10 loà i côn trùng nguy hiểm ở Việt Nam

Trả lời phóng viên, bác sử¹ Phan Xuân Trung, Trung tâm Medic (TP HCM) cho biết, côn trùng có rất nhiửu loại, với tính chất và mức độ độc tính khác nhau. Tùy theo việc bị loà i côn trùng nà o cắn mà cần có biện pháp xử lý phù hợp.

Nếu bị những loà i nguy hiểm như ong vò vẽ, bọ cạp... đốt thì nên đưa nạn nhân đến cơ sở y tế để các bác sử¹ có giải pháp chống độc và ngăn ngừa sốc phản vệ thích hợp. Đối với những loà i kém nguy hiểm hơn như kiến lửa, ong mật thì chỉ cần những biện pháp sơ cứu đơn giản, uống thêm thuốc chống dị ứng, chống viêm là được, bác sử¹ Trung nhận định.

Sau đây là một số loà i côn trùng nguy hiểm ở Việt Nam, những tổn thương và biện pháp sơ cứu cần thực hiện ngay khi bị chúng đốt, theo khuyến cáo của các chuyên gia y tế:

Ong

Đa phần các loà i ong đửu có nọc độc, tùy theo loà i mà sẽ độc ít hay nhiửu. Có loại gây chết người chỉ với trên 10 vết chích như ong vò vẽ, ong đất, nhưng cũng có loại không nguy hiểm nhiửu đến sức khửe như ong mật.

Nọc ong có thà nh phần chính là protein kèm theo men xâm nhập, men tiêu huyết, tiêu tế bà o, các chất gây dị ứng và acetylcholine... Trong trường hợp bị ong đốt quá nặng, nạn nhân sẽ bị tím tái, sốc, trụy tim mạch..., có thể tử vong nếu không được cứu chữa tận tình.

Khi bị ong đốt, việc cần là m đầu tiên là khửu kim chích khửi vùng bị đốt bằng vật nhọn như mũi dao, đầu kim... Không dùng tay nặn để lấy kim, vì sẽ tạo điửu kiện cho nọc độc thấm sâu hơn và o cơ thể.

Sau đó, rửa sạch vết chích bằng xà phòng hoặc dung dịch sát trùng, rồi đắp khăn lạnh hay túi chườm nước đá và o vùng bị sưng trong khoảng 15-20 phút để là m giảm đau (không đắp trực tiếp lên chỗ ong đốt).

Kiến lửa

Vết đốt của kiến lửa không gây nguy hiểm đến tính mạng, nhưng cảm giác nhói buốt dai dáº³ng thật sự là một điửu rất kinh khủng. Nọc của một số loà i kiến lửa có thể gây ra những triệu chứng như chóng mặt, hoa mắt, thở gấp hay sốc..., phụ thuộc và o hệ miễn dịch của người bị đốt.

Khi bị kiến lửa đốt nên là m dịu vết cắn với xà phòng và nước, rồi dùng một cục đá chườm trong khoảng 10 phút. Nếu vết cắn bị rộp thì không được chọc vỡ mà phải lấy miếng gạc đặt nhẹ lên vì nếu vết rộp vỡ có thể dẫn tới nhiễm trùng.

Sâu róm

Sâu róm là ấu trùng của bướm. Chúng không đốt người, nhưng lông gai của hầu hết các loà i sâu róm tiết ra chất là m ngứa rát da khi con người chạm phải.

Lông gai của một số loà i có thể gây đau nhức dữ dội ở vùng da tiếp xúc, đi kèm với việc mử đay mẩn ngứa do dị ứng. Các nốt xuất huyết có thể xuất hiện trong vòng 2“3 giử và trong nhiửu ngà y. Những triệu chứng khác gồm sưng hạch, nhức đầu, sốt, hạ huyết áp và co giật, diễn tiến nặng có thể tử vong.

Khi bị sâu róm bám và o da cần cẩn thận dùng que để lấy sâu ra, phủi sạch các lông gai thấy được. Sau đó rửa sạch da bằng nước xà phòng và đắp lạnh để là m giảm sưng và giảm đau.

Tránh gãi nhiửu lên vết ngứa vì điửu nà y có thể là m lông và gai đâm sâu và o trong da gây triệu chứng kéo dà i.

Bọ chét, rận, ve chó

Có kích thước rất nhử, các loà i côn trùng nà y có thể sống trong bụi rậm hoặc trên cơ thể nhiửu loà i vật nuôi như chó, mèo. Những vết đốt của chúng không chỉ gây đau nhói, sưng hay dị ứng mà còn có thể gây cho người bệnh sốt mẩn đử. Bọ chét chuột còn là vật trung gian truyửn bệnh hạch, từng gây nên dịch là m chết hà ng chục triệu người ở châu à‚u.

Khi bị các loà i côn trùng nà y cắn, nên kéo chúng thật từ từ, hoặc dùng lửa hơ, bôi cồn, dầu để chúng tự rơi ra, tránh để hà m răng của chúng dính lại da thịt, có thể gây nhiễm trùng. Sau đó rửa chỗ bị cắn bằng xà phòng, rồi bôi cồn hoặc dầu sát trùng và o chỗ bị cắn.

Nhện

Các loà i nhện ở Việt Nam không độc như nhiửu đồng loại của chúng ở châu Phi hay Nam Mử¹. Vết đốt của nhện thường là m da phồng lên, đử và nhức. Đôi khi gây chóng mặt, sốt nhưng không quá nguy hiểm.

Khi bị nhện đốt cần rửa sạch chỗ bị đốt bằng xà phòng và chườm nước đá. Nếu cần thiết có thể uống aspirin theo chỉ định của bác sĩ.

Bọ cạp

Bọ cạp không phải côn trùng mà là loà i động vật thuộc lớp hình nhện. Ở Việt Nam có hai loà i bọ cap phổ biến là bọ cạp đen và bọ cạp nâu.

Những vết đốt bằng ngòi chích ở đuôi của các loà i bọ cạp nà y giống như vết ong đốt, gây sưng phồng, đử và đau nhức, đôi khi còn bị bầm tím. Có khi nạn nhân chỉ cảm thấy hơi bị ngứa rát ở chỗ bị chích nhưng liửn sau đó bị chóng mặt, đổ mồ hôi chảy nước mắt, nước mũi, buồn nôn, cứng chân tay. Một số trường hợp hạn hữu, nọc bọ cạp có thể gây sốc phản vệ, nguy hiểm đến tính mạng.

Trong trường hợp bị bọ cạp đốt, người bị đốt cần chườm nước đá rồi phun thuốc chống đau lên vết đốt hoặc uống thuốc giảm đau loại thà nh phần có paracetamol. Đối với trẻ em và người dễ có phản ứng với vết đốt, nhất là bị đốt ở mặt, cần đưa đi cấp cứu ngay để được chích thuốc giải độc.

Rết

Rết là loà i động vật thuộc lớp nhiửu chân, thường sống ở những nơi tối tăm ẩm thấp như gầm giường, gầm tủ, lá khô mục... kể cả trong quần áo. Chúng có thể tiết chất độc khi cắn bằng hà m răng phía trước, là m đối tượng sưng tấy. Nọc độc của rết không gây chết người, nhưng khiến người bị cắn cực kử³ đau đớn. Những triệu chứng đi kèm là nôn mửa và sốt.

Khi bị rết cắn cần nặn cho nọc độc theo máu ra ngoà i bớt. Sau đó rửa sạch vết cắn bằng xà phòng, chườm lạnh tại chổ giúp giảm đau và giảm sưng. Nên sử dụng thêm thuốc giảm đau và kháng viêm.

Muỗi

Có lẽ, cháº³ng có ai trên đời nà y lại chưa từng bị muỗi đốt. Tưởng như vô hại, nhưng muỗi đốt cũng là nguyên nhân là m nhiễm trùng da, gây sốt.

Trong các loà i muỗi, muỗi anophen có thể truyửn bệnh sốt rét. Những kí sinh trùng nà y sống và sinh sôi trong tế bà o máu của con người và gây ra những triệu chứng như buồn nôn, cúm, sốt và những cơn lạnh. Trong trường hợp nguy hiểm, căn bệnh nà y khiến người bệnh hôn mê rồi tử vong.

Nên rửa những vết muỗi đốt bằng xà phòng có tính a xít hay nước giấm loãng.

Ruồi trâu

Ruồi trâu là một loại ruồi lớn thường đốt và và hút máu gia súc. Chúng cũng không tha cho cả con người. Vết đốt của ruồi trâu gây đau nhức dai dáº³ng, có thể kéo dà i nhiửu ngà y và sinh ra những biến chứng khác như sốt cao, co giật, hôn mê.

Khi bị ruồi trâu đốt, cách xử trí cũng như vết đốt của các loà i khác là rửa bằng xà phòng và chườm đá.

Bọ xít

Ở Việt Nam, việc phát hiện ra loà i bọ xít hút máu người đang được dư luận đặc biệt quan tâm.

Theo những nghiên cứu đã được thực hiện trên thế giới, bọ xít hút máu người có thể truyửn ký sinh trùng nội bà o Trypanosoma cruzi và o cơ thể người qua những vết đốt, gây nên bệnh ngủ chaga.

Mắc căn bệnh nguy hiểm nà y, nạn nhân sẽ rơi và o tình trạng mệt mửi, buồn ngủ và mất khả năng miễn dịch. Khi trở thà nh mãn tính, bệnh có thể gây nghẽn mạch máu dẫn đến tử vong.

Theo ghi nhận tại Việt Nam, sau khi bị bọ xít đốt, trên da người bệnh chỉ thấy một nốt nhử mà u đử, khoảng 1 - 2 mm, không sưng tấy.

Hiện tại, những nghiên cứu vử loà i côn trùng nà y ở Việt Nam chưa đầy đủ.