Kỷ niệm 30 năm ngà y mất của Boris Polevoy

Những người đến dự hội nghị đặc biệt đửu là  các chiến sĩ đắc lực của phong trà o hòa bình toà n thế giới. Chúng tôi, các nhà  báo thường trú tại Berlin, cũng được mời tới dự để đưa tin, viết bà i. Dưới sự chủ trì của Chủ tịch Ủy ban, ông Romesh Chandra, nhiửu đại biểu nồng nhiệt bà y tử tình đoà n kết chiến đấu với nhân dân Campuchia cũng như toà n thể các dân tộc Аông Dương.

Một trong những diễn giả được hoan nghênh nhiệt liệt nhất là  nhà  văn Xôviết Boris Polevoi. Hôm ấy, ông mặc bộ lễ phục mà u sáng. Nhìn dáng người to mập, mái tóc bồng bửnh như sóng cuộn, nghe tiếng nói rất vang của ông, tôi cảm thấy ông trở nên gần gũi như đã được gặp từ lâu lắm. Cái cảm giác nà y là  có thật, bởi vì khi viết luận án tốt nghiệp đại học, tôi đã đọc ông rất nhiửu, trong bản tiếng Việt cũng như tiếng Аức, mà  trung tâm là  tác phẩm "Một người chân chính".

Tác phẩm nà y giúp tôi hiểu thêm nhiửu khía cạnh vử "nghệ thuật thể hiện người anh hùng có thật trong tiểu thuyết Xôviết" (tên của luận án). Dựa và o tiểu sử­ và  chiến công kử³ diệu của Anh hùng không quân Alexej Maresjew để sáng tạo nên nhân vật Mêrêxiép (Maresjew). So với nguyên mẫu, nhân vật trong tác phẩm của ông có tầm khái quát rộng lớn hơn, mang những đặc điểm tiêu biểu cho cả một thế hệ thanh niên Xôviết thời kử³ chiến tranh vệ quốc.

Tôi cũng đã đọc "Và ng", "Hậu phương xa thẳm", "Bác sĩ Vera", "Người với người là  bạn" và  hồi ức "Berlin 896 cây số" của ông. Riêng ở Аức, Nhà  xuất bản Nhân dân và  thế giới đã ấn hà nh tới trên nử­a triệu bản tác phẩm của ông. Một nhà  phê bình văn học người Аức viết rằng, không ít nhân vật trong các tác phẩm văn học của Boris Polevoi đã trở thà nh người mở đường cho thế hệ trẻ nước nà y đi và o cuộc sống và  là m nên những thà nh tích xứng đáng trong sự nghiệp xây dựng đất nước.

Tiêu biểu cho chủ nghĩa nhân đạo của nhân vật văn học mà  Boris Polevoi đã tạo dựng được, là m chấn động triệu triệu trái tim người Аức là  Thượng úy trẻ tuổi Trifow Lukjannowitsch đã cứu một em bé gái khửi trận mưa bom ở phố Elsen. Với hà nh động quả cảm nà y, người lính Xôviết đã bị thương nặng. Chính nhà  điêu khắc Wutschetisch đã lấy cảm hứng của câu chuyện nà y mà  hoà n thà nh bức tượng đà i kử³ vĩ ở đà i tưởng niệm các chiến sĩ Xôviết hy sinh tại Berlin.

Là  một nhà  báo, tôi ngườ¡ng mộ ông như một tấm gương sáng chói vử nhiệt tình yêu nước, yêu hòa bình, một ký giả đã lăn lộn ở những "điểm nóng" từ năm 14 tuổi, có mặt ở nhiửu chiến trường như Moskva, Stalingrat, sông Elbe... và  ở châu Phi, châu à, châu Mử¹. à”ng gọi đó là  "những năm tốt đẹp nhất" của đời ông - một chiến sĩ hòa bình kiểu mẫu.

Bằng những hiểu biết và  lòng ngườ¡ng mộ ông, tôi đã hăm hở tìm đến chỗ ông trong giử giải lao. Với vốn tiếng Nga ít ửi, tôi tự giới thiệu và  được ông siết chặt tay. Miệng cười rất tươi, ông nói: "Tốt lắm! Tốt lắm!". à”ng tử ra thích thú hơn nữa khi được biết, hơn 10 năm trước, tôi đã viết luận văn tốt nghiệp đại học dưới nhan đử như đã nói trên. Vâng, đã hơn 10 năm, vậy mà  tôi vẫn nhớ rõ những gì tôi viết vử tác phẩm của ông trong những đêm sơ tán trên núi rừng Việt Bắc, dưới ngọn đèn dầu le lói.

Giử giải lao không lâu, nhưng tôi đã kịp trình bà y những suy nghĩ lớn nhất của mình thông qua một chị phiên dịch người Аức. à”ng gật đầu tán thà nh khi tôi nói: Với "Truyện một người chân chính", dưới nguyên tắc "cố gắng thuật lại thật trung thà nh những điửu đã nghe từ chính miệng Maresjew kể cho", Boris Polevoi tử ra "bám sát với sự thực một cách nghiêm ngặt nhất'. Nhưng nói vậy không có nghĩa là  tác giả không để lại trong đó những dấu ấn vử hư cấu, tưởng tượng của mình. Với tà i năng nghệ thuật lớn, ông đã chọn được những nét điển hình nhất, ưu tú nhất của con người Xô viết và  tạo nên một hình tượng nghệ thuật tuyệt vời.

Ảnh minh họa

Nhà  văn lão thà nh trìu mến hửi tôi vử đoạn mà  tôi thích nhất trong "Truyện một người chân chính". Tôi nghĩ đến đoạn Maresjew nhớ vử nà ng Olga, người bạn gái thân yêu nơi quê hương xứ sở của mình. Ấy là  lúc người anh hùng đang sống trong tình trạng đau khổ nhất vử thể xác. Vậy mà  ký ức của anh vẫn trà n ngập khung cảnh mùa xuân trên bử sông Wolga cheo leo, có con chim sơn ca réo rắt hót, có mùi thơm nồng của quê hương bốc lên và  anh đã cùng nà ng đi trong im lặng. Nhưng rồi cũng không thể im lặng mãi được đâu. Nà ng đẹp lộng lẫy, có đôi má đử hây tươi mát, mái tóc êm dịu.

Tiếp đó, là  cảnh đẹp của đồng quê đầy cử xanh, lấm chấm điểm hoa, hòa cùng mà u sắc sặc sỡ của tà  áo hoa lung linh như mây khói của nà ng. Cà ng nói tôi cà ng hà o hứng. Tâm hồn tôi trong giử phút ấy, cũng trà n ngập tình yêu đối với đất nước Nga mà  tôi nhiửu lần có dịp tới. Và  những tác phẩm văn học Xôviết tuyệt vời, từ "Sông Аông êm đửm" đồ sộ của Sholokow, đến "Аội thanh niên cận vệ" của Fadew, từ "Thép đã tôi thế đấy" của N.Ostrowski đến "Tsapaep" của Furmanow... cũng đã bồi đắp trong tâm hồn thế hệ chúng tôi những tình cảm nồng ấm với nhân dân Xôviết.

Riêng những tác phẩm của Boris Polevoi, như đã nói, đưa ông trở thà nh tấm gương của các thế hệ nhà  văn, nhà  báo. Những trang văn sôi nổi chính là  những trang đời đẹp đẽ nhất của ông và  các đồng nghiệp ông. Аiửu nà y chính ông cũng đã nói trong cuốn "Những phóng sự của đời tôi" xuất bản năm 1981, năm ông qua đời.

Gặp Boris Polevoi rồi, tôi trở vử phòng là m việc, lật nhanh một cuốn sách đồ sộ của Аức, trong đó có bà i viết ngắn của ông. Và  tôi hăm hở dịch, vừa dịch vừa nghĩ đến ông, cái hình dáng to mập, mái tóc bồng bửnh như cuộn sóng, cái miệng cười rất tươi. Con người ấy đã nói những lời cháy bửng khi Việt Nam đang sống trong khói lử­a chiến tranh: "Những gì bọn xâm lược Mử¹ đang gây ra ở Việt Nam thật là  kinh khủng.

Thế hệ tôi từng trải qua những cuộc chiến tranh khủng khiếp nhất. Tôi đã tham dự cuộc chiến đấu ở phía trước thà nh phố Moskva, đã từng tê cóng trong các chiến hà o của Stalingrat, đã nhìn thấy trận đánh lớn trên sông Dniew. Những trận đánh khổng lồ, biết bao nhiêu là  máu đã đổ. Nhưng đó là  một cuộc chiến tranh mà  các quân đội đã chiến đấu với nhau, có mặt trận hẳn hoi, và  những kẻ gây ra cuộc chiến tranh ấy đã bị đánh, bên sông Moskva, bên sông Wolga và  bên sông Dniew.

Cuộc chiến tranh ở Việt Nam thật là  kinh khủng. Nó không được tuyên bố. Toà n bộ thế lực của Hoa Kử³ được trang bị bằng những phương tiện giết người tà n bạo nhất, điửu mà  chỉ có sự hiểu biết man rợ, thù địch với con người có thể tưởng tượng nổi, đã giội xuống một nước bé nhử yêu chuộng hòa bình. Ở đây không có mặt trận. Những ngôi nhà  bình yên bốc cháy, những ngôi nhà  ở Hải Phòng, Hà  Nội, Thanh Hóa, Nghệ An, Quảng Bình, Vĩnh Linh... các trường học, nhà  thương, bảo tà ng bị phá hủy, những trường học, nhà  thương, bảo tà ng ở Hải Phòng, Hà  Nội, Thanh Hóa, Quảng Bình, Vĩnh Linh...

Tôi đã từng ở Việt Nam, tôi đã nhìn thấy bom rơi, những viên đạn pháo rửn vang và  tôi đã nhìn thấy những con người bị những ngọn lử­a napan nghi ngút cháy trên lưng. Tôi đã có mặt bên cạnh các chiến sĩ Việt Nam và  chung sống với các đơn vị du kích. Là  một người lính già , tôi biết rằng, người ta có thể dùng lử­a để phá hủy đất nước Việt Nam, có thể xé nát đất nước nà y bằng bom rơi đạn nổ, có thể giết hại nhân dân ở đây. Nhưng người ta không thể chiến thắng nổi đất nước nà y. Và  tôi biết, mỗi một ngà y của cuộc chiến tranh nhục nhã nà y trôi qua lại chất chứa thêm những lời sỉ nhục trên đầu trên cổ bọn thống trị nước Mử¹, lại phủ lên đầu chúng hà ng chuỗi dà i của sự phỉ nhổ, của lòng căm giận.

Tôi muốn thét lên qua đại dương: Nước Mử¹, hãy đừng là m ô danh một đất nước yêu lao động, một đất nước tốt đẹp! Hãy cắt đứt cuộc chiến tranh ấy đi, các người đã thua rồi, các người đã thua dưới con mắt của hà ng tỉ con người. Hãy cút khửi Việt Nam, trước khi đã quá muộn!".

Tôi trân trọng chép lại những lời trên đây của Boris Polevoi, người chiến sĩ hòa bình vĩ đại, nhà  văn, nhà  báo Xôviết tên tuổi lẫy lừng, những lời đã nói từ ngót 40 năm trước. Tình hình lâu nay đã khác xa nhưng bao điửu mong mửi của ông đã được thực hiện. Hòa bình đã vử trên toà n cõi Việt Nam. Nếu ông ấy còn sống và  trở lại xứ sở nà y, sẽ được chứng kiến những gì tốt đẹp đang từng ngà y nảy nở và  phát triển nơi đây. Và , chắc chắn rằng, ông sẽ cùng các chiến sĩ hòa bình ưu tú khác có mặt trong ngà y hội lớn - ngà y mà  Ủy ban hòa bình thế giới tôn vinh Hà  Nội là  "Thủ đô của hòa bình".

Trong niửm vui lớn, chúng ta lại nhớ đến ông, đến các nhà  văn, đến các tầng lớp nhân dân Xôviết đã từng sát cánh cùng chúng ta trong cuộc chiến đấu lâu dà i của mình.