Văn hóa

Lan tỏa giá trị của nghệ thuật Trúc Chỉ trong đời sống hiện nay

Yến Ly 19/11/2023 20:17

Chiều ngày 19/11, tại Trung tâm văn hóa nghệ thuật Hàng Buồm (Hoàn Kiếm, Hà Nội) đã diễn ra buổi tọa đàm “Trúc Chỉ trong đời sống hiện nay”. Đây là sự kiện bên lề của Triển lãm “THẮM - Hành trình xây dựng một Giá trị Việt mới” nằm trong chuỗi hoạt động của Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội năm 2023.

Từ dự án cá nhân đến phát triển ra cộng đồng

Trúc Chỉ là sản phẩm được bắt đầu từ một dự án cá nhân của họa sĩ Phan Hải Bằng (trường Đại học Nghệ thuật – Đại học Huế). Với nhu cầu tìm kiếm một loại giấy mới, trải qua quá trình dài nghiên cứu về giấy thủ công tại các làng nghề thủ công khắp mọi miền Việt Nam đã kích thích anh tới những ý nghĩ táo bạo: Giấy thủ công có phải chỉ có mỗi giấy dó? Liệu giấy có thể là một tác-phẩm-tự-thân hay không? Có thể tạo ra một môi trường cho nghệ thuật-giấy hay không? Từ đó, anh mong muốn mang lại cho giấy thêm khả năng, “thoát” khỏi thân phận làm nền để trở thành tác phẩm tự thân, độc lập. Và bắt đầu từ năm 2000, họa sĩ Phan Hải Bằng đã cùng các cộng sự nghiên cứu và phát triển Trúc Chỉ. Đội ngũ nghệ sĩ đã liên tục nghiên cứu và sáng tạo để mang thêm một lựa chọn thẩm mỹ thông qua nghệ thuật giấy cho Việt Nam và thế giới.

tc4.jpg
Từ trái qua: PGS. TS. Nguyễn Nghĩa Phương, nhà báo Đào Mai Trang, họa sĩ Phan Hải Bằng, họa sĩ Nguyễn Thế Sơn.

Dựa trên cơ sở giấy truyền thống, nghệ thuật-giấy, giấy-nghệ thuật Trúc Chỉ mang hàm ý tre trúc là biểu tượng của văn hóa và tinh thần Việt. Không chỉ mang chất liệu từ cây tre, một tác phẩm Trúc Chỉ còn có chất liệu là các xơ sợi từ trúc, giang, chuối, ngô, rơm, lục bình, dừa, bã mía… với độ óng và màu sắc khác nhau. Kết hợp với tính chất bề mặt, độ thấm hút khác nhau của từng loại giấy khác nhau (giấy dó, giấy tái chế…) mà cho ra những tác phẩm tranh Trúc Chỉ khác nhau theo ý đồ của người nghệ sĩ. Trúc chỉ vừa là chất liệu, vừa là phương tiện nghệ thuật trong một tác phẩm Trúc Chỉ.

Theo họa sĩ Phan Hải Bằng, chính hình ảnh nón bài thơ Huế với yếu tố nghệ thuật thị giác đã gợi cảm hứng cho anh để bắt đầu với tranh Trúc Chỉ. “Nón bài thơ là câu chuyện về chàng trai đã viết bài thơ tình của mình lên chiếc nón (mỏng) đặc biệt, để đến khi đưa chiếc nón lên cao dưới ánh sáng (mặt trởi) thì sự hiện diện còn lại duy nhất chính là bài thơ. Còn ở Trúc Chỉ, “bài thơ” ấy chính là một tác phẩm rõ rệt”, họa sĩ Phan Hải Bằng chia sẻ.

Để làm một tác phẩm Trúc Chỉ cần trải qua hai giai đoạn: làm giấy, sau đó là trúc chỉ. Mỗi tác phẩm đều mang tính sáng tạo cao với những thiết kế riêng biệt, sử dụng trong những không gian khác nhau. Vì thế, việc chọn loại giấy và làm giấy trong quá trình kết hợp với nước và sau đó là trúc chỉ cần nhiều công phu - để khi đặt tác phẩm trong không gian nào mới có thể bật lên vẻ đẹp của tác phẩm ấy thông qua các hiệu ứng ánh sáng.

tc7.jpg
Bà Trần Thị Thúy Lan - Phó Trưởng ban Quản lý hồ Hoàn Kiếm và phố cổ Hà Nội phát biểu tại tọa đàm.

Với góc nhìn của nghệ sĩ thị giác, họa sĩ Nguyễn Thế Sơn (Giảng viên Khoa Các khoa học liên ngành, Đại học Quốc gia Hà Nội) luôn muốn giới thiệu và lan tỏa tính nghệ thuật và tính thẩm mỹ trong Trúc Chỉ. “Cách sử dụng chất liệu trong Trúc Chỉ rất sáng tạo, đưa đến sự phát triển của nghệ thuật giấy. Đây là tác phẩm thiên về thiết kế/ desgin, và đáng quý là những con người thực hiện các tác phẩm này đã luôn âm thầm và kiên trì với những thực nghiệm đến cùng”, họa sĩ Nguyễn Thế Sơn nhận định.

Trúc Chỉ và những giá trị tự thân

Họa sĩ Phan Hải Bằng cho biết, tác phẩm Trúc Chỉ mang 3 giá trị cốt lõi: Thẩm mỹ, Giáo dục và Xã hội. Còn giá trị văn hóa của Trúc Chỉ là cống hiến, sáng tạo và chia sẻ.

Trong các giá trị cốt lõi, tiêu chí Thẩm mỹ được thể hiện bằng các tác phẩm, triển lãm, dự án… có tính quy mô, đi sâu vào đời sống nghệ thuật đương đại, tiếp cận với nghệ thuật thế giới; thể hiện thông qua cách ứng xử/ tiếp cận và kết nối với văn hóa truyền thống, với nghệ thuật đương đại, với tri thức và văn hóa nhân loại… nhằm tạo dựng một môi trường sáng tạo văn hóa, trung thực và thiện lương.

Tiêu chí Giáo dục thể hiện qua giáo dục tự thân và giáo dục cộng đồng.

“Tiêu chí Xã hội của Trúc Chỉ sẽ đạt được khi mà tiêu chí Thẩm mỹ và Giáo dục được đáp ứng đủ và đúng, để tạo ra một giá trị. Nếu thiếu một trong hai hoặc thiếu cả hai thì kết quả sẽ là một phiên bản lỗi”, họa sĩ Phan Hải Bằng nhấn mạnh.

Tại buổi tọa đàm, nhà báo Đào Mai Trang, một người đã gắn bó với Trúc Chỉ từ nhiều năm nay chia sẻ: Chị đã biết đến những tác phẩm Trúc Chỉ được đặt hàng để bày ở những nơi trang trọng, như trong văn phòng Chính phủ. Điều này cho thấy Trúc Chỉ đã được lan tỏa và công nhận những giá trị tự thân.

Song, trước thực trạng có nhiều cơ sở bán tranh Trúc Chỉ với cách truyền thông hướng tới không gian mang tính chất Phật giáo hay thiền đã gây nên những hiểu nhầm. Theo PGS. TS Nguyễn Nghĩa Phương (trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam), đây là một vấn nạn trong lĩnh vực thiết kế sáng tạo ở Việt Nam - đó là câu chuyện bản quyền. “Không chỉ riêng Trúc Chỉ, mà cả những sản phẩm sáng tạo khác ở Việt Nam, khi bản gốc chưa kịp được công bố rộng rãi thì đã có những bản tương tự xuất hiện tràn lan trên thị trường, dù công phu và giá trị thực của nó hoàn toàn chênh lệch rất nhiều”, PGS. TS Nguyễn Nghĩa Phương chia sẻ.

tc5.jpg
Bà Trần Thị Thúy Lan tặng hoa cho các diễn giả.

“Tác phẩm Trúc Chỉ tình cờ lại rất phù hợp với các không gian đó, nhưng ngẫu nhiên, nó không phải là ý đồ chính của người sáng tạo. Đôi khi đó là những chất liệu khác chứ không phải trúc chỉ. Và chúng tôi thực hiện triển lãm giới thiệu tác phẩm Trúc Chỉ lần này, để công chúng thấy rằng: bên cạnh những tác phẩm Trúc Chỉ cần đèn chiếu sáng từ bên trong mới bật lên vẻ đẹp thì vẫn còn những tác phẩm tự nổi bật lên và được xem nhờ ánh sáng từ bên ngoài. Và những giá trị thực sự của Trúc Chỉ là như thế nào”, nghệ sĩ Nguyễn Thế Sơn nhấn mạnh.

Đại diện phía UBND quận Hoàn Kiếm, bà Trần Thị Thúy Lan - Phó Trưởng ban Quản lý hồ Hoàn Kiếm và phố cổ Hà Nội cho biết, đây là lần đầu tiên quận Hoàn Kiếm tổ chức cuộc giới thiệu chi tiết về Trúc Chỉ. Bà cũng hi vọng thông qua buổi tọa đàm, công chúng yêu nghệ thuật sẽ có thêm nhiều góc nhìn/ hiểu biết về Trúc Chỉ và hi vọng góp phần lan tỏa những giá trị của Trúc Chỉ.

Kỹ thuật đồ họa Trúc Chỉ là công nghệ của nghiên cứu, đã được khai thác và phát triển bởi Công ty TNHH Nghệ thuật Trúc Chỉ Việt Nam. Xuất hiện tại Huế từ năm 2012, đến nay Trúc Chỉ đã hiện diện như một giá trị văn hóa nghệ thuật mới của Huế nói riêng và Việt Nam nói chung./.

Một số hình ảnh về tác phẩm Trúc Chỉ tại triển lãm "Thắm":

tc6.jpg
tc2.jpg
tc3.jpg
tc1.jpg
tc8.jpg
Bài liên quan
(0) Bình luận
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Ra mắt sách tranh song ngữ “Kể chuyện Bác Hồ”
    Nhân kỷ niệm 100 năm thành lập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên (6/1925 – 6/2025), Nhà xuất bản Kim Đồng giới thiệu tới bạn đọc cuốn sách tranh "Kể chuyện Bác Hồ", ấn bản song ngữ Việt – Trung.
  • Chuyện kể về Chúa Nguyễn và các giai thoại mở đất phương Nam
    Trong hành trình mở cõi về phương Nam của dân tộc Việt Nam, các chúa Nguyễn hiện lên như những nhà lãnh đạo có tầm nhìn xa, với các quyết sách chiến lược và nghệ thuật bang giao khôn khéo, đặc biệt trong quan hệ với triều đình Chân Lạp. Cuốn sách “Chúa Nguyễn và các giai thoại mở đất phương Nam” của nhà giáo, nhà nghiên cứu sử học Nguyễn Hữu Hiếu, do Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phát hành tháng 6/2025, là một công trình giàu tư liệu và cảm hứng góp phần tái hiện sinh động giai đoạn lịch sử đặc biệt ấy.
  • Nhìn lại nửa thế kỷ văn học nghệ thuật Việt Nam
    Ngày 27/6/2025, tại Hà Nội, Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) tổ chức hội thảo khoa học “Nhìn lại sự vận động, phát triển của VHNT Việt Nam 50 năm sau ngày đất nước thống nhất (30/4/1975 – 30/4/2025)”. Với 33 tham luận cùng nhiều ý kiến trao đổi sôi nổi, hội thảo là dịp tổng kết quá trình phát triển của VHNT Việt Nam trong bối cảnh đất nước thống nhất, đổi mới và hội nhập, từ đó đưa ra các đề xuất nhằm phát triển VHNT trở thành thành tố quan trọng của nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
  • Huyện Thường Tín đón nhận danh hiệu đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao
    Sáng 28/6, huyện Thường Tín (Hà Nội) tổ chức Lễ công bố và đón nhận danh hiệu huyện đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao năm 2024. Sau 4 năm nỗ lực, huyện đã đạt nhiều kết quả nổi bật, kinh tế-xã hội chuyển biến tích cực, hạ tầng ngày càng khang trang, đời sống người dân được nâng cao.
  • Tiêu dùng bền vững hướng đến kỷ nguyên xanh
    Tối 27-6, Chương trình thúc đẩy sản xuất – tiêu dùng bền vững 2025 chính thức khai mạc tại Hà Nội với chủ đề “Tiêu dùng bền vững hướng đến kỷ nguyên xanh”.
Đừng bỏ lỡ
  • 9 tựa sách hay trong Tủ sách gia đình của Nhã Nam
    Ngày Gia đình Việt Nam 28/6 là dịp để mỗi người lắng lại, cảm nhận rõ hơn giá trị của tình thân, của những khoảnh khắc bên nhau giản dị mà quý giá. Trong nhịp sống hiện đại, một trong những cách đẹp đẽ để giữ gìn và bồi đắp sợi dây gắn kết gia đình chính là cùng nhau đọc sách – những cuốn sách đầy yêu thương, sẻ chia và thấu cảm. Hiểu được điều đó, Nhã Nam đã kỳ công tuyển chọn và xây dựng Tủ sách Gia đình. Đây là những cuốn sách giúp nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ, lan tỏa giá trị yêu thương trong mỗi mái ấm, để mỗi em bé đều được lớn lên trong vòng tay chan chứa hạnh phúc của gia đình.
  • Phu nhân Tổng Bí thư và Tổng Giám đốc UNESCO tham dự triển lãm ảnh "Chúng tôi có thể"
    Các tác phẩm là sản phẩm tiêu biểu của dự án “Chúng tôi CÓ THỂ” – sáng kiến phối hợp giữa UNESCO và Bộ Giáo dục và Đào tạo, hướng đến mục tiêu trao quyền học tập và phát triển toàn diện cho phụ nữ và trẻ em gái dân tộc thiểu số tại các vùng khó khăn.
  • Người đẹp Phú Yên Hà Trúc Linh đăng quang Hoa hậu Việt Nam 2024
    Hà Trúc Linh - 21 tuổi, quê Phú Yên, sinh viên Đại học Tài chính Marketing TP HCM - vượt top 24 để đoạt vương miện Hoa hậu Việt Nam 2024.
  • Ra mắt sách “Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn"
    Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam vừa ra mắt cuốn sách "Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn", tuyển chọn các bài viết tiêu biểu của nữ trí thức trên tuần báo Phụ nữ tân văn – một diễn đàn quan trọng trong phong trào nữ quyền Việt Nam đầu thế kỷ XX. Ấn phẩm dày 600 trang, do Đoàn Ánh Dương biên soạn và giới thiệu, được phát hành trên toàn quốc từ tháng 6/2025.
  • Hà Nội nêu cao tinh thần “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”
    Tại kỳ họp thứ 24 (kỳ họp chuyên đề) diễn ra sáng 27/6, HĐND Thành phố Hà Nội khóa XVI, nhiệm kỳ 2021-2026 đã thông qua Nghị quyết về phân cấp quản lý nhà nước một số lĩnh vực kinh tế - xã hội trên địa bàn Thành phố, bảo đảm thực hiện đúng phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.
  • Phát động cuộc thi ảnh báo chí 'Việt Nam trên hành trình đổi mới’
    Cuộc thi ảnh báo chí “Việt Nam trên hành trình đổi mới” do Báo Nhân Dân phối hợp Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức nhằm tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước, con người, những thành tựu về chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa cũng như vị thế của Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế trong quá trình 40 năm đổi mới.
  • Hà Nội sửa đổi, bổ sung quy định phân cấp nguồn thu, chi để mô hình chính quyền địa phương 2 cấp hoạt động hiệu quả
    Để có cơ sở điều chỉnh, giao dự toán ngân sách năm 2025 cho các xã, phường sau sắp xếp đảm bảo nguồn ngân sách để thực hiện các nhiệm vụ được giao từ ngày 1/7/2025, HĐND Thành phố Hà Nội ngày 27/6 đã thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số nội dung quy định tại Nghị quyết số 22/2022/NQ-HĐND ngày 08/12/2022 về phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa các cấp ngân sách, định mức phân bổ ngân sách Thành phố và tỷ lệ phần trăm phân chia nguồn thu giữa các cấp ngân sách giai đoạn 2023-2025.
  • Trình chiếu loạt phim đỉnh cao của Hàn Quốc tại Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần 3
    Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần 3 diễn ra từ ngày 29/6 – 5/7 sẽ có nhiều hoạt động hấp dẫn, đặc biệt khán giả sẽ có cơ hội gặp gỡ nhiều diễn viên Hàn Quốc.
  • Festival Nông sản Hà Nội: Thúc đẩy mô hình canh tác, chế biến và tiêu dùng nông sản gắn với văn hóa – du lịch
    Từ ngày 26 - 29/6/2025, tại quận Tây Hồ, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội phối hợp UBND quận Tây Hồ tổ chức Festival Nông sản Hà Nội lần thứ 4 – sự kiện xúc tiến thương mại nông nghiệp thường niên đang ngày càng khẳng định vị thế là điểm hẹn lớn của người tiêu dùng và các nhà sản xuất nông sản trên cả nước.
  • [Podcast] Đình Mễ Trì Thượng – Nơi lưu giữ những lớp trầm tích văn hóa Hà Nội
    Trong hàng ngàn di tích lịch sử văn hóa của Thủ đô ngàn năm văn hiến, thì đình Mễ Trì Thượng là ngôi đình cổ kính bậc nhất. Ngôi đình này nằm trên gò Quy Sơn (núi Rùa), thuộc làng Mễ Trì Thượng (tên Nôm là Kẻ Mẩy). Mễ Trì Thượng không chỉ mang dáng dấp kiến trúc cổ đặc trưng Bắc Bộ, mà ngôi đình này còn là nơi lưu giữ những lớp trầm tích văn hóa của một Hà Nội đang chuyển mình theo vòng quay thời gian.
Lan tỏa giá trị của nghệ thuật Trúc Chỉ trong đời sống hiện nay
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO