Cốm Vòng

Nguyễn Hòa Bình| 27/07/2020 12:55

Cốm Vòng

Nguyễn Hòa Bình

Cốm Vòng
Nhớ về Cầu Giấy với anh
Mùa này cốm mới đã xanh làng Vòng
Nếp Nhung đã xếp chặt nong
Lửa thì ta nhén đủ hồng má nhau.

Bàn chân đạp lúa còn đau
Lội ao đãi thóc lần đầu có quen
Hạt lép thường nổi bồng lên
Hạt thơm mới lắng nỗi niềm nhân gian

Cốm này ai khéo tay rang
Hạt nồng nồng sữa, trấu vàng vàng chanh
Hạt này mưa nắng mà thành
Hạt này bão lũ dụm dành mà nên

Nhịp chày gột cả ưu phiền
Tiếng thình thiếng thậm vẳng bên tiếng lòng
Biết thu đã rám trái bòng
Cho heo may ủ chùm hồng ngọt thêm

Màu chiều xanh trong cánh sen
Mang hương trời nước ướp lên ruộng đồng
Ướp trong hạt cốm làng Vòng
Gửi vào nhân thế chút lòng đất đai.

(Trong tập Lửa than, 
NXB Hội Nhà văn, 2017)

Lời bình của Vũ Nho

Nhà văn Thạch Lam từng nổi tiếng với bài tùy bút “Một thứ quà của lúa non: Cốm”. Nhà thơ Nguyễn Đình Thi nhắc nhớ đến mùa thu Hà Nội là nhớ “hương cốm mới”: “Sáng mát trong như sáng năm xưa/ Gió thổi mùa thu hương cốm mới” (Đất nước). Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn khi viết về Hà Nội mùa thu cũng nhắc đến cốm như một nét đặc trưng: “Mùa cốm xanh về/ Thơm bàn tay nhỏ/ Cốm sữa vỉa hè/ Thơm bước chân qua”. Tìm trên mạng, chỉ một cú nhấp chuột đã cho 162 bài có nhắc đến “cốm”, trong số đó có tên các nhà thơ như: Thái Thăng Long, Đặng Vương Hưng, Phan Huyền Thư, Gió Phương Nam… Hương cốm, Màu cốm, Vị cốm, Tình người làm cốm… đã được các nhà thơ nhắc nhớ.

Thi sĩ Nguyễn Hòa Bình cũng góp một bài thơ về thứ quà đặc sản Hà Nội, thứ quà có xuất xứ làng Vòng, Cầu Giấy với nhan đề giản dị “Cốm Vòng” bằng một thể thơ dân gian lục bát “dễ làm mà khó hay”! Nhưng nhà thơ đã vượt qua cái “khó” đó.

Mở đầu bằng một lời hẹn, hay chính xác hơn là nhắc nhớ về một lời hẹn về Cầu Giấy trong mùa cốm mới. Cốm mới đã xanh làng Vòng/ Nếp Nhung đã xếp chặt nong. Nguyên liệu làm nên những hạt cốm dẻo thơm đặc biệt là lúa nếp, nhưng phải là “nếp cái hoa vàng” chứ không phải bất kì loại lúa nếp nào. Ở đây là lúa nếp Nhung, chắc là một tên gọi dân dã của địa phương. Hay là bằng con mắt thi sĩ mà nhà thơ thấy lúa nếp  này đẹp như có nhung, có tuyết mà đặt ra tên gọi riêng như thế? Câu thơ độc đáo nói về lửa rang lúa làm cốm, nhưng lại gợi ngọn lửa tình yêu lứa đôi “Lửa thì ta nhén đủ hồng má nhau”. Do luật bằng trắc của câu lục bát mà từ “nhen” trở thành “nhén” tạo cảm giác nhẹ nhàng, kín đáo và như có gì e ấp nữa.

Các câu thơ tiếp theo nói về các công đoạn làm cốm: tách hạt khỏi bông lúa, đãi  bỏ hạt lép, rang lúa làm cốm, giã cốm. 

Không biết người bạn gái có “tập làm cốm” không, nhưng khổ thơ đầy nâng niu và trìu mến này chắc chắn là dành cho người rang lúa:

Cốm này ai khéo tay rang
Hạt nồng nồng sữa, 
trấu vàng vàng chanh
Hạt này mưa nắng mà thành
Hạt này bão lũ dụm dành mà nên

Hạt cốm sữa đã đẹp, cả đến vỏ trấu loại đi cũng đẹp. Hạt cốm là thành quả của người làm ruộng dãi nắng, dầm mưa, vượt qua bão lũ dành dụm được, như một thứ quà tặng riêng biệt “là thức dâng của những cánh đồng lúa bát ngát xanh” (chữ của Thạch Lam).

Giã cốm là một công việc vui. Vì thế mà “nhịp chày gột cả ưu phiền”. Người ta nói rằng phải giã năm lần mới  phân loại được cốm thành phẩm. Tiếng chày hòa với tiếng lòng. Cốm  gợi nhắc đến heo may, nhắc đến chùm hồng ngọt thêm. Một cách kín đáo gợi đến đoạn văn trang trọng của Thạch Lam “Ai đã nghĩ đầu tiên dùng cốm để làm quà sêu Tết. Không còn gì hợp hơn sự vương vít của tơ hồng, thức quà trong sạch, trung thành như các việc lễ nghi. Hồng cốm tốt đôi… Và không bao giờ có hai màu lại hòa hợp  hơn được nữa: màu xanh tươi của cốm như ngọc thạch quý, màu đỏ thắm của hồng như ngọc lựu già. Một thứ thanh đạm, một thứ ngọt sắc, hai vị nâng đỡ nhau để hạnh phúc được lâu bền”.

Khổ thơ cuối gợi một không gian đẹp được ướp hương cốm của ruộng đồng, và ướp trong hạt cốm nhỏ bé của làng Vòng gửi cho đời như một quà tặng của đất đai.

Phải rất yêu Hà Nội, rất yêu thức quà của làng Vòng nổi tiếng khắp cả đất nước mới có được bài thơ mộc mạc, giản dị, gợi bâng khuâng như thế.
(0) Bình luận
  • Trao giải 11 tác phẩm xuất sắc “Truyện ngắn Sông Hương 2024”
    Ban tổ chức đã trao giải 11 tác phẩm xuất sắc cho cuộc thi “Truyện ngắn Sông Hương 2024” do Tạp chí Sông Hương phát động.
  • Thiền đào
    Chàng vẫn âm thầm dõi theo những bài viết của nàng và không bỏ sót bất kỳ phóng sự nào về nàng. Đôi mắt nàng khi bảy tuổi hay của bây giờ vẫn vậy. Xoáy xiết, ám ảnh. Nhấn chàng xuống đỉnh vực. Vẫy vùng. Ngộp thở. Toàn thân không trọng lượng. Đôi vực sâu đồng tử đã xoáy chàng đến một nơi quen thuộc. Là dinh đào, khi ấy chàng đang ở tuổi mười ba.
  • Ăn Tết nay yêu Tết xưa
    Đợt rét ngọt đầu tiên của tháng Chạp đã luồn qua khe cửa, bà Ngân thoáng rùng mình khi trở dậy vào sáng sớm. Loẹt quẹt đi xuống bếp, rót đầy một cốc nước gừng nóng sực đã ủ sẵn trong bình, bà vừa xuýt xoa uống vừa nhẩm tính xem Tết năm nay nên sắm sửa những thức gì. Kỳ thực, quanh đi quẩn lại, năm nào bà cũng bày biện từng ấy món quen thuộc. Nhưng cái việc nôn nao nghĩ suy về cái Tết sắp đến mới ngọt ngào làm sao, nhất là khi năm nay gia đình bà có thêm cô con dâu mới.
  • Lễ phạt vạ
    Ba ngày nữa là đến giao thừa mà Cầm Bá Cường chưa thể về nhà. Đã vậy anh còn mắc vạ trưởng bản, phải chịu phạt. Ký túc xá giáo viên ở Mường Lôm giờ đây còn mỗi mình anh. Ôi chao là buồn! Cầm Bá Cường nhìn ra khoảng sân ký túc xá.
  • Họp lớp
    Tôi bước vào lớp, có lẽ tôi là người đến cuối cùng, bởi trong lớp đã kín gần hết chỗ ngồi, chỉ còn trống một chỗ ở cuối dãy bàn bên phải. Hơi ngượng vì đến muộn nên tôi ngần ngừ trước cửa mấy giây.
  • Sen quán
    Loay hoay mãi chị mới cởi nổi bộ khuy áo. Cái áo cánh nâu bà ngoại để lại. May sao áo của bà không chỉ vừa mà như muốn vẽ lại những đường cong đẹp nhất của chị. Chị là người Hà Nội. Mẹ không biết cụ tổ đến Hà Nội từ bao giờ mà chỉ biết và kể chuyện từ đời ông bà ngoại. Rằng ông ngoại từng là nhà buôn vải lụa còn bà là ca nương ca trù nổi tiếng ở đất kinh kỳ.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
Đừng bỏ lỡ
  • UNESCO trao Bằng công nhận Công viên địa chất toàn cầu Lạng Sơn
    Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn là minh chứng rõ nét cho nỗ lực gìn giữ và quảng bá di sản văn hóa Việt Nam cùng với các di sản văn hóa phi vật thể như tín ngưỡng thờ Mẫu, hát Then của người Tày, Nùng, Thái...
  • 9 tựa sách hay trong Tủ sách gia đình của Nhã Nam
    Ngày Gia đình Việt Nam 28/6 là dịp để mỗi người lắng lại, cảm nhận rõ hơn giá trị của tình thân, của những khoảnh khắc bên nhau giản dị mà quý giá. Trong nhịp sống hiện đại, một trong những cách đẹp đẽ để giữ gìn và bồi đắp sợi dây gắn kết gia đình chính là cùng nhau đọc sách – những cuốn sách đầy yêu thương, sẻ chia và thấu cảm. Hiểu được điều đó, Nhã Nam đã kỳ công tuyển chọn và xây dựng Tủ sách Gia đình. Đây là những cuốn sách giúp nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ, lan tỏa giá trị yêu thương trong mỗi mái ấm, để mỗi em bé đều được lớn lên trong vòng tay chan chứa hạnh phúc của gia đình.
  • Phu nhân Tổng Bí thư và Tổng Giám đốc UNESCO tham dự triển lãm ảnh "Chúng tôi có thể"
    Các tác phẩm là sản phẩm tiêu biểu của dự án “Chúng tôi CÓ THỂ” – sáng kiến phối hợp giữa UNESCO và Bộ Giáo dục và Đào tạo, hướng đến mục tiêu trao quyền học tập và phát triển toàn diện cho phụ nữ và trẻ em gái dân tộc thiểu số tại các vùng khó khăn.
  • Người đẹp Phú Yên Hà Trúc Linh đăng quang Hoa hậu Việt Nam 2024
    Hà Trúc Linh - 21 tuổi, quê Phú Yên, sinh viên Đại học Tài chính Marketing TP HCM - vượt top 24 để đoạt vương miện Hoa hậu Việt Nam 2024.
  • Ra mắt sách “Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn"
    Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam vừa ra mắt cuốn sách "Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn", tuyển chọn các bài viết tiêu biểu của nữ trí thức trên tuần báo Phụ nữ tân văn – một diễn đàn quan trọng trong phong trào nữ quyền Việt Nam đầu thế kỷ XX. Ấn phẩm dày 600 trang, do Đoàn Ánh Dương biên soạn và giới thiệu, được phát hành trên toàn quốc từ tháng 6/2025.
  • Hà Nội nêu cao tinh thần “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”
    Tại kỳ họp thứ 24 (kỳ họp chuyên đề) diễn ra sáng 27/6, HĐND Thành phố Hà Nội khóa XVI, nhiệm kỳ 2021-2026 đã thông qua Nghị quyết về phân cấp quản lý nhà nước một số lĩnh vực kinh tế - xã hội trên địa bàn Thành phố, bảo đảm thực hiện đúng phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.
  • Phát động cuộc thi ảnh báo chí 'Việt Nam trên hành trình đổi mới’
    Cuộc thi ảnh báo chí “Việt Nam trên hành trình đổi mới” do Báo Nhân Dân phối hợp Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức nhằm tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước, con người, những thành tựu về chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa cũng như vị thế của Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế trong quá trình 40 năm đổi mới.
  • Hà Nội sửa đổi, bổ sung quy định phân cấp nguồn thu, chi để mô hình chính quyền địa phương 2 cấp hoạt động hiệu quả
    Để có cơ sở điều chỉnh, giao dự toán ngân sách năm 2025 cho các xã, phường sau sắp xếp đảm bảo nguồn ngân sách để thực hiện các nhiệm vụ được giao từ ngày 1/7/2025, HĐND Thành phố Hà Nội ngày 27/6 đã thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số nội dung quy định tại Nghị quyết số 22/2022/NQ-HĐND ngày 08/12/2022 về phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa các cấp ngân sách, định mức phân bổ ngân sách Thành phố và tỷ lệ phần trăm phân chia nguồn thu giữa các cấp ngân sách giai đoạn 2023-2025.
  • Trình chiếu loạt phim đỉnh cao của Hàn Quốc tại Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần 3
    Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần 3 diễn ra từ ngày 29/6 – 5/7 sẽ có nhiều hoạt động hấp dẫn, đặc biệt khán giả sẽ có cơ hội gặp gỡ nhiều diễn viên Hàn Quốc.
  • Festival Nông sản Hà Nội: Thúc đẩy mô hình canh tác, chế biến và tiêu dùng nông sản gắn với văn hóa – du lịch
    Từ ngày 26 - 29/6/2025, tại quận Tây Hồ, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội phối hợp UBND quận Tây Hồ tổ chức Festival Nông sản Hà Nội lần thứ 4 – sự kiện xúc tiến thương mại nông nghiệp thường niên đang ngày càng khẳng định vị thế là điểm hẹn lớn của người tiêu dùng và các nhà sản xuất nông sản trên cả nước.
Cốm Vòng
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO