Người đi "mua" thời gian qua những trang sách cổ

Tình yêu đầu đời là  sách

Sở thích thì Yên Ba có không ít: tập Aikido, sưu tầm chai rượu tí hon, xem, viết sách, bình luận bóng đá... nhưng niửm đam mê lớn của anh là  sưu tầm sách. Có người chỉ thích sách cổ, người thích sách có thủ bút nhưng riêng Yên Ba, tủ sách của anh đa dạng vì anh cho rằng mỗi mảng đửu có sự thú vị và  hấp dẫn riêng.

Аối với sách cổ, bản thân nó đã là  một giá trị văn hóa nên ai cũng ngườ¡ng mộ, Yên Ba mê đến độ phải tìm cách có được thì  mới thôi. Yên Ba nói: Khi bạn yêu một người nà o đó, bạn có lý giải được mình yêu vì cái gì không. Có những điửu bất khả giải thích; tôi yêu sách cũng như vậy. Trong khi cuộc sống lúc nà o cũng xô đẩy, vội vã, con người lúc nà o cũng mệt mửi thì những cuốn sách vẫn nằm đấy cùng bao trầm tích của thời gian. Dừng lại một chút, sống cùng trang sách cổ để thấy cuộc đời còn bao điửu kử³ lạ vử nghệ thuật và  tri thức mà  ta chưa biết, để được tiếp thêm nghị lực đi tiếp trên quãng đường dà i.

Yên Ba chẳng nhớ mình bắt đầu sưu tầm sách từ khi nà o: Thậm chí tôi đi trên con đường đó rồi mà  không biết là  mình đã bước và o đó, khi có ý thức sưu tầm theo hệ thống thì đã có vốn liếng kha khá. Giới chơi sách  quy ước ngầm, cuốn nà o có tuổi thọ 50 năm trở lên được gọi là  sách cổ. Yên Ba có khá nhiửu sách cổ, nhưng bên cạnh đó anh còn sưu tầm cả sách cũ nhưng hiếm, không in lại được nữa, hoặc là  bản in lần đầu tiên.

Trong bộ sưu tập của anh, có những cuốn sách tuổi thọ đã gần 300 năm nhưng giấy còn tốt nguyên và  bìa chắc chắn như lúc mới. Bản thân hình thức của cuốn sách nà y đã là  một tác phẩm nghệ thuật thủ công đáng chiêm ngườ¡ng. Người đóng sách đã dùng chỉ khâu chồng lên nhau để tạo ra những đường gân ngang gáy, cán bìa xong, những nếp chỉ gồ ấy tạo nên họa tiết rất bắt mắt.

Tên sách trên gáy sách được mạ và ng, và  cán da mịn mà ng, năm in được ghi bằng số La Mã. Yên Ba rất cưng cuốn Les rois en exil (những ông vua bị lưu đà y) của Alphonse Daudet in năm 1890. Tập thơ của Sapho “ nữ thi sĩ vĩ đại thời Hy Lạp cổ đại, được in bằng tiếng Pháp tại London năm 1771; Toà n tập Moliere in ở Amsterdam năm 1766. Và  một số cuốn của Việt Nam rất đáng chú ý: Tố Tâm của Song An Hoà ng Ngọc Phách in năm 1925; Túp lửu nát “ tập phóng sự của Nguyễn Trần Ai in năm 1937; Chương dân thi thoại in năm 1936; Lê Nin do NXB Trung Bắc Tân Văn in năm 1938; Triết học Nieschtze của Nguyễn Аình Thi xuất bản năm 1942...

Người mê Tam Quốc

Dù có nhiửu cuốn sách cổ quý nhưng Yên Ba lại nổi tiếng trong là ng chơi sách với danh hiệu Аệ nhất Tam quốc Hà  Thà nh. Anh có tất cả hơn 70 bộ và  rất nhiửu sách liên quan đến bộ Tam Quốc diễn nghĩa ở các thời kử³ khác nhau. Có tiếng Việt, tiếng Trung Quốc, tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Nhật, tiếng Hà n Quốc, tiếng Thái Lan, và  còn có cả... truyện tranh. Trong lời giới thiệu của Nhà  xuất bản Văn học ở bản in Tam quốc diễn nghĩa gần đây, có dẫn lời GS. Nhan Bảo (Trường Аại học Bắc Kinh) cho biết bản dịch sang chữ quốc ngữ  xuất hiện sớm nhất ở nước ta là  năm 1909, thế nhưng Yên Ba còn có một cuốn Tam quốc diễn nghĩa do NXB Sai Gon Imprimerie “ De Lopinion xuất bản năm 1907 với lời tựa là  một bà i văn vần ngộ nghĩnh đậm chất Nam bộ.

Nhiửu người chơi sách ở Việt Nam thích sưu tầm Kiửu nhưng Yên Ba thích sưu tầm các bản Tam Quốc diễn nghĩa (hay Tam Quốc chí). Anh ví nó như tình yêu đầu đời của mình, từ bé tôi đã hay đọc sách và  một trong những cuốn đầu tiên được đọc là  Tam Quốc diễn nghĩa. Bộ Tam quốc diễn nghĩa in ở miửn Bắc Việt Nam thời kử³ đầu thập niên 1960 của thế kỷ trước có 13 tập, nhưng khi đó sách rất hiếm nên không có đủ bộ để đọc, cuốn đầu tiên anh được đọc năm 7 tuổi là  tập 11.

à”ng nội anh có tìm thuê để đọc thêm những tập khác, nhưng lại cấm không cho anh đọc vì thấy còn bé quá, không phù hợp. Cà ng cấm dường như cà ng mê, cà ng muốn đọc và  trở thà nh niửm thôi thúc khao khát được đọc đủ bộ. Mãi đến năm 1988, NXB Аại học và  giáo dục tái bản bộ 8 tập, anh mới có đủ bộ để đọc. Từ nhử nó đã ăn và o trong đầu mình, tiửm thức mình như thế nên bạn bè gọi tôi là  thằng mê Tam Quốc. Và  tôi nghĩ tại sao lại không kết hợp hai niửm yêu thích của mình là  sách và  Tam  Quốc? - anh nói.

Yên Ba nói, bản thân Tam Quốc diễn nghĩa là  một tác phẩm kinh điển vượt qua ranh giới của Trung Quốc, không còn là  của riêng đất nước nà y nữa. Những nhân vật như Quan Công, Tà o Tháo, Khổng Minh... đã trở thà nh nhân vật toà n cầu. Văn hóa Việt Nam vốn chịu ảnh hưởng của văn hóa Trung Quốc nên khi dịch sang tiếng Việt, việc tiếp nhận và  thẩm thấu tác phẩm có lợi thế hơn rất nhiửu so với việc dịch sang ngôn ngữ khác. Vì theo anh, dịch sang ngôn ngữ khác sẽ mất hết lớp mạ, lớp nhung, tuyết, mất đi cái lấp lánh bên ngoà i của ngôn ngữ, trong khi dịch sang tiếng Việt lại cực kử³ mượt mà , cực kì dễ hiểu.

Mê Tam Quốc diễn nghĩa nên sau khi bắt đầu thú chơi, anh đã chủ động tìm tất cả những gì liên quan đến truyện và  thời Tam Quốc. Có thể là  bạn bè tặng, rồi người trong giới báo cho nhau nguồn có, có lần tôi bay từ Hà  Nội và o trong Sà i Gòn chỉ để mua một bộ Tam Quốc mà  tôi thích. Аáng chú ý trong bộ sưu tập Tam quốc diễn nghĩa của anh có 3 tập được chép tay bằng chữ Hán đửu tăm tắp trên giấy bản 2 lớp, mực tà u, nét chữ như rồng bay phượng múa và  có đánh cả những dấu khuyên bằng mực đử. Một người vô danh nà o đó đã đủ kiên nhẫn để chép lại thì chắc hẳn người đó còn mê Tam quốc hơn tôi nhiửu.

Tôi chỉ muốn thu vử chứ không muốn bán đi

Nói vử niửm đam mê của mình, Yên Ba tự nhận: Tôi hơi ích kỷ, chỉ thích mua sách vử chứ không bao giử bán đi. Nói chính xác hơn, những người có một thú chơi nà o đó đửu có một chút ích kỉ. Khi họ mê một cuốn nà o đó thì tìm cách để có được nó, và  khi đã có rồi thì chẳng ai bán hoặc cho; tôi chưa thấy người chơi sách thực thụ nà o lại bán sách cả, hiếm lắm.

Yên Ba trăn trở một điửu, những người có thú chơi sách như anh ở Hà  Nội không nhiửu nên rất ít có dịp được giao lưu, trao đổi với người khác, sách quý có nhưng không có người cùng thưởng lãm cũng giống như rượu ngon không có bạn hiửn, cứ mãi nằm yên trong tủ. Ngoà i ra, Hà  Nội cũng chưa hình thà nh một thị trường để dân có máu mê chơi cho thửa thích, vì vậy mỗi lần có giao lưu, hội họp gì đửu tổ chức trong miửn Nam.

Trước khi chia tay Yên Ba, anh khoe với tôi vừa nhử người xin được thủ bút của Аại tướng Võ Nguyên Giáp trong tổng tập hồi ký của ông. Anh hạnh phúc và  say mê khi nói vử những cuốn sách của mình, bảo rằng: Cái gì còn mua được bằng tiửn là  vẫn còn rẻ! Yên Ba nói: Một trong những bi kịch của con người là  không bao giử mua được thời gian, vậy nhưng anh tự hà o rằng mình đã mua lại được thời gian qua những cuốn sách cổ.