Tản văn

Trà Hương vị du ca

Nguyễn Minh Hoa 09:13 18/02/2024

Trong những tinh túy ẩm thực, trà là đồ uống mang hành trình gợi đầy chiêm nghiệm. Trà đến với người bởi nhớ, bởi duyên và bởi sự mê đắm của người, bảo tri kỷ thật chẳng sai.

tra-thao-moc-1024x683.jpg

Sao giời đất, thiên nhiên tạo vật lại tặng cho người, cho đời loài cây này để cổ kim mê hoặc đến thế? Hương vị trà là bản du ca từ quá khứ đến hiện tại, từ xa xôi đến lòng tay, tan trên đầu lưỡi, say sưa vô cùng. Bản du ca của trà có những khởi đầu khác nhau, vượt thời gian, không gian, bất chấp mọi địa hình, địa giới để người mê trà hôm nay vẫn còn viết tiếp.

Xôn xao mùa xuân, đi tìm dấu trà, phải tính bằng nghìn năm mới thỏa.

Thăm thẳm nốt trầm xa lắc, có ý kiến cho rằng cây chè (cách gọi thuần Việt) có nguồn gốc cổ xưa từ 4000 đến 5000 năm trên đất Việt ta, đã từng có những cây chè hóa thạch. Nơi xa, chè xứ người không chỉ được vun trồng để thu hoạch mà còn được gắn với những truyền thuyết cao quý. Chuyện rằng, cả hai lần lá chè rơi đều cơ hồ vô tình trúng vào cốc của Thần Nông và Đức Phật Gautama, kể từ đây có tục uống trà, trà trở thành một thức uống. Cũng vẫn cây chè, khúc du ca của nó lại có khi là sự đốn ngộ về thể xác và tinh thần.
Truyền thuyết về thức uống này vẫn kể về lần vị thiền sư Ấn Độ Bồ Đề Đạt Ma ở thế kỷ thứ VI đã ngủ quên trong buổi tọa thiền. Khi tỉnh giấc, ngài bèn bực tức cắt hai mi mắt vứt xuống đất. Từ chỗ đó đã mọc lên hai khóm cây chè - cây chè chứ không phải loài cây khác.
Theo một truyền thuyết của người Nhật, cây chè xuất hiện trên mộ phần một vị danh y, đem theo đủ tinh hoa của 22.000 loài cây quý. Cùng với nhiều cách giải thích khác, thì dù vô tình hay hữu ý, trà đến với người, hay con người đã tìm thấy trà, chính là một hành trình tìm đến và ở lại những miền đất của loài cây này. Bản du ca hương vị này luôn hấp dẫn và đã có khi trở nên kỳ diệu.

cay-che-tra-vi-thuoc-tot-uong-hang-ngay-thu-hai.jpg

Trà đạo ở các quốc gia như Nhật Bản, Trung Hoa được gìn giữ và phát triển trong suốt chặng dài thời gian. Trà với hương vị và thanh âm đặc biệt của nắng gió, sương mai, của tay hái, lửa sao, của nước, của tình đã xuyên suốt quá khứ, hiện tại và tương lai. Trà tươi mới như búp, như hương, trà mộc mạc, thâm trầm hay sang trọng trong túi gói, hộp đựng, trà gần gụi, thân mật trong lòng tay, trà mát rượi đã cơn khát mùa hè xứ nóng. Trà là bạn, trà mang tâm hồn, để rồi người ta luôn phải nói: trà là tri âm, tri kỷ.

Trà đến và chung sống với người Việt, trà là nước uống phổ biến truyền đời. Trà mang âm hưởng thiên nhiên về tư gia để đời sống con người phong phú hơn. Bên ấm chè xanh mới hãm, câu chuyện trải dài suốt chặng, từ thuở hồng hoang mở cõi cho đến năm mất mùa đói kém. Từ độ tổ ấm mới nhen cho đến khi con đàn cháu đống. Người Việt uống chè tươi, chè xanh hãm đặc, cái ấm ủ hay có nơi gọi giành tích để ủ trà dù trên bàn bộ trường kỷ hay trên chiếu hiên nhà, trên chõng góc sân đều thấm đẫm câu chuyện của gia đình chủ nhân và họ hàng, làng xóm.

Trà thấm câu chuyện gia đình, dòng tộc, chuyện làng nước. Chén trà hạnh phúc ấm tay người trao, người nhận. Chén trà reo vui với nhài, ôn tồn với mộc, chén trà thơm với hoa sen, hoa sói.

Khi độc ẩm, ngắm nhìn búp khô móc câu, thấy tiếng reo của lửa, thấy hương trà thơm át khói bếp năm nào, thấy cả trà bồm nước đỏ đọc, trà năm hào hai thời bao cấp gian khó… Trà đã luôn bên người. Trà đã hào phóng hương vị với tri kỷ và đã có khi chùng xuống cùng người nhọc nhằn, lao khổ. Mỗi chặng thăng trầm, mỗi lời nhắc nhớ, trà gần gụi ấm nồng, trà xênh xang trò chuyện, trà hồi hộp hạnh phúc, trà chênh vênh âu lo, trà ngậm ngùi nước mắt khi biệt ly. Có những cách trở âm dương, trà đắng ngắt hỏi người tri kỷ bao giờ trở lại… Thật là khó có điều gì, lẽ gì, có ai mà lại gần gặn với người như trà. Trà thấm đầu lưỡi, trà thơm trong miệng, trà ưng người đun nước pha, ưa cái thắt đáy lưng ong, hai tay mời nước để người con trai phải lòng về bên ấy thưa mẹ, thưa cha, về bên này thưa thầy, thưa u xé cau đi dạm ngõ. Trà đóng túi, xếp trong cơi trầu, trà mời hai họ, trà báo hỉ, thưa lời rằng đã nên duyên.

Khúc du ca kể ngày tháng, sớm khuya, kể dặm đường xa ngái, từ quán hàng sang đến quán nước bên đường trà vẫn đồng hành. Khi là bát nước dưới gốc cây góc chợ, lúc lại trên cái chõng, cái chựng của người quê, trong quán hàng thơm mát đều có trà, có người tìm gọi trà cho mình, cho bạn.

Trà đi vào tiếng hát lời ca:
Khách đến chơi nhà, đốt than,
quạt nước mấy pha trà mời người xơi
Chén trà này quý vậy, người ơi!

Trà đơn giản là thức uống hằng ngày, nhưng trà cũng có vị trí quan trọng trong đời sống của tao nhân, thi sĩ. Người phụ nữ, người vợ không chỉ chiều lòng mà còn hãnh diện với thú vui tao nhã này của người bạn đời:

Lấy chồng trà rượu là tiên
Lấy chồng cờ bạc là duyên nợ nần.

Hay:

Làm trai biết đánh tổ tôm
Uống trà mạn hảo,
ngâm nôm Thúy Kiều

Trong kho tàng tục ngữ ca dao có rất nhiều câu nói đến trà, trà gắn với những địa danh, trà làm nên danh tiếng cho đất và người. Khúc lãng du với nương chè, với người bản địa hẳn đã níu chân người:
Chè Thái, gái Tuyên.

Hay:

Ai về Hà Tĩnh thì về
Mặc lụa chợ Hạ,
uống chè hương sen.

Những thắt đáy lưng ong thổi lửa đun nước pha trà, chưa thưởng chén thơm đã mê, thì lại có những ví von về sự đểnh đoảng, vụng về của người lười, là chén trà vô duyên và nhạt:
Trà hâm lại, gái ngủ trưa.

Chè ngọt giọng, lưu thơm theo cách đặc biệt, có tinh túy của giời đất, sương mai, lại có gió giăng, ấm lạnh. Trà tìm đến với vị ngọt của mứt kẹo, vị bùi thơm của bánh trái như thể đã hẹn từ vạn kỷ. Những mứt Tết, bánh gai, những bánh khảo, kẹo vừng, những cu đơ, kẹo lạc… Chè rót, bánh bày câu chuyện vắt qua mùa, vượt qua những chặng dài thế kỷ, những ngậm ngùi gian khó và trở về hôm nay đây, chén trà này còn lại những tình thân, hạnh ngộ, đón những ngày mai…

Xuân biêng biếc, trà trong hộp vuông, giấy thiếc, trà từ chốn xa về, trà cân lạng ở chợ làng chợ tổng cũng đã về đến ban thờ tiên tổ, đã sẵn sàng nơi bàn trà đón khách. Hương xuân, gió xuân hay mưa xuân đã chia ngày ùa ập, trà vẫn vậy, cùng người nói, viết hay vô tự, vô ngôn tiếp tục cuộc du ca của mình. Cuộc du ca bất tận từ ngàn xưa, từ mọi miền trần gian, tự ân tình, tự trong ta, sâu thẳm ở trong ta.

Bài liên quan
(0) Bình luận
  • Người đi về phía biển
    Khi biển sinh ra, tôi chưa biết hát. Khi biển lớn lên, em chưa biết khóc. Khi biển mặn mòi, thì đã có những dấu chân đi về phía biển. Biển ở phía đường chân trời, một nơi tưởng chừng như chưa từng có sự nhọc nhằn, vất vả. Bởi chân trời luôn luôn là ước mơ.
  • Bên thềm giếng cũ
    Chiều cao nguyên giăng giăng mây phủ, khói sương mờ ảo giữa thăm thẳm núi đồi, tiếng chim chíu chít gọi nhau về tổ trên nền trời rực ánh tà dương. Vạt sáng huyền hoặc cuối ngày ấy trở thành sợi chỉ mảnh dắt kẻ tha phương lần về miền nhớ.
  • Về ăn cơm mẹ nấu
    Chiều chậm trôi bên nhánh sông hiền hòa chảy êm dòng văn vắt. Mùa lúa chín đã qua còn lưu lại bao miết mải phù sa trên từng gốc rạ se sắt, hanh hao trồi lên khỏi mặt ruộng khô nứt.
  • Nhớ giàn nho của ngoại
    Sớm mai thức giấc, ánh nắng lọt qua khung cửa sổ, dịu dàng rơi trên bàn làm việc, lướt nhẹ lên những đồ vật quen thuộc: vài cuốn sách đang đọc dở, ly trà còn vương hơi ấm và... một chùm nho. Đưa mắt nhìn thật lâu vào chùm nho ấy, một cảm giác xao xuyến đầy mến thương y như vừa tìm được một người bạn cũ lâu ngày không gặp ùa về trong tôi.
  • Mùa về trên tay mẹ
    Kề má vào bàn tay mẹ, lòng tôi nghẹn ngào xót xa khi thấy từng vệt chai sần trên những đường nhăn chằng chịt nứt nẻ tựa trái na khô. Đôi tay mẹ bây giờ không còn khỏe, lập cập lẫn run run như buổi chiều hôm mòn vẹt vì nắng gió. Những mùa màng xưa cũ , những vệt trầm thăng đã quá nửa đời người lần lượt hiện lên trên đôi tay mẹ. Và ký ức tôi lại sụt sùi nhẩm đếm. Dẫu bốn mùa xuân - hạ - thu - đông đã neo sẵn vào đất trời nhưng mùa của mẹ còn ngổn ngang nhiều hơn cả thế.
  • Hương hoa mùa xuân tụ trong chén trà
    Năm nay mọi thứ dường như trôi qua chậm hơn, Lập Xuân rồi mà vẫn cứ rét ngọt và nắng hanh hao mãi. Phải đến qua Nguyên tiêu mới thấy lác đác mưa phùn cùng gió nồm ẩm thổi vào Giêng hai Bắc bộ. Chiều nay trà thất của tôi đón khách quý từ phương xa ghé thăm.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
Đừng bỏ lỡ
  • Cam kết mạnh mẽ của Hà Nội trong bảo đảm an sinh xã hội, không để ai bị bỏ lại phía sau
    Việc HĐND thành phố Hà Nội khóa XVI thông qua Nghị quyết quy định nội dung, mức hỗ trợ đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện, bảo hiểm y tế cho các đối tượng chính sách xã hội của thành phố (thực hiện điểm a, điểm b khoản 3, khoản 4 Điều 27 Luật Thủ đô 2024) tại kỳ họp thứ 25, đã khẳng định cam kết mạnh mẽ của Hà Nội về việc đảm bảo an sinh xã hội, không để ai bị bỏ lại phía sau.
  • “Cho muôn đời sau” - Đêm nhạc tôn vinh nhạc sĩ Hoàng Vân
    Nhiều tác phẩm nổi bật trong bộ sưu tập của nhạc sĩ Hoàng Vân – bộ sưu tập đã được UNESCO ghi danh là Di sản tư liệu thế giới, sẽ được giới thiệu đến người yêu âm nhạc trong chương trình nghệ thuật “Cho muôn đời sau”, sự kiện diễn ra tại Nhà hát Hồ Gươm (Hà Nội) vào tối 24/7 tới đây.
  • Xã Nội Bài (Hà Nội): Điểm sáng trong triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp
    Ngay trong ngày đầu triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp 1/7/2025; điểm phục vụ hành chính công xã Nội Bài đã đi vào hoạt động, với không khí làm việc diễn ra khẩn trương, nền nếp, tinh thần phục vụ nhân dân thân thiện, nghiêm túc và hiệu quả, với khẩu hiệu: “Khoa học - Hiệu quả - Hiện đại – Sẵn sàng – Thân thiện”; trong khuôn khổ mô hình chính quyền địa phương hai cấp.
  • Vừa phát hành “Totto-chan bên cửa sổ” phần 2 lập tức tái bản
    Sau hơn bốn thập kỷ kể từ khi “Totto-chan bên cửa sổ” ra đời và trở thành hiện tượng xuất bản toàn cầu, tác giả Kuroyanagi Tetsuko đã hoàn thành phần tiếp theo mang tên “Totto-chan bên cửa sổ: Những chuyện tiếp theo”. Ngay khi ra mắt tại Việt Nam, tác phẩm đã tạo nên cơn sốt với 3.000 bản in đầu tiên được bán hết chỉ trong ba ngày, cho thấy sức hút bền vững của một trong những nhân vật văn học thiếu nhi được yêu thích nhất thế giới.
  • Khai quật khảo cổ Tháp đôi Liễu Cốc, xuất lộ di tích có 2 tháp thờ duy nhất ở Việt Nam
    Sau khi thăm dò, khai quật di tích Tháp đôi Liễu Cốc (phường Kim Trà, TP Huế) giai đoạn 2 đã thu được 9.380 tiêu bản và mảnh hiện vật, trong đó xác định được di tích duy nhất ở Việt Nam có 2 đền tháp thờ chính.
  • Các nghị quyết đặt người dân, doanh nghiệp vào vị trí trung tâm, chính sách phải khả thi
    Bí thư Thành ủy Hà Nội Bùi Thị Minh Hoài đề nghị các đại biểu HĐND khi thảo luận, xem xét các nghị quyết cần phải đặt trong tầm nhìn dài hạn, với tư duy dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, đặt người dân và doanh nghiệp vào vị trí trung tâm…
  • Hà Nội đề xuất khôi phục tên phố Hàng Lọng
    UBND Thành phố Hà Nội vừa có tờ trình HĐND thành phố ban hành Nghị quyết về việc đặt tên, đổi tên và điều chỉnh độ dài đường phố và công trình công cộng trên địa bàn Thành phố Hà Nội năm 2025.
  • Nghề gốm Mỹ Thiện là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
    Nghề gốm Mỹ Thiện được xếp vào loại hình “Nghề thủ công truyền thống” và chính thức trở thành một phần trong kho tàng di sản văn hóa phi vật thể quốc gia...
  • Tết cơm mới của người Xá Phó là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
    Khi tổ chức Tết cơm mới, mỗi gia đình phải đi rước “hồn lúa mới” từ cánh đồng, nương rẫy về nhà. Hình tượng cây lúa và “hồn lúa” trong tâm thức của người dân mang đậm tính nhân văn, bản sắc văn hóa tộc người.
  • Phim "Chị dâu" thắng lớn tại Liên hoan phim châu Á - Đà Nẵng 2025
    Tại lễ trao giải, bộ phim "Chị dâu" đã thắng lớn với 3 giải thưởng quan trọng gồm: Phim hay nhất, nữ diễn viên chính xuất sắc nhất cho nghệ sĩ Việt Hương và kịch bản xuất sắc nhất do nhóm biên kịch Phạm Thị Thanh Thu, Nguyễn Phạm Hoàng Quân, Trần Hữu Tấn chấp bút...
Trà Hương vị du ca
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO