Phim “Cánh đồng hoang” được đề cử trong 50 tác phẩm văn học nghệ thuật tiêu biểu
Chào mừng Kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025), UBND Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức bình chọn 50 tác phẩm văn học nghệ thuật tiêu biểu. Hạng mục điện ảnh với 10 đề cử, trong đó có bộ phim điện ảnh kinh điển “Cánh đồng hoang” (sản xuất năm 1979) của đạo diễn Nguyễn Hồng Sến.
Ban Tổ chức cuộc bình chọn 50 tác phẩm văn học nghệ thuật tiêu biểu của Thành phố Hồ Chí Minh, nhấn mạnh, đây là sự kiện nhằm tôn vinh và biểu dương các tác phẩm văn học nghệ thuật tiêu biểu, có giá trị cao, đóng góp hiệu quả cho quá trình phát triển văn học nghệ thuật trong chặng đường 50 năm xây dựng và phát triển của Thành phố mang tên Bác.

Các tác phẩm được bình chọn có thời gian sáng tác và công bố từ ngày 30/4/1975 đến ngày 31/12/2023. Đây là những tác phẩm tiêu biểu trên 9 lĩnh vực gồm: Văn học, Âm nhạc, Sân khấu, Điện ảnh, Nhiếp ảnh, Kiến trúc, Mỹ thuật, Múa, Văn học nghệ thuật các dân tộc thiểu số có giá trị tư tưởng và nghệ thuật. Tại mỗi lĩnh vực có 10 tác phẩm được đề cử để nhân dân bình chọn. Ban Tổ chức nhấn mạnh, các tác phẩm được đề cử có nội dung về đề tài ca ngợi truyền thống đấu tranh vẻ vang, anh dũng; về công cuộc xây dựng và phát triển Thành phố Hồ Chí Minh; ca ngợi cuộc sống và con người thành phố văn minh, hiện đại, nghĩa tình. Các tác phẩm phải có sức lan tỏa sâu rộng, được nhân dân yêu thích.
Riêng lĩnh vực điện ảnh với 10 đề cử, có sự góp mặt của bộ phim điện ảnh “Cánh đồng hoang” (đạo diễn Nguyễn Hồng Sến) cùng 9 tác phẩm điện ảnh tiêu biểu khác, gồm: “Ván bài lật ngửa” (đạo diễn Lê Hoàng Hoa); “Xa và gần” (đạo diễn Huy Thành); “Biệt động Sài Gòn” (đạo diễn Long Vân); “Ngọc trong đá” (đạo diễn Trần Cảnh Đôn); “Vị đắng tình yêu” (đạo diễn Lâm Xuân Hoàng); “Song Lang” (đạo diễn Leon Quang Lê); “Mê Kông ký sự” (tổng đạo diễn Phạm Khắc; đạo diễn Dư Kim Hoàng, Lý Quang Trung, Nguyễn Hoàng); “Mai” (đạo diễn Trấn Thành) và “Cầu thang tối” (đạo diễn Đào Bá Sơn).
Hạng mục điện ảnh đáng chú ý với các phim các mạng mà tiêu biểu nhất chính là “Cánh đồng hoang” - tác phẩm kinh điển của điện ảnh cách mạng Việt Nam. Bộ phim của đạo diễn Nguyễn Hồng Sến đã từng giành nhiều giải thưởng lớn: Giải thưởng Hồ Chí Minh đợt I, Giải Bông Sen Vàng, Liên hoan phim Việt Nam lần 5; Giải đạo diễn xuất sắc nhất, Biên kịch xuất sắc nhất (nhà văn Nguyễn Quang Sáng), Giải quay phim xuất sắc nhất (NSND Đường Tuấn Ba) tại Liên hoan phim Việt Nam lần 5; Huy chương vàng Liên hoan phim Quốc tế Moskva năm 1981. Đây cũng là một trong những bộ phim Việt hiếm hoi thể hiện được vẻ đẹp gần như hoàn hảo từ biên kịch đến đạo diễn, từ quay phim đến âm nhạc, đặc biệt nhất là diễn xuất tuyệt vời của hai ngôi sao điện ảnh một thời, đó là diễn viên Lâm Tới và Thúy An.

“Cánh đồng hoang” đã trường tồn hơn bốn thập kỷ và là một phần ký ức trong hàng triệu trái tim khán giả nước nhà. Những cảnh quay với thiết bị kỹ thuật đơn sơ nhưng đã khắc họa chân thật cuộc sống và sự đấu tranh của con người. Giữa 3 tầng không gian hoàn toàn đối lập nhau: phía trên là trực thăng của địch, ở giữa là căn chòi của vợ chồng Ba Đô và bên dưới là nước lũ chực chờ. Những nhà quay phim đã có sự sáng tạo làm nên thước phim kinh điển ngay ở thời điểm sơ khai của điện ảnh Việt.
Phim dài hơn 90 phút, lấy bối cảnh vùng Đồng Tháp Mười thời chiến, xoay quanh vợ chồng Ba Đô (nghệ sĩ Lâm Tới), Sáu Xoa (diễn viên Thúy An) cùng con nhỏ trong một căn chòi nhỏ giữa dòng nước. Họ có nhiệm vụ quan trọng là giữ đường dây liên lạc cho bộ đội. Giữa những trận chiến, họ phải nuôi đứa trẻ cũng như tìm kiếm lương thực. Quân đội Mỹ xem đây là một mục tiêu quan trọng cần tiêu diệt để dập tắt kháng chiến ở khu vực này. Cuộc chiến lệch sức giữa vợ chồng Ba Đô với trực thăng Mỹ diễn ra mỗi lúc khốc liệt giữa một vùng đồng không mông quạnh. Đến một hôm, trong cuộc chiến quyết liệt chống trực thăng, Ba Đô đã dũng cảm hy sinh và người vợ, bằng khẩu súng trường của chồng, đã bắn hạ chiếc trực thăng gây tội ác, trả thù cho chồng.
Chính vì điều này, giới chuyên môn đánh giá “Cánh đồng hoang” là bộ phim chiến tranh cách mạng thể hiện cho tinh thần “dựa vào sức dân mà đánh giặc” của Việt Nam, một bản anh hùng ca của chiến tranh du kích, tạo nên đối lập giữa sự thô sơ và vũ khí hiện đại. Bản anh hùng ca trữ tình trên “Cánh đồng hoang” năm xưa vẫn khiến người xem hôm nay phải xao xuyến chính là nhờ những giá trị như vậy.
Thời đó, chỉ có một máy quay phim, máy bộ đàm liên lạc cũng không có, để quay cùng lúc nhiều cảnh quay, chúng tôi phải hẹn trước với diễn viên, và dựa vào dấu hiệu hay ký hiệu làm dấu, có như vậy thì các cảnh quay mới diễn ra cùng lúc.
NSƯT - Nhà quay phim Bằng Phong, phó quay phim “Cánh đồng hoang”.

Trong khi đó, nhà phê bình lý luận điện ảnh Nguyễn Thúy Nga đánh giá “Cánh đồng hoang” mang một vẻ đẹp trữ tình của điện ảnh Việt Nam, là thước phim kinh điển, giúp thế hệ sau hiểu hơn về cuộc chiến của những người đi trước. “Qua một thời gian dài, điều giúp cho bộ phim sống mãi là phim nêu lên được tình yêu cuộc sống, bất chấp những khó khăn mà ở đây điều kiện khó khăn nó còn có tính chất hủy diệt nữa. Theo tôi bộ phim này còn sống nhiều năm hơn nữa, bởi vì, phim Cánh đồng hoang nói đến những cái rất thiết thân với con người, quyền mưu cầu hạnh phúc, được sống chính đáng” - nhà phê bình lý luận điện ảnh Nguyễn Thúy Nga, cho biết.
NSND - đạo diễn Nguyễn Hồng Sến đã cùng ê-kíp vượt qua bao gian khổ để làm nên những thước phim kỳ công. “Cánh đồng hoang” chỉ gói gọn trong khoảng 90 phút nhưng tất cả những con người ấy đã phải vượt qua rất nhiều khó khăn và thiếu thốn trong suốt nửa năm trời để làm nên một bộ phim để đời cho điện ảnh Việt. Và tác phẩm điện ảnh này xứng đáng được đề cử, xa hơn nữa có thể được tôn vinh là 1 trong 50 tác phẩm văn học nghệ thuật tiêu biểu của Thành phố Hồ Chí Minh./.