Văn hóa – Di sản

Tết cơm mới của người Xá Phó là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Việt Thương 08:47 07/07/2025

Khi tổ chức Tết cơm mới, mỗi gia đình phải đi rước “hồn lúa mới” từ cánh đồng, nương rẫy về nhà. Hình tượng cây lúa và “hồn lúa” trong tâm thức của người dân mang đậm tính nhân văn, bản sắc văn hóa tộc người.

tet-mung-com-2.jpg
Múa cầu mùa là một nghi lễ đặc sắc trong lễ mừng cơm mới của người Xá Phó

Bộ VHTT&DL vừa ghi danh Tết cơm mới của người Xá Phó (ở huyện Văn Bàn trước đây của tỉnh Lào Cai) vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Người Xá Phó ở Lào Cai thuộc nhóm dân tộc Phù Lá. Trải qua lịch sử phát triển, người Xá Phó đã hình thành nên nhiều giá trị văn hóa truyền thống độc đáo, đậm nét bản sắc riêng biệt, trong đó có Tết mừng cơm mới.

Tết mừng cơm mới của người Xá Phó được tổ chức vào tháng 9 âm lịch hằng năm với nhiều nghi thức độc đáo. Khi những bông lúa ngoài ruộng hoặc trên nương trĩu bông, người Xá Phó náo nức tổ chức nghi lễ rước hồn mẹ lúa về kho để nghỉ ngơi, chuẩn bị cho một năm canh tác mới. Đồng thời, dâng cơm mới mời tổ tiên, mừng cho mùa màng bội thu.

Trong Tết mừng cơm mới của dân tộc Xá Phó thì nghi lễ đón "hồn lúa mới" hay rước "hồn lúa mới" về nhà là quan trọng nhất. Xuất phát từ quan niệm vạn vật hữu linh và sự trân trọng giá trị của cây lúa trong đời sống sản xuất và sinh hoạt, các dân tộc thiểu số ở đây đã “thiêng hóa” hình ảnh cây lúa trong tâm thức tín ngưỡng tộc người, họ đều cho rằng cây lúa cũng có linh hồn.

Do đó, mỗi khi tổ chức Tết mừng cơm mới mỗi gia đình phải đi rước “hồn lúa mới” từ cánh đồng, nương rẫy về nhà. Hình tượng cây lúa và “hồn lúa” trong tâm thức của người dân mang đậm tính nhân văn, bản sắc văn hóa tộc người.

Theo phong tục của người Xa Phó, nghi lễ rước “hồn lúa” về nhà vào lúc sáng sớm ngày Tết cơm mới, người vợ (chủ gia đình) sẽ dậy sớm hơn mọi khi, mặc bộ quần áo mới lặng lẽ đi ra nương gặt lúa, họ kiêng để cho người khác biết và đặc biệt là kiêng gặp người cùng làng trên đường đi. Nếu thấy ai thì họ thường phải tránh, bởi họ cho rằng nghi thức đón "hồn lúa" về nhà phải diễn ra một cách bí mật. Khi gặt lúa, mặt phải quay về hướng Đông với ý nghĩa của sự sinh sôi nảy nở.

Mục đích chung nhất của nghi lễ này là mang những cum lúa mới có “hồn lúa mới” từ trên nương, ruộng của gia đình về nhà. Đây sẽ là thành quả lao động tốt đẹp nhất, lễ vật thành kính nhất mỗi gia đình phải chuẩn bị để dâng lên các vị thần thánh và tổ tiên trong ngày Tết cơm mới…

Sau các nghi lễ giữ hồn lúa, hái lúa, bó lúa, gùi lúa về gia đình, mâm cơm mới được trang trọng dâng lên bàn thờ tổ tiên, mừng cho mùa màng một năm bội thu.

Tiếp đó là phần hội với các tiết mục mang đậm bản sắc của người Xa Phó, như: Múa nghi lễ tra lúa nương, hát dân ca giao duyên, biểu diễn sáo cúc kẹ cùng với các trò chơi đánh yến, tung còn, đi cà kheo, đánh quay, xoè kèn ma nhí.../.

Bài liên quan
(0) Bình luận
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
Đừng bỏ lỡ
  • [Podcast] Cổng trại bảo an binh – Dấu ấn ngày toàn thắng
    Mùa thu năm 1945, Hà Nội rợp cờ đỏ sao vàng, khắp phố phường vạn người như một cùng cất tiếng hô vang “Độc lập – Tự do”, đánh dấu thắng lợi vĩ đại của Cách mạng tháng Tám. Trải qua tám thập kỷ, nhiều di tích từ mùa thu năm ấy vẫn còn hiện hữu giữa đời sống hôm nay, kể lại câu chuyện của một Thủ đô Anh hùng của đất nước Việt Nam anh hùng. Trong dòng chảy ấy, Cổng Trại Bảo An binh chính là dấu tích của cuộc Tổng khởi nghĩa Cách mạng tháng Tám năm 1945 - một sự kiện lịch sử trọng đại của đất nước.
  • "Hạt giống hạnh phúc" - Phim tài liệu đặc biệt về tình hữu nghị Việt Nam và Cuba phát sóng tối 2/9
    Bộ phim tài liệu với tên gọi "Hạt giống hạnh phúc" sẽ được phát sóng vào 20h10 tối 2-9-2025 trên kênh VTV1. Cùng thời điểm này, Truyền hình Quốc gia Cuba - Cubavisión cũng phát sóng bộ phim đặc biệt này, mở ra một dấu mốc hiếm có trong lịch sử hợp tác truyền hình giữa hai nước.
  • [Video] Triển lãm “Mùa Xuân độc lập”: Tôn vinh khát vọng tự do và hòa bình qua lăng kính hội họa
    Với phong cách kết hợp giữa chất liệu sơn mài truyền thống và tư duy tạo hình đương đại, các tác phẩm được trưng bày trong triển lãm “Mùa Xuân độc lập” tại Bảo tàng Hồ Chí Minh nhân kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng 8 thành công và 80 năm Quốc khánh 2/9, mỗi bức tranh của họa sỹ trẻ Chu Nhật Quang mang đến cảm nhận về chiều sâu thẩm mỹ mới mẻ, tôn vinh khát vọng độc lập, tự do và hòa bình của dân tộc Việt Nam.
  • Hà Nội rực rỡ cờ hoa – Tự hào 80 năm mùa Thu cách mạng
    Tháng Tám lịch sử lại về, mang theo ký ức hào hùng của dân tộc. Tròn 80 năm kể từ Cách mạng tháng Tám 1945, Hà Nội hôm nay khoác lên mình chiếc áo rực rỡ trong những ngày chuẩn bị cho Quốc khánh 2/9. Trên từng góc phố, nẻo đường, Thủ đô vừa cổ kính vừa hiện đại như sống lại khí thế mùa Thu cách mạng, đồng thời thể hiện khát vọng vươn lên của đất nước trong kỷ nguyên mới.
  • Kiện toàn Ban Chỉ đạo xây dựng, bảo tồn và phát huy giá trị khu di tích chùa Hương
    UBND Thành phố Hà Nội đã ban hành Quyết định số 4248/QĐ-UBND ngày 14/8/2025 về kiện toàn Ban Chỉ đạo xây dựng, hoàn thiện Đề án đổi mới mô hình tổ chức, phương thức quản lý, bảo tồn, phát huy giá trị khu di tích quốc gia đặc biệt lịch sử và danh lam thắng cảnh quần thể Hương Sơn (chùa Hương), thành phố Hà Nội.
  • Phát triển phường Từ Liêm thành đô thị văn minh tiêu biểu từ giá trị văn hóa truyền thống
    Sáng 19/8, Đảng bộ phường Từ Liêm (Hà Nội) đã long trọng tổ chức Đại hội đại biểu Đảng bộ phường Từ Liêm lần thứ I nhiệm kỳ 2025 - 2030 với tinh thần “Đoàn kết – Dân chủ - Kỷ cương – Đột phá – Phát triển”.
  • Khám phá 54 sắc màu văn hóa trong "Chung một ngôi nhà"
    Nhân kỷ niệm 80 năm Quốc khánh (2/9/1945 – 2/9/2025), Nhà xuất bản Kim Đồng giới thiệu ấn phẩm đặc biệt “Chung một ngôi nhà – Atlas 54 dân tộc Việt Nam” do tác giả Võ Thị Mai Chi biên soạn, họa sĩ Hồ Quốc Cường minh họa. Cuốn sách mang đến cho độc giả cái nhìn sinh động về văn hóa và đời sống tinh thần phong phú của 54 dân tộc, đồng thời là hành trang tinh thần giúp thế hệ trẻ gìn giữ bản sắc, nuôi dưỡng tình yêu quê hương và tự tin hội nhập quốc tế.
  • [Infographic] Lộ trình của các khối diễu binh, diễu hành dịp Quốc khánh 2/9
    Sáng 2/9, tại Quảng trường Ba Đình lịch sử, (Hà Nội) sẽ long trọng diễn ra Lễ diễu binh, diễu hành kỷ niệm 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, bắt đầu từ 6h30 và kết thúc lúc 10h. Dự kiến, sau khi đi qua lễ đài tại Quảng trường Ba Đình, các khối diễu binh, diễu hành sẽ chia làm 7 hướng, đi qua các tuyến phố trung tâm Thành phố Hà Nội.
  • Chương trình nghệ thuật đặc biệt Kỷ niệm 80 năm Ngày Quốc khánh
    Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành Quyết định số 2937/QÐ-BVHTTDL phê duyệt Kịch bản “Chương trình nghệ thuật đặc biệt Kỷ niệm 80 năm Ngày Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (02/9/1945 - 02/9/2025)”.
  • Phường Hai Bà Trưng phát triển kinh tế gắn với phát huy giá trị văn hóa, di tích lịch sử
    Sáng 18/8, Đảng bộ phường Hai Bà Trưng tổ chức Đại hội đại biểu lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 với sự tham dự của 226 đại biểu đại diện cho 6.323 đảng viên trong toàn Đảng bộ phường.
Tết cơm mới của người Xá Phó là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO