Người Hà Nội

Chuyện cô Tư Hồng - nữ nhân một thời lừng lẫy đất Hà thành

Ngân Hà (T/h) 02/03/2023 17:29

Cuối thế kỉ XIX, ở làng Thành Thị, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam, một ông phó lí có cô con gái xinh đẹp, tiếng lành đồn xa. Nhà vốn có nghề nấu rượu, nên ngày nào cô Trần Thị Lan cũng mang rượu đi bán ở các chợ xa gần khắp vùng quê.

co-tu-hong-03.jpg

Năm 17 tuổi, cô Lan càng đẹp, không ngờ đã lọt vào mắt lão chánh tổng, người huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình. Cô bị bố mẹ kế ép lấy chồng danh giá, đứng đầu một tổng. Cô khóc hết nước mắt, xin cha mẹ kế "Ép dầu, ép mỡ, ai nỡ ép duyên!". Nhưng cô bị quở mắng rằng “Cá không ăn muối cá ươn!". Không thể đành lòng lấy lão già còn chơi trống bỏi, một đêm mưa gió đầy trời, cô bỏ nhà, trốn xuống Nam Định, rồi qua bến phà Tân Đệ, đi tới Hải Phòng.

Nơi đất khách quê người, không chịu ngồi yên, cô kiếm đôi quang gánh đi rong, khi bán rau, khi bán hoa quả. Thấy cô có nhan sắc, lại nhanh nhẹn, một chủ hiệu tạp hoá Hoa kiều còn trẻ tên là Hồng, đem lòng yêu và lấy cô làm vợ. Từ đó người ta gọi cô là thím Hồng. Âu cũng là cái duyên, cái số!

Nhưng cảnh đời thật trớ trêu. Chỉ ít lâu sau, chú Hồng vỡ nợ, phải trốn về Tàu, để thím sống bơ vơ một mình. Đêm đêm cô Lan chỉ còn biết khóc thầm, thương cho thân phận lỡ làng, lại nhớ cha, nhớ mẹ nơi đồng chiêm trũng đang buồn tủi vì mình.

Giữa những ngày phòng không, gối chiếc lạnh lùng, một mụ me Tây, vợ tên quan ba Lavic lân la đến chơi, chuyện xa rồi chuyện gần, nói cô nên lấy chồng Tây nhà binh, vừa nhiều tiền, vừa biết chiều vợ, chẳng phải làm gì vất vả. Đắn đo mãi, cô nhận lời. Từ đất Cảng, cô được mụ đưa lên chốn Hà Thành, giới thiệu với viên quan tư Garlan. Thấy cô gái chân quê xinh hơn nhiều cô gái đô thành, lại nhanh mồm nhanh miệng, hắn ưng ngay. Từ hôm lấy chồng Tây, cô có cái tên mới: cô Tư Hồng. Kể như thế cũng là may, bởi khối cô gái quê lấy chồng Tây nhà binh chỉ là lính trơn hoặc cai, đội. Còn cô, cô vớ được hẳn viên quan tư, không phải dễ.

co-tu-hong-02.jpg

Sống ở đất thị thành, cô sinh khôn ngoan, muốn gây thanh thế. Chẳng lẽ chỉ là con một viên phó lí quê mùa, cô được vị tuần phủ Nhã, người làng Mọc Chính Kinh - nay là phường Nhân Chính nhận làm con nuôi. Ngược lại, cô cũng coi ông như bố đẻ, mỗi khi đau yếu, đều tới săn sóc chu đáo. Dù sao cũng là con nuôi ông tuần phủ, danh giá chán. Thời xưa, không ít người sống bằng hư danh như thế.

Vào năm 1894, thực dân Pháp cải tạo lại Hà Nội. Nhiều hồ, ao, nhiều quãng sông bị lấp đi, một số tường thành cũng bị phá trụi để mở thêm đường phố mới. Dựa vào thế lực và vốn liếng của chồng, cô Tư Hồng đứng lên nhận thầu. Nhờ liên tiếp trúng thầu, cô trở thành bà chủ thầu khoán lúc nào không biết. Nghĩ đến quê hương chiêm khê, mùa thổi, cô cho người về làng tuyển nhân công đưa lên làm.

Gạch và đá ở tường thành Hà Nội phá ra, cô cho chở về làng Hội Vũ (nay là ngõ Hội Vũ). Như thế, gạch đá không phải mua, lại đỡ được tiền vận chuyển, chỉ cần mua thêm ngói, xi-măng, gỗ,... là cô có thể xây được 9 gian nhà hai tầng và 1 biệt thự có vườn hoa, có hàng rào sắt - nay là ngôi nhà số 5-A ngõ Hội Vũ. Thời ấy, biệt thự này được coi là nguy nga, đồ sộ lắm rồi.

Thấm thoát có vài năm, cô Tư Hồng đã trở nên giàu có, nổi tiếng khắp ba Kì. Tên cô đồn lẫy lừng cả hàng tổng, hàng huyện, khiến cha cô hởi lòng mát dạ, họ hàng cũng thơm lây.

co-tu-hong-01.jpg

Bỗng miền Trung bị nạn lụt lớn. Nghe được tin này, cô nổi máu làm giàu, bèn tung người đi vơ vét gạo các tỉnh Bắc Kì, rồi cho chở vào bán, nhất định một vốn bốn lời, vơ một món đậm. Nhưng sự thể xảy ra lại không đúng như giấc mộng vàng. Khi mấy thuyền chở gạo sắp cập bến thì bị nhà chức trách giữ lại hỏi. Biết đằng nào cũng mất, cô Tư Hồng nhanh trí biến báo: “Thưa các ngài, gạo tôi chở vào để phát chẩn cho đồng bào miền Trung bị lụt đó!”

Tin này bay nhanh vào triều đình Huế. Vua Thành Thái thấy một người đàn bà có lòng nhân ái, biết thương xót đồng bào máu đỏ, da vàng đang trong cơn hoạn nạn, bèn ra sắc phong cho hàm Tứ phẩm. Theo luật của triều đình, nếu con được sắc phong thì bố cũng được phẩm hàm Lạc Quyên Nghĩa Phụ. Một niềm vui bất ngờ, ông phó lí làng Thành Thị bỗng mở mày mở mặt vì cô con gái lấy Tây, đi buôn lậu, không những tránh được vòng tù tội, lại vinh quang hết mức, coi như bỏ tiền mua danh.

Lĩnh sắc phong về nhà, ít ngày sau cô tổ chức ăn khao cả tuần lễ. Từ các quan ta: tổng đốc, tuần phủ, tri huyện đến các quan Tây: công sứ, chủ kho bạc, chủ sét-ti,... đều mang vợ đến nâng cốc sâm-panh để chúc mừng. Nhiều nhà doanh nghiệp lớn, trong đó có ông Bạch Thái Bưởi, cũng có mặt. Làng Hội Vũ tấp nập chưa từng thấy. Xe song mã, xe tứ mã, xe bánh cao su kéo tay, ô-tô,... đỗ đầy cửa. Giờ đây, với cách giao thiệp rộng, tài xã giao giỏi, cô Tư Hồng nhanh chóng Âu hoá, biết bắt tay, nói “merci” với mấy câu tiếng Tây bồi, uống rượu Tây, hút thuốc lá thơm. Cuộc vui có cả tiếng đàn hát từ máy quay đĩa.

Cụ Tam nguyên Yên Đổ Nguyễn Khuyến, tuy không tới dự, vẫn gửi mừng đôi câu đối: “Có tàn, có tán, có hương án thờ vua, danh giá vang lừng băm sáu tỉnh/ Này biển, này cờ, này sắc phong cho cụ, chị em hồ dễ mấy lăm người.”

Ông Trần Tán Bình, tuần phủ Hà Nam, cũng tặng đôi câu đối: “Tứ phẩm sắc phong hàm cụ lớn/ Trăm năm danh giá của bà to.”

Nhận được nhiều trướng và câu đối, cô Tư Hồng lấy làm hãnh diện, treo hết lên tường, muốn để khoe với mọi người. Cô có biết đâu trong các câu đối ấy chứa đầy sự mỉa mai, châm biến sâu sắc của các bậc túc nho.

Đang giàu sang, sung sướng, ấm êm, bỗng cô lại gặp chuyện chẳng lành. Viên quan tư, chồng cô, phải về Pháp và không trở lại nữa. Cô căm giận hắn bỏ rơi cô và trả lời ngay cho hắn biết. Chỉ ít lâu sau, cô bước đi bước nữa. Lần thứ ba này, cô vẫn lấy Tây, nhưng là một ông cố đạo râu xồm, đã phá giới, kém cô đến mười tuổi. Thế mới biết cô vẫn còn xuân sắc và hiểu biết "Kĩ nghệ lấy Tây”. Song, ông trời sao khéo trêu người, ăn ở với cha phá giới mới được hơn một năm thì xảy ra đụng chạm với nhau về kinh tế, cô quyết định tự li hôn.

Vài năm sau, cô ốm nặng, rồi qua đời. Đám tang của cô được đưa từ làng Hội Vũ đến khu nghĩa địa ở nhà thờ Hàng Bột, còn gọi là nhà thờ Soeur Antoine.

Có người hỏi :

- Sao một người đàn bà ba đời chồng, hết Tàu đến Tây, theo đạo Phật, không theo đạo Thiên Chúa, mà khi chết lại được chôn ở nghĩa địa của nhà thờ Hàng Bột?

Vì cô Tư Hồng lúc trước lấy quan tư nhà binh, sau lấy chồng theo đạo Thiên Chúa, đã bỏ tiền xây nhà thờ Hàng Bột, nên lúc nhắm mắt mới được bằng an dưới chân Chúa!

Thật hay! Chuyện cô Tư Hồng vừa bi, vừa hài, nửa đời, nửa đạo, được viết thành truyện, gây dư luận ở đất Hà Thành thời xưa.

Trích sách "HÀ NỘI : NHỮNG CÂU CHUYỆN KỂ TỪ CUỐI THẾ KỶ XIX - XX" - Nhà xuất bản Văn học năm 2010.

Bài liên quan
(0) Bình luận
  • Lời cảm ơn của Hội Nhà báo Thành phố Hà Nội
    Ngày 25/6/2025, Hội Nhà báo Thành phố Hà Nội tổ chức trang trọng hội nghị Gặp mặt tri ân các thế hệ nhà báo Thủ đô và khen thưởng tập thể, cá nhân hội viên nhà báo các cơ quan báo chí Hà Nội, nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925-21/6/2025).
  • Tôn vinh 80 gia đình văn hóa tiêu biểu Thủ đô
    Hướng tới kỷ niệm 24 năm Ngày Gia đình Việt Nam (28/6/2001 – 28/6/2025), sáng 26/6 tại Hội trường Bảo tàng Hà Nội, Sở Văn hóa Thể thao Hà Nội đã tổ chức Hội nghị tuyên dương gia đình văn hóa tiêu biểu Thủ đô năm 2025. Sự kiện góp phần tôn vinh những mái ấm gương mẫu, giàu trách nhiệm với cộng đồng, góp phần lan tỏa các giá trị văn hóa trong đời sống xã hội.
  • Tây Hồ: Vững bước trên hành trình kiến tạo đô thị hiện đại, văn minh và giàu bản sắc
    Ba thập kỷ nhìn lại, quận Tây Hồ đã ghi tên mình vào bản đồ đô thị hiện đại của Thủ đô Hà Nội không chỉ bằng những công trình, con đường hay chỉ số tăng trưởng mà bằng cả những chuyển biến sâu sắc trong chất lượng sống, trong tư duy quản trị và trong tinh thần xây dựng cộng đồng người dân “thanh lịch, văn minh”, đúng với bản sắc của đất Kinh kỳ ngàn năm văn hiến.
  • Nhà báo Hồ Quang Lợi: “Viết về Hà Nội luôn có sự rung cảm của trái tim”
    Không sinh ra tại Hà Nội nhưng nhà báo Hồ Quang Lợi – nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam, nguyên Trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội, nguyên Tổng Biên tập báo Hà Nội Mới có một tình yêu lớn với Thủ đô. Ông chia sẻ: “Đọc các bài viết, xem một số bộ phim truyền hình anh em báo chí làm về Hà Nội, tôi thấy trong đó không chỉ có kỹ năng về nghề nghiệp, mà luôn có rung cảm của trái tim. Trái tim dành cho Hà Nội. Trái tim dành cho đất nước Việt Nam của chúng...”.
  • “Báo chí Cách mạng Việt Nam phát huy truyền thống vẻ vang, tự tin, vững bước trong kỷ nguyên mới”
    Kỷ niệm 100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 – 21/6/2025), Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Hà Nội Bùi Thị Minh Hoài, đã có bài viết “Báo chí Cách mạng Việt Nam phát huy truyền thống vẻ vang, tự tin, vững bước trong kỷ nguyên mới”. Tạp chí Người Hà Nội trân trọng giới thiệu toàn văn bài viết này tới bạn đọc.
  • Gợi mở để văn nghệ sỹ Thủ đô triển khai hiệu quả Chỉ thị 30-CT/TU của Thành ủy Hà Nội
    Nhà báo Vương Minh Huệ - Tổng Biên tập Tạp chí Người Hà Nội khẳng định: “Phát huy vai trò của Chi bộ Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Hà Nội trong thực hiện Chỉ thị 30-CT/TU ngày 19/2/2024 của Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội về “Tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng về xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh” không chỉ là nhiệm vụ chính trị mà còn là sự thể hiện bản lĩnh và trách nhiệm nghề nghiệp của người nghệ sĩ”.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
Đừng bỏ lỡ
  • UNESCO trao Bằng công nhận Công viên địa chất toàn cầu Lạng Sơn
    Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn là minh chứng rõ nét cho nỗ lực gìn giữ và quảng bá di sản văn hóa Việt Nam cùng với các di sản văn hóa phi vật thể như tín ngưỡng thờ Mẫu, hát Then của người Tày, Nùng, Thái...
  • 9 tựa sách hay trong Tủ sách gia đình của Nhã Nam
    Ngày Gia đình Việt Nam 28/6 là dịp để mỗi người lắng lại, cảm nhận rõ hơn giá trị của tình thân, của những khoảnh khắc bên nhau giản dị mà quý giá. Trong nhịp sống hiện đại, một trong những cách đẹp đẽ để giữ gìn và bồi đắp sợi dây gắn kết gia đình chính là cùng nhau đọc sách – những cuốn sách đầy yêu thương, sẻ chia và thấu cảm. Hiểu được điều đó, Nhã Nam đã kỳ công tuyển chọn và xây dựng Tủ sách Gia đình. Đây là những cuốn sách giúp nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ, lan tỏa giá trị yêu thương trong mỗi mái ấm, để mỗi em bé đều được lớn lên trong vòng tay chan chứa hạnh phúc của gia đình.
  • Phu nhân Tổng Bí thư và Tổng Giám đốc UNESCO tham dự triển lãm ảnh "Chúng tôi có thể"
    Các tác phẩm là sản phẩm tiêu biểu của dự án “Chúng tôi CÓ THỂ” – sáng kiến phối hợp giữa UNESCO và Bộ Giáo dục và Đào tạo, hướng đến mục tiêu trao quyền học tập và phát triển toàn diện cho phụ nữ và trẻ em gái dân tộc thiểu số tại các vùng khó khăn.
  • Người đẹp Phú Yên Hà Trúc Linh đăng quang Hoa hậu Việt Nam 2024
    Hà Trúc Linh - 21 tuổi, quê Phú Yên, sinh viên Đại học Tài chính Marketing TP HCM - vượt top 24 để đoạt vương miện Hoa hậu Việt Nam 2024.
  • Ra mắt sách “Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn"
    Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam vừa ra mắt cuốn sách "Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn", tuyển chọn các bài viết tiêu biểu của nữ trí thức trên tuần báo Phụ nữ tân văn – một diễn đàn quan trọng trong phong trào nữ quyền Việt Nam đầu thế kỷ XX. Ấn phẩm dày 600 trang, do Đoàn Ánh Dương biên soạn và giới thiệu, được phát hành trên toàn quốc từ tháng 6/2025.
  • Hà Nội nêu cao tinh thần “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”
    Tại kỳ họp thứ 24 (kỳ họp chuyên đề) diễn ra sáng 27/6, HĐND Thành phố Hà Nội khóa XVI, nhiệm kỳ 2021-2026 đã thông qua Nghị quyết về phân cấp quản lý nhà nước một số lĩnh vực kinh tế - xã hội trên địa bàn Thành phố, bảo đảm thực hiện đúng phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.
  • Phát động cuộc thi ảnh báo chí 'Việt Nam trên hành trình đổi mới’
    Cuộc thi ảnh báo chí “Việt Nam trên hành trình đổi mới” do Báo Nhân Dân phối hợp Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức nhằm tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước, con người, những thành tựu về chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa cũng như vị thế của Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế trong quá trình 40 năm đổi mới.
  • Hà Nội sửa đổi, bổ sung quy định phân cấp nguồn thu, chi để mô hình chính quyền địa phương 2 cấp hoạt động hiệu quả
    Để có cơ sở điều chỉnh, giao dự toán ngân sách năm 2025 cho các xã, phường sau sắp xếp đảm bảo nguồn ngân sách để thực hiện các nhiệm vụ được giao từ ngày 1/7/2025, HĐND Thành phố Hà Nội ngày 27/6 đã thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số nội dung quy định tại Nghị quyết số 22/2022/NQ-HĐND ngày 08/12/2022 về phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa các cấp ngân sách, định mức phân bổ ngân sách Thành phố và tỷ lệ phần trăm phân chia nguồn thu giữa các cấp ngân sách giai đoạn 2023-2025.
  • Trình chiếu loạt phim đỉnh cao của Hàn Quốc tại Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần 3
    Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần 3 diễn ra từ ngày 29/6 – 5/7 sẽ có nhiều hoạt động hấp dẫn, đặc biệt khán giả sẽ có cơ hội gặp gỡ nhiều diễn viên Hàn Quốc.
  • Festival Nông sản Hà Nội: Thúc đẩy mô hình canh tác, chế biến và tiêu dùng nông sản gắn với văn hóa – du lịch
    Từ ngày 26 - 29/6/2025, tại quận Tây Hồ, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội phối hợp UBND quận Tây Hồ tổ chức Festival Nông sản Hà Nội lần thứ 4 – sự kiện xúc tiến thương mại nông nghiệp thường niên đang ngày càng khẳng định vị thế là điểm hẹn lớn của người tiêu dùng và các nhà sản xuất nông sản trên cả nước.
Chuyện cô Tư Hồng - nữ nhân một thời lừng lẫy đất Hà thành
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO