Tháng Bảy âm lịch người ta gọi là “tháng Ngâu” phải chăng vì đó là mùa hoa ngâu nở? Từ tháng này trở đi, hoa ngâu nở kín từng chùm. Hoa ngâu chẳng có cánh mà cứ tròn như hạt, như nụ vậy. Bởi vậy mà các cụ cao niên thường gọi là nụ ngâu, chứ không gọi là hoa ngâu. Những bông hoa nhỏ xíu và chúm chím như nụ cười duyên của nàng thôn nữ. Sau này, khi ngắm kỹ loài hoa, tôi mới cảm nhận hết được vẻ đẹp của người phụ nữ trong câu ca dao xưa:
...“Miệng cười như thể hoa ngâu
Cái khăn đội đầu như thể hoa sen”...
Người quê cho rằng, chẳng có làn hương gì cao quý như ngâu, đem tới sự giải thoát, nhàn hạ và lòng thiện. Bởi thế mà các xóm làng đều trồng ngâu ven đường; đền, chùa trồng ngâu trong khuôn viên, nhà dân trồng ngâu trong sân vườn. Vào ngày rằm, mồng một, mùa Vu Lan… người dân lại hái hoa đặt lên đĩa, đong bát nước trong từ giếng sâu, bày biện ban thờ thắp nén tâm hương tưởng nhớ ông bà, cha mẹ.
Ngày tôi còn bé, vào những ngày tuần, bà ngoại thường hay mua hoa gói về thắp hương. Tôi nhớ mãi dáng bà chầm chậm, khoan thai mở gói hoa, một mùi hương dìu dịu tỏa ra... Nào là hoa thiên lý xanh ngọc, hoa ngâu lấm tấm vàng, hoa mẫu đơn, hoa mồng gà đỏ rực, hoa móng rồng vàng tươi... điểm thêm vài nhành hoa bưởi hay những bông huệ trắng muốt. Mùa nào hoa nấy. Mỗi loại một bông thôi, mà thơm ngào ngạt tinh khiết vô cùng. Bà bày vào đĩa, kính cẩn dâng lên ban thờ. Cả một không gian tâm linh phảng phất mùi hương của các loài hoa quyện với hương trầm ngan ngát thật an yên. Đĩa hoa của bà cứ được bày như thế, cho đến khi khô, vẫn thoảng mùi hương...
Thi thoảng mua được ít hoa ngâu, mẹ lại cho vài bông vào ấm trà mạn, mùi thơm rất thanh nhã, mát dịu, đem lại cảm giác thư thái. Hôm nào mua được nhiều, mẹ bảo chị tôi tách cành lấy bông rồi đem ướp chè để dành đến đông vụ. So với hoa sen, hoa nhài, hoa ngâu dùng ướp trà không thua kém về độ thơm ngon. Trà ngâu cho hương thơm dịu mát, rất tốt cho việc giảm mỡ máu và cao huyết áp. Ngày đông, khi gió bấc vờn vã ngoài cửa sổ, cái lạnh trong phòng tê tái, pha một ấm trà ướp hoa ngâu, rót trà ra chén hạt mít mời bà, mời bố, hương thơm mang cả mùa hè vào căn phòng...
Ngoài công dụng cho việc ướp trà, thì bà bảo hoa ngâu phơi khô cũng là loại thuốc quý rất tốt cho các bệnh về tim mạch và cao huyết áp. Hoa hái vào lúc đã chín vàng, phơi hay sấy khô để dành. Sau này đọc sách y học cổ truyền, tôi được biết hoa ngâu có vị cay ngọt, làm thư giãn bên trong người, giúp tỉnh rượu, sạch phổi, tỉnh táo đầu óc, sáng mắt, ngưng phiền khát. Hoa ngâu được dùng chữa chứng đầy trướng khó chịu ở ngực, chứng nghẹn hơi mới phát, chữa ho hen và váng đầu, nhọt độc...
Mấy chục năm trôi qua, bà ngoại đã đi xa, các hàng hoa gói ở chợ xưa cũng không còn nhiều. Hôm nay, bất chợt gặp gánh hàng hoa có một bó ngâu nhỏ, tôi vội mua ngay. Nhìn thấy hoa, bao kỷ niệm thân thương lại quay về…
.jpg "Đường vào chiến dịch mùa xuân năm 1975")
