Văn hóa – Di sản

Văn hóa dân tộc - nguồn lực vốn cho khởi nghiệp sáng tạo

Bảo Nguyên 16:02 25/11/2023

Trong bối cảnh hiện nay, các ngành công nghiệp sáng tạo đang được khuyến khích phát triển ở Thủ đô. Để hiện thực hóa những ý tưởng, các doanh nghiệp cần rất nhiều nguồn lực, một trong những yếu tố quan trọng là vốn văn hóa dân tộc.

Vốn văn hóa dân tộc là gì?

Từ những năm 1990, Nhà nước ta đã ban hành các chính sách bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc để thúc đẩy phát triển kinh tế. Nhưng cho tới nay, đó vẫn là một hành trình gian nan.

Trong bối cảnh kinh tế thị trường, có thể sử dụng văn hóa dân tộc như một “nguồn vốn” để phát triển kinh tế. Và dù gián tiếp hay trực tiếp, rất cần đưa nguồn vốn đó vào vòng luân chuyển của quá trình kinh tế để tạo ra lợi nhuận. Vậy vốn văn hóa dân tộc là gì?

bmh.jpg
TS. Bùi Minh Hào.

Tại buổi tọa đàm “Vốn dân tộc - đòn bẩy cho khởi nghiệp sáng tạo” tại Hà Nội, ngày 21/11, TS. Bùi Minh Hào (trường ĐH Khoa học xã hội và nhân văn, ĐH Quốc gia Hà Nội) cho biết, vốn văn hóa là một khái niệm rất trừu tượng với hàng trăm định nghĩa khác nhau.

Người đầu tiên đưa ra khái niệm vốn văn hóa là nhà xã hội học người Pháp Pierre Bourdieu. Bourdieu đã gọi tên 4 nguồn lực thúc đẩy phát triển là: vốn văn hóa, vốn xã hội, vốn kinh tế, vốn biểu tượng. Theo đó, vốn văn hóa có 3 trạng thái: trạng thái thể hiện/ chủ quan (những biểu hiện qua con người như tri thức, suy nghĩ, năng lực vận hành…); trạng thái khách quan (những sản phẩm về văn hóa mà ta có thể nhìn thấy được như chai nước, đôi dép, trang phục…); và trạng thái thể chế.

Quan điểm của Bourdieu đã gây ra những tranh cãi và phản biện trong giới nghiên cứu. Và theo hai nhà chính trị học người Mỹ Robert Putnam cùng Francis Fukuyama, nguồn lực cộng đồng cũng được xem là một nguồn vốn, tương đồng với vốn xã hội.

ceo.jpg
CEO Nguyễn Tiến Cường.

Theo TS. Bùi Minh Hào, vốn văn hóa cần được hiểu rộng hơn, đó là các nguồn lực vật thể và phi vật thể, biểu hiện cá nhân hoặc cộng đồng, có thể luân chuyển và tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp vào các quá trình kinh tế để tạo ra lợi ích cho con người. Theo đó, vốn văn hóa có 4 trạng thái/ dạng thức khác nhau: văn hóa cộng đồng (cảnh quan, tri thức dân gian, phong tục tập quán… có thể tham gia vào phát triển kinh tế); vốn văn hóa cá nhân (năng lực/ tri thức cá nhân); vốn văn hóa thể chế (các giá trị đã được định chế như thương hiệu, biểu tượng…); mạng lưới xã hội (chuỗi hàng hóa, dòng chảy thương mại).

Có thể nói, vốn văn hóa của một dân tộc có nhiều giá trị, được hình thành và tích lũy theo chiều dài lịch sử của dân tộc đó. Trong nhiều giá trị đó, vốn văn hóa dân tộc nhất định phải mang theo lợi ích, tính hiệu quả kinh tế; tính kế thừa; tính bền vững và tính lan tỏa.

Vận dụng vốn văn hóa dân tộc để hiện thực hóa những ý tưởng

Là Thủ đô nghìn năm văn hiến, Hà Nội có kho tàng di sản văn hóa phong phú, đa dạng với 5.922 di tích, 1.793 di sản văn hóa phi vật thể và 1.350 làng nghề. Hà Nội cũng là nơi hội tụ những di sản công nghiệp hàng đầu của cả nước, với những nhà máy, xưởng sản xuất từ thời Pháp thuộc, cho đến những nhà máy, phân xưởng được xây dựng ngay trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Đây là nguồn lực quan trọng, chứa đầy vốn văn hóa dân tộc hứa hẹn nhiều sức mạnh trong quá trình thúc đẩy phát triển kinh tế từ di sản văn hóa. Nhưng các nhà khởi nghiệp sáng tạo có thể vận dụng nguồn vốn văn hóa dân tộc như thế nào để hiện thực hóa những ý tưởng?

Tại buổi tọa đàm “Vốn dân tộc - đòn bẩy cho khởi nghiệp sáng tạo”, nhiều câu chuyện khởi nghiệp sáng tạo của các doanh nghiệp trẻ đã được chia sẻ cởi mở. Đây cũng là minh chứng cho thấy khi vốn văn hóa dân tộc được khai thác đúng hướng, sẽ nâng tầm giá trị sản phẩm về mặt chiều sâu.

Hành trình của “Vua dép lốp” Phạm Quang Xuân là một trong những câu chuyện như thế. “Vua dép lốp” là thương hiệu dép cao su nổi tiếng ở Việt Nam. Thế hệ đầu tiên của thương hiệu này là nghệ nhân Phạm Quang Xuân, người từng là công nhân xí nghiệp dép lốp Trường Sơn (45 Hàng Bồ, Hà Nội). Khi đất nước thống nhất và xí nghiệp giải thể, nghệ nhân Phạm Quang Xuân vẫn tiếp tục làm dép lốp tại nhà, bên cạnh những công việc khác để mưu sinh. Cho đến nay, khi thương hiệu “Vua dép lốp” đã vươn ra thế giới, chinh phục những thị trường khó tính như Nhật, Pháp, Trung Quốc… và người tiếp nối, phát triển thương hiệu "Vua dép lốp" phải kể đến CEO Nguyễn Tiến Cường - con rể của nghệ nhân Phạm Quang Xuân.

dp.jpg
Sản phẩm của "Vua dép lốp" được trưng bày tại Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội 2023.

“Tôi đã phải đi rất nhiều nước để tham khảo, học tập và tôi nhận ra đây là thứ mà thế giới không có. Bởi nó gắn với dân tộc Việt, với hình ảnh, hình tượng Hồ Chí Minh. Đối với tôi, quá trình làm nên đôi dép lốp và hình ảnh đôi dép Bác Hồ là một di sản hiếm có và quý giá. Nhưng làm thế nào để bảo tồn và phát triển là điều khó khăn vô cùng… Câu chuyện văn hóa, lịch sử của đôi dép lốp, khách hàng đều thích thú và tôi đã dùng để chia sẻ miễn phí nhưng tôi không phụ thuộc vào vốn đó để phát triển thị trường cho “Vua dép lốp”. Bởi tôi đặt mục tiêu, dép của chúng tôi sẽ chinh phục được mọi thị trường, kể cả những khách hàng không biết đến câu chuyện văn hóa của “Vua dép lốp”. Bù lại, tôi muốn phát huy vốn văn hóa dân tộc ấy ở các show diễn, trưng bày ở các bảo tàng, trường học, workshop làm các sản phẩm dép lốp mini… như một cách giữ gìn và lan tỏa”, CEO Nguyễn Tiến Cường chia sẻ.

hinh-anh-ruong-bac-thang-duoc-vu-thao-trang-the-hien-tren-ta-ao-dai-cua-bo-suu-tap-viet-nam-gam-hoa.jpg
Hình ảnh ruộng bậc thang được Vũ Thảo Trang thể hiện trên tà áo dài của bộ sưu tập Việt Nam gấm hoa

Câu chuyện khởi nghiệp sáng tạo của nhà thiết kế (NTK) Vũ Thảo Giang cũng là một cách vận dụng khéo léo vốn văn hóa dân tộc. NTK Vũ Thảo Giang là một cô gái người Tày. Từ những bước đi đầu tiên, Vũ Thảo Giang đã vận dụng các đường nét hoa văn trong trang phục thổ cẩm của người Tày để đưa lên áo dài. Những hình ảnh, biểu tượng văn hóa ấy đã làm nên sự đặc sắc trên từng bộ sưu tập do chị thiết kế. Và từ đó, hành trình khởi nghiệp sáng tạo của Vũ Thảo Giang trong lĩnh vực thiết kế áo dài gắn liền với sắc màu văn hóa dân tộc.

Chị đã giới thiệu các bộ sưu tập như: “Bát Nhã” với hoa văn gốm khảm, bộ sưu tập “Dáng ngọc Phương Đông” với các họa tiết cung đình, bộ sưu tập “Qua miền Di sản” - 26 di sản Việt Nam được UNESCO công nhận, bộ sưu tập thổ cẩm “Phố Làng”, bộ sưu tập di sản công viên địa chất toàn cầu và thổ cẩm người Tày “vẻ đẹp Á Đông”...

“Tôi đã theo đuổi nghề thiết kế thời trang và đưa vốn dân tộc, văn hóa hiện diện trong từng thiết kế. Sau hành trình vừa qua, tôi nhận ra rằng, khi người trẻ sáng tạo, ứng dụng vốn văn hóa vào khởi nghiệp sẽ dễ thành công hơn nhiều”, NTK Vũ Thảo Giang chia sẻ.

Sự thành công của những doanh nhân khởi nghiệp sáng tạo như Nguyễn Tiến Cường và Vũ Thảo Giang là minh chứng cho thấy việc vận dụng vốn văn hóa dân tộc để thực hiện hóa những ý tưởng đã mang đến những thành quả nhất định. Đây cũng chính là nguồn cảm hứng cho nhiều nhà khởi nghiệp sáng tạo hiện nay./.

Bài liên quan
  • Lan tỏa giá trị của nghệ thuật Trúc Chỉ trong đời sống hiện nay
    Chiều ngày 19/11, tại Trung tâm văn hóa nghệ thuật Hàng Buồm (Hoàn Kiếm, Hà Nội) đã diễn ra buổi tọa đàm “Trúc Chỉ trong đời sống hiện nay”. Đây là sự kiện bên lề của Triển lãm “THẮM - Hành trình xây dựng một Giá trị Việt mới” nằm trong chuỗi hoạt động của Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội năm 2023.
(0) Bình luận
  • Giang Văn Minh và những giai thoại rạng danh xứ Đoài
    Nằm dưới chân núi Tổ, vùng đất cổ Đường Lâm, xứ Đoài không chỉ nổi tiếng là nơi sinh ra vua Phùng Hưng (cuối thế kỷ thứ VIII) và vua Ngô Quyền (thế kỷ thứ X) mà còn được biết đến là quê hương của Thám hoa Giang Văn Minh - một nhân vật lỗi lạc trong lịch sử ngoại giao của nước nhà, hồi cuối thế kỷ XVI - đầu thế kỷ XVII.
  • Tiếp thêm sức sống cho nghề truyền thống Thủ đô
    Là địa phương đứng đầu cả nước về số lượng các làng nghề truyền thống, các nghệ nhân và người làm nghề truyền thống Hà Nội đang không ngừng sáng tạo trong công tác gìn giữ, bảo tồn các làng nghề. Sự sáng tạo không chỉ mang lại một diện mạo mới, một sức sống mới cho các làng nghề mà còn gợi mở những không gian trải nghiệm văn hóa mới cho người dân Thủ đô và du khách.
  • Khởi công xây dựng đền thờ Đức vua Ngô Quyền
    Sáng 26/6, Tổng Bí thư Tô Lâm dự Lễ khởi công dự án xây dựng đền thờ Đức vua Ngô Quyền tại Khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Cổ Loa (xã Cổ Loa, huyện Đông Anh).
  • Trưng bày “Báo chí Huế trong dòng chảy Báo chí Cách mạng Việt Nam”
    Nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam, Hội Nhà báo Thành phố Huế phối hợp Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành uỷ, Sở Văn hoá Thể thao tổ chức Triển lãm trưng bày “Báo chí Huế trong dòng chảy Báo chí cách mạng Việt Nam”.
  • Hà Nội: Thêm 9 di tích được xếp hạng cấp thành phố
    Ngày 10/6, UBND Thành phố Hà Nội ban hành Quyết định số 2859/QĐ-UBND về việc xếp hạng di tích lịch sử-văn hóa và danh lam thắng cảnh trên địa bàn Thành phố Hà Nội.
  • Công nhận hội Lim ở Bắc Ninh là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
    Hội Lim là nơi các giá trị lịch sử, tín ngưỡng và đặc biệt là Dân ca Quan họ Bắc Ninh được thực hành, bảo tồn và lan tỏa, thể hiện tính gắn kết bền chặt và tinh tế giữa các làng Quan họ.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
Đừng bỏ lỡ
  • Phường Xuân Phương: Sẵn sàng vận hành, nâng cao chất lượng phục vụ nhân dân
    Chiều 30/6, Đảng uỷ - HĐND - UBND - UBMTTQ Việt Nam phường Xuân Phương đã tổ chức Lễ trao các quyết định của Thành phố về công tác cán bộ tại phường.
  • Danh sách Bí thư, Chủ tịch 126 xã, phường Hà Nội
    Sáng 30/6, Hà Nội công bố Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã, phường và chỉ định nhân sự cấp ủy, lãnh đạo HĐND, UBND, Ủy Ban MTTQ Việt Nam cấp xã, phường.
  • Cơ hội trải nghiệm văn hóa truyền thống tại “Ngôi nhà chung”
    Từ ngày 1 đến 31/7/2025, Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội) tổ chức chuỗi hoạt động với chủ đề “Về làng trải nghiệm nét văn hóa truyền thống”. Sự kiện có sự tham gia của hơn 100 đồng bào đến từ 16 dân tộc, nhằm tạo sân chơi bổ ích ngày hè cho thiếu nhi, đồng thời giới thiệu những giá trị đặc sắc trong đời sống văn hóa của cộng đồng 54 dân tộc Việt Nam.
  • “Gặp tôi trong tương lai”: Khơi dậy ước mơ nghề nghiệp từ trang sách thiếu nhi
    Sáng 29/6/2025, tại Nhà xuất bản Kim Đồng, lễ khai mạc trưng bày “Gặp tôi trong tương lai” đã diễn ra, mở đầu cho chuỗi hoạt động tổng kết chương trình kêu gọi ý tưởng sáng tác sách thiếu nhi. Đây là một sáng kiến được khởi xướng bởi The Initiative of Children’s Book Creative Content (ICBC), phối hợp thực hiện cùng ECUE VGEM và Nhà xuất bản Kim Đồng, với sự hỗ trợ kỹ thuật và tài chính từ chương trình Investing in Women, một sáng kiến của Chính phủ Australia.
  • Khán giả Hà Nội chuẩn bị được thưởng thức kịch rối truyền thống Bunraku Nhật Bản
    Ra đời từ đầu thế kỷ 17 và phát triển rực rỡ trong thời kỳ Edo, Bunraku không chỉ là di sản văn hóa đặc sắc của Nhật Bản mà còn được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại vào năm 2003.
  • UNESCO trao Bằng công nhận Công viên địa chất toàn cầu Lạng Sơn
    Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn là minh chứng rõ nét cho nỗ lực gìn giữ và quảng bá di sản văn hóa Việt Nam cùng với các di sản văn hóa phi vật thể như tín ngưỡng thờ Mẫu, hát Then của người Tày, Nùng, Thái...
  • 9 tựa sách hay trong Tủ sách gia đình của Nhã Nam
    Ngày Gia đình Việt Nam 28/6 là dịp để mỗi người lắng lại, cảm nhận rõ hơn giá trị của tình thân, của những khoảnh khắc bên nhau giản dị mà quý giá. Trong nhịp sống hiện đại, một trong những cách đẹp đẽ để giữ gìn và bồi đắp sợi dây gắn kết gia đình chính là cùng nhau đọc sách – những cuốn sách đầy yêu thương, sẻ chia và thấu cảm. Hiểu được điều đó, Nhã Nam đã kỳ công tuyển chọn và xây dựng Tủ sách Gia đình. Đây là những cuốn sách giúp nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ, lan tỏa giá trị yêu thương trong mỗi mái ấm, để mỗi em bé đều được lớn lên trong vòng tay chan chứa hạnh phúc của gia đình.
  • Phu nhân Tổng Bí thư và Tổng Giám đốc UNESCO tham dự triển lãm ảnh "Chúng tôi có thể"
    Các tác phẩm là sản phẩm tiêu biểu của dự án “Chúng tôi CÓ THỂ” – sáng kiến phối hợp giữa UNESCO và Bộ Giáo dục và Đào tạo, hướng đến mục tiêu trao quyền học tập và phát triển toàn diện cho phụ nữ và trẻ em gái dân tộc thiểu số tại các vùng khó khăn.
  • Người đẹp Phú Yên Hà Trúc Linh đăng quang Hoa hậu Việt Nam 2024
    Hà Trúc Linh - 21 tuổi, quê Phú Yên, sinh viên Đại học Tài chính Marketing TP HCM - vượt top 24 để đoạt vương miện Hoa hậu Việt Nam 2024.
  • Ra mắt sách “Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn"
    Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam vừa ra mắt cuốn sách "Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn", tuyển chọn các bài viết tiêu biểu của nữ trí thức trên tuần báo Phụ nữ tân văn – một diễn đàn quan trọng trong phong trào nữ quyền Việt Nam đầu thế kỷ XX. Ấn phẩm dày 600 trang, do Đoàn Ánh Dương biên soạn và giới thiệu, được phát hành trên toàn quốc từ tháng 6/2025.
Văn hóa dân tộc - nguồn lực vốn cho khởi nghiệp sáng tạo
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO