Thế giới điện ảnh

Một góc nhìn về phê bình điện ảnh

Cao Ngọc Thắng 10:35 24/03/2025

Từ ngày 15/2/2025, khán giả yêu thích điện ảnh vui mừng tiếp nhận chương trình Cine7 - Ký ức phim Việt, phát sóng vào lúc 21h tối thứ Bảy hàng tuần trên sóng VTV3.

Vui mừng bởi, ngoài những mục tiêu, mà các nhà tổ chức hướng tới là “điểm hẹn điện ảnh cuối tuần”, là “không gian gặp gỡ các khách mời đặc biệt”, là “nơi những người trẻ thể hiện tình yêu với điện ảnh - nghệ thuật của dân tộc”, người xem còn ngầm hiểu đây là một cú hích cần thiết để những người làm nghề và quản lý nghề cùng nhau đưa điện ảnh nước nhà mau chóng thoát khỏi cái bóng của mình để bứt phá, vươn xa.

1anh-2.jpg
Một cảnh trong phim “Bộ tứ báo thủ” thu hút sự chú ý khán giả trong dịp Tết Ất Tỵ.

Chương trình Cine7 - Ký ức phim Việt phát sóng đúng dịp thị trường phim Tết Ất Tỵ 2025 chứng kiến sự cạnh tranh về doanh số phòng vé của ba bộ phim: “Bộ tứ báo thù” (đạo diễn Trấn Thành), “Nụ hôn bạc tỷ” (đạo diễn Thu Trang) và “Yêu nhầm bạn thân” (đạo diễn Nguyễn Quang Dũng). Có lẽ đây là một cú chạm tất yếu, trong bối cảnh hiện nay, tuy không sứt đầu mẻ trán nhưng cũng để lại vết bầm, giữa hiện tại và quá khứ, giữa nghề nghiệp và thị hiếu, giữa lý luận và thực tiễn. Doanh thu phòng vé, ở chừng mực nào đó, đặc biệt trong thời buổi kinh tế thị trường, là một tiêu chí, một yếu tố quan trọng, nhưng không phải cao nhất và duy nhất để đánh giá chất lượng một tác phẩm điện ảnh.

Qua hai chương trình Cine7 - Ký ức phim Việt phát sóng, việc tái hiện hình ảnh, câu chuyện và nhân vật trong các phim “Đến hẹn lại lên” và “Chị Tư Hậu” đã khơi dậy nhiều cảm xúc của người xem. Điều gì khiến trái tim không phân biệt già trẻ, gái trai đều thổn thức? Chẳng phải cái đẹp toát ra từ câu chuyện, nhân vật và cốt truyện - nơi hội tụ và lan tỏa cái chân và cái thiện, luôn luôn thức tỉnh niềm khát vọng và tình yêu tiềm ẩn dồi dào trong mỗi cá nhân, góp phần xóa nhòa ranh giới hiện tại với quá khứ? Vì vậy, ký ức về cái đẹp không hoàn toàn còn là quá khứ. Khi ký ức về cái đẹp được huy động vào lao động nghệ thuật, nó trở thành động lực cho đổi mới, sáng tạo, cũng tức là cho phát triển, điều mà các nhà sáng tác văn học và nghệ thuật thường xuyên thực hành. Đó cũng chính là chìa khóa cho công tác phê bình lý luận, trong đó có phê bình điện ảnh, tìm cách phân tích khách quan một tác phẩm cụ thể.

anh-1.jpg
Hai diễn viên Thu Trang (phải) và Thiên Ân trong phim “Nụ hôn bạc tỷ”.

Điện ảnh là lĩnh vực tổng hợp, liên quan mật thiết đến hầu hết các môn nghệ thuật, trong đó mỹ thuật, âm nhạc, văn học... đều là những thành tố không thể thiếu. Đồng thời, điện ảnh sử dụng trực tiếp và gián tiếp các thành tựu của nhiều ngành khoa học và kỹ thuật, đặc biệt là kỹ thuật ánh sáng, âm thanh, phối khí, hòa âm, chỉnh màu… Tất cả những thành tố này không đơn thuần như một phép cộng mà là sự liên kết chặt chẽ với nhau trong mối quan hệ sáng tạo nghệ thuật, hình thành nên một tác phẩm điện ảnh hoàn chỉnh.

Để đánh giá một tác phẩm điện ảnh có chất lượng hay không, trước hết và trên hết phải xét từ kịch bản văn học - khâu đầu tiên mở ra những kỳ vọng cho một bộ phim. Tuy nhiên, việc tìm kiếm một kịch bản chất lượng vẫn là vấn đề nan giải. Nếu nhìn lại các phim kinh điển trong lịch sử điện ảnh Việt Nam, như những phim được giới thiệu trong Cine7 - Ký ức phim Việt, ta thấy rằng những tác phẩm xuất sắc thường xuất phát từ những kịch bản văn học có chất lượng. Những kịch bản ấy có đầy đủ các yếu tố cơ bản: câu chuyện, nhân vật và cốt truyện, được trau chuốt dưới hình thức ngôn ngữ hình ảnh sống động và chân thực.

Một kịch bản phim hay còn gọi là truyện phim, có thể là sáng tác mới hoặc chuyển thể từ tác phẩm văn học. Dù thuộc thể loại hư cấu hay phi hư cấu, hiện thực hay siêu thực, thì kịch bản phim cũng phải mang hơi thở cuộc sống đương đại và hướng đến chân - thiện - mỹ. Điểm khác biệt giữa tác phẩm văn học và kịch bản phim là ở phương thức biểu đạt: trong khi văn học sử dụng ngôn ngữ miêu tả thì điện ảnh bắt buộc phải thể hiện qua ngôn ngữ hình ảnh.

cine7-ky-uc-phim-viet-dua-khan-gia-kham-pha-tro-lai-nhung-gia-tri-kinh-dien-cua-dien-anh-cach-mang-viet-nam.jpg
“Cine7 - Ký ức phim Việt” đưa khán giả khám phá trở lại những giá trị kinh điển của điện ảnh cách mạng Việt Nam.

Ngoài yếu tố kịch bản, vai trò của đạo diễn cũng đặc biệt quan trọng. Một bộ phim thành công hay không phụ thuộc rất lớn vào cách kể chuyện của đạo diễn. Đạo diễn là người biến những câu chữ trên kịch bản thành hình ảnh sống động trên màn ảnh, thông qua cách dàn dựng, chỉ đạo diễn xuất, lựa chọn bối cảnh, ánh sáng và âm nhạc. Một đạo diễn giỏi không chỉ kể chuyện một cách mạch lạc mà còn tạo ra những dấu ấn riêng, làm nên phong cách của bộ phim.

Những năm gần đây, phê bình điện ảnh dường như chưa thực sự bám sát vào các yếu tố cơ bản của kịch bản văn học để phân tích một cách sâu sắc và thỏa đáng giá trị tác phẩm. Không chỉ kịch bản, một bộ phim còn chịu tác động từ khâu sản xuất, từ tiền kỳ đến hậu kỳ, trong đó có việc xây dựng kịch bản phân cảnh, chỉ đạo diễn xuất, xử lý âm thanh, ánh sáng, dàn dựng bối cảnh... Vì vậy, người làm công tác phê bình cần có cái nhìn tổng thể, vừa bao quát vừa chi tiết, để chỉ ra những ưu điểm, hạn chế của tác phẩm một cách khách quan.

Sự phát triển của các nền tảng số hiện nay cũng tạo ra nhiều cơ hội và thách thức cho phê bình điện ảnh. Khi mà các phương tiện truyền thông xã hội cho phép bất kỳ ai cũng có thể đưa ra nhận xét về một bộ phim, vai trò của phê bình điện ảnh chuyên nghiệp càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Làm thế nào để giữ vững tính khách quan, khoa học, đồng thời thu hút sự quan tâm của công chúng là điều mà các nhà phê bình cần cân nhắc.

anh-3.jpg
Poster bộ phim “Yêu nhầm bạn thân” của đạo diễn Nguyễn Quang Dũng.

Để khắc phục tình trạng này, cần quan tâm đúng mực đến công tác đào tạo đội ngũ phê bình điện ảnh. Một nền điện ảnh phát triển không thể thiếu sự đồng hành của phê bình mang tính khoa học, có hệ thống, giúp định hướng cho người xem và nâng cao chất lượng tác phẩm. Do đó, cần có chiến lược dài hạn để xây dựng đội ngũ phê bình chuyên sâu, đáp ứng yêu cầu phát triển của điện ảnh Việt Nam trong thời đại mới.

Phê bình điện ảnh không chỉ đơn thuần là đánh giá phim mà còn là cầu nối giữa nhà làm phim và công chúng. Khi được thực hiện một cách nghiêm túc, khoa học, phê bình điện ảnh sẽ góp phần thúc đẩy nền công nghiệp điện ảnh nước nhà phát triển, không chỉ theo hướng hiện đại mà còn mang đậm bản sắc dân tộc./.

Bài liên quan
(0) Bình luận
  • Trình chiếu loạt phim đỉnh cao của Hàn Quốc tại Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần 3
    Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần 3 diễn ra từ ngày 29/6 – 5/7 sẽ có nhiều hoạt động hấp dẫn, đặc biệt khán giả sẽ có cơ hội gặp gỡ nhiều diễn viên Hàn Quốc.
  • Cục Điện ảnh tìm một bộ phim tham dự Oscar lần thứ 98
    Cục Điện ảnh vừa có thông báo mời các cá nhân, hãng sản xuất phim gửi tác phẩm tham dự vòng tuyển chọn quốc gia để chọn một bộ phim đại diện Việt Nam tranh giải tại Giải Oscar lần thứ 98, dự kiến tổ chức tại Los Angeles (Mỹ) vào năm 2026.
  • Phim hoạt hình Việt: Định hình bản sắc, vươn ra toàn cầu
    Với những hình ảnh sống động, chiều sâu văn hóa và thông điệp nhân văn được lồng ghép tinh tế… bản sắc Việt không chỉ là nét chấm phá tạo nên sự khác biệt cho hoạt hình nước nhà mà còn là chiếc chìa khóa vàng mở lối đưa hoạt hình Việt Nam vươn tầm thế giới.
  • Ra mắt "Cải mả" - Bộ phim điện ảnh nói về tục cải táng
    Phim lấy cảm hứng từ nghi lễ cải táng — một nét tín ngưỡng lâu đời trong văn hóa Việt. Đây là nghi thức gia đình tiến hành cải táng cho người đã khuất sau nhiều năm an táng để cầu mong linh hồn được siêu thoát, an yên, đồng thời mang lại bình an và may mắn cho con cháu.
  • Khắc họa chân dung người làm báo giữa lửa đạn
    Hướng tới Kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (1925-2025), Bảo tàng Báo chí Việt Nam tổ chức chiếu phim tài liệu “Kim Toàn, Nhà báo - Chiến sĩ”. Bộ phim khắc họa chân thực cuộc đời, sự nghiệp và tinh thần chiến đấu vì Tổ quốc của nhà báo Kim Toàn, một hình mẫu tiêu biểu của thế hệ “nhà báo - chiến sĩ”.
  • Tuần phim Nga sắp diễn ra tại Hà Nội
    Tuần phim Nga tại Việt Nam năm 2025 sẽ diễn ra từ ngày 26 - 28/6/2025 tại Trung tâm Chiếu phim quốc gia, Hà Nội. Các bộ phim có nội dung ca ngợi cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại của nhân dân Nga, về nền văn hóa rực rỡ và quá khứ huy hoàng của nước Nga.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Ra mắt sách tranh song ngữ “Kể chuyện Bác Hồ”
    Nhân kỷ niệm 100 năm thành lập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên (6/1925 – 6/2025), Nhà xuất bản Kim Đồng giới thiệu tới bạn đọc cuốn sách tranh "Kể chuyện Bác Hồ", ấn bản song ngữ Việt – Trung.
  • Chuyện kể về Chúa Nguyễn và các giai thoại mở đất phương Nam
    Trong hành trình mở cõi về phương Nam của dân tộc Việt Nam, các chúa Nguyễn hiện lên như những nhà lãnh đạo có tầm nhìn xa, với các quyết sách chiến lược và nghệ thuật bang giao khôn khéo, đặc biệt trong quan hệ với triều đình Chân Lạp. Cuốn sách “Chúa Nguyễn và các giai thoại mở đất phương Nam” của nhà giáo, nhà nghiên cứu sử học Nguyễn Hữu Hiếu, do Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phát hành tháng 6/2025, là một công trình giàu tư liệu và cảm hứng góp phần tái hiện sinh động giai đoạn lịch sử đặc biệt ấy.
  • Nhìn lại nửa thế kỷ văn học nghệ thuật Việt Nam
    Ngày 27/6/2025, tại Hà Nội, Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) tổ chức hội thảo khoa học “Nhìn lại sự vận động, phát triển của VHNT Việt Nam 50 năm sau ngày đất nước thống nhất (30/4/1975 – 30/4/2025)”. Với 33 tham luận cùng nhiều ý kiến trao đổi sôi nổi, hội thảo là dịp tổng kết quá trình phát triển của VHNT Việt Nam trong bối cảnh đất nước thống nhất, đổi mới và hội nhập, từ đó đưa ra các đề xuất nhằm phát triển VHNT trở thành thành tố quan trọng của nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
  • Huyện Thường Tín đón nhận danh hiệu đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao
    Sáng 28/6, huyện Thường Tín (Hà Nội) tổ chức Lễ công bố và đón nhận danh hiệu huyện đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao năm 2024. Sau 4 năm nỗ lực, huyện đã đạt nhiều kết quả nổi bật, kinh tế-xã hội chuyển biến tích cực, hạ tầng ngày càng khang trang, đời sống người dân được nâng cao.
  • Tiêu dùng bền vững hướng đến kỷ nguyên xanh
    Tối 27-6, Chương trình thúc đẩy sản xuất – tiêu dùng bền vững 2025 chính thức khai mạc tại Hà Nội với chủ đề “Tiêu dùng bền vững hướng đến kỷ nguyên xanh”.
Đừng bỏ lỡ
  • 9 tựa sách hay trong Tủ sách gia đình của Nhã Nam
    Ngày Gia đình Việt Nam 28/6 là dịp để mỗi người lắng lại, cảm nhận rõ hơn giá trị của tình thân, của những khoảnh khắc bên nhau giản dị mà quý giá. Trong nhịp sống hiện đại, một trong những cách đẹp đẽ để giữ gìn và bồi đắp sợi dây gắn kết gia đình chính là cùng nhau đọc sách – những cuốn sách đầy yêu thương, sẻ chia và thấu cảm. Hiểu được điều đó, Nhã Nam đã kỳ công tuyển chọn và xây dựng Tủ sách Gia đình. Đây là những cuốn sách giúp nuôi dưỡng tâm hồn trẻ thơ, lan tỏa giá trị yêu thương trong mỗi mái ấm, để mỗi em bé đều được lớn lên trong vòng tay chan chứa hạnh phúc của gia đình.
  • Phu nhân Tổng Bí thư và Tổng Giám đốc UNESCO tham dự triển lãm ảnh "Chúng tôi có thể"
    Các tác phẩm là sản phẩm tiêu biểu của dự án “Chúng tôi CÓ THỂ” – sáng kiến phối hợp giữa UNESCO và Bộ Giáo dục và Đào tạo, hướng đến mục tiêu trao quyền học tập và phát triển toàn diện cho phụ nữ và trẻ em gái dân tộc thiểu số tại các vùng khó khăn.
  • Người đẹp Phú Yên Hà Trúc Linh đăng quang Hoa hậu Việt Nam 2024
    Hà Trúc Linh - 21 tuổi, quê Phú Yên, sinh viên Đại học Tài chính Marketing TP HCM - vượt top 24 để đoạt vương miện Hoa hậu Việt Nam 2024.
  • Ra mắt sách “Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn"
    Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam vừa ra mắt cuốn sách "Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn", tuyển chọn các bài viết tiêu biểu của nữ trí thức trên tuần báo Phụ nữ tân văn – một diễn đàn quan trọng trong phong trào nữ quyền Việt Nam đầu thế kỷ XX. Ấn phẩm dày 600 trang, do Đoàn Ánh Dương biên soạn và giới thiệu, được phát hành trên toàn quốc từ tháng 6/2025.
  • Hà Nội nêu cao tinh thần “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”
    Tại kỳ họp thứ 24 (kỳ họp chuyên đề) diễn ra sáng 27/6, HĐND Thành phố Hà Nội khóa XVI, nhiệm kỳ 2021-2026 đã thông qua Nghị quyết về phân cấp quản lý nhà nước một số lĩnh vực kinh tế - xã hội trên địa bàn Thành phố, bảo đảm thực hiện đúng phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.
  • Phát động cuộc thi ảnh báo chí 'Việt Nam trên hành trình đổi mới’
    Cuộc thi ảnh báo chí “Việt Nam trên hành trình đổi mới” do Báo Nhân Dân phối hợp Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức nhằm tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước, con người, những thành tựu về chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa cũng như vị thế của Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế trong quá trình 40 năm đổi mới.
  • Hà Nội sửa đổi, bổ sung quy định phân cấp nguồn thu, chi để mô hình chính quyền địa phương 2 cấp hoạt động hiệu quả
    Để có cơ sở điều chỉnh, giao dự toán ngân sách năm 2025 cho các xã, phường sau sắp xếp đảm bảo nguồn ngân sách để thực hiện các nhiệm vụ được giao từ ngày 1/7/2025, HĐND Thành phố Hà Nội ngày 27/6 đã thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số nội dung quy định tại Nghị quyết số 22/2022/NQ-HĐND ngày 08/12/2022 về phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa các cấp ngân sách, định mức phân bổ ngân sách Thành phố và tỷ lệ phần trăm phân chia nguồn thu giữa các cấp ngân sách giai đoạn 2023-2025.
  • Trình chiếu loạt phim đỉnh cao của Hàn Quốc tại Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần 3
    Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần 3 diễn ra từ ngày 29/6 – 5/7 sẽ có nhiều hoạt động hấp dẫn, đặc biệt khán giả sẽ có cơ hội gặp gỡ nhiều diễn viên Hàn Quốc.
  • Festival Nông sản Hà Nội: Thúc đẩy mô hình canh tác, chế biến và tiêu dùng nông sản gắn với văn hóa – du lịch
    Từ ngày 26 - 29/6/2025, tại quận Tây Hồ, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội phối hợp UBND quận Tây Hồ tổ chức Festival Nông sản Hà Nội lần thứ 4 – sự kiện xúc tiến thương mại nông nghiệp thường niên đang ngày càng khẳng định vị thế là điểm hẹn lớn của người tiêu dùng và các nhà sản xuất nông sản trên cả nước.
  • [Podcast] Đình Mễ Trì Thượng – Nơi lưu giữ những lớp trầm tích văn hóa Hà Nội
    Trong hàng ngàn di tích lịch sử văn hóa của Thủ đô ngàn năm văn hiến, thì đình Mễ Trì Thượng là ngôi đình cổ kính bậc nhất. Ngôi đình này nằm trên gò Quy Sơn (núi Rùa), thuộc làng Mễ Trì Thượng (tên Nôm là Kẻ Mẩy). Mễ Trì Thượng không chỉ mang dáng dấp kiến trúc cổ đặc trưng Bắc Bộ, mà ngôi đình này còn là nơi lưu giữ những lớp trầm tích văn hóa của một Hà Nội đang chuyển mình theo vòng quay thời gian.
Một góc nhìn về phê bình điện ảnh
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO