Nhớ cơm phố Mía, nhớ chè Đông Viên

Xã Đường Lâm, xưa nay được nhiửu người quan tâm biết đến và ngườ¡ng mộ không phải chỉ vì là xã có phong trà o sản xuất và chiến đấu giửi, là đất có hai vua Bố Cái Đại Vương (719) và Ngô Quyửn (939-944), mà còn là là địa phương còn có nhiửu dấu tích của một là ng Việt cổ với nhiửu di tích lịch sử, nhiửu công trình kiến trúc, nghệ thuật điêu khắc cổ có giá trị đã được Bộ Thể thao Văn hóa và Du lịch xếp hạng.

Hơn nữa, Đường Lâm là nơi có một bử dà y lịch sử với những di chỉ khảo cổ học từ thời kử³ đồ đá mới, thu hút mỗi năm hà ng nghìn khách trong và ngoà i nước tới thăm và nghiên cứu.

Qua bao thăng trầm lịch sử, Đường Lâm cũng đã bao lần thay đổi tên gọi do chia là ng, tách tổng. Khi thì gọi là Đường Lâm Cổ ấp (thời Bắc thuộc), lúc thì đổi là ng Cam Giá (cây mía ngọt), rồi lại gọi là Cam Tuyửn (suối nước ngọt) hay Cam Đường, Cam Lâm (rừng cây ngọt). Thời kử³ độc lập tự chủ sau lại tách ra là m 2 tổng Cam Giá Thượng, thuộc huyện Tiên Phong, Quảng Oai và Cam Giá Thịnh, thuộc huyện Phúc Thọ tức là xã Đường Lâm ngà y nay (thời Pháp thuộc), và cho đến nay lại trở lại cái tên cũ của thời xa xưa là xã Đường Lâm (1964).

Một món chè ngon. Ảnh minh họa. (Nguồn: Internet)

Đường Lâm còn là quê hương của cây "mía de," tên gọi của người con gái xinh đẹp, nết na của vua Hùng thứ 16 tên là Mửµ - àŠ, đã từng vử đây dạy dân trồng mía, kéo mật trộn đường, cũng vì vậy mà vùng nà y có tên là "Kẻ Mía" (đọc trệch dần âm cổ là Mửµ - àŠ mà thà nh).

Đường Lâm còn có "đường cái quan" (nay là đường quốc lộ 1A) đi từ kinh đô Thăng Long lên các tỉnh phía Bắc, có "nhà trạm" cho các dịch tá, phu trạm tạm nghỉ chân khi chuyển công văn giấy tử từ triửu đình vử các địa phương trong nước (trong thời phong kiến) và đã từng là địa điểm đóng các lửµ sở của trấn Sơn Tây (cũ) thời Hậu Lê.

Xưa kia nhân dân trong trấn thường qua lại ngược xuôi buôn bán theo đường nà y nên có 4 phố hà ng là Phố Bánh, phố Văn Miếu, phố Mía và phố Ba Gò.

Khách qua đường thường dừng chân nghỉ lại và thưởng thức những món đặc sản bình dân, ngon là nh và nổi tiếng, do những bà n tay khéo léo là m ra. Nhiửu món ăn đã được mọi người ca ngợi và đã đi và o câu ca dao cổ: "Chà ng đi nhớ cháo là ng Ghử, nhớ cơm phố Mía, nhớ chè Đông Viên."

Thậm chí có những món ăn còn để lại cho khách qua đường một ấn tượng sâu sắc không sao bử qua được: "Mặc cho cha đánh mẹ đe, em cũng cháº³ng bử bát chè Đông Viên."

Và o mùa Hè nóng bức, khách đường xa thường rẽ và o các quán hà ng ở dọc đường cái quan, ngồi nghỉ mát dưới gốc những cây bà ng, cây gạo cà nh lá xum xuê, và thong thả thưởng thức bát chè Đông Viên (chè nấu bằng đậu đen bung dừ cùng với "mật chè" (mía de) và bột lọc (là m bằng củ hoà ng tinh). Sau phút ấy, người đi đường thấy tinh thần thật sảng khoái, như đã trút hết mệt nhọc để lại tiếp tục cuộc hà nh trình./.