Sự kiện & Bình luận

Trọn vẹn tinh thần nhà báo - chiến sĩ

Hà An 21/06/2024 05:53

Trong thời kỳ kháng chiến, hàng nghìn thanh niên nam nữ làm công tác báo chí đã đi vào chiến trường với cây súng trên vai, cây bút trong tay. Hàng trăm người đã ngã xuống trên khắp các chiến trường, trong đó nhiều nhà báo đến nay vẫn chưa tìm thấy hài cốt. Và mỗi một cuộc đời ngã xuống vì sự tồn vong của dân tộc là một câu chuyện riêng không thể gói gọn trong đôi lời.

img_3516.jpg
Trưng bày báo chí chiến khu tại Bảo tàng Báo chí Việt Nam.
phan-trung-bay-hien-vat-cua-cac-nha-bao-liet-si-tai-bao-tang-bao-chi-viet-nam.jpg
Phần trưng bày hiện vật của các nhà báo liệt sĩ tại Bảo tàng Báo chí Việt Nam.

Cuốn sách “Chân dung các nhà báo liệt sĩ” do Hội Nhà báo Việt Nam ấn hành năm 1996 đã thống kê tiểu sử gần 400 nhà báo liệt sĩ. Cuộc kháng chiến trường kỳ 9 năm chống Pháp ghi nhận một lực lượng trí thức là những nhà văn, nhà thơ nổi tiếng bước vào làm báo. Đó là Nam Cao, Thôi Hữu, Thâm Tâm, Ngô Tất Tố, Trần Mai Ninh… Các nhà văn làm công việc của một phóng viên lấy tin, viết bài rồi lại kiêm luôn vai trò người thợ “viết chữ trên các bản in đá, xếp chữ và kiêm luôn công tác phát hành đến tay người đọc”. Những tờ báo mang tin tức chiến trường nóng hổi, tin tăng gia sản xuất, gương chiến sĩ, đồng bào đánh giặc… đã trở thành nguồn động viên to lớn, gia tăng sức mạnh cho các mặt trận chiến đấu chống kẻ thù.

Để có được những trang viết đồng hành cùng dân tộc, các nhà báo đã hiến dâng cả sự sống của mình. Nhà báo Trần Kim Xuyến, phụ trách Thông tấn xã Việt Nam là một trong những nhà báo đầu tiên hy sinh trên chiến trường (năm 1947). Có thể nhiều bạn đọc trẻ sẽ không biết, nhà văn nổi tiếng trên trang sách nhà trường, tác giả của “Chí Phèo”, “Sống mòn” - nhà văn Nam Cao, là người phụ trách thư ký tòa soạn báo Tiên phong, Cứu quốc, Văn nghệ. Ông đã ngã xuống khi đang làm công tác thuế ở vùng địch hậu Ninh Bình.
Những gương mặt của thế hệ nhà báo đầu tiên đến với cách mạng và sự hy sinh trong vai trò người chiến sĩ cầm bút ấy đã góp phần thôi thúc lớp lớp người làm báo lên đường trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Nhà báo Trần Mai Hạnh khi đang giữ vai trò Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội Nhà báo Việt Nam đã viết: “Thời kỳ chống Mỹ, cùng với đoàn quân xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước, cùng với những chiến sĩ giải phóng dày dạn trong phong trào Đồng khởi, trong các chiến khu U Minh, Tây Ninh, Tây Nguyên, Trị Thiên -Huế… hàng nghìn thanh niên nam, nữ làm công tác báo chí đã chiến đấu anh dũng bằng ngòi bút, máy ảnh, máy quay phim, điện đài dưới bom đạn, chất độc hóa học, các cuộc bố ráp vây càn của địch… Hàng trăm người đã hy sinh trong khi làm nhiệm vụ”.
Nhưng mỗi một tình huống hy sinh lại thổi bùng lên ý chí đánh đuổi quân xâm lược và nuôi lớn khát vọng hòa bình. Phóng viên Thông tấn xã Giải phóng khu 8 Trương Thị Mai bị địch bắt, tra tấn rồi thủ tiêu. Các nhà báo khác, người bị thương nặng nhưng đã kịp huỷ tài liệu và chiến đấu tới viên đạn cuối cùng trước khi hy sinh như phóng viên Nguyễn Ngọc Tứ, tạp chí Học tập và báo Nhân dân; người lại chiến đấu ngoan cường bắn cháy 2 xe bọc thép của địch trước khi ngã xuống như liệt sĩ Trần Ngọc Đặng. “Họa sĩ Cá Mòi” - bút danh của phóng viên Trương Công Nghĩa (thuộc báo Chiến đấu, Vệ quốc quân, Hình ảnh Quân đội) bị đạn pháo địch bắn thủng ruột đã anh dũng bình thản tự nhét ruột vào bụng, yêu cầu đồng đội đỡ dậy, hô to “Hồ Chủ tịch muôn năm!” rồi tắt thở.

to-dien-bao-thong-tan-xa-giai-phong-nay-la-ttxvn-dien-tin-tu-mat-tran-ve-can-cu-trong-khang-chien-chong-my-cuu-nuoc.jpg
Tổ điện báo Thông tấn xã Giải phóng (nay là TTXVN) điện tin từ mặt trận về căn cứ trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. (Ảnh: Tư liệu TTXVN)

Đặc biệt, trên khắp các chiến trường còn in dấu chân các nữ nhà báo chiến sĩ. Họ để lại phía sau ánh mắt và hơi ấm con thơ để cầm súng, cầm bút như bất cứ đồng đội nam nhi nào khác. Nữ Tổng Biên tập báo Phụ nữ Cứu quốc Nam Bộ, thư ký tòa soạn báo Phụ nữ Việt Nam - nhà báo Lê Đoan rứt ruột để lại 2 con nhỏ ở miền Bắc trở về Nam Bộ chiến đấu và hy sinh. Chị là nữ nhà báo đầu tiên ngã xuống trên chiến trường miền Nam (năm 1966).

Các nhà báo, nhà văn chiến sĩ hy sinh khi trong ba lô bản thảo còn hơi ấm, trang viết, bản tin, đoạn phim… còn dang dở. Đến nay, trong Bảo tàng Báo chí cách mạng Việt Nam, trong các bộ sưu tập cá nhân, thế hệ sau vẫn còn được tiếp cận các tài liệu quý này. Đó là những dòng nhật ký, bút tích, tác phẩm, bài viết… của các nhà báo liệt sĩ như Lê Anh Xuân, Nguyễn Thi, Chu Cẩm Phong, Dương Thị Xuân Quý, Nguyễn Mỹ, Nguyễn Trọng Định… Nhưng bên cạnh đó cũng có rất nhiều tư liệu, tác phẩm báo chí dở dang… của các nhà báo chiến sĩ đến nay chưa xác định được tác giả.

liet-sy-nha-bao-luong-nghia-dung-da-hy-sinh-tren-chien-truong-quang-tri.jpg
Nhà báo Lương Nghĩa Dũng tại mặt trận đường 9 Nam Lào.

Lật giở những trang viết về những đồng nghiệp tiền bối, thấy đã nhiều chục năm trôi qua, mà ánh mắt, bước chân đi vào cuộc chiến tranh vệ quốc của các nhà báo như thể mới hôm qua. Nhà báo, nhà văn, liệt sĩ Hoàng Lộc sinh năm 1922, hoạt động báo chí từ năm 1946 thuộc cơ quan báo Vệ quốc quân và hy sinh 3 năm sau đó khi đang làm nhiệm vụ tại Phú Thọ. Hoàng Lộc là học trò trường Bưởi, yêu thơ của nhà thơ cộng sản nổi tiếng Louis Aragon. Ra chiến trường, Hoàng Lộc viết bài thơ nổi tiếng “Viếng bạn” ngay trên đường số 4 và những bài phóng sự trên đường ra trận. “Không khí những đêm khuya, trên cái nền âm thành rì rào xao động, điểm tiếng mang tác hổ gầm, tiếng cối giã gạo nhịp ngoài suối, dưới ánh nến nhựa trám bập bùng tuôn khói khét lẹt, Hoàng Lộc cởi trần, đầm đìa mồ hôi ngồi viết phóng sự “Chặt gọng kìm số 4”, trong đó có bài thơ “Viếng bạn” với những dòng chữ to như hòn bi, tập giấy bản hút mực nhòe nhoẹt. Anh vừa cùng Đông Hoài từ biên giới về, sau khi đã dự trận Bông Lau. Mắt anh sáng lên một cách kỳ lạ, ánh sáng của phút phân thân sáng tạo và của cơn sốt âm ỉ báo hiệu anh chớm bị bệnh lao” (Ngô Vĩnh Bình).

Nhà báo liệt sĩ Dương Thị Xuân Quý (sinh năm 1941) tại Hà Nội, sinh thời sống ở ngôi nhà 195 phố Hàng Bông, nơi in dấu đời sống báo chí, văn học đương thời. Địa chỉ này từ năm 1941 - 1945 là trụ sở tạp chí Tri Tân - nơi đi lại của những cây bút tên tuổi như Nguyễn Văn Tố, Trần Văn Giáp, Nguyễn Huy Tưởng, Chu Thiên… Trước đó, tờ Văn học tạp chí - chủ nhiệm là Dương Tụ Quán, ra năm 1932 - 1934 cũng đặt trụ sở tại đây. Dương Tụ Quán chính là thân phụ của Dương Thị Xuân Quý. Không khí làm văn, làm báo từ thuở ấu thơ ấy đã theo Dương Thị Xuân Quý vào chiến trường, góp phần đốt lên ngọn lửa sống và chiến đấu của nữ nhà báo chiến sĩ trên tuyến đầu chống Mỹ cam go. “Cơ quan là một căn lều cất trong rừng, cách đó không xa là khu rẫy, nơi tỉa lúa, trồng ngô” (Dương Thị Lục Hà - Thiếu Mai).

Trong hồi ức của đồng đội, Dương Thị Xuân Quý là nhà văn say mê sáng tác ngay trong điều kiện dữ dội của chiến tranh; là nhà báo có quan điểm lao động rõ ràng: “Chị cho rằng muốn viết tốt phải đi về cơ sở, trực tiếp sống và chiến đấu cùng bà con”. Với tinh thần này, ngày 19/12/1968, Dương Thị Xuân Quý đã quyết định xuống đồng bằng Quảng Đà - vùng đất giặc đang điên cuồng khủng bố sau Mậu Thân. Nhật ký của Dương Thị Xuân Quý ghi: “Lạ thế. Biết là nguy hiểm lắm, nhưng sẵn sàng lao vào, dù có hy sinh. Đời người ai chả chết… Đó là ý nghĩ của mình khi được đi Quảng Đà. Thật là một điều sung sướng bất ngờ.” Đến cơ sở, nữ nhà văn nhà báo cùng bà con bám trụ lao động không biết mệt. Đêm cuối trước khi bị càn, hy sinh, Dương Thị Xuân Quý còn ngồi viết đến khuya để hoàn thành bút ký về xã Xuyên Hòa.

Trên đây chỉ là một trong số hàng trăm câu chuyện mang hơi thở sống - viết - chiến đấu của các nhà báo chiến sĩ mà nay tất cả đều đã trở thành mây trắng.

Đến nay, nghĩ về cuộc sống và chiến đấu của các nhà báo liệt sĩ vẫn thấy vẹn nguyên tinh thần và ý nghĩa lớn lao đối với người cầm bút. Đó là tinh thần đồng hành cùng dân tộc, ở tuyến đầu sự kiện, gắn bó với cơ sở và viết những trang hướng tới hạnh phúc con người./.

Bài liên quan
(0) Bình luận
  • Thương mại điện tử sân chơi thực chiến, lan tỏa thông điệp phát triển bền vững
    Ngày 28/8 tại Hà Nội, Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) và Mạng lưới các cơ sở đào tạo thương mại điện tử (VecomNet) đã tổ chức Lễ phát động Cuộc thi Sinh viên Kinh doanh số 2025 với chủ đề “Thương mại điện tử xanh giảm nhanh rác thải nhựa”.
  • Trưng bày hơn 300 tư liệu và hình ảnh về Bác Hồ tại Triển lãm thành tựu đất nước
    Trong khuôn khổ Triển lãm Thành tựu đất nước kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2-9, Bảo tàng Hồ Chí Minh tổ chức không gian trưng bày chuyên đề “Hồ Chí Minh – Chân dung một con Người” giới thiệu với khách tham quan về Chủ tịch Hồ Chí Minh - Anh hùng giải phóng dân tộc, nhà văn hóa kiệt xuất của Việt Nam.
  • Chủ tịch UBND Thành phố Trần Sỹ Thanh tham quan Không gian Truyền thống và Sáng tạo Hà Nội 2025
    Ngày 28/8, trong khuôn khổ Triển lãm thành tựu đất nước “80 năm hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc” tại Trung tâm Triển lãm Việt Nam (Đông Anh, Hà Nội), Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND Thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh cùng lãnh đạo các sở ngành đã tới tham quan “Không gian Truyền thống và Sáng tạo Hà Nội 2025”.
  • Vang mãi bản hùng ca Hà Nội...
    Hà Nội đã trải qua nhiều thăng trầm của lịch sử, nhưng bản hùng ca của Thủ đô ngàn năm văn hiến mãi ngân vang cùng thời cuộc. Điều đó được chứng minh từ không gian “Vang mãi bản hùng ca” thuộc chủ đề “Thủ đô Hà Nội văn hiến, anh hùng – 80 năm hành trình cùng đất nước” được giới thiệu tại triển lãm “80 năm hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc” diễn ra từ 28/8 đến 5/9 tại Trung tâm Triển lãm Quốc gia, Hà Nội.
  • Không gian Truyền thống và Sáng tạo Hà Nội 2025: K hát vọng vươn tầm của Thủ đô
    Không gian nằm trong khuôn khổ sự kiện Triển lãm thành tựu kinh tế - xã hội nhân dịp kỷ niệm 80 năm Ngày Quốc khánh (02/9/1945 - 02/9/2025) với chủ đề "80 năm Hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc".
  • "Thủ đô văn hiến, anh hùng" được tái hiện qua hàng trăm hình ảnh, hiện vật tiêu biểu
    Trong khuôn khổ Triển lãm quốc gia “80 năm hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc”, thuộc phân khu “tỉnh giàu, nước mạnh” với chủ đề “Thủ đô Hà Nội văn hiến, anh hùng – 80 năm hành trình cùng đất nước”, diễn ra từ ngày 28/8 đến 05/9/2025 tại Trung tâm Triển lãm Quốc gia, Đông Anh, Hà Nội.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
Đừng bỏ lỡ
  • Hà Nội tham vấn chuyên gia để cụ thể hóa Luật Thủ đô, Nghị quyết 57-NQ/TW về phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo
    Sáng 29/8, UBND Thành phố Hà Nội tổ chức Hội thảo “Xây dựng các Nghị quyết của HĐND Thành phố phục vụ phát triển khoa học, công nghệ gắn với triển khai thi hành Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị và Luật Thủ đô số 39/2024/QH15”.
  • Tiến tới Lễ diễu binh, diễu hành kỷ niệm 80 năm Quốc khánh: Hà Nội đẹp hơn
    Phố phường Thủ đô Hà Nội đã sạch đẹp hơn, không còn tình trạng chen lấn trước, trong và sau buổi sơ duyệt cấp Nhà nước diễu binh, diễu hành kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 (tối 27/8), cho thấy sự khác biệt với hai buổi tổng hợp luyện trước đó. Điều này có sự góp sức không nhỏ của lực lượng an ninh, thanh niên tình nguyện, công nhân vệ sinh môi trường – những người làm nhiệm vụ để Thành phố hoàn thành tốt công tác tổ chức các hoạt động dịp Lễ kỷ niệm 80 năm Quốc khánh.
  • Lực lượng vũ trang Thủ đô – Dấu ấn từ mùa thu lịch sử
    Sáng 28/8, tại Trung tâm Văn hóa Nghệ thuật – 22 Hàng Buồm, UBND phường Hoàn Kiếm, Ban Quản lý hồ Hoàn Kiếm và phố cổ Hà Nội phối hợp với Bảo tàng Chiến thắng B52, Cục Chính trị Bộ Tư lệnh Thủ đô Hà Nội tổ chức khai mạc triển lãm chuyên đề “Lực lượng vũ trang Thủ đô - Dấu ấn từ mùa thu lịch sử”.
  • Nhạc sĩ Nguyễn Thành Trung sắp ra mắt trường ca âm nhạc “Đất nước hôm nay” mừng Đại lễ
    Hòa chung không khí cả nước kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám, Quốc khánh 2/9 và các ngày lễ lớn trong năm, nhạc sĩ Nguyễn Thành Trung cùng ê kíp công bố dự án âm nhạc “Đất nước hôm nay”. Đây là một trường ca được xây dựng công phu, nhằm tôn vinh những giá trị hy sinh, cống hiến vì độc lập, tự do và hạnh phúc của các thế hệ người dân Việt Nam. Tác phẩm cũng gửi gắm khát vọng về một Tổ quốc giàu mạnh, hòa bình, thịnh vượng và không ngừng vươn lên trong tương lai.
  • 50 bộ phim Việt Nam được chiếu miễn phí tại Triển lãm Thành tựu kinh tế - xã hội
    Những bộ phim mang dấu ấn sâu đậm như: Đào, Phở và Piano; Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối; Mắt biếc; Em chưa 18; Mùi cỏ cháy; Lật mặt 7, 8… sẽ được giới thiệu tới công chúng.
  • Phường Sơn Tây trao tặng, truy tặng 123 Huy hiệu Đảng dịp kỷ niệm 80 năm Quốc khánh
    Chào mừng kỷ niệm 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2025), chiều 27/8, Đảng ủy phường Sơn Tây (TP. Hà Nội) long trọng tổ chức Lễ trao tặng, truy tặng Huy hiệu Đảng cho 123 Đảng viên. Đồng chí Nguyễn Lan Hương - Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam thành phố Hà Nội dự buổi lễ.
  • 8.800 thanh niên tình nguyện Thủ đô sẵn sàng phục vụ A80
    Trong khí thế rộn ràng chờ đến giờ diễn ra sơ duyệt diễu binh diễu hành kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9, các tuyến phố trung tâm rực rỡ màu cờ Tổ quốc trên áo, khuôn mặt của người dân, cùng màu xanh thanh niên tình nguyện.
  • 9 Bảo vật quốc gia hòa quyện cùng giai điệu thiêng liêng trong MV Tiến quân ca
    Vào 8h sáng ngày 28/8/2025, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam sẽ công bố MV Tiến quân ca trên các nền tảng số của mình. Tác phẩm là lời tri ân lịch sử đấu tranh dựng nước, giữ nước của dân tộc, đồng thời mở ra cách tiếp cận mới, đưa mỹ thuật đến gần hơn với công chúng.
  • “Vui Tết độc lập” tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam
    Từ ngày 30/8 đến 30/9/2025, tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đoài Phương, TP. Hà Nội) diễn ra chuỗi hoạt động với chủ đề “Vui Tết độc lập”. Sự kiện được tổ chức nhân kỷ niệm 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 – 2/9/2025) nhằm quảng bá, lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống của các cộng đồng dân tộc, tăng cường giao lưu văn hóa...
  • Xã Hồng Vân rực rỡ sắc màu làng quê mừng 80 năm Quốc khánh 2/9
    Những ngày cuối tháng Tám lịch sử, trên khắp các tuyến đường của xã Hồng Vân (TP Hà Nội), không khí rộn ràng, tươi mới hiện hữu qua hình ảnh cờ Đảng, quốc kỳ rực rỡ sắc đỏ. Người dân đi qua ai nấy đều ngỡ ngàng, xúc động và mừng vui khi thấy làng quê thân thuộc được khoác lên tấm áo mới giàu sức sống.
Trọn vẹn tinh thần nhà báo - chiến sĩ
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO