hóa dân tộc - nguồn lực vốn cho khởi nghiệp sáng tạo

Bảo Nguyên 16:02 25/11/2023

Trong bối cảnh hiện nay, các ngành công nghiệp sáng tạo đang được khuyến khích phát triển ở Thủ đô. Để hiện thực hóa những ý tưởng, các doanh nghiệp cần rất nhiều nguồn lực, một trong những yếu tố quan trọng là vốn văn hóa dân tộc.

Vốn văn hóa dân tộc là gì?

Từ những năm 1990, Nhà nước ta đã ban hành các chính sách bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc để thúc đẩy phát triển kinh tế. Nhưng cho tới nay, đó vẫn là một hành trình gian nan.

Trong bối cảnh kinh tế thị trường, có thể sử dụng văn hóa dân tộc như một “nguồn vốn” để phát triển kinh tế. Và dù gián tiếp hay trực tiếp, rất cần đưa nguồn vốn đó vào vòng luân chuyển của quá trình kinh tế để tạo ra lợi nhuận. Vậy vốn văn hóa dân tộc là gì?

bmh.jpg
TS. Bùi Minh Hào.

Tại buổi tọa đàm “Vốn dân tộc - đòn bẩy cho khởi nghiệp sáng tạo” tại Hà Nội, ngày 21/11, TS. Bùi Minh Hào (trường ĐH Khoa học xã hội và nhân văn, ĐH Quốc gia Hà Nội) cho biết, vốn văn hóa là một khái niệm rất trừu tượng với hàng trăm định nghĩa khác nhau.

Người đầu tiên đưa ra khái niệm vốn văn hóa là nhà xã hội học người Pháp Pierre Bourdieu. Bourdieu đã gọi tên 4 nguồn lực thúc đẩy phát triển là: vốn văn hóa, vốn xã hội, vốn kinh tế, vốn biểu tượng. Theo đó, vốn văn hóa có 3 trạng thái: trạng thái thể hiện/ chủ quan (những biểu hiện qua con người như tri thức, suy nghĩ, năng lực vận hành…); trạng thái khách quan (những sản phẩm về văn hóa mà ta có thể nhìn thấy được như chai nước, đôi dép, trang phục…); và trạng thái thể chế.

Quan điểm của Bourdieu đã gây ra những tranh cãi và phản biện trong giới nghiên cứu. Và theo hai nhà chính trị học người Mỹ Robert Putnam cùng Francis Fukuyama, nguồn lực cộng đồng cũng được xem là một nguồn vốn, tương đồng với vốn xã hội.

ceo.jpg
CEO Nguyễn Tiến Cường.

Theo TS. Bùi Minh Hào, vốn văn hóa cần được hiểu rộng hơn, đó là các nguồn lực vật thể và phi vật thể, biểu hiện cá nhân hoặc cộng đồng, có thể luân chuyển và tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp vào các quá trình kinh tế để tạo ra lợi ích cho con người. Theo đó, vốn văn hóa có 4 trạng thái/ dạng thức khác nhau: văn hóa cộng đồng (cảnh quan, tri thức dân gian, phong tục tập quán… có thể tham gia vào phát triển kinh tế); vốn văn hóa cá nhân (năng lực/ tri thức cá nhân); vốn văn hóa thể chế (các giá trị đã được định chế như thương hiệu, biểu tượng…); mạng lưới xã hội (chuỗi hàng hóa, dòng chảy thương mại).

Có thể nói, vốn văn hóa của một dân tộc có nhiều giá trị, được hình thành và tích lũy theo chiều dài lịch sử của dân tộc đó. Trong nhiều giá trị đó, vốn văn hóa dân tộc nhất định phải mang theo lợi ích, tính hiệu quả kinh tế; tính kế thừa; tính bền vững và tính lan tỏa.

Vận dụng vốn văn hóa dân tộc để hiện thực hóa những ý tưởng

Là Thủ đô nghìn năm văn hiến, Hà Nội có kho tàng di sản văn hóa phong phú, đa dạng với 5.922 di tích, 1.793 di sản văn hóa phi vật thể và 1.350 làng nghề. Hà Nội cũng là nơi hội tụ những di sản công nghiệp hàng đầu của cả nước, với những nhà máy, xưởng sản xuất từ thời Pháp thuộc, cho đến những nhà máy, phân xưởng được xây dựng ngay trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Đây là nguồn lực quan trọng, chứa đầy vốn văn hóa dân tộc hứa hẹn nhiều sức mạnh trong quá trình thúc đẩy phát triển kinh tế từ di sản văn hóa. Nhưng các nhà khởi nghiệp sáng tạo có thể vận dụng nguồn vốn văn hóa dân tộc như thế nào để hiện thực hóa những ý tưởng?

Tại buổi tọa đàm “Vốn dân tộc - đòn bẩy cho khởi nghiệp sáng tạo”, nhiều câu chuyện khởi nghiệp sáng tạo của các doanh nghiệp trẻ đã được chia sẻ cởi mở. Đây cũng là minh chứng cho thấy khi vốn văn hóa dân tộc được khai thác đúng hướng, sẽ nâng tầm giá trị sản phẩm về mặt chiều sâu.

Hành trình của “Vua dép lốp” Phạm Quang Xuân là một trong những câu chuyện như thế. “Vua dép lốp” là thương hiệu dép cao su nổi tiếng ở Việt Nam. Thế hệ đầu tiên của thương hiệu này là nghệ nhân Phạm Quang Xuân, người từng là công nhân xí nghiệp dép lốp Trường Sơn (45 Hàng Bồ, Hà Nội). Khi đất nước thống nhất và xí nghiệp giải thể, nghệ nhân Phạm Quang Xuân vẫn tiếp tục làm dép lốp tại nhà, bên cạnh những công việc khác để mưu sinh. Cho đến nay, khi thương hiệu “Vua dép lốp” đã vươn ra thế giới, chinh phục những thị trường khó tính như Nhật, Pháp, Trung Quốc… và người tiếp nối, phát triển thương hiệu "Vua dép lốp" phải kể đến CEO Nguyễn Tiến Cường - con rể của nghệ nhân Phạm Quang Xuân.

dp.jpg
Sản phẩm của "Vua dép lốp" được trưng bày tại Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội 2023.

“Tôi đã phải đi rất nhiều nước để tham khảo, học tập và tôi nhận ra đây là thứ mà thế giới không có. Bởi nó gắn với dân tộc Việt, với hình ảnh, hình tượng Hồ Chí Minh. Đối với tôi, quá trình làm nên đôi dép lốp và hình ảnh đôi dép Bác Hồ là một di sản hiếm có và quý giá. Nhưng làm thế nào để bảo tồn và phát triển là điều khó khăn vô cùng… Câu chuyện văn hóa, lịch sử của đôi dép lốp, khách hàng đều thích thú và tôi đã dùng để chia sẻ miễn phí nhưng tôi không phụ thuộc vào vốn đó để phát triển thị trường cho “Vua dép lốp”. Bởi tôi đặt mục tiêu, dép của chúng tôi sẽ chinh phục được mọi thị trường, kể cả những khách hàng không biết đến câu chuyện văn hóa của “Vua dép lốp”. Bù lại, tôi muốn phát huy vốn văn hóa dân tộc ấy ở các show diễn, trưng bày ở các bảo tàng, trường học, workshop làm các sản phẩm dép lốp mini… như một cách giữ gìn và lan tỏa”, CEO Nguyễn Tiến Cường chia sẻ.

hinh-anh-ruong-bac-thang-duoc-vu-thao-trang-the-hien-tren-ta-ao-dai-cua-bo-suu-tap-viet-nam-gam-hoa.jpg
Hình ảnh ruộng bậc thang được Vũ Thảo Trang thể hiện trên tà áo dài của bộ sưu tập Việt Nam gấm hoa

Câu chuyện khởi nghiệp sáng tạo của nhà thiết kế (NTK) Vũ Thảo Giang cũng là một cách vận dụng khéo léo vốn văn hóa dân tộc. NTK Vũ Thảo Giang là một cô gái người Tày. Từ những bước đi đầu tiên, Vũ Thảo Giang đã vận dụng các đường nét hoa văn trong trang phục thổ cẩm của người Tày để đưa lên áo dài. Những hình ảnh, biểu tượng văn hóa ấy đã làm nên sự đặc sắc trên từng bộ sưu tập do chị thiết kế. Và từ đó, hành trình khởi nghiệp sáng tạo của Vũ Thảo Giang trong lĩnh vực thiết kế áo dài gắn liền với sắc màu văn hóa dân tộc.

Chị đã giới thiệu các bộ sưu tập như: “Bát Nhã” với hoa văn gốm khảm, bộ sưu tập “Dáng ngọc Phương Đông” với các họa tiết cung đình, bộ sưu tập “Qua miền Di sản” - 26 di sản Việt Nam được UNESCO công nhận, bộ sưu tập thổ cẩm “Phố Làng”, bộ sưu tập di sản công viên địa chất toàn cầu và thổ cẩm người Tày “vẻ đẹp Á Đông”...

“Tôi đã theo đuổi nghề thiết kế thời trang và đưa vốn dân tộc, văn hóa hiện diện trong từng thiết kế. Sau hành trình vừa qua, tôi nhận ra rằng, khi người trẻ sáng tạo, ứng dụng vốn văn hóa vào khởi nghiệp sẽ dễ thành công hơn nhiều”, NTK Vũ Thảo Giang chia sẻ.

Sự thành công của những doanh nhân khởi nghiệp sáng tạo như Nguyễn Tiến Cường và Vũ Thảo Giang là minh chứng cho thấy việc vận dụng vốn văn hóa dân tộc để thực hiện hóa những ý tưởng đã mang đến những thành quả nhất định. Đây cũng chính là nguồn cảm hứng cho nhiều nhà khởi nghiệp sáng tạo hiện nay./.

Bài liên quan
  • Lan tỏa giá trị của nghệ thuật Trúc Chỉ trong đời sống hiện nay
    Chiều ngày 19/11, tại Trung tâm văn hóa nghệ thuật Hàng Buồm (Hoàn Kiếm, Hà Nội) đã diễn ra buổi tọa đàm “Trúc Chỉ trong đời sống hiện nay”. Đây là sự kiện bên lề của Triển lãm “THẮM - Hành trình xây dựng một Giá trị Việt mới” nằm trong chuỗi hoạt động của Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội năm 2023.
(0) Bình luận
  • Tục kiêng kỵ ở đình Hà Vỹ
    Đình Hà Vỹ thuộc thôn Giao Tác, xã Thư Lâm, TP. Hà Nội, tên cổ là đình Quậy (hay Quẫy). Theo truyền thuyết, khi An Dương Vương dời đô từ Bạch Hạc (Việt Trì) xuống đã chọn vùng đất Cổ Loa để định đô. Dân cư tại đây được lệnh di dời để lấy đất xây thành. Tuy không muốn rời đi, nhưng dân phải tuân theo phép nước nên xin được chuyển đến khu đất trũng phía ngoài.
  • Xếp hạng 4 di tích quốc gia đặc biệt
    Phó Thủ tướng Chính phủ Mai Văn Chính vừa ký Quyết định số 1959/QĐ-TTg ngày 11/9/2025 về việc xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt (đợt 18, năm 2025) đối với 4 di tích.
  • Bộ VHTTDL xếp hạng thêm 15 di tích, danh thắng cấp quốc gia
    Bộ VHTTDL vừa ban hành các Quyết định xếp hạng thêm 15 di tích, danh lam thắng cảnh quốc gia.
  • Chuyên gia Pháp hỗ trợ Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ
    Từ ngày 7 đến 11/9/2025, đoàn chuyên gia Bảo tàng Ký ức chiến tranh Caen (Pháp) đã có chuyến công tác tại Điện Biên Phủ, trong khuôn khổ hợp tác với Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ. Hoạt động diễn ra dưới sự bảo trợ của Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam, đánh dấu bước khởi đầu cho một dự án hợp tác chuyên môn dài hạn.
  • Xếp hạng cấp Quốc gia Di tích lịch sử Địa điểm Trạm phẫu thuật Tiền phương và Lăng mộ Đặng Văn Hòa
    Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng cấp Quốc gia Di tích lịch sử Địa điểm Trạm phẫu thuật Tiền phương và Lăng mộ Đặng Văn Hòa (phường Phong Thái, TP Huế).
  • Ngày hội Văn hóa dân tộc Chăm lần thứ VI sẽ diễn ra tại Khánh Hòa
    Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vừa ban hành Kế hoạch số 4625/KH-BVHTTDL về việc tổ chức Ngày hội Văn hóa dân tộc Chăm lần thứ VI tại tỉnh Khánh Hòa. Sự kiện sẽ diễn ra từ 17 đến 19/10/2025 với sự tham gia của 6 tỉnh, thành phố gồm Khánh Hòa, Gia Lai, Đắk Lắk, Lâm Đồng, An Giang và TP. Hồ Chí Minh.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Nhạc sĩ Nguyễn Thành Trung ra mắt hai ca khúc mới, thử sức với bolero
    Nhạc sĩ Nguyễn Thành Trung vừa ra mắt hai ca khúc mới lấy cảm hứng từ mùa thu: “Nếu cô đơn sao em lại cô đơn một mình” và “Xa bạn”. Hai tác phẩm mang màu sắc khác biệt, được nhạc sĩ Dương Đức Thụy đảm nhận phần phối khí.
  • Dâng hương kỷ niệm 908 năm ngày hóa Nguyên phi Hoàng Thái hậu Ỷ Lan
    Sáng 16/9/2025 (tức ngày 25/7 năm Ất Tỵ), tại đình Yên Thái (số 8 ngõ Tạm Thương, phường Hoàn Kiếm, Hà Nội), Ban Quản lý hồ Hoàn Kiếm và Phố cổ Hà Nội tổ chức lễ dâng hương kỷ niệm 908 năm ngày hóa của Hoàng Thái hậu Nguyên phi Ỷ Lan.
  • Âm nhạc Thủ đô - 80 năm đồng hành cùng dân tộc
    Trong suốt chiều dài lịch sử, đặc biệt là 80 năm qua, văn học nghệ thuật Thủ đô luôn đồng hành cùng dân tộc trên mọi chặng đường lịch sử: từ những ngày đầu Cách mạng Tháng Tám sục sôi khí thế, qua hai cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc, đến công cuộc đổi mới, hội nhập và phát triển đất nước hiện nay. Trong bức tranh chung ấy, âm nhạc Thủ đô Hà Nội giữ một vai trò đặc biệt: vừa là tiếng nói của tâm hồn dân tộc nói chung, tiếng nói “Người Hà Nội” nói riêng, vừa là vũ khí tinh thần sắc bén thôi thúc từng đoàn quân ra trận để bảo vệ Thủ đô, bảo vệ vững chắc chủ quyền quốc gia, dân tộc.
  • Hà Nội quyết liệt dẹp bỏ chợ cóc, chợ tạm, siết chặt quản lý giết mổ gia súc, gia cầm
    Văn phòng UBND Thành phố đã ban hành Thông báo số 575/TB-VP ngày 12/9/2025 về Kết luận của Phó Chủ tịch UBND Thành phố Nguyễn Mạnh Quyền tại cuộc họp triển khai Nghị quyết số 436/NQ-HĐND của HĐND Thành phố và các chỉ đạo của UBND Thành phố về xử lý dứt điểm các chợ "cóc", chợ "tạm", quản lý cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm không bảo đảm điều kiện trên địa bàn Thành phố.
  • Người dân được khám sức khỏe định kỳ 1 năm/1 lần, bắt đầu từ năm 2026
    Từ năm 2026, người dân được khám sức khỏe định kỳ hoặc khám sàng lọc miễn phí ít nhất mỗi năm 1 lần, được lập sổ sức khỏe điện tử để quản lý sức khỏe theo vòng đời, từng bước giảm gánh nặng chi phí y tế. Đến năm 2030, người dân được miễn viện phí ở mức cơ bản trong phạm vi quyền lợi bảo hiểm y tế theo lộ trình.
Đừng bỏ lỡ
Văn hóa dân tộc - nguồn lực vốn cho khởi nghiệp sáng tạo
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO