Nâng cao sức khỏe tinh thần cho người cao tuổi

Căng thẳng, mất ngủ...

Do có sẵn nhiều bệnh nền mạn tính, như: Tim mạch, đái tháo đường..., ông N.T.M (88 tuổi, ở Hà Nội) luôn cảm thấy lo sợ về khả năng bị dịch Covid-19 tấn công. Hơn nữa, từ khi công việc làm ăn của các con bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, ông M rơi vào trạng thái căng thẳng, mất ngủ. Tình trạng ngày càng trở nên trầm trọng, khiến gia đình phải liên hệ với phòng khám của Phó Giáo sư, Tiến sĩ Tô Thanh Phương, nguyên Phó Giám đốc Bệnh viện Tâm thần trung ương I vào tháng 8 vừa qua để thăm khám trực tuyến cho ông N.T.M.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Tô Thanh Phương cho biết, gia đình ông N.T.M vô cùng lo lắng và chia sẻ với bác sĩ về tình trạng mất ngủ, luôn bị ám ảnh có trộm vào nhà để lấy đồ của người bệnh. Buổi tối, cứ 5-10 phút, bệnh nhân lại đi kiểm tra các chốt cửa, khiến người nhà bị căng thẳng và mất ngủ theo.

Tương tự, bà P.H.T (75 tuổi, ở tỉnh Hà Nam) cũng rơi vào tình trạng trầm cảm do tác động của dịch Covid-19. Khi thấy mẹ ngày càng ít nói, buồn bã, ăn uống suy giảm, mất ngủ kéo dài…, cũng vào tháng 8 vừa qua, các con bà P.H.T xin thăm khám trực tuyến cho mẹ với phòng khám của Phó Giáo sư, Tiến sĩ Tô Thanh Phương.

“Covid-19 là cú sốc tâm lý rất lớn đối với những người cao tuổi. Đặc biệt, trong thời gian qua, thông tin về các ca tử vong chủ yếu là người có tuổi, có bệnh nền càng khiến họ cảm thấy lo lắng, bất an hơn. Thêm vào đó, do ảnh hưởng của dịch nên người cao tuổi chỉ ở trong nhà, không giao lưu với bên ngoài, ít vận động…, thậm chí cả điều kiện kinh tế eo hẹp cũng đã tác động tiêu cực đến sức khỏe tâm thần của họ”, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Tô Thanh Phương lý giải.

Còn theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Tuấn, Phó Viện trưởng Viện Sức khỏe tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai), stress (căng thẳng, mệt mỏi) cũng có mức độ khác nhau, khi ở thể nhẹ thì con người có thể đối phó được, nhưng trường hợp nặng có thể gây hậu quả lớn. Khoa học chia ra làm 3 loại: Rối loạn do stress gây ra phản ứng stress cấp, rối loạn stress sau sang chấn, rối loạn sự thích ứng. Các rối loạn liên quan đến stress là kết hợp giữa stress và nhân cách của cá nhân (lo âu, trầm cảm, rối loạn giấc ngủ…), gây ra các hậu quả như vấn đề về trí nhớ, tim mạch, tiêu hóa, vận động… Với người trẻ, giới hạn chịu đựng trước những tác động tâm lý tốt hơn người cao tuổi.

Chăm sóc tinh thần cho người cao tuổi

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) cho biết, nước ta hiện có khoảng 11,4 triệu người cao tuổi, phần lớn trong số này mắc nhiều bệnh mạn tính, như: Đái tháo đường, tăng huyết áp, bệnh mạch vành… Trung bình người Việt Nam trên 60 tuổi có 2,6 bệnh, trên 80 tuổi có 6,8 bệnh. Với sức đề kháng suy giảm, khả năng chống đỡ bệnh tật kém, người cao tuổi dễ mắc Covid-19 và diễn biến bệnh thường nặng. Thêm vào đó, sự căng thẳng và tình cảnh khó khăn trong thời gian này, có thể làm gia tăng nguy cơ trầm cảm. Do vậy, những người thân cần có sự chia sẻ, quan tâm để giúp người cao tuổi cảm thấy an toàn.

Để chăm sóc về mặt tinh thần cho người cao tuổi trong đại dịch, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Tô Thanh Phương lưu ý, mối quan hệ trong gia đình đóng vai trò quan trọng. Thay vì ngồi xem ti vi quá nhiều, nên tạo cho người cao tuổi những thú vui nhỏ, như: Chăm cây, nuôi cá, tích cực tập thể dục tại gia… “Người già thường hay suy nghĩ tiêu cực trước mọi vấn đề, nên con cái cần hạn chế kể về những khó khăn. Ngoài ra, người cao tuổi cũng nên hạn chế việc xem, nghe quá nhiều các thông tin tiêu cực liên quan tới dịch bệnh, tránh lo sợ thái quá. Khi thấy người già xuất hiện những biểu hiện khác thường, thay đổi tâm lý, nhất là có các dấu hiệu mất ngủ, chán nản, kém ăn…, cần tham khảo ý kiến của bác sĩ để điều trị kịp thời, tránh kéo dài khiến bệnh nặng, khó điều trị”, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Tô Thanh Phương khuyến cáo.

Trong khi đó, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Tuấn, Phó Viện trưởng Viện Sức khỏe tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai) cho rằng, người cao tuổi thường có sự suy giảm sức mạnh cũng như khả năng chịu đựng của cơ xương, cơ tim. Lối sống tĩnh tại, ít vận động càng làm cho sự suy giảm này diễn ra nhanh hơn và làm tăng nguy cơ bệnh tật. Vì vậy, nhóm đối tượng này cần được luyện tập thể lực đều đặn, với những bài tập nhẹ nhàng, phù hợp sức khỏe. Người cao tuổi cũng chú ý bổ sung thêm canxi, vitamin để tăng cường thể lực; đồng thời, thư giãn bằng liệu pháp tâm lý như thiền, yoga... Ngoài ra, do dịch diễn biến phức tạp, nhiều cơ sở khám, chữa bệnh có tư vấn sức khỏe trực tuyến, nên có thể để người già được nói chuyện với bác sĩ về tình trạng của mình, đây là điều rất tốt.