Bắc cây cầu nối tranh dân gian Hàng Trống với hiện đại

Khánh Thư| 21/12/2020 15:46

Sau hơn 2 năm chuẩn bị, cuốn sách “Dòng tranh dân gian Hàng Trống” của tác giả - nhà sưu tập Nguyễn Thị Thu Hòa vừa chính thức ra mắt bạn đọc. Sách do NXB Thế giới và Bảo tàng Gốm sứ Hà Nội liên kết xuất bản là một tư liệu quý cho những ai muốn nghiên cứu, tìm hiểu dòng tranh dân gian độc đáo nhất của Hà Nội.

Bắc cây cầu nối tranh dân gian Hàng Trống với hiện đại

Tranh dân gian Hàng Trống từ lâu đã gắn liền với đời sống văn hóa của người Kinh kỳ - Kẻ Chợ. Đây là một trong những dòng tranh dân gian độc đáo, phổ biến nhất ở Việt Nam. Đề tài của tranh dân gian Hàng Trống khá đa dạng: tranh lịch sử, tranh thờ, tranh chúc tụng, tranh trang trí, tranh sinh hoạt xã hội… bởi thế tranh đã đi được vào đời sống của nhiều tầng lớp trong xã hội, được treo ở nhiều không gian khác nhau.

Tác giả Nguyễn Thị Thu Hòa chia sẻ: Ngày trước, tranh Hàng Trống phát triển ở các phố Hàng Trống, Hàng Nón và từng được bày bán tại nhiều nơi ở Hà Nội cũng như một số tỉnh, thành ở Bắc Bộ. Khi đất nước còn khó khăn, cách nghệ nhân làm tranh dân gian Hàng Trống thường in trên giấy dó bồi dày hay giấy báo khổ rộng. Không giống như một số dòng tranh dân gian khác dùng lối in sấp và trực tiếp in là có thể hoàn thành ngay một bức tranh, tranh dân gian Hàng Trống có lối làm tỉ mỉ và cầu kỳ hơn. Ván khắc tranh Hàng Trống chỉ có bản nét, còn màu thì phải vẽ tay toàn bộ. 

Tranh Hàng Trống có những bức nổi tiếng như: Lý ngư vọng nguyệt, Thất đồng, Ngũ hổ, Tố nữ; bộ tranh truyện: Hoa Tiêu, Kiều…; bộ tranh về cảnh dạy học, cảnh nhà nông hay các kiểu khác: canh, tiều, ngư, mục (nhà nông, tiều phu, đánh cá, chăn trâu); các tranh thờ: Tam tòa Thánh Mẫu, Phật, Tứ phủ, Ngọc hoàng… 
Trải qua thời gian, dòng tranh dân gian Hàng Trống cũng mai một dần và giờ chỉ còn duy nhất gia đình nghệ nhân Lê Đình Nghiên giữ nghề. Đây cũng là tín hiệu cảnh báo trước câu chuyện “thất truyền” như đã từng xảy ra ở nhiều dòng tranh dân gian khác, hoặc các nghề truyền thống khác. Đó cũng là lý do thôi thúc tác giả Nguyễn Thị Thu Hòa dồn nhiều tâm sức để ra mắt cuốn sách về dòng tranh này. Để viết cuốn sách này, tác giả đã trực tiếp đến gặp nghệ nhân Lê Đình Nghiên và con trai ông là anh Lê Hòa, để ghi chép lại nhiều câu chuyện. Những chia sẻ thẳng thắn, chân tình của ông và con trai cũng như các thành viên trong gia đình giúp cho cuốn sách có nhiều tư liệu bổ ích. 

Cuốn sách “Dòng tranh dân gian Hàng Trống” dày 340 trang, khổ 21x29cm, được in bốn màu trên giấy couche matt. Ngoài những bản phổ thông bìa mềm còn 100 bản giới hạn, bìa carton cứng dành cho người sưu tầm và chơi sách. Đặc biệt, có 5 bản bìa da, khâu tay, do nghệ nhân Nguyễn Đức Khuynh thực hiện, có chữ ký, triện son của tác giả và nghệ nhân đóng sách. Bản bìa da được đặt trong hộp sơn mài, tặng kèm bức tranh “Độc hổ” có chữ ký và triện của nghệ nhân ưu tú Lê Đình Nghiên.

Ngoài lời nói đầu, nội dung cuốn sách được chia thành 5 chương: Lịch sử tranh dân gian Hàng Trống, Nghệ thuật tranh dân gian Hàng Trống, Kĩ thuật vẽ tranh dân gian Hàng Trống, Phân loại tranh dân gian Hàng Trống, Tranh dân gian Hàng Trống trong đời sống đương đại.

Một trong những điểm nhấn của cuốn sách là gần 400 bức tranh, ảnh, trong đó có nhiều tranh, ảnh tư liệu quý được sưu tập từ nhiều nguồn khác nhau. Số tranh, ảnh khác được trực tiếp chụp từ các bộ sưu tập tranh dân gian Hàng Trống của chính tác giả - nhà sưu tập Nguyễn Thị Thu Hòa và của các nhà sưu tập khác. Đặc biệt, sách có hàng trăm bức ảnh chụp nghệ nhân ưu tú Lê Đình Nghiên cùng con trai là Lê Hoàn để mô tả, minh họa các công đoạn làm tranh. Một số ảnh, tranh có giá trị tư liệu cao được chính gia đình nghệ nhân tranh Hàng Trống Lê Đình Nghiên cung cấp.

“Bằng việc xuất bản cuốn sách này, chúng tôi mong muốn bắc thêm một một cây cầu để nối tranh dân gian Hàng Trống với hiện đại. Qua cuốn sách, bên cạnh cung cấp những tư liệu cần thiết để tìm hiểu về một dòng tranh dân gian nổi tiếng, chúng tôi cũng hi vọng có thể lan tỏa hoặc đánh thức tình yêu văn hóa truyền thống đang tiềm ẩn hoặc khuất lấp đâu đó trong tâm hồn của thế hệ trẻ. Và hơn thế, mong có sự đồng hành mạnh mẽ hơn từ những cơ quan văn hóa của Thủ đô, để một ngày không xa, người dân và du khách gần xa có thể gặp những quầy tranh, hiệu tranh dân gian Hàng Trống trên chính con phố Hàng Trống thân yêu, như đã từng…” - tác giả Thu Hòa chia sẻ. 
(0) Bình luận
  • Tiếng hát trong vỏ ốc
    Đêm. Run rủi thế nào hai người phụ nữ ấy lại gặp nhau ngay trên bãi cát. Biển về khuya vắng lặng. Những cặp tình nhân thậm chí cũng đã rời đi vì gió trời bắt đầu trở lạnh. Cô đang giẫm lên dấu chân xiêu vẹo của người phụ nữ đi trước mình. Người đàn bà ấy chậm rãi từng bước, dáng đi có phần nghiêng ngả như một kẻ say.
  • Quà trung thu của ba
    Khoa đang rất vui vì lần đầu tiên được cùng ba tự tay làm đồ chơi Trung thu. Những năm trước, cậu cũng có đèn lồng, đầu lân nhưng đều là quà mẹ mua sẵn vì ba phải đi công tác. Năm nay, ba được nghỉ phép, liền rủ Khoa cùng làm đầu lân bằng tre và giấy báo cũ.
  • Đôi mắt xuyên bão
    Buổi sáng đầu thu, gió vương chút lạnh và lá trên hàng sấu trước cửa văn phòng Hương bắt đầu úa vàng. Hương pha một ấm trà sen. Thói quen ấy cô đã giữ suốt bao năm cho dù cô chẳng nghiện.
  • Chuyện người đàn bà
    Chín năm về trước, vào khoảng chiều tối, anh phó công tố viên Py-ốt-tơ-rơ Xia-rơ-dếch và tôi ngồi xe ngựa băng qua đồng cỏ đang mùa phơi để đưa mấy lá thư từ trạm về.
  • Sau bão
    Tiếng ấm đun sôi ùng ục. Chị toan mở nắp, chợt nghe có tiếng bước chân. Lại thế. Bà Thịnh giật lấy quả trứng khỏi tay chị. Bà miết ngón trỏ lên vỏ trứng nhẵn bóng như muốn truyền vào đó một thứ nôn nóng khó tả, rồi đập vỡ bằng cái bực dọc đang hừng hực dâng lên. Chẳng ai được ăn quá hai quả trong tuần. “Mì còn dư, lại muốn trương ra rồi húp?” - bà liếc sắc lẹm, ánh nhìn như lưỡi móc câu thọc thẳng vào miệng cá.
  • Tiếng “tút tút” cuối cùng
    Xóm Tìm nằm nép mình bên dòng sông Trà Lý, nơi bầu trời dường như sà xuống thấp hơn, và mùi bùn non cứ thế quyện vào hơi thở, vào máu thịt của những người dân lam lũ. Ở cái xóm nhỏ ven đê này, mỗi buổi sáng, vào lúc sáu giờ, một chuỗi âm thanh quen thuộc “tút tút…” lại vang lên từ chiếc loa truyền thanh của xã đặt trên đỉnh cột làm từ một cây xoan già.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
Đừng bỏ lỡ
  • Cơ hội khám phá “Những phát hiện khảo cổ từ Vườn Chuối” tại Bảo tàng Hà Nội
    Ngày 9/11/2025, tại Bảo tàng Hà Nội (đường Phạm Hùng, phường Từ Liêm), Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội đã tổ chức khai mạc trưng bày chuyên đề “Những khám phá khảo cổ từ Vườn Chuối” và công bố kết quả nghiên cứu khoa học di tích khảo cổ học Vườn Chuối năm 2025.
  • "Mỗi người dân Hà Nội là một kênh gìn giữ - kết nối di sản"
    Với Festival Thăng Long - Hà Nội lần đầu tiên tổ chức, Ban tổ chức mong muốn: Mỗi người dân sẽ tự mang trong mình hồn cốt của lịch sử, văn hóa Thủ đô ngàn năm văn hiến, mỗi người dân là một “di sản” hiện hữu trong cuộc sống hằng ngày, vừa là quá khứ, vừa là hiện tại và vừa kết nối tương lai. Phóng viên đã cuộc trò chuyện với bà Bạch Liên Hương, Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội xung quanh Festival Thăng Long - Hà Nội năm 2025.
  • Phát động cuộc thi “Kính Vạn Hoa mở ra thế giới…”
    Nhân dịp kỷ niệm 30 năm ra mắt bộ truyện “Kính Vạn Hoa” của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh - một trong những tác phẩm kinh điển của văn học thiếu nhi Việt Nam, Nhà xuất bản Kim Đồng vừa phát động cuộc thi Viết & Vlog “Kính Vạn Hoa mở ra thế giới…”.
  • "Sông Hồng gọi, đại ngàn reo" – Âm vang cồng chiêng giữa lòng Thăng Long - Hà Nội
    Tối 6/11, đêm nhạc “Sông Hồng gọi, đại ngàn reo” nằm trong khuôn khổ Festival Thăng Long - Hà Nội 2025, đã diễn ra tại hồ Văn (Văn Miếu - Quốc Tử Giám).
  • Câu lạc bộ Life's So Drama: Nơi đam mê kịch nghệ được chắp cánh
    Life’s So Drama là Câu lạc bộ (CLB) Kịch nghệ đầu tiên và duy nhất được thành lập và duy trì bởi các học sinh và cựu học sinh Trường THPT chuyên Hà Nội – Amsterdam (Hà Nội). Tiền thân, CLB được thành lập và duy trì bởi các học sinh và cựu học sinh Trường THPT chuyên Hà Nội – Amsterdam, nhưng vài năm trở lại đây, CLB đã mở rộng phạm vi hoạt động ra các trường THPT trên toàn địa bàn thành phố Hà Nội.
  • Nhà hát Kịch Việt Nam giới thiệu chuỗi chương trình nghệ thuật đặc biệt mang tên "Âm vang người lính"
    Nhà hát Kịch Việt Nam giới thiệu chuỗi chương trình nghệ thuật đặc biệt mang tên "Âm vang người lính" với sự trở lại của ba vở kịch từng “gây sốt” trên sân khấu: Đêm trắng, Biệt đội Báo Đen và Bão tố Trường Sơn. Các vở diễn sẽ được tổ chức tại Nhà hát Kịch Việt Nam (số 1 Tràng Tiền, phường Cửa Nam, Hà Nội).
  • Nhà hát Lớn Hà Nội kể chuyện di sản 115 năm bằng ánh sáng và công nghệ
    Lần đầu tiên trong lịch sử, Nhà hát Lớn Hà Nội tạm khép lại cánh cửa biểu diễn thường nhật để trở thành chính "sân khấu của mình". Toàn bộ không gian như từ sảnh đón, cầu thang, khán phòng đến mái vòm được "đánh thức" bằng ánh sáng, hình ảnh và âm thanh, tái hiện ký ức hơn một thế kỷ của di sản kiến trúc. Dự án "115 năm Nhà hát kể chuyện – Di sản cất lời bằng ánh sáng và công nghệ" là dự án nghệ thuật đặc biệt nhân dịp kỷ niệm 115 năm ngày khánh thành Nhà hát Lớn Hà Nội, công trình kiến trúc mang đậm dấu ấn lịch sử và là biểu tượng văn hóa của Thủ đô.
  • Hà Nội lan tỏa phong trào thôn, tổ dân phố văn hóa tiêu biểu
    Phát biểu khai mạc Sơ khảo Liên hoan Thôn, Tổ dân phố văn hóa tiêu biểu Thành phố Hà Nội năm 2025, Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội Phạm Xuân Tài, nhấn mạnh: “Liên hoan không chỉ là dịp để biểu dương, tôn vinh những tập thể tiêu biểu trong phong trào, mà còn là một nhịp cầu nối để phong trào tiếp tục lan tỏa mạnh mẽ và bền vững trong bối cảnh thực hiện mô hình chính quyền đô thị hai cấp”.
  • Hoàn thiện thể chế để công nghiệp văn hóa trở thành động lực phát triển bền vững
    Ngày 4/11, Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) phối hợp cùng UBND phường Cửa Nam (TP Hà Nội) tổ chức hội thảo khoa học "Cơ sở lý luận và kinh nghiệm quốc tế về hoàn thiện thể chế phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, nhằm góp phần tạo động lực phát triển nhanh và bền vững đất nước trong điều kiện mới".
  • Thành lập Hội đồng cấp thành phố xét tặng danh hiệu "Nghệ nhân Nhân dân", "Nghệ nhân Ưu tú" nghề thủ công mỹ nghệ năm 2025
    Chủ tịch UBND TP Trần Sỹ Thanh đã ký ban hành Quyết định số 5425/QĐ-UBND ngày 03/11/2025 về việc thành lập Hội đồng cấp thành phố xét tặng danh hiệu "Nghệ nhân Nhân dân", "Nghệ nhân Ưu tú" nghề thủ công mỹ nghệ năm 2025 và Tổ thư ký giúp việc Hội đồng.
Bắc cây cầu nối tranh dân gian Hàng Trống với hiện đại
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO