Tái hiện nhiều nghi thức truyền thống tại Lễ hội đền Sóc

Giang Văn Hồi| 22/01/2023 16:06

Cứ mỗi mùa xuân đến, hàng loạt lễ hội tưng bừng náo nhiệt được tổ chức ở các ngôi đền thờ Thánh Gióng. Một trong những lễ hội quy mô hoành tráng hơn cả là lễ hội đền Sóc ở xã Phù Linh, huyện Sóc Sơn, Hà Nội (nơi Thánh hóa) với quy mô 21 tổng, 127 xã tham gia trước đây, hiện nay theo địa giới hành chính mới, hội Sóc Sơn có 6 xã, 8 thôn tham gia tổ chức.

Quần thể khu di tích đền Sóc, thuộc thôn Vệ Linh, xã Phù Linh, huyện Sóc Sơn, Hà Nội. Đền Sóc được biết đến là nơi lưu giữ các giá trị văn hóa lịch sử và kiến trúc nghệ thuật độc đáo. Nơi đây tập hợp một số công trình kiến trúc thờ tự, bao gồm: Đền Hạ (còn gọi là đền Trình) thờ quan thần linh của núi Sóc được vua Lê Đại Hành xây dựng vào năm 980; Đền Mẫu là nơi thờ mẫu thân của Thánh Gióng xây dựng vào thời Tiền Lê; Chùa Đại Bi (còn gọi là chùa Đại Từ Bi) do sư Khuông Việt xây dựng vào thời Tiền Lê; Đền Thượng là nơi chính điện thờ Phù Đổng Thiên Vương cùng các bộ tướng của ngài cũng là các bậc thánh thần tham gia đánh giặc Ân như: Na Tra Thiên Tử, Ngọc Nữ Lữ Oa Bộ Thiên, Tả Thiên Lực Sĩ... Đền được xây dựng vào thời tiền Lê, đúng chỗ cây trầm hương nơi mà Thánh Gióng dừng chân trước khi bay về trời; Lăng bia đá 8 mặt, được xây dựng trên đỉnh một ngọn núi gọi là núi Thanh Lãm, thời gian tạo tác là năm Dương Đức thứ nhất 1672 - đây là hạng mục công trình có giá trị nhất trong khu di tích đền Sóc. Qua nội dung được khắc trên 8 mặt bia đá chúng ta biết được cách lý giải của người xưa về sự tích Thánh Gióng, các quy định tập tục của người dân vùng Sóc Sơn về tổ chức lễ hội Thánh Gióng hằng năm và những đóng góp tài vật của những người có tâm công đức để xây dựng nên khu di tích; Chùa Non được nhà sư Ngô Chân Lưu xây dựng ở độ cao hơn 100m so với mặt nước biển còn có tên gọi khác là Sóc Thiên Vương Thiền Tự.

anh-1(1).jpg
Đền Thượng - nơi thờ Thánh Gióng.
tam-bia-den-giong.jpg
Lăng bia đá tại khu di tích đền Sóc.

Ngoài 6 hạng mục kiến trúc kể trên còn có hai công trình mới được xây dựng gần đây là Học viện Phật giáo Sóc Sơn và tượng đài Thánh Gióng. Học viện Phật giáo Sóc Sơn được xây dựng bên chùa Non với nhiều ngôi nhà lớn và một pho đại Phật tượng đúc bằng đồng nguyên khối nặng 30 tấn cao 6,5 mét; Tượng đài Thánh Gióng đặt trên đỉnh núi đá Chồng có độ cao 297 mét so với mặt nước biển. Tượng đài cao 11,7 mét, nặng 85 tấn. Tượng đài là hình ảnh một tráng sĩ trên mình ngựa sắt tay cầm tre đằng ngà hiên ngang, oai phong lẫm liệt trên đường đi đánh giặc, mắt vẫn hướng về phương Nam quê mẹ.

Lễ hội đền Sóc là một lễ hội có từ xa xưa. Đây là một lễ hội có quy mô rất lớn, tổ chức quy củ, nghiêm túc, diễn ra từ ngày 6 đến ngày 8 tháng Giêng hằng năm. Thực tế thì hội đã được chuẩn bị từ tháng 11 và bắt đầu từ thời khắc giao thừa hằng năm và kéo dài suốt mùa xuân, ngày nào cũng đông vui náo nhiệt với các đoàn du khách đến lễ hoặc tham quan khu di tích.

Ngày mùng 6 tháng Giêng hằng năm bắt đầu hội bằng nghi thức rước lễ vào đền. Đoàn rước kéo dài hàng cây số trên con đường từ phố Mã vào đền Sóc. Mỗi thôn có một đoàn rước gồm đầy đủ các tầng lớp nhân dân như cán bộ, đoàn thanh niên, hội phụ nữ, hội người cao tuổi. Đoàn rước nào quần áo cũng muôn màu muôn sắc của lễ hội, cờ lọng rợp trời, trống chiêng thật là một không khí vô cùng tưng bừng náo nhiệt.

ruoc-thanh(1).jpg
Lễ rước ngựa Gióng của nhân dân  thôn Phù Mã (Phù Linh)

Dẫn đầu đoàn rước là đoàn của thôn Vệ Linh rước kiệu hoa tre lộc Thánh. Thôn Phù Mã rước kiệu có hình tượng ngựa Gióng. Thôn Dược Thượng xã Tiên Dược rước voi chiến to lớn bằng hoặc hơn voi thật. Thôn Đan Tảo rước kiệu trầu cau. Thôn Đức Hậu xã Đức Hòa rước kiệu có một đôi ngà voi. Thôn Yên Sào xã Xuân Giang rước kiệu cỏ voi (cỏ voi là 4 cây chuối tươi, lá xanh đẹp). Thôn Yên Tàng xã Bắc Phú rước kiệu tướng (tướng là một cô gái khoảng 11 đến 13 tuổi xinh đẹp). Thôn Xuân Dục xã Tân Minh rước kiệu Cầu Húc (một quả cầu lớn sơn màu đỏ tượng trưng cho mặt trời).

Các đoàn rước thực hành nghi thức tế lễ riêng biệt và nghiêm chỉnh theo luật lệ quy định từ trước. Các tích diễn xướng từ xưa vẫn được thực hành đầy đủ, trang nghiêm. Mỗi vật phẩm dâng cúng lên Thánh trong ngày hội, mỗi trò rước, những diễn xướng tại hội đền Sóc đều là những sự tích ly kỳ gắn với huyền thoại Thánh Gióng đi diệt giặc Ân cách đây 4000 năm.

Kết thúc hội vào chiều ngày mùng 8 là tục cướp hoa tre cực kỳ sôi động. Ai cũng muốn “cướp” được một vài tua hoa tre đế lấy lộc Thánh, để được may mắn cho một năm mới tốt tài sai lộc. Hiện nay, việc “cướp” hoa tre đã được ban quản lý đền Sóc đưa vào khuôn khổ không còn nguy hiểm và lộn xộn như xưa.

Hội đền Sóc là một lễ hội lớn tôn vinh truyền thống anh hùng chống giặc ngoại xâm của dân tộc Việt Nam đã được người dân giữ gìn và bảo tồn suốt mấy ngàn năm lịch sử. Khu di tích lịch sử đền Sóc đã được Nhà nước xếp hạng di tích lịch sử văn hóa năm 1962. Đền Sóc đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại năm 2010. Ngày 31/12 năm 2014, Thủ tướng Chính phủ nước CHXHCN Việt Nam ký quyết định số 2408 QĐ-TTC xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật đền Sóc là di tích quốc gia đặc biệt.

Cũng như hội Phù Đổng ở huyện Gia Lâm:

Trước ngày mùng chín tháng tư

Không đi hội Gióng cũng hư một đời

Có lẽ những ai đã đến hội đền Sóc một lần vào đầu mùa xuân năm mới chắc chắn họ sẽ còn trở lại nơi này nhiều lần sau nữa.

Bài liên quan
  • Độc đáo Lễ hội kéo chữ làng Phụng Công, tỉnh Thái Bình
    Lễ hội kéo chữ truyền thống làng Phụng Công, xã Quỳnh Hội, huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình, được biến tạo từ hình thức luyện binh của các tướng lĩnh các vương triều phong kiến xa xưa, sang thành hội kéo chữ, gọi tắt là kéo hội.
(0) Bình luận
  • Giang Văn Minh và những giai thoại rạng danh xứ Đoài
    Nằm dưới chân núi Tổ, vùng đất cổ Đường Lâm, xứ Đoài không chỉ nổi tiếng là nơi sinh ra vua Phùng Hưng (cuối thế kỷ thứ VIII) và vua Ngô Quyền (thế kỷ thứ X) mà còn được biết đến là quê hương của Thám hoa Giang Văn Minh - một nhân vật lỗi lạc trong lịch sử ngoại giao của nước nhà, hồi cuối thế kỷ XVI - đầu thế kỷ XVII.
  • Tiếp thêm sức sống cho nghề truyền thống Thủ đô
    Là địa phương đứng đầu cả nước về số lượng các làng nghề truyền thống, các nghệ nhân và người làm nghề truyền thống Hà Nội đang không ngừng sáng tạo trong công tác gìn giữ, bảo tồn các làng nghề. Sự sáng tạo không chỉ mang lại một diện mạo mới, một sức sống mới cho các làng nghề mà còn gợi mở những không gian trải nghiệm văn hóa mới cho người dân Thủ đô và du khách.
  • Khởi công xây dựng đền thờ Đức vua Ngô Quyền
    Sáng 26/6, Tổng Bí thư Tô Lâm dự Lễ khởi công dự án xây dựng đền thờ Đức vua Ngô Quyền tại Khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Cổ Loa (xã Cổ Loa, huyện Đông Anh).
  • Trưng bày “Báo chí Huế trong dòng chảy Báo chí Cách mạng Việt Nam”
    Nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam, Hội Nhà báo Thành phố Huế phối hợp Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành uỷ, Sở Văn hoá Thể thao tổ chức Triển lãm trưng bày “Báo chí Huế trong dòng chảy Báo chí cách mạng Việt Nam”.
  • Hà Nội: Thêm 9 di tích được xếp hạng cấp thành phố
    Ngày 10/6, UBND Thành phố Hà Nội ban hành Quyết định số 2859/QĐ-UBND về việc xếp hạng di tích lịch sử-văn hóa và danh lam thắng cảnh trên địa bàn Thành phố Hà Nội.
  • Công nhận hội Lim ở Bắc Ninh là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
    Hội Lim là nơi các giá trị lịch sử, tín ngưỡng và đặc biệt là Dân ca Quan họ Bắc Ninh được thực hành, bảo tồn và lan tỏa, thể hiện tính gắn kết bền chặt và tinh tế giữa các làng Quan họ.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Tăng cường giao lưu hợp tác văn hóa giữa Việt Nam và Kazakhstan giai đoạn 2025-2027
    Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vừa ban hành Quyết định 2267/QÐ-BVHTTDL về việc triển khai “Bản ghi nhớ hợp tác văn hóa giữa Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Việt Nam và Bộ Văn hóa và Thông tin Kazakhstan” giai đoạn 2025-2027.
  • Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phát động phong trào “Học tập trên các nền tảng số”
    Nhằm thực hiện đồng bộ các chủ trương, đường lối của Đảng và nhiệm vụ của Chính phủ về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong các lĩnh vực quản lý Nhà nước; Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành kế hoạch phát động phong trào “Học tập trên các nền tảng số” để trở thành phong trào “học tập số” thường xuyên, phổ cập, nâng cao kiến thức về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo... trong công chức, viên chức, người lao động của ngành.
  • Khơi dậy giá trị di sản bị lãng quên từ quán Đạo giáo
    Trong hệ thống tín ngưỡng tôn giáo của người Việt, đình, chùa, đền, miếu từ lâu đã được nhận diện như những thiết chế tiêu biểu, in đậm dấu ấn trong tâm thức cộng đồng. Tuy nhiên, có một loại hình di tích tôn giáo từng giữ vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần dân tộc nhưng dần bị lãng quên: đó là quán Đạo giáo. Cuốn sách "Quán Đạo giáo với một số vấn đề lịch sử và tôn giáo ở Việt Nam" của TS. Nguyễn Thế Hùng (NXB Chính trị quốc gia Sự thật, 2025) là một chuyên khảo công phu nhằm lấp đầy khoảng trống
  • Tổ chức các hoạt động kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh - Liệt sỹ thiết thực, trang trọng, hiệu quả
    Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu các Bộ, Ngành và các tỉnh, thành phố, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tiếp tục làm tốt hơn nữa công tác “Đền ơn đáp nghĩa”, chăm lo đời sống người có công với cách mạng, gia đình liệt sĩ nhân dịp kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ (27/7/1947 - 27/7/2025).
  • Hà Nội, Thái Nguyên, Bắc Ninh lên phương án hộ đê do mưa lớn
    Chiều 1/7, Cục Quản lý đê điều và Phòng, chống thiên tai (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) có văn bản gửi Sở Nông nghiệp và Môi trường các tỉnh, thành phố: Hà Nội, Thái Nguyên, Bắc Ninh đề nghị triển khai công tác hộ đê, đảm bảo an toàn hệ thống đê điều.
Đừng bỏ lỡ
Tái hiện nhiều nghi thức truyền thống tại Lễ hội đền Sóc
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO