Người 58 năm "vẽ tranh bằng chỉ"

Ngân Hà| 17/11/2022 17:07

Nghệ nhân ưu tú (NNƯT) Nguyễn Xuân Dục thuộc làng nghề thôn Bình Lăng, (xã Thắng Lợi, huyện Thường Tín, Thành phố Hà Nội) được biết đến như một cây đa, cây đề của nghề thêu tay với hành trình 58 năm gắn bó, tâm huyết “vẽ tranh bằng chỉ”.

1.-nnut-nguyen-xuan-duc-miet-mai-lam-viec-ben-khung-tranh-theu-.jpeg
NNƯT Nguyễn Xuân Dục miệt mài làm việc bên khung tranh thêu - Ảnh: Ngân Hà.

Ngọn lửa nghề thêu rực cháy

NNƯT Nguyễn Xuân Dục sinh ra và lớn lên trong một gia đình có truyền thống gần 200 năm làm nghề thêu. Cái nôi ấy đã nuôi dưỡng, giúp ông hình thành nên tình yêu đặc biệt với nghề. Từ năm lên 7, lên 8, nghệ nhân Nguyễn Xuân Dục đã được cha mẹ cầm tay dạy từng đường kim mũi chỉ, dần trở thành thế hệ thứ 5 tiếp nối nghệ thuật thêu tay của gia đình. Trải qua 58 năm gắn bó, ngoài trình độ tay nghề được thừa hưởng từ cha mẹ, ông Dục luôn nỗ lực tìm tòi, nghiên cứu, học hỏi thêm từ ngoài xã hội để nâng cao trình độ, phát huy sáng tạo kỹ năng nghề nghiệp.

Khác với dòng tranh thêu máy hay thêu tay đại trà có tuổi thọ ngắn, tranh thêu tay của nghệ nhân Nguyễn Xuân Dục sở hữu độ bền màu “đi cùng năm tháng” đáng kinh ngạc. Sở dĩ có sự khác biệt ấy là bởi tranh của ông không có thao tác đánh màu hậu kỳ bằng bút dạ hay màu tuýp, hoàn toàn sử dụng chỉ màu thêu nhiều lớp để tạo độ sâu cho mỗi bức tranh.

2.-mot-so-hinh-anh-cac-tac-pham-tranh-theu-cua-nnut-nguyen-xuan-duc-.jpeg
3.-mot-so-hinh-anh-cac-tac-pham-tranh-theu-cua-nnut-nguyen-xuan-duc-.jpeg
4.-mot-so-hinh-anh-cac-tac-pham-tranh-theu-cua-nnut-nguyen-xuan-duc-.jpeg
5.-mot-so-hinh-anh-cac-tac-pham-tranh-theu-cua-nnut-nguyen-xuan-duc-.jpeg
Một số hình ảnh các tác phẩm tranh thêu của NNƯT Nguyễn Xuân Dục - Ảnh: Ngân Hà.

Chia sẻ về bí quyết này, NNƯT Nguyễn Xuân Dục cho biết: “Dòng tranh của gia đình tôi, quê hương tôi có đường đi riêng, có sự mộc mạc, chất phác, thực tế nghề nghiệp của gia đình truyền thống. Chúng tôi thêu tỉ mỉ từng đường kim bằng lòng kiên trì, không chạy đua theo thị trường; không dùng màu tô bên ngoài để thương mại hoá bức tranh, làm cho bức tranh bị mai một, không còn tính chất của tranh truyền thống nữa. Nếu làm vậy, bức tranh sẽ đào thải mình và tự mình làm mất thương hiệu của mình. Nếu máy thêu thêu được 4 - 5 màu thì chúng tôi thêu được đến trăm màu trong một sản phẩm”.

Ngoài sự đặc biệt về kỹ thuật truyền thống, tranh thêu tay của nghệ nhân Nguyễn Xuân Dục còn chứa đựng nét đẹp rất riêng. Cái hồn, cái tâm, sự tỉ mỉ, cẩn thận của người “vẽ tranh bằng chỉ” đều được toát lên, làm mãn nhãn người “thưởng tranh”. Tranh thêu tay ở cơ sở của ông Dục là tập hợp của nhiều lớp chỉ chồng chéo lên nhau với đặc thù hình khối hội họa tiêu biểu. Một bức tranh thông thường gồm 3 lớp chính: lớp nền, lớp đi nét cơ bản, lớp kỹ thuật. Từng tầng khối, đường nét, bố cục, mảng màu đều vô cùng hài hoà và sắc sảo.

6.tac-pham-tranh-theu-tay-truyen-than-tranh-bac-6.-ho-cua-nnut-nguyen-xuan-duc-(1).jpg
Tác phẩm tranh thêu tay truyền thần – tranh Bác Hồ của NNƯT Nguyễn Xuân Dục - Ảnh: Ngân Hà.

Có những thời điểm khó khăn, 2 vợ chồng nghệ nhân Nguyễn Xuân Dục phải tự đi xe đạp vào nội thành Hà Nội trả hàng cho từng khách, ngồi bờ hồ ăn bánh mì để chờ đợi hàng về đưa cho thợ làm sản phẩm đầu ra. Những năm dịch covid, gia đình ông Dục cũng phải bù lỗ rất nhiều cho hàng chục người thợ, thế nhưng vợ chồng ông vẫn quyết tâm: “Không có chặng đường nào là dải hoa hồng, nó phải có nhiều sự trăn trở và những bước thăng trầm. Bây giờ bỏ thì mất nghề cha ông, mình bỏ, người khác cũng bỏ thì ai là người kế thừa? Cuối cùng vợ chồng lại chụm đầu, lại quyết tâm chiến đấu để dần dần khôi phục.” – ông Dục tâm sự.

Nghệ nhân nghề thêu cũng cười khà kể rằng, ông đã từng phải đi chỉnh hình xương khớp ở vùng vai bên trái do không đưa được cánh tay ra đằng sau, bởi suốt 58 năm qua, ông chỉ thao tác đưa chỉ lên xuống để thêu tranh.

Năm 2016, gia đình nghệ nhân Nguyễn Xuân Dục vinh dự được Nhà nước trao tặng Bảng vàng Gia tộc nghề thêu truyền thống Việt Nam. Năm 2020, ông Dục được Nhà nước công nhận và trao tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú đã có nhiều cống hiến trong giữ gìn và phát triển ngành nghề thủ công mỹ nghệ truyền thống.

Mới đây nhất, ngày 11/11 vừa qua, Nghệ nhân ưu tú nghề thêu tay Nguyễn Xuân Dục vinh dự nhận được giải Nhì toàn quốc Hội thi sản phẩm thủ công mỹ nghệ Việt Nam năm 2022 do Bộ Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn tổ chức với tác phẩm “Bến thuyền (Vịnh Hạ Long)”.

7.-nnut-nguyen-xuan-duc-vinh-du-nhan-duoc-giai-nhi-toan-quoc-hoi-thi-san-pham-thu-cong-my-nghe-viet-nam-nam-2022(1).jpg
NNƯT Nguyễn Xuân Dục vinh dự nhận được giải Nhì toàn quốc Hội thi Sản phẩm Thủ công Mỹ nghệ Việt Nam năm 2022 do Bộ Nông nghiệp & PTNT tổ chức - Ảnh: Ngân Hà.

Trăn trở nỗi lo “lớp trẻ bỏ nghề”

Nói về trăn trở với nghề, nghệ nhân Nguyễn Xuân Dục đau đáu tâm sự: “Hiện nay trong tình hình công nghiệp hoá, nhiều cụm công nghiệp mở ra trong các làng quê. Người ta đổ xô đi làm ở các khu công nghiệp rất nhiều bởi lương cao, được đóng bảo hiểm. Chúng tôi ngày xưa 7 tuổi được bố mẹ dạy nghề, đó là gia đình truyền thống, còn như các cháu bây giờ, bảo đi học thêu thì không ai học, họ bảo nghề thêu của ông, của bác công thấp lắm, không kiếm ăn được. Vì thế, nếu trước kia có 35 ông chủ trong một thôn thì bây giờ chỉ còn 5 đến 10 người, trước kia có 800 người thêu thì bây giờ chỉ còn đâu đó hơn trăm người…”

8.-nnut-nguyen-xuan-duc-tan-tinh-chi-bao-cho-nguoi-tre-muon-tim-hieu-ve-tranh-theu-tay-.jpeg
NNƯT Nguyễn Xuân Dục tận tình chỉ bảo cho người trẻ muốn tìm hiểu về tranh thêu tay  - Ảnh: Ngân Hà.

Với NNƯT Nguyễn Xuân Dục, chỉ kiên trì và say mê thôi là chưa đủ, ông tâm huyết để sáng tạo, để làm mới, để gìn giữ phát huy nghề nghiệp của mình. Điều quan trọng nhất là trên cương vị một người nghệ nhân ưu tú, ông Dục luôn muốn truyền lại cho các thế hệ kế tiếp những bí quyết, những tinh hoa nghề nghiệp truyền thống của gia đình, quê hương.

Từ những trăn trở đó, hàng năm, NNƯT Nguyễn Xuân Dục đều mở từ 3 – 4 lớp dạy nghề khuyến công. Các lớp học thêu được tổ chức theo sự chỉ đạo của các cấp chính quyền địa phương, đào tạo những người muốn học nghề, thợ mới thêu. Mỗi lớp có khoảng 35 học viên. Ở các lớp học này, người nghệ nhân “vẽ tranh bằng chỉ” truyền dạy những kỹ thuật độc đáo, những phương pháp làm truyền thống giúp học viên rút ngắn ngày công nhưng vẫn đảm bảo chất lượng mỗi bức tranh, hỗ trợ đảm bảo kinh tế gia đình.

Nghệ nhân Nguyễn Xuân Dục bày tỏ thêm: Mình đã là người có bí quyết nghề nghiệp thì phải có trách nhiệm truyền lại, thắp lửa cho con cháu sau này nắm bắt được kỹ năng nghề nghiệp truyền thống của cha ông. Để từ đó, tự họ sẽ giữ gìn và phát triển, lan toả cho nhiều người, nhiều thế hệ mai sau. Có vậy thì mới bảo tồn được nghề nghiệp.”

Bài liên quan
  • Nữ cán bộ cơ sở đa năng
    Chị Nguyễn Thị Hằng, cán bộ Văn phòng Đảng ủy, Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp phụ nữ phường Yên Sở (quận Hoàng Mai) luôn được đồng nghiệp, hội viên các chi hội phụ nữ và người dân quý mến bởi đức tính giản dị, thân thiện, thầm lặng cống hiến hết sức mình cho cộng đồng.
(0) Bình luận
  • Lời cảm ơn của Hội Nhà báo Thành phố Hà Nội
    Ngày 25/6/2025, Hội Nhà báo Thành phố Hà Nội tổ chức trang trọng hội nghị Gặp mặt tri ân các thế hệ nhà báo Thủ đô và khen thưởng tập thể, cá nhân hội viên nhà báo các cơ quan báo chí Hà Nội, nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025).
  • Tôn vinh 80 gia đình văn hóa tiêu biểu Thủ đô
    Hướng tới kỷ niệm 24 năm Ngày Gia đình Việt Nam (28/6/2001 – 28/6/2025), sáng 26/6 tại Hội trường Bảo tàng Hà Nội, Sở Văn hóa Thể thao Hà Nội đã tổ chức Hội nghị tuyên dương gia đình văn hóa tiêu biểu Thủ đô năm 2025. Sự kiện góp phần tôn vinh những mái ấm gương mẫu, giàu trách nhiệm với cộng đồng, góp phần lan tỏa các giá trị văn hóa trong đời sống xã hội.
  • Tây Hồ: Vững bước trên hành trình kiến tạo đô thị hiện đại, văn minh và giàu bản sắc
    Ba thập kỷ nhìn lại, quận Tây Hồ đã ghi tên mình vào bản đồ đô thị hiện đại của Thủ đô Hà Nội không chỉ bằng những công trình, con đường hay chỉ số tăng trưởng mà bằng cả những chuyển biến sâu sắc trong chất lượng sống, trong tư duy quản trị và trong tinh thần xây dựng cộng đồng người dân “thanh lịch, văn minh”, đúng với bản sắc của đất Kinh kỳ ngàn năm văn hiến.
  • Nhà báo Hồ Quang Lợi: “Viết về Hà Nội luôn có sự rung cảm của trái tim”
    Không sinh ra tại Hà Nội nhưng nhà báo Hồ Quang Lợi – nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam, nguyên Trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội, nguyên Tổng Biên tập báo Hà Nội Mới có một tình yêu lớn với Thủ đô. Ông chia sẻ: “Đọc các bài viết, xem một số bộ phim truyền hình anh em báo chí làm về Hà Nội, tôi thấy trong đó không chỉ có kỹ năng về nghề nghiệp, mà luôn có rung cảm của trái tim. Trái tim dành cho Hà Nội. Trái tim dành cho đất nước Việt Nam của chúng...”.
  • “Báo chí Cách mạng Việt Nam phát huy truyền thống vẻ vang, tự tin, vững bước trong kỷ nguyên mới”
    Kỷ niệm 100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 – 21/6/2025), Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Hà Nội Bùi Thị Minh Hoài, đã có bài viết “Báo chí Cách mạng Việt Nam phát huy truyền thống vẻ vang, tự tin, vững bước trong kỷ nguyên mới”. Tạp chí Người Hà Nội trân trọng giới thiệu toàn văn bài viết này tới bạn đọc.
  • Gợi mở để văn nghệ sỹ Thủ đô triển khai hiệu quả Chỉ thị 30-CT/TU của Thành ủy Hà Nội
    Nhà báo Vương Minh Huệ - Tổng Biên tập Tạp chí Người Hà Nội khẳng định: “Phát huy vai trò của Chi bộ Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Hà Nội trong thực hiện Chỉ thị 30-CT/TU ngày 19/2/2024 của Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội về “Tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng về xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh” không chỉ là nhiệm vụ chính trị mà còn là sự thể hiện bản lĩnh và trách nhiệm nghề nghiệp của người nghệ sĩ”.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Ra mắt sách tranh song ngữ “Kể chuyện Bác Hồ”
    Nhân kỷ niệm 100 năm thành lập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên (6/1925 – 6/2025), Nhà xuất bản Kim Đồng giới thiệu tới bạn đọc cuốn sách tranh "Kể chuyện Bác Hồ", ấn bản song ngữ Việt – Trung.
  • Chuyện kể về Chúa Nguyễn và các giai thoại mở đất phương Nam
    Trong hành trình mở cõi về phương Nam của dân tộc Việt Nam, các chúa Nguyễn hiện lên như những nhà lãnh đạo có tầm nhìn xa, với các quyết sách chiến lược và nghệ thuật bang giao khôn khéo, đặc biệt trong quan hệ với triều đình Chân Lạp. Cuốn sách “Chúa Nguyễn và các giai thoại mở đất phương Nam” của nhà giáo, nhà nghiên cứu sử học Nguyễn Hữu Hiếu, do Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phát hành tháng 6/2025, là một công trình giàu tư liệu và cảm hứng góp phần tái hiện sinh động giai đoạn lịch sử đặc biệt ấy.
  • Nhìn lại nửa thế kỷ văn học nghệ thuật Việt Nam
    Ngày 27/6/2025, tại Hà Nội, Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) tổ chức hội thảo khoa học “Nhìn lại sự vận động, phát triển của VHNT Việt Nam 50 năm sau ngày đất nước thống nhất (30/4/1975 – 30/4/2025)”. Với 33 tham luận cùng nhiều ý kiến trao đổi sôi nổi, hội thảo là dịp tổng kết quá trình phát triển của VHNT Việt Nam trong bối cảnh đất nước thống nhất, đổi mới và hội nhập, từ đó đưa ra các đề xuất nhằm phát triển VHNT trở thành thành tố quan trọng của nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
  • Huyện Thường Tín đón nhận danh hiệu đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao
    Sáng 28/6, huyện Thường Tín (Hà Nội) tổ chức Lễ công bố và đón nhận danh hiệu huyện đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao năm 2024. Sau 4 năm nỗ lực, huyện đã đạt nhiều kết quả nổi bật, kinh tế-xã hội chuyển biến tích cực, hạ tầng ngày càng khang trang, đời sống người dân được nâng cao.
  • Tiêu dùng bền vững hướng đến kỷ nguyên xanh
    Tối 27-6, Chương trình thúc đẩy sản xuất – tiêu dùng bền vững 2025 chính thức khai mạc tại Hà Nội với chủ đề “Tiêu dùng bền vững hướng đến kỷ nguyên xanh”.
Đừng bỏ lỡ
  • 9 tựa sách hay trong Tủ sách gia đình của Nhã Nam
    Ngày Gia đình Việt Nam 28/6 là dịp để mỗi người lắng lại, cảm nhận rõ hơn giá trị của tình thân, của những khoảnh khắc bên nhau giản dị mà quý giá. Trong nhịp sống hiện đại, một trong những cách đẹp đẽ để giữ gìn và bồi đắp sợi dây gắn kết gia đình chính là cùng nhau đọc sách – những cuốn sách đầy yêu thương, sẻ chia và thấu cảm. Hiểu được điều đó, Nhã Nam đã kỳ công tuyển chọn và xây dựng Tủ sách Gia đình. Đây là những cuốn sách giúp nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ, lan tỏa giá trị yêu thương trong mỗi mái ấm, để mỗi em bé đều được lớn lên trong vòng tay chan chứa hạnh phúc của gia đình.
  • Phu nhân Tổng Bí thư và Tổng Giám đốc UNESCO tham dự triển lãm ảnh "Chúng tôi có thể"
    Các tác phẩm là sản phẩm tiêu biểu của dự án “Chúng tôi CÓ THỂ” – sáng kiến phối hợp giữa UNESCO và Bộ Giáo dục và Đào tạo, hướng đến mục tiêu trao quyền học tập và phát triển toàn diện cho phụ nữ và trẻ em gái dân tộc thiểu số tại các vùng khó khăn.
  • Người đẹp Phú Yên Hà Trúc Linh đăng quang Hoa hậu Việt Nam 2024
    Hà Trúc Linh - 21 tuổi, quê Phú Yên, sinh viên Đại học Tài chính Marketing TP HCM - vượt top 24 để đoạt vương miện Hoa hậu Việt Nam 2024.
  • Ra mắt sách “Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn"
    Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam vừa ra mắt cuốn sách "Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn", tuyển chọn các bài viết tiêu biểu của nữ trí thức trên tuần báo Phụ nữ tân văn – một diễn đàn quan trọng trong phong trào nữ quyền Việt Nam đầu thế kỷ XX. Ấn phẩm dày 600 trang, do Đoàn Ánh Dương biên soạn và giới thiệu, được phát hành trên toàn quốc từ tháng 6/2025.
  • Hà Nội nêu cao tinh thần “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”
    Tại kỳ họp thứ 24 (kỳ họp chuyên đề) diễn ra sáng 27/6, HĐND Thành phố Hà Nội khóa XVI, nhiệm kỳ 2021-2026 đã thông qua Nghị quyết về phân cấp quản lý nhà nước một số lĩnh vực kinh tế - xã hội trên địa bàn Thành phố, bảo đảm thực hiện đúng phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.
  • Phát động cuộc thi ảnh báo chí 'Việt Nam trên hành trình đổi mới’
    Cuộc thi ảnh báo chí “Việt Nam trên hành trình đổi mới” do Báo Nhân Dân phối hợp Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức nhằm tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước, con người, những thành tựu về chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa cũng như vị thế của Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế trong quá trình 40 năm đổi mới.
  • Hà Nội sửa đổi, bổ sung quy định phân cấp nguồn thu, chi để mô hình chính quyền địa phương 2 cấp hoạt động hiệu quả
    Để có cơ sở điều chỉnh, giao dự toán ngân sách năm 2025 cho các xã, phường sau sắp xếp đảm bảo nguồn ngân sách để thực hiện các nhiệm vụ được giao từ ngày 1/7/2025, HĐND Thành phố Hà Nội ngày 27/6 đã thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số nội dung quy định tại Nghị quyết số 22/2022/NQ-HĐND ngày 08/12/2022 về phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa các cấp ngân sách, định mức phân bổ ngân sách Thành phố và tỷ lệ phần trăm phân chia nguồn thu giữa các cấp ngân sách giai đoạn 2023-2025.
  • Trình chiếu loạt phim đỉnh cao của Hàn Quốc tại Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần 3
    Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần 3 diễn ra từ ngày 29/6 – 5/7 sẽ có nhiều hoạt động hấp dẫn, đặc biệt khán giả sẽ có cơ hội gặp gỡ nhiều diễn viên Hàn Quốc.
  • Festival Nông sản Hà Nội: Thúc đẩy mô hình canh tác, chế biến và tiêu dùng nông sản gắn với văn hóa – du lịch
    Từ ngày 26 - 29/6/2025, tại quận Tây Hồ, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội phối hợp UBND quận Tây Hồ tổ chức Festival Nông sản Hà Nội lần thứ 4 – sự kiện xúc tiến thương mại nông nghiệp thường niên đang ngày càng khẳng định vị thế là điểm hẹn lớn của người tiêu dùng và các nhà sản xuất nông sản trên cả nước.
  • [Podcast] Đình Mễ Trì Thượng – Nơi lưu giữ những lớp trầm tích văn hóa Hà Nội
    Trong hàng ngàn di tích lịch sử văn hóa của Thủ đô ngàn năm văn hiến, thì đình Mễ Trì Thượng là ngôi đình cổ kính bậc nhất. Ngôi đình này nằm trên gò Quy Sơn (núi Rùa), thuộc làng Mễ Trì Thượng (tên Nôm là Kẻ Mẩy). Mễ Trì Thượng không chỉ mang dáng dấp kiến trúc cổ đặc trưng Bắc Bộ, mà ngôi đình này còn là nơi lưu giữ những lớp trầm tích văn hóa của một Hà Nội đang chuyển mình theo vòng quay thời gian.
Người 58 năm "vẽ tranh bằng chỉ"
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO