Sân khấu

Nghệ sĩ trẻ trong nghệ thuật biểu diễn sân khấu hôm nay

PGS.TS Trần Trí Trắc 06:11 24/05/2024

Sân khấu là loại hình nghệ thuật mà trong đó con người vừa là đối tượng sáng tạo, vừa là chủ thể sáng tạo, vừa là phương tiện để thực hiện sáng tạo và đồng thời là đối tượng thưởng thức sáng tạo của chính mình.

nhung-nguoi-khon-kho-8421.jpg
Vở nhạc kịch “Những người khốn khổ” của Nhà hát Nhạc vũ kịch Việt Nam (VNOB)"

Đặc điểm độc đáo của loại hình sân khấu ấy chính là do người nghệ sĩ biểu diễn tạo nên và thông qua đặc điểm đó mà người nghệ sĩ trên sân khấu vừa là họ, lại vừa không phải là họ. Vì nghệ sĩ có cuộc sống, có tính cách và tên tuổi khác. Người nghệ sĩ lên sân khấu đâu phải để diễn về mình, về cuộc đời mình, mà để sáng tạo hình tượng nghệ thuật. Còn nhân vật được sống ở trên sân khấu đâu phải từ hư vô, mà qua tài năng của nghệ sĩ biểu diễn. Nghệ sĩ trên sân khấu đã “lột xác” mình, để xây dựng hình tượng nhân vật, đã “biến hóa” bản thân mình để trở thành người khác và đã lấy toàn bộ tâm hồn, trí tuệ, thể xác của mình để làm “phương tiện” sáng tạo ra nhân vật từ chân tơ, kẽ tóc đến hoạt động, tư tưởng, tính cách, tình cảm, số phận con người để khán giả hưởng thụ, khoái cảm… Họ là tác giả của nhân vật. Nhờ có họ, nghệ thuật sân khấu mới thành nghệ thuật sân khấu, mới là phương tiện thực hiện mọi ý tưởng của tác giả, đạo diễn và các thành viên tổng hợp khác. Họ cho nhân vật “mượn” cơ thể, tình cảm của mình để làm “cầu nối” giữa nghệ thuật sân khấu với khán giả, giữa người xem với nhân vật, giữa cuộc đời với nghệ thuật. Họ là trung tâm, là ông Vua, bà Chúa của nghệ thuật sân khấu và nghệ thuật sân khấu đã mang theo ngôn ngữ hành động của họ thành đặc trưng cơ bản so với các loại hình nghệ thuật khác…

mot-tiet-muc-cua-nha-hat-cheo-ha-noi-tai-cuoc-thi-tai-nang-dien-vien-cheo-tuong-va-dan-ca-kich-toan-quoc.jpg
Một tiết mục của Nhà hát Chèo Hà Nội tại cuộc thi Tài năng diễn viên chèo, tuồng và dân ca kịch toàn quốc

Nghệ sĩ trên sân khấu sáng tạo phụ thuộc vào tác giả kịch bản, bị giới hạn trong nhân vật cụ thể, theo phong cách thể tài nhất định, đồng thời còn phụ thuộc vào ý đồ của đạo diễn, khả năng của bạn diễn và trình độ cảm thụ thẩm mĩ của khán giả… Nhưng tất cả những giới hạn đó đều được tài năng của nghệ sĩ hóa giải để thành chủ thể sáng tạo tự do, cảm hứng và mỗi lần diễn là mỗi lần “lột xác”, mỗi lần đóng vai là mỗi lần đổi mới mình để chiếm lĩnh khán giả, làm khán giả hứng thú, nhập cuộc, say mê.

Nghệ thuật sân khấu không thể thiếu nghệ sĩ, nhất là nghệ sĩ trẻ tài năng. Nghệ sĩ trẻ tài năng là nghệ sĩ có năng khiếu trời cho và thầy cho. Trời không cho năng khiếu bẩm sinh, thầy không cho kỹ nghệ thể hiện năng khiếu thì không có nghệ sĩ trẻ tài năng nào cả, tức là, không có đủ thanh, sắc, thục, tinh, khí, thần thì chỉ là “con rối” mà thôi. Nghệ sĩ tài năng trẻ là hoa thơm, quả ngọt của nghệ thuật sân khấu và cây đại thụ sân khấu không thể thiếu hoa thơm, quả ngọt ấy.

mot-trich-doan-trong-vo-cheo-trung-trinh-liet-nu.jpg
Một trích đoạn trong vở chèo “Trung trinh liệt nữ”

Lịch sử sân khấu Việt Nam nói chung và Hà Nội nói riêng, trong tất cả các thể loại, đã chứng minh cho chân lý đó và nhờ chân lý đó mà nghệ thuật sân khấu đã trường tồn trong lòng khán giả, đã sống sinh động cho tới hôm nay với hàng trăm con người lẫy lừng bằng danh hiệu NSND, NSƯT…

Việt Nam bước vào cơ chế thị trường, nghệ sĩ trẻ tài năng của nghệ thuật sân khấu đã ngày một ít đi, yếu đi. Chứng minh cho hiện tượng này, ta thấy, tại Cuộc thi Tài năng trẻ diễn viên chèo, tuồng, kịch dân ca, cải lương, múa rối và kịch nói toàn quốc năm 2023, Chèo có 73 diễn viên tham gia đến từ 14 đơn vị với 63 trích đoạn mà kết quả chỉ có 17 nghệ sĩ đạt giải Nhất, hoặc Kịch chỉ có 7 giải Nhất, Múa rối có 2 giải Nhất, Cải lương có 7 giải Nhất… Số trẻ tài năng đó, so với toàn bộ lực lượng nghệ sĩ của cả nước thì quá ít. Trong đó, các nghệ sĩ của Hà Nội chỉ có 3 nghệ sĩ đạt giải Nhất ở 3 thể loại Chèo, Múa rối và Kịch, còn ở Cải lương thì không có. Vì vậy, nghệ thuật sân khấu Việt Nam và Hà Nội hôm nay đang “cũ, già” và thiếu thanh xuân, tươi trẻ, đã khó lôi kéo khán giả đến với mình bằng hoa thơm, quả ngọt của mình.

Nguyên nhân của hiện tượng này, trước hết, lớp trẻ có năng khiếu nghệ thuật biểu diễn đã không đam mê với nghệ thuật biểu diễn, đã không nộp hồ sơ dự thi vào các trường đào tạo chuyên nghiệp nữa, và không ít nghệ sĩ tài năng sân khấu, sau khi ra trường đã từ biệt nghề tổ để sang nghề khác kiếm sống, mưu sinh theo đòi hỏi của cơ chế thị trường. Vì, sân khấu bị tối đèn, vắng khán giả, tình yêu và đam mê không nuôi dưỡng được cái sống đời thường mình cần phải có.

Mặt khác, số nghệ sĩ tài năng trẻ còn trụ lại với sân khấu và được Huy chương Vàng trong các hội thi, thì bản lĩnh bền vững trong họ cũng không được đảm bảo tài năng đủ để phát triển rực rỡ thành ngôi sao sáng. Vì, thành quả cuộc thi của họ chỉ là hành động bắt chước thầy dạy với những trích đoạn, vai diễn cũ kĩ, cổ điển, khó vận dụng vào hình tượng con người mới của cuộc sống mới hôm nay, làm xao xuyến khán giả thời đại 4.0, thời đại số của cơ chế thị trường, hội nhập quốc tế.

cuoc-thi-tai-nang-tai-nang-cheo-tuong-va-dan-ca-kich-toan-quoc-2023.jpg
Cuộc thi Tài năng Tài năng Chèo, Tuồng và Dân ca kịch toàn quốc 2023

Nghệ thuật sân khấu không thể thiếu tài năng trẻ, không thể thiếu những ngôi sao nghệ thuật biểu diễn. Tài năng trẻ - ngôi sao rực rỡ của nghệ thuật sân khấu không giống như tài nguyên thiên nhiên ấn giấu trong lòng đất và lúc nào cần thì khai thác được ngay. Ngược lại, đó là con người cụ thể, là tài sản tinh thần có thật hiển nhiên và là vốn quý đặc biệt của quốc gia. Nhưng, dù là tài sản đặc biệt đến đâu, thì họ vẫn là con người, vẫn cần phải ăn, ngủ, hít thở… Do đó, muốn nuôi dưỡng được tài năng trẻ của nghệ thuật biểu diễn sân khấu Việt Nam nói chung và Hà Nội nói riêng, thì Đảng, Nhà nước cần chăm lo đến đời sống vật chất của họ đặc biệt, để đời sống tinh thần của họ được thăng hoa, làm nền tảng cho sự duy trì, phát triển tài năng trên sân khấu. Không có bầu trời đầy sao sáng thì sân khấu chỉ là đêm “30 Tết” mà thôi!

Bài liên quan
(0) Bình luận
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
Đừng bỏ lỡ
  • UNESCO trao Bằng công nhận Công viên địa chất toàn cầu Lạng Sơn
    Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn là minh chứng rõ nét cho nỗ lực gìn giữ và quảng bá di sản văn hóa Việt Nam cùng với các di sản văn hóa phi vật thể như tín ngưỡng thờ Mẫu, hát Then của người Tày, Nùng, Thái...
  • 9 tựa sách hay trong Tủ sách gia đình của Nhã Nam
    Ngày Gia đình Việt Nam 28/6 là dịp để mỗi người lắng lại, cảm nhận rõ hơn giá trị của tình thân, của những khoảnh khắc bên nhau giản dị mà quý giá. Trong nhịp sống hiện đại, một trong những cách đẹp đẽ để giữ gìn và bồi đắp sợi dây gắn kết gia đình chính là cùng nhau đọc sách – những cuốn sách đầy yêu thương, sẻ chia và thấu cảm. Hiểu được điều đó, Nhã Nam đã kỳ công tuyển chọn và xây dựng Tủ sách Gia đình. Đây là những cuốn sách giúp nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ, lan tỏa giá trị yêu thương trong mỗi mái ấm, để mỗi em bé đều được lớn lên trong vòng tay chan chứa hạnh phúc của gia đình.
  • Phu nhân Tổng Bí thư và Tổng Giám đốc UNESCO tham dự triển lãm ảnh "Chúng tôi có thể"
    Các tác phẩm là sản phẩm tiêu biểu của dự án “Chúng tôi CÓ THỂ” – sáng kiến phối hợp giữa UNESCO và Bộ Giáo dục và Đào tạo, hướng đến mục tiêu trao quyền học tập và phát triển toàn diện cho phụ nữ và trẻ em gái dân tộc thiểu số tại các vùng khó khăn.
  • Người đẹp Phú Yên Hà Trúc Linh đăng quang Hoa hậu Việt Nam 2024
    Hà Trúc Linh - 21 tuổi, quê Phú Yên, sinh viên Đại học Tài chính Marketing TP HCM - vượt top 24 để đoạt vương miện Hoa hậu Việt Nam 2024.
  • Ra mắt sách “Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn"
    Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam vừa ra mắt cuốn sách "Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn", tuyển chọn các bài viết tiêu biểu của nữ trí thức trên tuần báo Phụ nữ tân văn – một diễn đàn quan trọng trong phong trào nữ quyền Việt Nam đầu thế kỷ XX. Ấn phẩm dày 600 trang, do Đoàn Ánh Dương biên soạn và giới thiệu, được phát hành trên toàn quốc từ tháng 6/2025.
  • Hà Nội nêu cao tinh thần “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”
    Tại kỳ họp thứ 24 (kỳ họp chuyên đề) diễn ra sáng 27/6, HĐND Thành phố Hà Nội khóa XVI, nhiệm kỳ 2021-2026 đã thông qua Nghị quyết về phân cấp quản lý nhà nước một số lĩnh vực kinh tế - xã hội trên địa bàn Thành phố, bảo đảm thực hiện đúng phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.
  • Phát động cuộc thi ảnh báo chí 'Việt Nam trên hành trình đổi mới’
    Cuộc thi ảnh báo chí “Việt Nam trên hành trình đổi mới” do Báo Nhân Dân phối hợp Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức nhằm tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước, con người, những thành tựu về chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa cũng như vị thế của Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế trong quá trình 40 năm đổi mới.
  • Hà Nội sửa đổi, bổ sung quy định phân cấp nguồn thu, chi để mô hình chính quyền địa phương 2 cấp hoạt động hiệu quả
    Để có cơ sở điều chỉnh, giao dự toán ngân sách năm 2025 cho các xã, phường sau sắp xếp đảm bảo nguồn ngân sách để thực hiện các nhiệm vụ được giao từ ngày 1/7/2025, HĐND Thành phố Hà Nội ngày 27/6 đã thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số nội dung quy định tại Nghị quyết số 22/2022/NQ-HĐND ngày 08/12/2022 về phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa các cấp ngân sách, định mức phân bổ ngân sách Thành phố và tỷ lệ phần trăm phân chia nguồn thu giữa các cấp ngân sách giai đoạn 2023-2025.
  • Trình chiếu loạt phim đỉnh cao của Hàn Quốc tại Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần 3
    Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần 3 diễn ra từ ngày 29/6 – 5/7 sẽ có nhiều hoạt động hấp dẫn, đặc biệt khán giả sẽ có cơ hội gặp gỡ nhiều diễn viên Hàn Quốc.
  • Festival Nông sản Hà Nội: Thúc đẩy mô hình canh tác, chế biến và tiêu dùng nông sản gắn với văn hóa – du lịch
    Từ ngày 26 - 29/6/2025, tại quận Tây Hồ, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội phối hợp UBND quận Tây Hồ tổ chức Festival Nông sản Hà Nội lần thứ 4 – sự kiện xúc tiến thương mại nông nghiệp thường niên đang ngày càng khẳng định vị thế là điểm hẹn lớn của người tiêu dùng và các nhà sản xuất nông sản trên cả nước.
Nghệ sĩ trẻ trong nghệ thuật biểu diễn sân khấu hôm nay
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO