Văn hóa – Di sản

Di tích Quốc gia đặc biệt Đình So “bất khả xâm phạm”

Phạm Vũ 10/10/2023 21:47

“Có đưa tiền tỉ tôi cũng không để người ta làm điều vớ vẩn tại Đình So”, cụ Vương Đắc Hưng (87 tuổi), Phó tiểu ban quản lý Di tích Quốc gia đặc biệt Đình So (xã Cộng Hòa, huyện Quốc Oai, TP. Hà Nội) chia sẻ. Bởi vừa qua, người thủ từ tuổi xưa nay hiếm tiếp đoàn làm phim điện ảnh, người ta xin tháo hoành phi, câu đối tại Đình So để dựng cảnh quay cho bộ phim nhưng bất thành.

20230823_132708.jpg
Cổng tam quan Đình So.

Từ ngôi đình duy nhất được vua phong tặng “Vạn cổ anh linh”…

Chúng tôi đến Đình So - một trong những kiệt tác của kiến trúc và điêu khắc; quy mô kiến trúc nghệ thuật cổ kính chẳng khác gì một thắng tích cung điện nhỏ của Việt Nam. Đúng như dân gian lưu truyền “Đẹp đình So, to đình Cấn”, chúng tôi hoàn toàn bé nhỏ khi đứng trước di tích quốc gia đặc biệt này.

Theo nội dung khắc trên bia đá tại Đình So, đình thuộc hai xã Cộng Hòa và Tân Hòa, huyện Quốc Oai. Đây là ngôi đình thờ Tam vị Nguyên soái Đại vương, vốn là Linh Linh Tướng quân, con của Lạc Long, làm quan Thủy Thần ở Long cung phụng mệnh Thiên đình đầu thai làm con ông Cao Hiển và bà Lã Thị Ả. Ba ông đều là các vị tướng có công lớn, đã giải cứu vua Đinh Tiên Hoàng bị quân Ngô bao vây ở chùa Bối Khê và phù vua Đinh dẹp loạn 12 sứ quân, thống nhất giang sơn, lập nên nước Đại Cồ Việt. Nhớ ơn giải cứu, vua Đinh Tiên Hoàng cử người về làm lễ tế, phong tước là Tam vị Nguyên soái Đại vương và bốn mỹ tự “Cao thông, Bác đạt, Tĩnh chính, Tối linh”.

20230823_132616.jpg
Đình So là một trong những ngôi đình đẹp nhất Xứ Đoài cũng như cả nước.
img_0158.jpg
Một sắc phong được trưng bày tại Đình So.

Đình So trải qua hơn 400 năm đã nhận được 45 đạo sắc phong - tài liệu lưu trữ quý hiếm từ 27 vị vua (từ thời Đinh Tiên Hoàng, năm 968 đến cuối thời nhà Nguyễn, năm 1945). Sắc phong của các triều đại kết tinh giá trị tinh thần, truyền thống yêu nước và là niềm tự hào của cư dân địa phương về quê hương đất nước.

Nếu đến Đình So, chắc chắn cảnh quan di tích đều khiến tất cả bị mê hoặc khi đình tựa lưng Núi Rùa, phía trước nhìn ra dòng sông Đáy uốn lượn mềm mại. Thế đất Đình So “Sơn châu Thủy tự”, đắc địa theo phong thủy. Đình được trùng tu xây dựng ngày 27 tháng 7 năm Quý Mão (năm 1663), có khuôn viên rộng hơn 4 ha, kiến trúc kiểu nội công ngoại quốc. Tòa đại đình dài 32,9m, rộng 13,1m; gồm 5 gian, 2 chái, 2 dĩ, bốn mái lợp ngói mũi hài cổ, bờ nóc gần hai hàng gạch hộp rỗng hoa chanh và bốn đầu đao gắn tượng nghê, uốn cong vút lên theo kiểu “Tàu đạo lá mái”. Di tích quốc gia đặc biệt này có 6 bộ vì kèo, nóc được kết cấu theo kiểu “Chồng rường - giá chiêng” quy mô bề thế. Hệ thống cột xếp thành 6 hàng dọc, 10 hàng ngang (60 cột gỗ) và có sàn gỗ Lim chắc chắn.

Khuôn viên trước tòa đại Đình bao gồm Tam quan, sân cỏ rộng và hồ bán nguyệt được bao quanh bởi vành đai đê sông Đáy, đẹp cổ kính độc nhất vô nhị của đình làng Việt. Trang trí mỹ thuật Đình So khá phong phú và đa dạng. Các mảng chạm khắc tập trung chủ yếu ở các bức còn nghi môn; trong tòa đại đình các bẩy đều chạm trổ hình tứ linh, tứ quý, Lân, Long mã, Hồ phù, Rùa, Cá chép, Hoa sen, các lá lật xen kẽ; hồ nước, mây trời, hoa lá rất sinh động.

20230823_104314.jpg
Vẻ cổ kính trên từng hạng mục tại Đình So.
img_0124.jpg
Những nét chạm khắc tinh xảo trong kiến trúc của đình.

Sự kết hợp giữa chạm khắc, chạm bong và tổng hòa khéo léo nhiều phong cách kiến trúc tạo ra sự đa dạng trong trang trí, đa chiều trong kiến trúc mà vẫn đảm bảo tính tổng thể hoàn chỉnh, thống nhất, bề thế về không gian với những thăng hoa trong sáng tạo của điêu khắc và kiến trúc, mô tả cuộc sống đương thời và gửi gắm vào đó những khát vọng của con người với nhân bản Chân - Thiện Mỹ.

Theo các nhà nghiên cứu lịch sử văn hóa, Đình So là một trong những kiệt tác của kiến trúc và điêu khắc. “Đình So được tặng 3 bằng xếp hạng Di tích Quốc gia: Di tích Kiến trúc thế kỷ XVII (1980); Di tích Lịch sử - Văn hóa (1995) và Di tích Quốc gia đặc biệt (2018). Theo tôi tìm hiểu, trước khi dựng đình thì các hiệp thợ đã dựng mô hình, mỗi hiệp thợ làm một công đoạn. Tục truyền, xưa sông Đáy sát ngay cạnh đình, một đêm phong ba bão táp, vua Thủy Tề cho nhân dân một bè gỗ về làm đình. Trong đình có 3 cây gỗ chò vảy nhìn giống với cột bê tông bây giờ. Không có đình nào ở Việt Nam được nhà vua phong “Vạn cổ anh linh” - nghĩa là đời đời kiếp kiếp linh thiêng như đình So”, cụ Vương Đắc Hưng, nhấn mạnh.

…đến Đình So bất khả xâm phạm

Trò chuyện với cụ Vương Đắc Hưng gần 4 giờ đồng hồ, quên cả cái đói của bữa trưa, chúng tôi mới vỡ lẽ vị thủ từ tuổi gần 90, đã trông coi Đình So hơn 30 năm qua vừa làm được một việc mà như ông nói: “chắc chưa có ai “rắn” như tôi”, biến Đình So thành di tích “bất khả xâm phạm”.

img_0111.jpg
Cụ Vương Đắc Hưng (87 tuổi), Phó tiểu ban quản lý Di tích Quốc gia đặc biệt Đình So.

Chuyện là cách đây không lâu, đoàn làm phim điện ảnh “Vợ quan” từ trong Nam đến Đình So, xin thực hiện một số cảnh quay trong khuôn viên của đình. Đoàn phim đã đưa cho cụ Hưng xem văn bản các cơ quan, ban ngành và cấp có thẩm quyền của Hà Nội đồng ý chủ trương cho đoàn phim quay tại Đình So. Vui vẻ tiếp đón nhưng cụ Hưng muốn xem kịch bản trước để dễ bề phối hợp. Đoàn phim nói không có kịch bản, cụ Hưng nhất quyết từ chối làm việc. “Sau đó đoàn phim đưa cho tôi một số hình ảnh thể hiện bối cảnh dự định xin quay trong đại đình”.

Theo bản vẽ phối cảnh đoàn phim đưa cho cụ Hưng, họ muốn dựng phòng khách, phòng thờ phủ quan huyện cho “Vợ quan” tại đại đình và “xin dọn, cất, che những đồ không dùng đến, thay sập bằng trường kỷ, treo rèm, xin tháo hoành phi câu đối của đình, xin dựng vách ngăn phòng, cửa võng như hình vẽ, treo đồ quay phim, xin mượn bàn ghế, đồ trang trí nếu phù hợp để quay”. Đồng thời, gian bên cạnh ban thờ tại đại đình, đoàn phim muốn xin dựng hai phòng ngủ của… vợ quan. Đoàn phim đã mang gỗ lạt, bàn ghế về chỉ việc lắp ghép và bấm máy.

dinh-so-1-.jpg
dinh-so-2-.jpg
Bản vẽ đoàn làm phim xin làm bối cảnh tại Đình So.

“Khi xem xong những hình ảnh ấy, tôi lặng người và mời đoàn làm phim ra khỏi đại đình, đồ đạc cũng vậy. Tôi nói với họ, Đình So không phải nơi các anh dựng những cảnh như vậy. Các anh làm sai nguyên tắc, trái với quy định bảo vệ di sản văn hóa. Thượng cổ đến nay, nhà vua đi qua đình còn phải đứng làm lễ”, cụ Vương Đắc Hưng giọng cao trào dù đã phẫu thuật ung thư vòm họng 10 năm nay.

Thủ từ không đồng ý, người của đoàn phim vào tận nhà riêng, tìm mọi cách để cho cụ Hưng “xuôi”. Thậm chí, 12 giờ đêm, người của đoàn phim gọi điện thoại cho cụ ra Đình So. “Họ đứng ở cửa đại đình hai tiếng đồng hồ, thuyết phục tôi mở cửa. Họ bảo tôi hé cửa để cho quay một chút nhưng tôi bảo không, có cho tôi tiền tỷ tôi cũng không đồng ý để người ta xâm hại đại đình Đình So”, lão thủ từ nhấn mạnh. Theo cụ Hưng, đạo diễn phim quốc tịch nước ngoài, có người trong đoàn phim bảo với cụ, nếu không dựng được cảnh trong đại đình Đình So thì cháu chỉ có hai con đường: phá sản hoặc tự sát. “Tôi chỉ nói việc ai người ấy làm và không ai bị làm sao cả”.

img_0133.jpg
Gian thờ chính của đại đình - nơi đoàn làm phim muốn xin tháo hoành phi, câu đối để dựng cảnh phòng thờ của quan huyện trong phim.

Sau đó, trong cuộc họp hội lão, hội người cao tuổi, ban quản lý di tích, cụ Hưng đưa những hình ảnh bản vẽ của đoàn phim định dựng trong đại đình cho mọi người xem, tất cả đều sợ hãi. Ai cũng bảo, từ nay về sau, kể cả khi cụ Hưng không còn thì sẽ học tập cụ, cấm tất cả những việc làm không đúng tại Đình So. Theo Phó tiểu ban quản lý Di tích Quốc gia đặc biệt Đình So, làm vậy để bảo vệ di sản văn hóa - lịch sử quốc gia, đó cũng là nguyện vọng của người dân 2 xã Cộng Hòa và Tân Hòa.

“Đình So là bất khả xâm phạm. Không ai có thể tháo hoành phi, câu đối hay sắc phong tại đại đình dù với lý do gì. Không ai có thể mượn cung thánh để làm nhà quan. Trong trường hợp không tháo hoành phi, câu đối mà chỉ dựng hai phòng ở gian bên cạnh đại đình theo cảnh phim, tôi cũng không cho phép. Với di tích đặc biệt cấp quốc gia thì không được làm gì. Đến Đình So để quảng bá hình ảnh di tích, phát triển du lịch, không yêu cầu thay đổi gì trong đại đình thì tôi đồng ý hết.

Tôi trông nom đình không có phụ cấp, làm trên tinh thần tự nguyện. Chúng tôi cũng không đòi hỏi, chỉ có cái tâm để bảo vệ di sản của cha ông”, cụ Vương Đắc Hưng nhấn mạnh./.

Bài liên quan
(0) Bình luận
  • Giang Văn Minh và những giai thoại rạng danh xứ Đoài
    Nằm dưới chân núi Tổ, vùng đất cổ Đường Lâm, xứ Đoài không chỉ nổi tiếng là nơi sinh ra vua Phùng Hưng (cuối thế kỷ thứ VIII) và vua Ngô Quyền (thế kỷ thứ X) mà còn được biết đến là quê hương của Thám hoa Giang Văn Minh - một nhân vật lỗi lạc trong lịch sử ngoại giao của nước nhà, hồi cuối thế kỷ XVI - đầu thế kỷ XVII.
  • Tiếp thêm sức sống cho nghề truyền thống Thủ đô
    Là địa phương đứng đầu cả nước về số lượng các làng nghề truyền thống, các nghệ nhân và người làm nghề truyền thống Hà Nội đang không ngừng sáng tạo trong công tác gìn giữ, bảo tồn các làng nghề. Sự sáng tạo không chỉ mang lại một diện mạo mới, một sức sống mới cho các làng nghề mà còn gợi mở những không gian trải nghiệm văn hóa mới cho người dân Thủ đô và du khách.
  • Khởi công xây dựng đền thờ Đức vua Ngô Quyền
    Sáng 26/6, Tổng Bí thư Tô Lâm dự Lễ khởi công dự án xây dựng đền thờ Đức vua Ngô Quyền tại Khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Cổ Loa (xã Cổ Loa, huyện Đông Anh).
  • Trưng bày “Báo chí Huế trong dòng chảy Báo chí Cách mạng Việt Nam”
    Nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam, Hội Nhà báo Thành phố Huế phối hợp Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành uỷ, Sở Văn hoá Thể thao tổ chức Triển lãm trưng bày “Báo chí Huế trong dòng chảy Báo chí cách mạng Việt Nam”.
  • Hà Nội: Thêm 9 di tích được xếp hạng cấp thành phố
    Ngày 10/6, UBND Thành phố Hà Nội ban hành Quyết định số 2859/QĐ-UBND về việc xếp hạng di tích lịch sử-văn hóa và danh lam thắng cảnh trên địa bàn Thành phố Hà Nội.
  • Công nhận hội Lim ở Bắc Ninh là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
    Hội Lim là nơi các giá trị lịch sử, tín ngưỡng và đặc biệt là Dân ca Quan họ Bắc Ninh được thực hành, bảo tồn và lan tỏa, thể hiện tính gắn kết bền chặt và tinh tế giữa các làng Quan họ.
Nổi bật Tạp chí Người Hà Nội
  • Nhìn lại nửa thế kỷ văn học nghệ thuật Việt Nam
    Ngày 27/6/2025, tại Hà Nội, Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) tổ chức hội thảo khoa học “Nhìn lại sự vận động, phát triển của VHNT Việt Nam 50 năm sau ngày đất nước thống nhất (30/4/1975 – 30/4/2025)”. Với 33 tham luận cùng nhiều ý kiến trao đổi sôi nổi, hội thảo là dịp tổng kết quá trình phát triển của VHNT Việt Nam trong bối cảnh đất nước thống nhất, đổi mới và hội nhập, từ đó đưa ra các đề xuất nhằm phát triển VHNT trở thành thành tố quan trọng của nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
  • “Con rối hát ngoài rừng xa”: Bước chuyển trong hành trình sáng tác của Khải Đơn
    Tác giả Khải Đơn từ lâu đã được biết đến như một cây bút sắc sảo trong địa hạt tản văn, ký và du ký với văn phong giàu chiều sâu nội tâm, sự cô đơn, bản dạng, ký ức và cảm thức di cư. Năm 2025, chị đánh dấu một bước chuyển mới táo bạo khi lần đầu tiên ra mắt độc giả ở thể loại truyện ngắn qua tác phẩm “Con rối hát ngoài rừng xa”. Sách vừa được Nhã Nam giới thiệu tới bạn đọc.
  • Giang Văn Minh và những giai thoại rạng danh xứ Đoài
    Nằm dưới chân núi Tổ, vùng đất cổ Đường Lâm, xứ Đoài không chỉ nổi tiếng là nơi sinh ra vua Phùng Hưng (cuối thế kỷ thứ VIII) và vua Ngô Quyền (thế kỷ thứ X) mà còn được biết đến là quê hương của Thám hoa Giang Văn Minh - một nhân vật lỗi lạc trong lịch sử ngoại giao của nước nhà, hồi cuối thế kỷ XVI - đầu thế kỷ XVII.
  • Phê duyệt chủ trương Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường kết nối sân bay Gia Bình về Thủ đô Hà Nội
    HĐND thành phố Hà Nội khóa XVI đã xem xét và phê duyệt chủ trương đầu tư Dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư, giải phóng mặt bằng của dự án đầu tư xây dựng tuyến đường kết nối sân bay Gia Bình về Thủ đô Hà Nội (đoạn trên địa bàn Hà Nội) tại kỳ họp thứ 24 (kỳ họp chuyên đề) diễn ra sáng 27/6.
  • Hà Nội “trách nhiệm, hành động” trong sắp xếp đơn vị hành chính, xây dựng tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp
    Nhằm thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp của Thành phố hiệu quả, HĐND Thành phố Hà Nội khóa XVI vừa thông qua Nghị quyết về điều chỉnh dự toán ngân sách địa phương và phân bổ ngân sách cấp Thành phố năm năm 2025 tại kỳ họp thứ 24.
Đừng bỏ lỡ
  • Ra mắt sách “Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn"
    Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam vừa ra mắt cuốn sách "Phụ nữ bàn về vấn đề phụ nữ trên Phụ nữ tân văn", tuyển chọn các bài viết tiêu biểu của nữ trí thức trên tuần báo Phụ nữ tân văn – một diễn đàn quan trọng trong phong trào nữ quyền Việt Nam đầu thế kỷ XX. Ấn phẩm dày 600 trang, do Đoàn Ánh Dương biên soạn và giới thiệu, được phát hành trên toàn quốc từ tháng 6/2025.
  • Hà Nội nêu cao tinh thần “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”
    Tại kỳ họp thứ 24 (kỳ họp chuyên đề) diễn ra sáng 27/6, HĐND Thành phố Hà Nội khóa XVI, nhiệm kỳ 2021-2026 đã thông qua Nghị quyết về phân cấp quản lý nhà nước một số lĩnh vực kinh tế - xã hội trên địa bàn Thành phố, bảo đảm thực hiện đúng phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.
  • Phát động cuộc thi ảnh báo chí 'Việt Nam trên hành trình đổi mới’
    Cuộc thi ảnh báo chí “Việt Nam trên hành trình đổi mới” do Báo Nhân Dân phối hợp Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam tổ chức nhằm tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đất nước, con người, những thành tựu về chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa cũng như vị thế của Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế trong quá trình 40 năm đổi mới.
  • Hà Nội sửa đổi, bổ sung quy định phân cấp nguồn thu, chi để mô hình chính quyền địa phương 2 cấp hoạt động hiệu quả
    Để có cơ sở điều chỉnh, giao dự toán ngân sách năm 2025 cho các xã, phường sau sắp xếp đảm bảo nguồn ngân sách để thực hiện các nhiệm vụ được giao từ ngày 1/7/2025, HĐND Thành phố Hà Nội ngày 27/6 đã thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số nội dung quy định tại Nghị quyết số 22/2022/NQ-HĐND ngày 08/12/2022 về phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa các cấp ngân sách, định mức phân bổ ngân sách Thành phố và tỷ lệ phần trăm phân chia nguồn thu giữa các cấp ngân sách giai đoạn 2023-2025.
  • Trình chiếu loạt phim đỉnh cao của Hàn Quốc tại Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần 3
    Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng lần 3 diễn ra từ ngày 29/6 – 5/7 sẽ có nhiều hoạt động hấp dẫn, đặc biệt khán giả sẽ có cơ hội gặp gỡ nhiều diễn viên Hàn Quốc.
  • Festival Nông sản Hà Nội: Thúc đẩy mô hình canh tác, chế biến và tiêu dùng nông sản gắn với văn hóa – du lịch
    Từ ngày 26 - 29/6/2025, tại quận Tây Hồ, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội phối hợp UBND quận Tây Hồ tổ chức Festival Nông sản Hà Nội lần thứ 4 – sự kiện xúc tiến thương mại nông nghiệp thường niên đang ngày càng khẳng định vị thế là điểm hẹn lớn của người tiêu dùng và các nhà sản xuất nông sản trên cả nước.
  • [Podcast] Đình Mễ Trì Thượng – Nơi lưu giữ những lớp trầm tích văn hóa Hà Nội
    Trong hàng ngàn di tích lịch sử văn hóa của Thủ đô ngàn năm văn hiến, thì đình Mễ Trì Thượng là ngôi đình cổ kính bậc nhất. Ngôi đình này nằm trên gò Quy Sơn (núi Rùa), thuộc làng Mễ Trì Thượng (tên Nôm là Kẻ Mẩy). Mễ Trì Thượng không chỉ mang dáng dấp kiến trúc cổ đặc trưng Bắc Bộ, mà ngôi đình này còn là nơi lưu giữ những lớp trầm tích văn hóa của một Hà Nội đang chuyển mình theo vòng quay thời gian.
  • Tổng thu từ khách du lịch của Hà Nội đạt hơn 62 nghìn tỷ đồng trong 6 tháng
    Bà Đặng Hương Giang – Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội vừa cho biết, 6 tháng năm 2025, tổng số lượng khách du lịch đến Hà Nội ước đạt 15,56 triệu lượt khách, tăng 11,8% so với cùng kỳ năm 2024. Tổng thu từ khách du lịch của Hà Nội 6 tháng năm 2025 ước đạt 62,366 nghìn tỷ đồng, tăng 14,7% so với cùng kỳ năm trước.
  • Hợp nhất Nhà hát Cải lương Việt Nam, Nhà hát Chèo Việt Nam, Nhà hát Tuồng Việt Nam
    Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 1270/QĐ-TTg ngày 24/6/2025 ban hành danh sách các đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Bộ VHTTDL, đồng thời chỉ đạo việc tổ chức lại, sắp xếp lại các đơn vị này theo hướng tinh gọn và hiệu quả.
  • Thị xã Sơn Tây sẵn sàng thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp
    Thực hiện Kế hoạch số 341-KH/TU ngày 12/6/2025 của Thành ủy Hà Nội và Công văn số 5537-CV/BTCTU ngày 16/6/2025 của Ban Tổ chức Thành ủy Hà Nội, Ban thường vụ Thị ủy Sơn Tây triển khai vận hành thử nghiệm mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Đây là bước đi quan trọng nhằm thực hành, kiểm nghiệm các mô hình tổ chức, quy trình vận hành mới, chuẩn bị điều kiện cần thiết trước khi chính thức đi vào hoạt động từ ngày 1/7/2025.
Di tích Quốc gia đặc biệt Đình So “bất khả xâm phạm”
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO