Tác giả - tác phẩm

“Việt Nam phong tục” và “Cổ học tinh hoa”: Hai cuốn sách làm dày tri thức nền tảng

Yến Ly 14:00 05/03/2023

Là những công trình nghiên cứu, sưu tầm công phu và tỉ mỉ, hai cuốn sách “Việt Nam phong tục” của Phan Kế Bính cùng “Cổ học tinh hoa” của Ôn Như Nguyễn Văn Ngọc và Tử An Trần Lê Nhân mang đến cho độc giả những tri thức về phong tục, tập quán, truyền thống dân tộc ta cũng như những tinh hoa văn hóa từ ngàn xưa qua các điển tích, điển cố. Mới đây, Omega Plus đã bổ sung hai cuốn sách này vào Tủ sách Đời người, dự án gồm 100 cuốn sách có giá trị trường tồn đã được tinh tuyển.

Việt Nam phong tục của Phan Kế Bính là cuốn sách tập hợp những bài viết đã được đăng trên Đông Dương tạp chí trong những năm 1913 – 1914, viết về gần 100 phong tục, tập quán điển hình của người Việt. Sách gồm có ba chương: Phong tục trong gia tộc, Phong tục làng xã và Phong tục xã hội nói chung. Qua từng chương, tác giả thể hiện rõ hệ thống các mối quan hệ mà mỗi người đều phải trải qua trong cuộc đời, từ quan hệ anh chị em ruột thịt, họ hàng thân thuộc đến hàng xóm láng giềng trong làng ngoài xã và cao hơn là bổn phận, trách nhiệm của cá nhân với quốc gia, dân tộc.

Mỗi phong tục dù được viết ngắn gọn nhưng đều mang những thông tin thiết yếu, được chắt lọc dưới góc nhìn khách quan và khoa học của một nhà biên khảo hiểu biết sâu rộng. Từ tên gọi, nguồn gốc hình thành cho đến mô tả đặc trưng, cách thức mà phong tục, tập quán đó diễn ra hay sự khác biệt giữa các vùng miền đều được diễn giải cặn kẽ. Bên cạnh đó, tác giả cũng lên tiếng về những tập tục đã trở nên cổ hủ và đánh giá: “xét điều gì quá tệ mà bỏ bớt đi, rồi lâu lâu mới đem cái tục hay và bổ hết cho cái tục dở. Còn tục gì hay mà là quốc túy của ta thì cứ giữ lấy”.

Cuốn sách được minh họa bằng các bức tranh vẽ tay, khắc mộc, in trên giấy dó, tranh lụa tơ tằm thủy mặc của họa sĩ Ngô Mạnh Quỳnh – những tác phẩm được sáng tác trong giai đoạn 1980 – 1990.

storge-8-.png
Hai cuốn sách “Việt Nam phong tục” và “Cổ học tinh hoa”. Ảnh: Omega Plus.

Cổ học tinh hoa là cuốn sách gồm 250 mẩu chuyện được hai vị học giả Ôn Như Nguyễn Văn Ngọc và Tử An Trần Lê Nhân tìm kiếm, dịch và biên soạn từ các tích xưa. Các câu chuyện được tinh chọn và dịch lại từ Khổng Tử tập ngữ, Ái Tử Xuân Thu, Hàn Thi ngoại truyện… về những tinh hoa văn hóa, câu chuyện về đạo đức làm người và những chân lý hiển nhiên phù hợp với mọi thời đại.

Các điển tích mang đến những bài học bình dân cho đến những bài học về cách trị nước, đạo làm quan, đạo bề tôi và đạo làm người phù hợp cho mọi đối tượng độc giả tự soi chiếu bản thân.

Với những điển tích ngắn gọn, súc tích thêm phần giải nghĩa ngoài việc cho thấy góc nhìn tân tiến của các học giả, còn giúp độc giả tăng thêm vốn từ tiếng Việt. Cổ học nhưng không xa vời mà lại rất gần gũi, tưởng hàn lâm nhưng lại rất đời thường.

Phan Kế Bính (1875-1921): Biệt hiệu là Bưu Văn (thường ký bút hiệu Liên Hồ Tử dưới các bài thi ca), người làng Thụy Khuê (làng Bưởi) huyện Hoàn Long, nay thuộc quận Tây Hồ, Hà Nội. Ông thi Hương đỗ cử nhân Hán học năm 1906, nhưng không thích làm quan và đã bước chân vào làng báo từ năm 1907. Ông hưởng ứng phong trào Duy Tân và hoạt động công khai viết sách báo. Ông đã cộng tác cho các tờ “Đăng cổ trùng báo”, “Lục tỉnh tân văn”, “Đông Dương tạp chí”... Phan Kế Bính là một nhà biên khảo và dịch thuật xuất sắc, có công phu sáng tạo và có tư tưởng tiến bộ.

Nguyễn Văn Ngọc (1890-1942): tự Ôn Như, là nhà văn, nhà giáo, nhà nghiên cứu văn hóa Việt Nam, có lòng say mê đặc biệt với văn hóa, văn học dân tộc. Ông đã cho ra đời nhiều cuốn sách bằng tiếng Hán, tiếng Pháp và chữ Quốc ngữ; tham gia biên soạn các sách giáo khoa như “Quốc văn giáo khoa thư”, “Luân lý giáo khoa thư”, “Giáo khoa Văn học An Nam”; xuất bản nhiều sách khảo cứu như “Cổ học tinh hoa”, “Nam thi hợp tuyển”, “Đào nương ca”, “Truyện cổ nước Nam”, “Tục ngữ phong dao”...

Trần Lê Nhân (1887-1975): hiệu Tử An, là nhà Hán học, nhà giáo dục mẫu mực. Ông am tường triết học phương Đông và nghiên cứu cả triết học phương Tây. Ngoài dạy học, ông còn tham gia biên soạn và dịch thuật nhiều cuốn sách giá trị, trong đó tiêu biểu là “Cổ học tinh hoa”, “Hán học danh ngôn”, đều là sách được chọn dùng trong các trường trung học thời bấy giờ.

Tác giả trích dẫn

Bài liên quan
  • Trang phục cung đình Huế trong bộ tranh cổ bị lưu lạc
    Sau hơn 120 năm ra đời và lưu lạc xứ người, bộ tranh quý minh họa trang phục cung đình Huế đầu thế kỷ XX đã được in ấn đẹp mắt và trang trọng theo đúng nguyên bản từ ảnh chụp kỹ thuật số sắc nét của National Gallery Singapore, trong công trình nghiên cứu của tác giả Trần Minh Nhựt – cuốn sách “Nghệ thuật minh họa áo mũ thời Nguyễn đầu thế kỷ XX”, ra mắt độc giả vào tháng 2/2023.
(0) Bình luận
  • Ân Kiện Linh kể chuyện chiến tranh, tình yêu và đức tin trong "Môi Cầu Vồng"
    “Môi Cầu Vồng” của nhà văn Ân Kiện Linh, do Bùi Thị Thiên Thai dịch, vừa được NXB Phụ nữ Việt Nam phát hành trên toàn quốc. Cuốn sách kể câu chuyện gia đình Do Thái lưu vong ở Thượng Hải những năm 1939–1946, vừa tái hiện lịch sử chiến tranh, vừa gửi gắm thông điệp về lòng dũng cảm, tình bạn và hy vọng vượt lên nghịch cảnh.
  • Ra mắt bản tiếng Việt tác phẩm thiếu nhi kinh điển của Astrid Lindgren
    “Ronia - Con gái của tướng cướp” – kiệt tác thiếu nhi của nhà văn Thụy Điển Astrid Lindgren vừa được Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam phát hành tháng 7/2025, bổ sung vào Tủ sách Thiếu nhi kinh điển. Ngay sau khi phát hành, tác phẩm đã thu hút sự quan tâm của đông đảo bạn đọc, khiến nhà xuất bản nhanh chóng in nối bản để đáp ứng nhu cầu độc giả.
  • Khắc họa sinh động lịch sử dân tộc qua “Dấu ấn Cách mạng Tháng Tám năm 1945”
    Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là mốc son chói lọi trong lịch sử dân tộc, đánh dấu sự sụp đổ của ách thống trị thực dân, phát xít và mở ra kỷ nguyên độc lập, tự do. Nhằm tái hiện khí thế sục sôi của những ngày lịch sử ấy và truyền cảm hứng từ truyền thống yêu nước, tinh thần cách mạng cho hôm nay, NXB Chính trị quốc gia Sự thật ra mắt cuốn sách “Dấu ấn Cách mạng Tháng Tám năm 1945” do Nguyễn Thái Bình chủ biên.
  • Lấp lánh một tấm lòng son sắt với non sông
    Hơn nửa thế kỷ hoạt động cách mạng, bà Nguyễn Thị Bình là hiện thân tiêu biểu của người phụ nữ Việt Nam bản lĩnh, trí tuệ, giàu lòng nhân ái và thủy chung, kiên định với lý tưởng cách mạng. Từ đấu tranh giành độc lập dân tộc, đến sự nghiệp đối ngoại, giáo dục và hòa bình, bà đã để lại dấu ấn sâu đậm trong nhiều giai đoạn phát triển của đất nước. Cuốn sách “Tấm lòng với đất nước” là tập hợp những hồi ức, câu chuyện và suy ngẫm chân thành của bà, góp phần phác họa một nhân cách lớn - dung dị trong đời thường
  • “Nàng tiên cá cuối cùng” - Tiếng vọng từ truyền thuyết nơi đại dương
    NXB Kim Đồng vừa ra mắt bạn đọc cuốn sách “Nàng tiên cá cuối cùng” - tác phẩm độc đáo của nữ nhà văn Phần Lan Iida Turpeinen. Với những trang viết thấm đượm tính nhân văn, tác khơi gợi cảm xúc và đặt những câu hỏi lớn về trách nhiệm của con người đối với thế giới tự nhiên cùng những di sản mà chúng ta để lại.
  • Địa ngục Khmer đỏ: Sự thật, ký ức và thông điệp hòa bình
    NXB Chính trị quốc gia Sự thật vừa ra mắt bạn đọc hai ấn phẩm đặc biệt: "Thoát khỏi địa ngục Khmer đỏ – Hồi ký của một người còn sống" của Denise Affonço và "Pol Pot – Mổ xẻ một cơn ác mộng" của Philip Short. Hai cuốn sách không chỉ bóc trần những tội ác dưới chế độ Khmer đỏ (1975–1979) mà còn khẳng định giá trị của sự thật lịch sử, của tình đoàn kết quốc tế và vai trò của quân tình nguyện Việt Nam trong việc giải phóng nhân dân Campuchia khỏi họa diệt chủng.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Hà Nội có thêm 9 di sản được ghi danh Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
    Sáng 18/8, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội tổ chức Hội nghị hướng dẫn tổ chức Lễ công bố quyết định ghi danh di sản văn hóa phi vật thể vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia; định hướng công tác bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể sau ghi danh.
  • "80 năm Công an nhân dân Việt Nam cùng toàn dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc"
    Tạp chí Người Hà Nội trân trọng giới thiệu nội dung bài viết "80 năm Công an Nhân dân Việt Nam cùng toàn dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc" của Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch nước Lương Cường.
  • Phát huy thành quả 80 năm Cách mạng Tháng Tám đưa đất nước tiến vào kỷ nguyên giàu mạnh, thịnh vượng
    Dân tộc Việt Nam hôm nay bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên phát triển giàu mạnh, văn minh, thịnh vượng của dân tộc - với cơ hội và thách thức đan xen. Phát huy bài học quý báu từ thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta đoàn kết một lòng, quyết tâm xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc, hiện thực hóa Di chúc thiêng liêng của Bác Hồ: “Xây dựng một nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh...”.
  • Quỹ Thiện tâm đón nhận Huân chương Lao động hạng nhất của Chủ tịch nước
    Chủ tịch nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam vừa ký quyết định trao tặng Huân chương Lao động hạng Nhất cho Quỹ Thiện Tâm – Tập đoàn Vingroup. Đây là phần thưởng cao quý của Nhà nước, ghi nhận hành trình 19 năm bền bỉ thiện nguyện, đồng hành cùng hàng triệu mảnh đời khó khăn và thúc đẩy sự tiến bộ bền vững cho cộng đồng của Quỹ.
  • Xã Vĩnh Thanh phát triển, đổi mới, kiến tạo đô thị xanh – văn minh – hiện đại
    Sáng 18/8, Đảng bộ xã Vĩnh Thanh đã long trọng tổ chức Đại hội đại biểu lần thứ I, nhiệm kỳ 2025–2030. Đây là sự kiện chính trị trọng đại, đánh dấu bước ngoặt trong quá trình xây dựng và phát triển của địa phương sau khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính theo Nghị quyết của Quốc hội và Thành ủy Hà Nội, mở ra chặng đường mới với khát vọng phát triển bền vững, văn minh, hiện đại. Dự Đại hội có đồng chí Hà Minh Hải, Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Trưởng Ban Tổ chức Thành ủy Hà Nội.
Đừng bỏ lỡ
“Việt Nam phong tục” và “Cổ học tinh hoa”: Hai cuốn sách làm dày tri thức nền tảng
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO